Wizja kapitalizmu ludowego Berle’a

Adolf August Berle urodził się w Bostonie w roku 1895. Był synem pastora i córki znanego profesora G.F. Wrighta. Od najmłodszych lat otrzymywał dosyć dobre wykształcenie, co zaowocowało otrzymaniem w wieku lat 21 dyplomu magistra prawa w Wyższej Szkole Prawa na uniwersytecie Harvard w Bostonie.
Po ukończeniu tej szkoły i po krótkiej praktyce uczestniczył w negocjacjach pokojowych w Europie po zakończeniu pierwszej wojny światowej jako członek delegacji USA. Adolf dosyć często w późniejszym okresie swojej kariery również uczestniczył w pracach związanych z dyplomacją międzynarodową swojego kraju.
Po powrocie z Paryża gdzie spotkał się na konferencji wersalskiej z M. Keynsem znanym brytyjskim ekonomistą , który wywarł olbrzymi wpływ na późniejsze życie zawodowe i osobiste Berla , zajął się praktyką adwokacką.
W wieku lat 32 po praktyce w charakterze reprezentanta firm i spółek akcyjnych przed sądami po ukończeniu studiów z zakresu ekonomiczno - organizacyjnych mechanizmów działania korporacji został profesorem prawa gospodarczego na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku. Jako pracownik Uniwersytetu rozpropagował idee dotyczące własności i zarządzania.
Adolf Berle należy oprócz innych osób z kręgów amerykańskich liberalnych reformatorów , zachodnioeuropejskich konserwatystów , chrześcijańskich demokratów do najbardziej znanych propagatorów idei „kapitalizmu ludowego”
Wizja „kapitalizmu ludowego” inaczej „kapitalizmu kolektywnego” jest i liberalno – reformistyczną koncepcją ideologiczną i hasłem politycznym. Na tej podstawie wg Berle’a należałoby stworzyć ustrój , w, którym istnieje własność rozproszona i gdzie nie ma podziału na właścicieli kapitału i klasę pracującą gdyż każdy, kto zechce może zostać kapitalistą poprzez nabycie pewnej ilości akcji kapitałowych stając się współwłaścicielem danego przedsiębiorstwa lub firmy.
Wizja ta została z pewnymi zmianami zrealizowana i jest podstawą nowocześnie budowanych ustrojów politycznych zwiększając swój zasięg poprzez zmiany, jakie nastąpiły w latach 90-tych dwudziestego wieku w Europie Środkowo –Wschodniej.
Berle wierząc w możliwość rozwoju „kapitalizmu ludowego” rozwinął w napisanej wspólnie z Gardinerem C. Meansem w roku 1932 książki – „Nowoczesna korporacja i własność” myśl T. Veblena o kapitalizmie demokratycznym opartym na sprawnym zarządzaniu przez menedżerów przedsiębiorstwami a kierującymi bezpośrednio produkcją gdzie nie ma prywatnej własności i nie ma kapitalistów oraz dominacji motywu zysku.
Kolejnym, jego dziełem była książka opisująca tzw. płynny kapitał – „Płynne żądania a bogactwo narodowe”. Płynnym kapitałem wg niego jest własność polis ubezpieczeniowych , akcji oraz depozytów bankowych. W swych badaniach obliczył, iż rola „płynnego kapitału” w gospodarce USA stale wzrasta a właściciele „płynnego kapitału” są bardziej uzależnieni od państwowej polityki finansowej niż właściciele innych form kapitału, ( co można zaobserwować oglądając notowania giełd nowojorskich w oparciu o politykę wewnętrzną i zagraniczną USA ).
Jego badania nad sytuacją gospodarczą USA doprowadziły go do tego, iż powierzono mu urząd kierownika skarbu miasta Nowy Jork a następnie za czasów prezydentury Franklina Delano Roosevelta urząd doradcy ekonomicznego. Berle za swe poglądy oraz szerzenie wizji „kapitalizmu ludowego” był bardzo ceniony przez Roosevelta, gdyż popierał reformistyczną politykę lat Wielkiego Kryzysu – Nowy Ład ( New Deal).
Po krótkim okresie pracy w charakterze ambasadora USA w Brazylii, Berle powrócił do Stanów i zajął się pracą naukowo – badawczą. Z pod jego pióra wyszły do lat sześćdziesiątych liczne książki i podręczniki. Do najbardziej znanych w kręgach ekonomistów zaliczyć można podręczniki „Korporacje” oraz „Naturalna selekcja sił politycznych”. W kolejnych zainteresował się teoretycznym zniesieniem własności prywatnej , niesocjalistyczną kolektywizacją własności środków produkcji.
Do jego najznamienitszych dzieł wieńczących wieloletnie studia nad własnością i władzą była wydana w roku 1967 książka pt. „Władza”.
Berle , już od początku tworzenia wizji „kapitalizmu ludowego” starał się opracować teoretyczne podstawy nowego typu ustroju politycznego opartego o ustrój kapitalistyczny. Usiłował stworzyć ustrój biorąc wszystkie najlepsze cechy z ustrojów politycznych kapitalistycznych jak i innych będących w różnych krajach.
Wg swojej wizji pragną wprowadzenia reform w gospodarce Stanów Zjednoczonych w oparciu o dokonania i osiągnięcia innych chciał ulepszyć kapitalizm tworząc z USA „republikę ekonomiczną”, w , której miał nadzieję , że zostaną zatarte niechciane złe cechy kapitału monopolistycznego.
Podstawę do opracowania koncepcji „kapitalizmu ludowego” , zaczerpnął obserwując zapoczątkowane już za czasów gospodarki feudalno-folwarcznej powstawanie struktur zarządzania tworzonych przez właścicieli ziemskich jak i zakładów przemysłowych. Jeszcze za czasów gospodarki feudalno – folwarcznej właściciel dużego majątku musiał mieć do dyspozycji ekonomów , karbowych i rządców pozostawiając sobie głos w najważniejszych kwestiach oraz w największym udziale w dochodach. Sposób podziału odpowiedzialności oraz zakres obowiązków został w późniejszym czasie rozbudowywany w gospodarce kapitalistycznej. Oczywistym stało się , że aby zatrudniać liczną grupę osób zajmujących się zarządzaniem przedsiębiorstwem trzeba było być dosyć majętnym właścicielem. Nikt nie mógł sobie pozwolić na dodatkowe pozbawiające go zysku zatrudnienie dodatkowych osób a w związku z tym część pracy zarządczej musiał wykonywać sam. Teoria „kapitalizmu ludowego” została zapoczątkowana nie przez Berle’a tylko przez jego poprzedników. Pewne symptomy tej teorii można było już zaobserwować w momencie, gdy bracia Briggs, właściciele kopalni węgla w Anglii, aby zapobiec strajkom i stworzyć pozory wspólnoty postanowili sprzedać udziały pracownikom. Przekształcili wobec tego swoje przedsiębiorstwo w spółkę akcyjną sprzedając pracownikom udziały w wysokości 1/3 wartości sobie zostawili 2/3 udziałów.
Teorię „kapitalizmu ludowego” Berle oparł w dużej mierze o myśl Veblena, który w na początku wieku 20 skrytykował kapitalizm i stan nauk ekonomicznych oraz właścicieli, którzy myślą tylko o pomnażaniu własnych zysków nie zwracając uwagi na postęp techniczny ani zwiększenie wydajności poprzez dobrą organizację pracy. Veblen, w dużej mierze widział postęp techniczny w dobrej i sensownej pracy, jaką wykonywali „przedstawiciele świata przemysłu” jak określał inżynierów, techników oraz kierowników produkcji. Uważał on także, że robotnicy nie są w stanie stać się promotorami postępu technicznego z prozaicznych powodów, jakimi było za niskie wykształcenie jak i ogólna bieda, która nie pozwalała, zatem na zdobycie wykształcenia. Myśl ta po odrzuceniu krytyki antyburżuazyjnej dała początek liberalno-reformistycznej „teorii kapitalizmu ludowego” . Berle jako jeden z pierwszych uznał ,że myśl Veblena o przekazaniu władzy ekonomicznej z rąk właścicieli w ręce warstwy kierowniczej staje się faktem rzeczywistym i jest szansa na zmianę i rozwój kapitalizmu amerykańskiego pod patronatem i z udziałem „Państwa” oraz państwowej biurokracji.
W swym dziele napisanym z innym znanym ekonomistą Gardinerem C. Meansem – „Nowoczesna korporacja i własność prywatna” opisali skutki, jakie wywołuje korporacyjna faza rozwoju ekonomicznego. Pierwszym i może najważniejszym jest to , że korporacje winny działać nie tylko na rzecz powiększania swoich zysków oraz zasięgu działania, ale także dla celów ogólnospołecznych . Drugim skutkiem, jaki zaobserwowali było, iż , należy odejść od tradycyjnego pojmowania własności zgodnie, z którą było powiększanie majątków właścicieli lub zarządców. Kolejnym skutkiem, jaki zaobserwowali i skrytykowali w oparciu o zasady wolnej gry sił jest konkurencja między korporacjami nie mająca żadnych pożytecznych skutków. Berle w późniejszych swoich pracach krytykuje powstawanie monopoli a co za tym idzie ich możliwość w dosyć dużym stopniu wpływania na ceny , których wzrost spowoduje znaczne zwiększenie dochodów przedsiębiorstwa oraz ,że hamują one postęp techniczny.
Berle zauważył jednak więcej skutków pozytywnych w odróżnieniu od Means’a w zmianach, jakie zaczęły zachodzić w gospodarce. Uważał ,że osoby piastujące „najwyższe stołki” w hierarchii przedsiębiorstw współpracują dla dobra ogółu z osobami zajmującymi wysokie urzędy publiczne. Stworzył natomiast dwie odrębne grupy – jedną stanowiącą zarządców z ograniczonym wpływem na działalność firmy a mogącymi zostać jedynie w wyniku przechodzenia poszczególnych stopni kariery oraz drugą , którą byli właściciele , którzy za wszelką cenę pragnęli jak najwyższych zysków swoich firm czasami dochodząc „po trupach” by to osiągnąć.
W „Kapitalistycznej Rewolucji XX wieku” Berle nie użył jeszcze określenia „kapitalizm ludowy”. Była to publikacja opisująca całą problematykę kapitalizmu. W połowie lat 50 – tych zapanował boom związany z „kapitalizmem ludowym”. Był on podstawą polityki prowadzonej przez prezydenta Eisenhowera jak i symbol oficjalnej ideologii prywatnych organizacji kapitalistycznych. Doprowadziło to do tego , że zaczęto w wielu krajach całego świata organizować szereg wystaw , pokazów filmowych przedstawiając społeczeństwo amerykańskie jako społeczeństwo kapitalistyczne , które za pomocą akcji jest właścicielami wielu przedsiębiorstw i firm. Głoszono w owym czasie hasła : demokratyzacji własności, czyli zwiększenie liczby właścicieli kapitału akcyjnego, rewolucję menadżerów, czyli zastąpienie kapitalistów zarządcami czułymi na potrzeby ogólnospołeczne oraz rewolucje w dochodach oznaczającą zmniejszeniem różnic w zarobkach między poszczególnymi warstwami społecznymi. Idee „kapitalizmu ludowego” chętnie zostały propagowane w Zachodniej Europie przez partie konserwatywne a także przez partię chrześcijańsko – demokratyczną pod przywództwem Konrada Adenauera w RFN. Późniejszy kanclerz RFN Ludwig Erhard doprowadził do sytuacji w , której zaczęto na wzór polityki USA sprzedawać w Niemczech tzw. akcje ludowe pracownikom zatrudnionych w Spółkach Akcyjnych. Forma tzw. akcji ludowych doprowadziła do sprywatyzowania większości firm w RFN pod koniec lat 50 – tych i na początku 60 – tych. To, co po tym fakcie zaobserwował Berle skłoniło go do napisania książki- „Władza bez własności”, w , której to zaczął używać takich sformułowań jak omawiany „kapitalizm ludowy” , „niepaństwowy system polityczny” czy też inne określenia dotyczące kapitalizmu z „ludzką twarzą” ( nie tego zgniłego ) . Jednak najlepiej jak mógł , zobrazował on „kapitalizm ludowy” w jeszcze dwóch ostatnich książkach tj. „Amerykańska Rewolucja Ekonomiczna” i „Władza”.
Adolf Berle w swoich pracach sformułował kilka tez głównych dotyczących pojęcia własności oraz kierunków ewolucji stosunków własnościowych. Akceptuje, co prawda związany z jego wykształceniem podział własności nieruchomości i ruchomości określając je mianem „własności realnej” i „własności osobistej” jednakże nie zgadza się z podziałem stosowanym przez ekonomistów na „kapitał” i własność środków konsumpcji. Prowadząc swoje badania związane z własnością i właścicielami zaobserwował i opisał sposoby przeobrażeń, jakie zachodziły a , które i my jesteśmy w stanie zaobserwować osobiście po przeobrażeniach po roku 89 w Polsce . Berle określił poszczególne symptomy przeobrażeń gospodarki USA i je dosyć dobrze sklasyfikował:
• Własność płynna, – czyli pojawienie się wszelkiego rodzaju papierów wartościowych , akcji , obligacji itp. Własność płynna jest w głównej mierze uzależniona od decyzji każdej osoby , zamierzającej być udziałowcem danej firmy lub przedsiębiorstwa wierząc w możliwość bez dużych nakładów swojej pracy we wzbogacenie się uzależnione od właściwego kierowania przez zarząd firmą lub przedsiębiorstwem a także od decyzji rządu i jego polityki finansowej oraz zaangażowania się w sprawy międzynarodowe ( np. uwikłanie się w konflikt z innym państwem może doprowadzić do wzrostu cen – dop. własny)
• Własność pasywną, – czyli konsumpcyjną gdzie właściciele tj. akcjonariusze pozostawiają wolne pole do działania menadżerom sami korzystając/konsumując zyski zwykle nie podejmując własnych „inicjatyw ekonomicznych” w sferze produkcji.
• Upłynnienie, – czyli gdy istnieje taka sytuacja gdzie nie można odróżnić własności środków produkcji od własności środków konsumpcji.
• Warstwa zamożnych, – czyli taka warstwa – wg Berle , która dzięki odpowiednim inwestycjom staje się liczniejsza . Powiększa się także w wyniku odpowiednich decyzji demokratyzujących własność np.: federalny system podatkowy , wzrost roli oraz zwiększająca się ilość niepaństwowych funduszów emerytalnych, rozwój ubezpieczeń prywatnych ( w głównej mierze ubezpieczenia na życie np. Amplico Life – dop. własny )
Pomimo tych tez , Berle był zdania ,że pełna równość społeczna nie była celem „ojców założycieli” USA. Berle uważa, więc iż Stany Zjednoczone powinny stać się krajem opartym o zasady „kapitalizmu ludowego” tj. takiego, w , którym każda jednostka ma prawo, jeśli tylko czegoś pragnie to tą rzecz mieć lub osiągnąć jakiś zamierzony cel. ( Teza ta jest bardzo popularną według mnie gdyż ludność , sposób rządzenia , przywileje, jakie ma ludność USA jest rzeczą charakterystyczną dla kraju, który w niewiele ponad 200 lat historii tak szybko i w tak przyjazny człowiekowi sposób potrafił wzbogacić się dając jednocześnie schronienie emigrantom z wielu krajów całego świata. ) Demokratyczny i jednocześnie liberalny optymizm skłania Berle’a do zachęcania ludzi by uwierzyli we własne możliwości awansu społecznego i by robili wszystko, aby poprawić swój byt. Jego koncepcją było poszukiwanie odpowiedzi na pytanie czy jest jeszcze jakaś własność prywatna ? Uważa ,że po przeobrażeniach z systemu feudalnego , menadżerowie , którzy przejęli władzę w firmach i przedsiębiorstwach będą działali zgodnie z prawem nie dążąc jedynie do powiększenia swoich majątków, ale będą pracować dla dobra ogółu. W całej swojej pracy dowodzi o tym, iż następuje proces kolektywizacji własności prywatnej oraz ,że obowiązkiem „Państwa” jest kontrola nad właściwym wydawaniem i hamowaniem luksusowej marnotrawnej konsumpcji pieniędzy. Berle odrzuca tym samym model gospodarki socjalistycznej, lecz nie ma pewności czy da się rozwój wg modelu socjalistycznego powstrzymać. Uważa , że ustrój Stanów Zjednoczonych nie będzie nigdy rozwijał się w oparciu o doktryny tylko o demokrację.
Berle , uważał od momentu zainteresowania się problematyką , że kluczowym zagadnieniem, jakim powinni zajmować się ekonomiści powinien być związek własności i władzy. W pierwszym okresie swojej pracy nad takim związkiem , zainteresowały go stosunki panujące w korporacjach , uniezależnianie się zarządów od akcjonariuszy , którzy to w zależności od posiadanych udziałów mogą mieć lub nie jakikolwiek wpływ na działalność przedsiębiorstw. Zwykle przedsiębiorstwa broniły się przed sprzedażą więcej jak 49 % swoich akcji na zewnątrz pakiet kontrolny zostawiając sobie , by móc decydować o firmie. Wyliczył, iż akcjonariusz tak naprawdę nie ma prawa głosu i , że może mieć tylko trzy możliwości przy mając akcje danej firmy : pierwszą tj. ma prawo do otrzymywania dywidendy ; drugą tj. prawo do wycofania się ze spółki poprzez sprzedaż udziałów ; trzecią tj. prawa do głosowania na zgromadzeniach akcjonariuszy w przypadku zmiany zarządu firmy - lecz jest to tylko tak naprawdę formalność, bo nie ma wpływu na poczynania właścicieli pakietu kontrolnego tj. pozostałych 51 % , które są zazwyczaj w posiadaniu instytucji finansowych np.: funduszów emerytalnych czy towarzystw ubezpieczeniowych.
Wg, Berla władza polityczna w obecnych Stanach Zjednoczonych nie jest , rzeczą popularną wśród właścicieli kapitału. Uważali, bowiem , iż nie będą dobrymi zarządcami, jeżeli ktoś z władz politycznych będzie im się patrzył na ręce nie znając realiów pracy , a sprawowanie władzy politycznej i branie udziału w pracach zarządu nie da się połączyć. Twierdzenie takie było poparte obserwacjami, iż grupy takie jak przemysłowcy , bankierzy czy też przywódcy związkowi dążą w większym stopniu do posiadania władzy ekonomicznej aniżeli politycznej. Berle biorąc to po uwagę stworzył koncepcję przepływania władzy i własności , które to jedna z drugiej może wyrastać będąc częścią tego samego zjawiska społecznego, jakim jest tworzenie przedsiębiorstw w „kapitalizmie ludowym” . Jego zdaniem we wszystkim należy zachować umiar gdyż szkodliwy jest nadmiar władzy jak i nadmiar własności, co może mieć zgubne skutki w jednym jak i drugim przypadku . Berle doszedł do wniosku ,że amerykańska republika ekonomiczna może być obrazem pożądanej równowagi jako zreformowany kapitalizm państwowo – monopolistyczny. Wygłaszając tą teorię zauważył także chwiejność tej równowagi ze względu na chęć powiększania przez „osoby będące u władzy” zasięgu , kompetencji i ważności oraz z drugiej strony możliwość zwiększania / koncentrowania w swoim ręku własności przez coraz to mniejsze grupy , które w pewnym momencie mogłyby doprowadzić do powrotu wielkich monopoli. Najbardziej efektywną w tym przypadku fazą byłaby równowaga pomiędzy skłonnością do zajmowania wysokich urzędów a więc posiadania władzy a chęcią posiadania własności. Ta równowaga dała Berlowi kolejne pole do rozważań, tj. jaki może być zakres własności w stosunku do władzy państwowej. Zauważa , że sektor własności prywatnej, aby zaistniała równowaga musi współpracować koniecznie z sektorem władzy publicznej. Pogląd ten oparł o stwierdzenie faktu ,że w pierwszym okresie przekształceń własność była podstawą władzy, lecz z czasem władza zaczęła funkcjonować osobno oddalając się od własności. To spostrzeżenie daje mu możliwość sformułowania pięciu „praw władzy” , które byłyby uniwersalne i z których można by korzystać w każdym ustroju społecznym :
• Władza ma wypełniać każdą wolną lukę społeczną, aby nie zapanował chaos , który doprowadziłby do upadku społeczeństwa.
• Nie może być, aby władza sprawowana była tylko i wyłącznie przez jedną grupę społeczną. Taka sytuacja mogłaby pociągnąć za sobą wiele nadużyć i doprowadzić w końcu do upadku społeczeństwa jak to miało miejsce we Francji , gdzie władza została obalona siłą podczas rewolucji francuskiej.
• Władza musi być sprawowana na podstawie jakiejś określonej idei , która to dałaby początek organizacji określonej władzy.
• Władza sprawowana jest za pośrednictwem instytucji i tylko od nich zależy.
• Władzy nie można skoncentrować tylko i wyłącznie w ręku jednej osoby. Przy każdych wątpliwych decyzjach należy koniecznie przed podjęciem właściwego kroku skonfrontować to z różnymi kręgami opinii publicznej.
Władza ekonomiczna wg Berla daje możliwość narzucenia warunków cenowych i zasad zatrudniania siły roboczej oraz prowadzenie przedsiębiorstwa jak i sprzedaży i zakupie towarów. W jego ocenie widać chęć stanięcia w obronie osób z najniższego szczebla drabiny zawodowej, gdyż dosyć dobrze określa zależność przedsiębiorcy od władz ekonomicznych i warunków, jakie muszą oni spełnić by działać na tym polu , a na samym końcu wspomina o zwykłym pracowniku.
Wg niego władza nie jest w USA władzą absolutną . Sprawują ją ekonomiści , administratorzy instytucji finansowych a także zarządcy korporacji a nie jak by się mogło wydawać klasy , elity czy też jakieś inne grupy społeczne. Zależność miedzy polityką a ekonomiką w Stanach jest oparty na dużej interwencyjności „Państwa” w gospodarkę niż ekonomiki w sprawy polityki USA, co też skłania do twierdzenia , że „Państwo” sprawuje dobrą pieczę nad sprawami ekonomicznymi nie dopuszczając do nadużyć i w przypadku tendencji monopolistycznych szybkie na nie reagowanie ( jak to miało np. miejsce w przypadku tendencji monopolistycznych firmy Microsoft dop. własny ) .
Berle tworząc swój model „kapitalizmu ludowego” często popada w sprzeczności twierdząc np.:, że „klasy czy grupy społeczne nie mogą być podmiotami władzy , by gdzie indziej dowodzić ,że tylko one są wstanie sprawować władzę”. Wygłaszał także pogląd o tym, iż interwencjonizm państwa we wszystkie dziedziny życia może spowodować zahamowanie rozwoju postępu technicznego i ekonomicznego odbierając lub ograniczając władzę menadżerom, co w konsekwencji będzie musiało zakończyć się rezygnacjami z zajmowanych wysokich stanowisk w korporacjach. W innym zaś miejscu pisze ,że władza ekonomiczna stale rośnie , a co za tym idzie często bywa tak , że prezesi czy też dyrektorowie bądź właściciele wielkich korporacji lądują w końcu na arenie politycznej zajmując wysokie stanowiska ( jak to można było zaobserwować na podstawie karier np. braci Kennedych ) .
Berle popełnił także błąd w ocenie akcjonariuszy opisując ich jako zwykłych ludzi, którzy nie mogą sprawować funkcji kierowniczych w przedsiębiorstwach , których są właścicielami za pomocą akcji. Rady nadzorcze już w latach 60 – tych posiadały, jeżeli nie pakiet kontrolny, który wynosi 51 % danego przedsiębiorstwa to przynajmniej pakiet dosyć dużej ilości akcji. Ta sytuacja nie zgodna z teorią Berla dawała im możliwość, poprzez tzw. kontrolę aktywną i bezpośrednią wpływ na główne a niejednokrotnie strategiczne dla firmy podejmowanie decyzji. W ten sposób powstawały niejednokrotnie firmy – molochy będące firmami rodzinnymi, w , których tak jak w przypadku dziedziczenia tronu dziedziczono stanowiska prezesów czy też inne kierownicze. W innym przypadku współwłaściciele przedsiębiorstw mogą uczestniczyć w kształtowaniu decyzji ważkich dla instytucji za pomocą tzw. kontroli aktywnej czy pośredniej lub wycofać się pozostawiając całe zarządzanie w rękach zaufanych osób, czyli za pomocą tzw. kontroli bezpośredniej lub potencjalnej.
Przekonanie i wiara w prywatną własność, jaka panuje ówcześnie Stanach Zjednoczonych oraz wolną konkurencję , maksymalne zyski jest swoistą cechą psychiki kapitalisty i jest fundamentem tej myśli tworzenia społeczeństwa . Dzięki niej USA w bardzo szybki sposób wykorzystało szansę rozwoju techniki , nauki i organizacji dając widoczne efekty w porównaniu z krajami Europy Zachodniej.
W obrębie całego systemu korporacji ostateczne decyzje i tak należą do bossów, czyli zazwyczaj właścicieli kapitału.
Błędna była jego ocena także papierów wartościowych, jakimi są akcje. Twierdził, iż są one zastępczym symbolem własności produkcji . Akcje są formą płynną , i mogą być tak samo szybko kupowane jak i sprzedawane, ale nie są w stanie zastąpić własności tylko przedstawiają symboliczną formę realnej własności ulokowanej w fabrykach jako sprzęt , surowce , technologie a sam ich właściciel nie jest w stanie określić , który to kawałek danego przedsiębiorstwa należy do niego.
Berle popełnił jeszcze jeden błąd próbując stworzyć tezę „kapitalizmu ludowego” gdzie ocenił, iż własność prywatna zaczyna zanikać , a wzięło to się z tego ,że pomylił formę własności prywatnej z jej treścią. Własność ta jest przywłaszczeniem sobie części dóbr wytworzonych przez inne osoby. Może być to np.: własność indywidualna , grupowa, rodzinna lub w formie zorganizowanej jako spółka.

Myśl oraz teoria Adolfa Augusta Berle’a nt. tworzenia tzw. „kapitalizmu ludowego” została i jest wykorzystywana w nieco zmienionej formie w krajach Europy Zachodniej przez partie socjaldemokratyczne. W ustrojach takich państw jak np.: Dania , RFN czy Szwecja zostały połączone cechy społecznego charakteru wytwórczego ze sposobem bycia prawnym posiadaczem części majątku państwowego za pomocą obligacji skarbu państwa , akcji spółek czy też innych papierów wartościowych. Sytuację przemian dosyć dotkliwie niestety możemy zaobserwować również i w Polsce po zmianie ustroju w roku 89 a także i u naszych wschodnich sąsiadów.


bibliografia: Wojciech Lamentowicz – „Kapitalizm ludowy Adolfa A. Berle’a”