Stanisław Wyspiański.
Stanisław Wyspiański
<BR>
<BR> Był on twórc niezwykłym.Był "wszystkim":malarzem,grafikiem,poet,
<BR>nade wszystko dramaturgiem.Był nowatorem,twórc przestrzennego
<BR>"teatru ogromnego".Kolebk jego talentu był Kraków,ale studiował też
<BR>w Paryżu.Długo nieznany,zyskał sławę i popularnoć po triumfie
<BR>"Wesela" w 1901r.A był artyst niezwykle płodnym,fascynował go
<BR>antyk,historia powstań,mitologia i Kraków,i historia redniowiecza,
<BR>i dzieje legendarnej Polski (np.historia Wandy).Zmarł bardzo młodo bo w wieku 38 lat.
<BR> Wyspiański urodził się i umarł w Krakowie,Kraków był scen,na której
<BR>rozegrał się krótki i tragiczny dramat jego życia.Umiał on ukazać piękno
<BR>swego miasta,umiał również,jak nikt przed nim,wyrazić tęsknoty swego
<BR>pokolenia.Chociaż był jednostk na wskro odrębn na tle swojej generacji,chociaż atakował biernoć i ciasnotę pogldów rodowiska
<BR>krakowskiego,bez miasta swego żyć nie umiał.Włanie z tej specyficznej
<BR>,tak częto nieznonej dla artysty atmosfery krakowskiej czerpał soki dla
<BR>swej bujnej twórczoci.
<BR> Gdy Sta miał 3 lata w życiu jego rodziców zaczł się okres bardzo ciężki.Jego brat Tadeusz zmarł zaraz po urodzeniu na zapalenie mózgu a
<BR>ojciec Franciszek nie potrafił opanować pocigu do alkoholu.Coraz
<BR>częciej dochodziło do konfliktów pomiędzy rodzicami również z
<BR>powodu choroby nerwów matki,która zaostrzała się w miarę postępujacej
<BR>grużlicy.Warto wspomnieć,że rodzice Stanisława byli poniekd artystami
<BR>choć Franciszek zajmuje w historii rzeżby miejsce nieznaczne a wiersze
<BR>i produkcje muzyczne Marii nie wyszły poza krg najbliższej rodziny.
<BR>18 sierpnia 1876 r.matka umiera pozostawiajc siedmioletniego synka samego z ojcem.
<BR>W 1879 r. Wyspiański majc 10 lat zaczyna uczęszczać do najstarszej polskiej szkoły redniej - Gimnazjum w.Anny czyli Nowodworskiego.
<BR>Zamieszkał z babk ze strony ojca i ciotk - Albin Wyspiańsk.
<BR>Już w tym okresie dzieciństwa zarysowuje się różnorodnoć jego zainte-
<BR>-resowań,z których najsilniejsze było teatrem.Rok 1886 zaznaczył się
<BR>w zainteresowaniach teatralnych Wyspiańskiego pierwsz prób twórczo-
<BR>-ci scenicznej.Był to fragment dramatyczny zatytułowany "Batory pod
<BR>Pskowem" napisany pod wpływem obrazu Matejki.
<BR>Wiosn 1887 r. Wyspiański zadał maturę i wkrótce potem wybrał się
<BR>na pierwsz samodzieln wycieczkę po wschodniej małopolsce.
<BR>Rozpoczyna studia w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych gdzie się zapisał bedc jeszcze w gimnazjum jako uczeń nadzwyczajny. .Rozpoczyna jednoczenie studia na Un. Jagiellońskim w zakresie
<BR>historii sztuki.W Szkole Sztuk Pięknych Wyspiański nie był bezporednim uczniem Matejki,niemniej spotkał sie ze szczególniejszym
<BR>zainteresowaniem z jego strony i wyróżniajac opiek.Dowodem zaufania starego miostrza stało sie wciagniecie młodego studenta do pracy przy projektowanej przez siebie polichromii ko.Mariackiego.
<BR>
<BR>W lutym 1890r. przed ukończeniem studiów w Krakowie udał się w sw 1 podróż zagr. przez Wiedeń,pól. Włochy (Wenecja,Werona,Mediolan)
<BR>oraz Szwajcarie do Francji i z powrotem przez Niemcy i Pragę powrócił
<BR>do kraju.W Monachium zafascynowały Wyspiańskiego dramaty muzyczne Wagnera.To włanie ten artysta i jego dzieła w dużej
<BR>mierze przyczyniły się do wyzwolenia pragnień podjęcia własnej twórczoci w dziedzinie dramaturgii.Kolejnym etapem w Życiu twórcy
<BR>był wyjazd na stypendium do Paryża.Tam obok studiów i własnej
<BR>praktyki malarskiej uczęszczał możliwie najwięcej do teatrów.
<BR>W tym czasie powstawały próby dramatopisarskie-niezachowane utwory
<BR>"Fantaci","Hiob","Wanda", zalżek przyszłej "Legendy" i "Daniel".
<BR>W sierpniu 1894 r.powraca Wyspiański do Polski i pozostaje w Krakowie
<BR>nieomal na stale.
<BR>Z pierwszych lat po powrocie do rodzinnego miasta pochodz doć liczne
<BR>portrety i w szczególnoci studia twarzy dziecięcych odzn.się oryginalna
<BR>stylizacj i nowatorska na tle tradycji polskiego malarstwa portretowego
<BR>XIX w.-prostot.
<BR>Po przejęciu teatru krakowskiego przez Tadeusza Pawlikowskiego Wyspiański otrzymał szansę spełnienia sie jako dramaturg.W listopadzie
<BR>1898r.wystawiona została "Warszawianka" co zainaugurowało teatralne
<BR>dzieje dramaturgii Wyspiańskiego.W następnym roku odegrany zostanie
<BR>"Lelewel".Od wrzenia 1897r. Wyspiański podj współpracę z pismem
<BR>"Życie" jako twórca jego formy graficznej i oryginalny ilustrator.
<BR>W życiu osobistym artysy zachodziły za fakty,które zadecyduj o przyszłym jego losie.Nagle ujawniła się choroba,która przemieniła resztę
<BR>jego życia w mękę do czasu tragicznie wczesnej mierci w pełni sił kreacyjnych.Jesieni 1900 r zawarł twórca małżeństwo z młod chłopk
<BR>Teodor Teofil Pytkówn.W tym okresie swojego życia stworzył
<BR>Wyspiański swoje najsłynniejsze sztuki.Wybiegajcy w stronę póniejszego w dziejach sztuki europejskiej teatru ekspresjonistycznego
<BR>"Legion" nie został wystawiony ani w Krakowie ani we Lwowie.
<BR>Entuzjastycznie przyjęto za "Wesele",które wysoko wyniosło sławę
<BR>Wyspiańskiego,który zaczł byc postrzegany jako "wieszcz narodowy",
<BR>kontynuator romantycznych poetów-wieszczów na progu nowego
<BR>stulecia.
<BR>Na przełomie lat 1903/1905 powstaja kolejne dramaty:"Wyzwolenie",
<BR>"Bolesław miały","Achilleis","Akropolis","Noc listopoadowa".
<BR>Wyspiańskiego opuszczaj jednak siły fizyczne,nieuleczalna choroba
<BR>wciż postępuje.Koniec życia (od wrzenia 1906r.) spędził Wyspiański
<BR>na wsi,w Węgrzcach pod Krakowem.Przewieziony do krakowskiej
<BR>kliniki juz w stanie krytycznym zmarł 28 listopada 1907r. Zwłoki jego
<BR>przewieziono do grobów zasłóżonych,na Skałkę.Pogrzeb stał się
<BR>manifestacja narodow.