Program zmierzający do ograniczenia w środowisku młodzieży palenia tytoniu.

SCENARIUSZ PROGRAMU

TEMAT: Nikotyna, czyli niewola na własne życzenie.

HASŁO: Gimnazjum bez papierosa.

CZAS TRWANIA: 1 godzina.

ADRESACI: uczniowie gimnazjum.

CEL GŁÓWNY:
• Zminimalizowanie odsetka osób palących w populacji uczniów gimnazjum

CELE SZCZEGÓŁOWE:
• Dostrzeganie przyczyn i skutków nałogów
• Kształtowanie poczucia własnej wartości
• Wskazywanie szkodliwości zażywania nikotyny dla życia i zdrowia
• Przedstawienie korzyści wynikających z niepalenia




PLAN PROGRAMU:

1. Wprowadzenie do tematu zajęć. Podanie hasła i tematu.
2. Rozwieszenie i omówienie plansz numer: 1, 2, 3, 4 i 5.
3. Omówienie tematu. Problem palenia papierosów.

PAPIEROS
• 20 sztuk wypalonych dziennie papierosów skraca przeciętnie życie o ok. 5 lat.
• 40 sztuk dziennie o 8 lat
• każdy papieros skraca życie o około 5,5 minuty

DYM TYTONIOWY
• zawiera wiele substancji szkodliwych dla zdrowia.

CIAŁA SMOLISTE
• są ważną przyczyną raka; można je zobaczyć gdy dmuchnie się dymem papierosowym na czystą chusteczkę.

TLENEK WĘGLA
• zmniejsza zawartość tlenu we krwi,
• utrudnia pracę serca, które gorzej tłoczy krew do różnych części ciała.
NIKOTYNA
• Obkurcza w ludzkim organizmie ściany naczyń krwionośnych, w tym naczyń wieńcowych;
• zwiększa ciśnienie krwi, powoduje
zaburzenia pracy serca i przyspieszenie jego akcji.

TRUJĄCE ZWIĄZKI CHEMICZNE
• Fenole, niszczą rzęski nabłonka oskrzelowego; płuca stają się wtedy bezbronne wobec substancji drażniących i innych związków chemicznych; prowadzi to do zniszczenia tkanki płucnej.

ZJAWISKO PALENIA TYTONIU
• Palenie tytoniu jest zjawiskiem powszechnym
• po pierwsze, papierosy są jedynym sprzedawanym legalnie na całym świecie produktem o udowodnionym działaniu rakotwórczym.
• po drugie nowotwory złośliwe czy zawał serca spowodowane paleniem papierosów to choroby, których można uniknąć, a na które sami się skazujemy paląc papierosy.
• milion palących ludzi jest uzależnionych. Uzależnienie to prowadzi do zniewolenia. Dlatego, mimo że aż 80% ludzi deklaruje chce rzucić palenie ( często nie potrafią tego zrobić).
PALENIE A ZDROWIE
• Papierosy zawierają ponad 4tys. szkodliwych dla zdrowia substancji, z czego o 40 z nich wiadomo, że przyczyniają się do zachorowania na raka. Do związków o działaniu rakotwórczym należą między innymi: nikotyna, substancje smoliste, tlenek węgla, formaldehydy, amoniak, tlenki azotu, arszenik, cyjanek wodoru.
• Na całym świecie tytoń powoduje blisko 3,5 miliona przedwczesnych zgonów rocznie. Co 12 sekund wskutek palenia papierosów umiera jedna osoba.
• Palenie zabija jednego na dwóch palaczy. Obliczono, że przeciętna 25-letnia osoba, która pali papierosy w ilości około 10 sztuk dziennie, skraca swoje życie o 4,5 roku.
• Palenie papierosów to ruletka. Nigdy nikt z biorących udział w grze nie jest bezpieczny, zawsze musi ktoś zginąć. Jedyne pytania to, kiedy i kto. W Polsce z powodu palenia papierosów ginie co 2 palacz (jest nim młody mężczyzna w wieku około 30-50 lat), jako PRZEGRANY w ruletce.
NIKOTYNA
• Jest plagą społeczną i prowadzi do uzależnienia (nałogu).
• Stopień szkodliwości palenia papierosów oraz predyspozycje poszczególnych narządów do uszkodzenia zależą głównie od: wieku palacza, indywidualnych cech jego organizmu, liczby i jakości wypalanych papierosów, nasilenia i długotrwałości nałogu.
SZKODLIWOŚĆ PALENIA PAPIEROSÓW - WPŁYW NA ORGANIZM
• Szkodliwe składniki tytoniu wywołują szkodliwy wpływ na organizm (poprzez specyficzne działania na poszczególne układy) powodując przy tym nie tylko występowanie chorób, ale przede wszystkim zmniejszają sprawność funkcjonowania organizmu palacza.
NAŁOGOWE PALENIE
• osłabia czynności narządów zmysłu (wzroku, słuchu, smaku, węchu, czucia)
• osłabia potencje, jest przyczyną nerwic płciowych
• u wielu kobiet powoduje zaburzenia cyklu miesiączkowego
• jest 3-krotnie częstszą przyczyną występowania poronień i 10-ciokrotnie częstszą bezpłodności, a także przedwczesnych i patologicznych porodów.
• Nikotyna powoduje niedobór poziomu tlenu w organizmie znacznie zmniejsza wytrzymałość mięśni, zwłaszcza koordynacji ruchowej uszkadza układ krążenia

NIKOTYNA JEST TRUCIZNA SERCA I NACZYŃ
• działa niszcząco na układ nerwowy
• wywiera bardzo szkodliwy wpływ na układ pokarmowy (zmniejsza łaknienie, zaburza trawienie i wchłanianie substancji, zwłaszcza witamin)
• znacznie zmniejsza siły odpornościowe organizmu
ŚMIERTELNOŚĆ SPOWODOWANA PALENIEM TYTONIU
• Według WHO (Światowej Organizacji Zdrowia):
 na raka płuc umiera od 10,8 do 40 razy więcej palaczy niż osób niepalących
 na raka gardła i krtani-od 5,4 do 8,2 razy więcej palaczy niż osób niepalących
 na nowotwory układu pokarmowego ludzie palący umierają 2,8 razy więcej palaczy niż osób niepalących
• palenie papierosów zostało uznane przez WHO za jeden z głównych czynników ryzyka, czyli elementów mających istotne znaczenie w występowaniu chorób naczyń obwodowych oraz zawałów i to w coraz młodszym wieku, a także nowotworów, chorób układu oddechowego i układu trawiennego, ryzyka udaru mózgu
POPULACJA POLSKA
• należy do intensywnych palaczy
• wśród osobników europejskich biorących udział w WHO MONICA Project (1994) dorosła populacja męska zajmuje I miejsce pod względem odsetka palaczy (około58%), a populacja żeńska jedno z czołowych miejsc (34% palaczy w Warszawie).

4. Wpływ palenia papierosów na zdrowie człowieka.



Temperatura w procesie palenia papierosa:
• 950 C - podczas zaciągania
• 600 C - w czasie tlenia się papierosa

Skład chemiczny dymu tytoniowego:
• Tlenek węgla
• Lotne związki azotu
• Węglowodory (jedno- i wielopierścieniowe aromatyczne)
• Nitroalkany
• Chloroalkiny i chloroalkeny
• Izoprenoiny
• Fitosterole
• Związki wielopierścieniowe
• Alkohole
• Fenole i ich pochodne
• Aldehydy
• Estry i laktony
• Aminy i Amidy
• Alkaloidy
• Związki pirydynowe, pirolowe, pirazynowe
• N-Nitrozoaminy
• Składniki nieorganiczne
• Pierwiastki promieniotwórcze
• Pozostałości pestycydów
• Kwasy karboksylowe
• Inne związki organiczne i nieorganiczne
Wszystkie te składniki mają wpływ rakotwórczy

Liczba substancji chemicznych i rakotwórczych w tytoniu i dymie tytoniowym:
• Ponad 4000 substancji chemicznych
• W tym 40 związków rakotwórczych

Tytoń jako substancja uzależniająca powodować może:
• Ostre zatrucie tytoniem
• Następstwa szkodliwego używania tytoniu
• Zespół uzależnienia od tytoniu
• Zespół abstynencyjny
Zespół uzależnienia od tytoniu składa się z objawów behawioralnych, fizjologicznych i zmian procesów poznawczych, które pojawiają się w toku wielokrotnego używania tytoniu.
Charakteryzuje się:
• silna potrzebą używania tytoniu
• trudnościami kontrolowania tego zachowaniu
• uporczywym używaniem tytoniu wbrew szkodliwym następstwom
• przedkładaniem używania tytoniu ponad inne zajęcia i zobowiązania
• zwiększoną tolerancją
• występowaniem objawów zespołu abstynenckiego.
Zespół abstynencyjny występuje gdy osoba uzależniona nagle
odstawia tytoń. Przynajmniej cztery objawy z poniższych wystąpią
w ciągu 24 godzin:
• głód nikotynowy,
• drażliwość,
• stany lękowe,
• trudności w koncentracji,
• niepokój, zniecierpliwienie, bezsenność,
• obniżenie częstości tętna,
• wzmożony apetyt
Objawy są nasilone w ciągu pierwszego tygodnia , mijają po 3-4 tygodniach.

CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE RYZYKO UŻYWANIA ŚRODKÓW UZALEŻNIAJĄCYCH PRZEZ MŁODZIEŻ
• Czynniki ogólnospołeczne:
 Panujące normy społeczne przychylne wobec używania środków uzależniających
 Duża dostępność
 Zdezorganizowane środowisko lokalne (przeludnienie, słabe więzi społeczne, duża przestępczość ...)
• Czynniki związane ze środowiskiem rodzinnym:
 używanie środków uzależniających przez rodziców i rodzeństwo
 słabe więzi między rodzicami

 błędy wychowawcze (np. nadmierne wymagania przy braku wsparcia lub brak wymagań, nadopiekuńczość, obojętność, rygoryzm, nadużywanie kar lub nagród itp.)
• Czynniki, związane z problemami szkolnymi:
 Niepowodzenia szkolne, wagary
 Odrzucenie ze strony kolegów
 Słaby związek ze szkołą, nie poświęcanie czasu na naukę, brak chęci do nauki itp.
• Czynniki związane z osobniczymi cechami i postawami:
 Nadpobudliwość i agresywność od wczesnego dzieciństwa
 Buntowniczość w okresie dorastania
 Kontakty z młodzieżą palącą, pijąca i akceptowanie takich zachowań.




W profilaktyce uzależnień w okresie dorastania ważne jest, by znajdować te punkty, na które można oddziaływać - wzmacniać czynniki pozytywne i osłabiać
czynniki negatywne.

5. Zabawa w „SĄD NAD APIEROSEM”
Prowadzący dokonuje podziału klasy na obrońców i oskarżycieli. Uczniowie oskarżyciele szukają argumentów przeciwko papierosowi, a obrońcy podają argumenty przemawiające za paleniem tytoniu. Wyrok zostanie wydany przez podniesienie ręki.
6. Omówienie plansz numer 6 i 7.
7. Wypełnienie ankiet 1, 2, 3 i 4 (lub tylko jednej z nich).
8. Rozdanie ulotek.


BIBLIOGRAFIA
* "Higiena ochrona środowiska" Pod red. Cezarego W. Korczaka
* „Promocja zdrowia" - Praca zbiorowa pod redakcją
J. Karskiego
* „Pielęgniarstwo" -Kirschnick
* „Zadbaj o siebie - czyli jak rzucić palenie" doc. med. Dorota Górecka Prof. Jan Zieliński
* „Zachowaj zdrowie" -czasopismo
* „Służba zdrowia" -czasopismo
* „Zacznij od nowa" dr.med. Yerron W.Foster
* " Pedagogika" pod redakcją dr N. Przyrodniczych Wiesławy Ciechaniewicz