Kodeksowy podział przestępstw wg ciężaru gatunkowego czynu.

1. Zbrodnie – są to czyny zagrożone karą pozbawienia wolności powyżej lat 3 lub surowszą (25 lat lub dożywocie)
2. Występki – są to czyny zagrożone karą pozbawienia wolności nie więcej niż 30 stawek dziennych kary grzywny, karą ograniczenia wolności powyżej 1 miesiąca i zagrożone także karą pozbawienia wolności powyżej 1 miesiąca.

W obu przypadkach decyduje dolna granica kary, a nie górna.

Formy stadialne i formy zjawiskowe – czyli formy popełniania przestępstwa.

1. Formy stadialne – drogi realizacji czynu, ciąg zdarzeń.
a) zamiar – niekaralny,
b) przygotowanie – sprawca podejmuje czynności, które zmierzają bezpośrednio do dokonania przestępstwa, czyli urzeczywistnienie zamiaru. Jest to karalne wówczas tylko, gdy ustawa tak stanowi.
czynny żal – wówczas, gdy sprawca stara się aby nie doszło do przestępstwa lub stara się naprawić swój czyn, powiadamia, żałuje.
c) usiłowanie – sprawca w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem zmierza do popełnienia czynu, ale nie dochodzi do przestępstwa. Jest zawsze karalne. Możliwa jest tu instytucja czynnego żalu.
usiłowanie zwykłe (udolne) – spłoszenie, za duże ryzyko, itp., kara taka jak za czyn dokonany,
usiłowanie nieudolne – nigdy nie może doprowadzić do dokonania przestępstwa, ale sprawca nie zdaje sobie sprawy, że tego czynu nie można dokonać (brak przedmiotu do dokonania czynu, niewłaściwe środki użyte do popełnienia czynu zabronionego – próba otrucia środkami przeczyszczającymi, można zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary).
d) dokonanie – pełna realizacja czynu zabronionego.

2. Formy zjawiskowe – uczestnictwo w jednym zdarzeniu więcej niż 1 osoby.
a) sprawstwo
jednosprawstwo – sprawca realizuje sam przestępstwo,
współsprawstwo – zawsze obciąża większą winą wszystkich sprawców. Działają wspólnie i w porozumieniu. Porozumienie jest istotą współsprawstwa. Bez porozumienia nie ma współsprawstwa.
Porozumienie – po czynie – może być osobnym przestępstwem, np. paserstwo, poplecznictwo. Porozumienie przy współsprawstwie musi być zawarte przed popełnieniem czynu lub najpóźniej w trakcie (np. umowa w sprawie kradzieży konkretnej rzeczy – jeżeli podczas tej kradzieży, któryś ze sprawców na własną rękę dokona kradzieży poza umową, to współsprawstwo dotyczy tylko rzeczy, na którą była umowa. Reszta obciąża tego sprawcę, który na własną rękę dokonał kradzieży poza umową.
sprawstwo kierownicze – sprawca kierujący czynem sam nie bierze udziału, ale jest mózgiem całej akcji i nią kieruje. Jednakże zawsze ponosi odpowiedzialność…
sprawstwo polecające – polecenie wykonania czynu, np. za pieniądze, stanowisko. Polecający ma przewagę informacji w stosunku do sprawcy, albo jest podporządkowany.
b) podżeganie – polega na nakłanianiu innej osoby do popełnienia czynu zabronionego. Może być na prośbę, groźbę, poprzez siłę. Często bazuje na nieświadomości osoby, którą prosi. Tu jest zamiar bezpośredni. Istnieje możliwość instytucji czynnego żalu.
c) pomocnictwo
fizyczne – dostarczenie narzędzi, np. nie zamknięcie drzwi obiektu chronionego lub okna. Sprawca ułatwia popełnienie przestępstwa.
psychiczne – wspiera drugą osobę w odniesieniu do popełnienia przestępstwa bądź występku. Istnieje możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary. Tu występuje umyślność (obie jego formy). Istnieje możliwość instytucji czynnego żalu.

Kontratypy przestępstwa – przeciwprawność, czyli znoszenie bezprawności czynu.
1. Kontratypy ustawowe – określone w k.k.
a) obrona konieczna,
b) stan wyższej konieczności,
c) ryzyko nowatorstwa,
d) zgoda pokrzywdzonego (również występuje w kontratypach pozaustawowych – jest kontratypem mieszanym).

2. Kontratypy pozaustawowe.
a) ryzyko sportowe,
b) zabiegi lecznicze,
c) działanie w ramach określonych uprawnień czy obowiązków,
d) prawo karcenia,
e) zgoda pokrzywdzonego.

Obrona konieczna – odparcie bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem.

Obrona konieczna charakteryzuje się 2 elementami.
Zamach charakteryzuje się:
działaniem i zaniechaniem,
jest dziełem człowieka i może być bezpośredni, czyli sprawca jest bliski wyrządzenia zła,
bezprawny – czyli działania sprawcy są niezgodne z prawem,
rzeczywisty – nie może wydawać się, ze coś nam grozi, musi być pewny i rzeczywisty.
Zamach możemy odpierać poprzez działania obronne.

Obrona konieczna – w ramach której nie można uratować dobra inaczej niż przez atak.
Obrona konieczna może przybrać formę:
ekscesu – przekroczenie granic obrony koniecznej, wyróżniamy:
eksces intensywny – użyte środki były zbyt silne,
eksces ekstensywny – niewspółmierność działań obronnych w czasie (atak w dalszej przyszłości – za czyn popełniony wcześniej).
Jeżeli przekroczenie granic obrony koniecznej było wynikiem strachu – sad może odstąpić od wymierzenia kary.