Wykład z podstaw prawa- Politechnika Radomska

WYKŁADY
PODSTAWY PRAWA

JĘZYK PRAWNY
 Język, w którym redaguje się przepisy prawa
 Język precyzyjny, hermetyczny i specjalistyczny
 Czasem te same słowa mają inne znaczenie niż w języku potocznym
 Ustanawia ustawodawca
 Obszary tego języka dotyczą środowiska prawniczego
 Język ten ustalony jest przez kodeksy i inne środki prawne

JĘZYK PRAWNICZY
 Swoisty rodzaj żargonu prawniczego w interpretowaniu języka prawnego (przepisów prawa), który wykształcili prawnicy
 Pewnego rodzaju skróty i sformułowania zrozumiałe dla środowiska prawniczego

PRAWO STANOWIONE = PRAWO POZYTYWNE = PRAWO DOGMATYCZNE = PRAWO PRZEDMIOTOWE:
 Ogół norm prawnych obowiązujących na terenie państwa niezależnie od tego, co regulują i od kogo pochodzą
 Prawo stanowione są to różnice od innych norm
 Prawo to jest ustanowione dla całego państwa przez różne organy dotyczące różnych obszarów życia

PRAWO POZYTYWNE: (łac. Pozitum – dawać)
 Prawo nadane społeczeństwu. Ten zbiór przepisów to system normatywny państwa czyli ogół przepisów nadanych przez państwo. Ten system normatywny państw nie jest jedynym systemem istniejących i nas obowiązujących, a które nie zostały przez nas ustalone, są to normy:
- normy karalne
- normy duchowne
- normy kościelne
- normy pozaprawne

WŁAŚCIWOŚCI PRAWA STANOWIONEGO:
 Prawo jest jedno na terenie danego kraju oraz wiele przepisów prawnych tworzonych przez różne organy, ale tego samego państwa. Działają one na rachunek tego samego państwa
 Prawo pomimo, iż działa na terenie danego państwa, to jednak czasem wykracza poza granice terytorialne (geograficzne), np. na statkach morskich i lądowych na pasie przybrzeżnym
 Prawo ma charakter piany jest skodyfikowny. Posiada określoną formę zewnętrzną (akty prawne, w których jest ona zapisana „Dziennik Ustaw”), ale także określoną formę wewnętrzną (pojedyncze wypowiedzi zapisane w postaci danego przepisu, pojedynczy przepis prawny i pojedyncza norma prawna). Kodeksy, które powstają w formie skodyfikowanej pozwalają na szybsze i łatwiejsze się po nim poruszanie
 Mamy do czynienia z jednym systemem prawnym ustanowionym przez dane państwo – np. sejm, to działa ono w imieniu danego państwa
 Prawo ma określoną formę zewnętrzną, podział na paragrafy, ma również formę wewnętrzną, czyli pojedyncze wypowiedzi zawarte w tych paragrafach;
 Cechą charakterystyczną prawa jest to, że istnieje pewna forma przymusu w realizacji prawa, są to sankcje, które odnoszą się do naruszyciela danego prawa. Są to skutki naruszenia prawa – reakcje państwa czasem bardzo bolesne, zmuszające do przestrzegania prawa

FORMA ZEWNĘTRZNA PRAWA:
 Pojęcie prawa – jest tworzone z pojedynczych wypowiedzi w prawie zamieszczane dotyczące danej sytuacji określającej pewne normy postępowania w danej sytuacji lub dotyczące określające sankcje w przypadku naruszenia tych norm
 USTAWODAWCA: za pomocą przepisów prawnych określa normy prawne zawarte w tych przepisach. Ustawodawca więc korzysta z dwóch instytucji przy tworzeniu prawa, które są ze sobą ściśle związane. Są to przepisy prawne i normy prawne.

PAŃSTWA:
 UNITARNE (Polska)
 FEDERACJA (Związek Radziecki, Czechosłowacja, Jugosławia)
 Bez stałego podziału administracyjnego
 Trwały związek suwerennych państw
 Powstaje w wyniku połączenia suwerennych państw
 Przystąpienie do związku musi być na równych warunkach
 KONFEDERACJA:
 Czasowy związek autonomicznych państw
 Głównie zakładana do realizacji jakiegoś konkretnego celu np. politycznego, gospodarczego lub ekonomicznego, po jego osiągnięciu konfederacja zostaje rozwiązana (Szwajcaria to państwo federacyjne, ale w nazwie posiada słowo konfederacja – „Konfederacja Świata”)

KONSTATANCJA
 Zwrot nieokreślony – przepis kauczukowy, pozostawia dużą dozę kurzu prawnego (zamierzony), są wprowadzane celowo

PRAWO
 Jest jednym z wielu systemów normatywnych
 Działa wśród norm społecznych, które mają autonomiczny charakter
 Posiada zawsze charakter pisany
 Posiada określoną formę zewnętrzną (akty prawne, w których jest ona zapisana „Dziennik Ustaw”), ale także określoną formę wewnętrzną (pojedyncze wypowiedzi zapisane w postaci danego przepisu, pojedynczy przepis prawny i pojedyncza norma prawna)

PRAWO CYWILNE
 Nie musi się opierać na prawie pisanym, lecz także ustnym
 Składa się wyłącznie z norm prawa materialnego

PRAWO SPOŁECZNE:
 Jest dynamiczne, ciągle się zmienia i po pewnym czasie prawo społeczne się zmieni i odejdzie od tego prawa stanowionego przez państwo, które jest niezmienne i stałe

SYSTEM NORMATYWNY PAŃSTWA
 System nakładany przez państwo

POZAPRAWNE SYSTEMY NORMATYWNE
 Normy moralne
 Normy zwyczajowe

NORMY OBYCZAJOWE:
 Społeczne, dopuszczają dokonanie np. zakupu – sprzedaży pisemnie, ale również na podstawie ustnego oświadczenia strony

NORMA PRAWNA:
 Ustanawia wzór zachowania, czyli jak mamy postępować, aby nie przekroczyć prawa
 Bez tej normy nie można wykonać prawa
 Jest ona standardem, miarą, wagą, której możemy powiedzieć, że dane postępowanie jest właściwe lub nie
 Jest najważniejszą istotą prawa, jednak nie mamy gotowej regułki postępowania czyli schematycznie określonej normy prawnej
 Są to przepisy prawne – to te zapisane zdania gramatyczne, znaki, które widzimy w kodeksach prawnych
 To fikcyjny wzór postępowania zamieszczony gdzieś między przepisami prawnymi

NORMY POZAPRAWNE A NORMY PRAWNE:
 Nie muszą mieć wpływu na normy prawne, nie są od siebie zależne lecz normy prawne obejmują dziedziny zbieżne z normami pozaprawnymi, czyli z otoczeniem, w którym to prawo działa. Otoczenie wspiera normy prawne np. norma moralna mówi nie kradnij, prawo przewiduje karę za kradzież. Jednak czasem normy prawne nie mogą być zbieżne, nie mogą się pokrywać z normami pozaprawnymi;
 Normy pozaprawne są samoistnym wytworem danej grupy społecznej i prawodawca nie ma na nie wpływu, czasem normy prawne mogą konfliktować z normami społecznymi. Jeżeli prawo mówi: „nie zabijaj” tzn., że prawodawca uważa, iż życie ludzkie ma tak ogromną wagę, cenę aby je chronić

PRZEPISY PRAWNE:
 Są to zapisane i zakwestionowane nim normy prawne
 Przepisy się starzeją, zmienia się ich interpretacja i co jakiś czas musimy zmienić jego sformułowanie aby zawarte w nim normy prawne nie zmieniły się (aby nie zmieniła się ta reguła postępowania)
 Są obecne w gałęziach prawnych

INFORMACJE
Które zawiera norma prawna wskazują adresata. Kto ma się zachować
1. H:
 hipoteza, w której są zawarte te informacje, czyli adresat
 określa okoliczność, która skłania do takiego postępowania
2. D:
 dyspozycja normy – nakaz, zakaz, WZÓR DANEGO POSTĘPOWANIA
 jak się zachować w danej sytuacji
3. S:
 sankcje – skutki nie zachowania się z daną normą zgodnie

INFORMACJE:
 HIPOTEZA H – jeśli pada
 DYSPOZYCJE D – noś parasol
 SANKCJA S – zmokniesz
Normatyw postępowania: Jeśli nie postąpiłeś zgodnie z dyspozycją, to uruchamia się sankcję „zmokniesz” KIEDY PADA DESZCZ NOŚ PARASOL

CZTERY TYPY PRZEPISÓW:
1) Jeden przepis prawny formułuje wszystkie części dotyczące danej normy potrzebne do rekonstrukcji jednej normy prawnej
2) Jeden przepis formułuje tylko jedną część jakości części normy prawnej, a resztę musimy szukać w innych przepisach prawnych
3) Jeden przepis prawny formułuje kilka części, kilku różnych norm prawnych
4)
 Jeden przepis prawny ma treść nienormatywną – z treści jego nie da się wyprowadzić podstawy do formułowania normy prawnej
 Definicje prawne – są również przykładem przepisu prawnego o wątpliwej treści normy prawnej, czyli ma treść nienormatywną
 Trzeci przypadek przepisu prawnego nienormatywnego to (łac.: leges entes) prawa niedoskonałe np. przepis mówiący o odpowiedzialności głowy państwa: „Prezydent za swe czyny może odpowiadać przed bogiem i historią” – sankcja niemożliwa do realizacji

STRUKTURA NORMY PRAWNEJ (SPRZĘŻONEJ):
 Alternatywą do trój członowej struktury normy prawnej jest stworzenie dwóch różnych norm (nie prawnych) tworzących jedną normę prawną (razem z NP.)

H N – NORMA SANKCJONOWANA
D H1 – WSKAZANIE ADRESÓW = H
Luka = D1 – WZÓR POSTĘPOWANIA = D
N-S - MIĘCA
S H2 – OKOLICZNOŚCI ZŁAMANIA NOWEJ NORMY PRAWNEJ FACET ŁAZI PO DESZCZU
H2 – zapełnia tę lukę jeżeli zostanie złamana, nowe okoliczności do zaistnieje uruchomienie się sankcji prawnej facet chodzi po deszczu i dopiero wtedy zmoknie – dosięgnie go sankcja
D2 = S - właściwa sankcja czyli wzór postępowania dla właściwego organu państwa

WŁAŚCIWOŚCI NORMY PRAWNEJ:
1) Ma charakter generalny i abstrakcyjny
 Są to uzasadnienia normy prawnej
 Aksjologiczne – uzasadnienie pewnymi wartościami
 Norma jest ustanowiona przez organ do tego władzy z zachowaniem procedury ustanowionej do jej ustaleń
 Ma ona w państwie realizować określone cele

PRAWODAWCA:
 Dba o to, aby prawo nie budziło wątpliwości przez wprowadzenie definicji pojęć, które mogą być wielorako interpretowane. Czasem jednak specjalnie tak formułuje przepis, aby był on tworzony dopiero poprzez stosowanie go w różnych sytuacjach w takiej dziedzinie (współżycia społecznego), w której prawo nie przewiduje konkretnych norm, ram i zasad działania (zasady współżycia społecznego).

Otoczenie, w którym działa prawo odgrywa ogromną rolę.

SANKCJE PRAWNE:
 Ma państwowy charakter, czyli państwo reaguje na przekroczenie prawa
 Ma charakter sankcji skupionej
 W prawie mówimy o sankcjach państwa – państwo sprawuje nadzór, gdyż jest jego twórcą. W normach normalnych sankcję sprawnej grupy ludzi, które ramy tej normy moralnej nadaje reakcja grupy to sankcja zewnętrzna. Naruszyciel normy moralnej ma wyrzuty sumienia, które będą tzw. sankcją wewnętrzną

PORZĄDEK PRAWNY:
 Wg treści wyodrębniamy w nim
1. przepisy prawa materialnego
regulują wzajemności zależności między podmiotami (np. ludzie, spółki, organy państwowe, Skarb Państwa)
- prawo karne
- prawo cywilne
- prawo administracyjne
- prawo pracy
2. przepisy prawa formalnego
- ustanawiają stosowne procedury postępowania, których musimy przestrzegać, aby korzystać z przepisów prawa materialnego
- określają tryb postępowania, gdy normy prawa materialnego są naruszone lub gdy chcemy z nich korzystać

przepisy prawa formalnego i materialnego są najbardziej pojemne. Jest to ogólny podział, który występuje we wszystkich kodeksach. Podział na te grupy umożliwia kryterium treści, które odpowiadają na pytanie: czy przepisy przewidują normy, które regulują wzajemne zależności (relacje) między podmiotami prawa. Wszystkie normy dające się wyprowadzić z prawa karnego mają charakter prawa materialnego.

 Wg różnego zasięgu obowiązywania:
1. terytorialny zasięg przepisów prawa:
- działające na terytorium państwa
- obowiązujące na wydzielonych obszarach terytorium państwa (województwa, powiatu, gminy)
2. kogo to prawo obowiązuje:
- powszechnie obowiązujące – przepisy adresowane do wszystkich przez adresata
- zindywidualizowane – przepisy nie adresowane do wszystkich, lecz do pewnej grupy rodzajowej (np. karta nauczyciela)
*indywidualizowane personalnie – adresowane do konkretnej osoby

 Wg różnego stopnia konkretności (kompletności):
1. przepisy konkretne
- redagują dyspozycje normy prawnej
2. przepisy blankietowe
- nie redagują dyspozycji normy prawnej
- w miejsce brakującej dyspozycji zawarte jest upoważnienie dla organu państwa
3. przepisy odsyłające
- w miejsce brakującej dyspozycji zawarta jest informacja



KODEKS KARNY:
 Składa się z przepisów prawa materialnego

KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO:
 Składa się z przepisów prawa formalnego

KODEKS CYWILNY:
 Składa się z przepisów prawa materialnego

KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO
 Składa się z przepisów prawa formalnego

KODEKS ADMINISTRACYJNY
KODEKS POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

KODEKS HAMURABIEGO:
 Był prawem kazmistycznym tzn. „ząb za ząb”
 Dotyczył konkretnych pojedynczych przypadków postępowania „ za obcięcie ucha groziło obcięcie ucha”

Obecnie prawo nie może być prawem kazmistycznym. Musi być prawem pojemnym, czyli obejmować duży zakres przypadków danego postępowania. Obejmuje szereg przypadków, których postępowanie wynika z różnych przyczyn, w różnych okolicznościach, np. „zabójstwo podlega karze”. Współcześnie musimy tworzyć prawo pojemne ze względu na wielość obecnie występujących przypadków, dlatego też prawo kazmistyczne byłoby ówcześnie niefunkcjonalne i bardzo obszerne. Prawo pojemne będzie mogło funkcjonować bez zmian lub z niewielkimi poprawkami przez szereg lat ( długim okresie czasu)

ŚCIĄGAWKA
PRAWO – jeden z środków komunikowania się jednostek, ich organizacji i instytucji, a także całych grup społecznych. Jest zespołem norm postępowania związanych z funkcjonowaniem organizacji państwowej. Istnienie prawa jest niemożliwe bez istnienia państwa.

PRZEPIS PRAWNY – jest narzędziem za pomocą którego prawodawca przekazuje adresatom wiadomości o normach. Jest nim najmniejsza redakcyjna jednostka aktu normatywnego, zaopatrzona przez prawodawcę jakimś wskaźnikiem identyfikacyjnym (numer, litera) niezależnie od tego w jakim stosunku ten zapis pozostaje do normy prawnej

PODZIAŁ PRZEPISÓW:
1. ze względu na treść:
• PRZEPISY PRAWA MATERIALNEGO – pozwalają na budowanie norm prawnych realizujących wzajemne stosunki pomiędzy podmiotami prawa niezależnie od sfery tych stosunków – czyli są to przepisy prawne, które zawierają normy regulujące materię wzajemnych zachowań podmiotów prawa np. przepisy prawa Karnego, Cywilnego, Administracyjnego
• PRZEPISY PRAWA FORMALNEGO– określają realizację norm prawa materialnego, np. prawo postępowania karnego, cywilnego, kodeks postępowania administracyjnego
• FUNKCJE PRAWNE – świadome przejęcie przez prawodawcę stanu faktycznego nie istniejącego w rzeczywistości za istniejący i związaniu z nim przewidzianych skutków prawnych

2. ze względu na stopień konkretności a więc sposób formułowania reguły zachowania
• KONKRETNE – są nimi wszystkie te sformułowania tekstu normatywnego, które regulują zasadę pożądanego postępowania podmiotu prawa
• BLANKIETOWE – nie formułują reguły postępowania (dyspozycji normy prawnej). W tych przepisach w miejsce brakującej dyspozycji normy prawnej prawodawca formułuje upoważnienie dla jakiegoś organu państwowego, aby tę dyspozycję sformułował w przyszłości
• ODSYŁĄJĄCE – nie formułują dyspozycji normy, natomiast zawierają informację gdzie i w jakim przepisie prawnym już istnieje w systemie prawa ta dyspozycja lub te dyspozycje zostały sformułowane

3. ze względu na moc stosowania:
• BEZWZGLĘDNIE OBOWIĄZUJĄCE – (IUS COGENS) dyspozycja zredagowana jest przez stanowiące prawo w sposób kategoryczny, a więc nie można go zmienić, a przekroczenie lub nie zachowanie się niż podane w dyspozycji wywołuje skutki prawne przewidziane w prawie. Stosujemy je głównie na gruncie prawa cywilnego
• WZGLĘDNIE OBOWIĄZUJĄCE – (IUS DISPOSITIVUM) prawodawca rekomenduje sposób zachowania z możliwością innego zachowania. Adresat może z takiego wzoru skorzystać lub nie, może również ten wzór modyfikować. W stosunku prawnym można ograniczyć lub zmienić

4. ze względu na zasięg obowiązywania:
• UNIWERSALNE – (IUS UNIVERSALE) ich zasięg obowiązywania obejmuje całe terytorium państwa
• PARTYKULARNE – (IUS PARTICULARE) ich zasięg obowiązywania ograniczony jest do wyodrębnionego fragmentu terytorium państwa

5. wg stopnia ogólności i szczególności:
• OGÓLNE – (LEX GENERALIS) regulują szeroki zakres spraw, obejmują szeroki katalog adresatów, ustanawiają w dyspozycji ogólne reguły zachowań
• SZCZEGÓŁOWE – (LEX APECIALIS) ustanawiają wyjątki, odrębne uregulowania w stosunku do przepisów prawnych ogólnych

6. w zależności od tego, czy przepisy rozstrzygają czy też nie o obowiązywaniu innych przepisów
• DEROGACYJNE – zamieszczane są w przepisach końcowych aktów normatywnych i mówią o uchyleniu całkowitym, częściowym lub o prowadzeniu nowych przepisów
• KOLIZYJNE – potrafią rozstrzygnąć konflikty w postanowieniach prawa z różnych gałęzi oraz wielu systemów prawnych w jednym państwie
• PRZEJŚCIOWE – do stanów faktycznych powstałych pod rządami już istniejącego państwa można ustanowić inne przepisy do stanów nowych

LUKA PRAWNA – występuje w prawie, gdy w obowiązującym prawodawstwie brak jest normy, która mogłaby być zastosowana w jakimś konkretnym przypadku
• LUKA AKSJOLOGICZNA – (ocena wartościująca) zachodzi, gdy w systemie prawnym brak jest normy prawnej, która mogłaby przy przyjęciu określonego wartościowania kwalifikować prawnie stan faktyczny, który w rzeczywistości zaistniał lub może zaistnieć
• LUKA LOGICZNA – spowodowana jest antymoną dwóch sprzecznych norm istniejących w systemie prawa, które sprzecznie – w sposób nie dający się ze sobą pogodzić , regulują ten sam stan faktyczny
• LUKA STRUKTURALNA – wynik wad występujących w systemie prawa. Normy prawne o wyższej mocy prawnej są unieruchomione przez brak norm o niższej mocy prawnej, które warunkują ich realizację

USUWANIE LUK: odbywa się na podstawie analogii o ile ustawodawca nie usunie ich sam:
• ANALOGIA Z USTAWY – (A. LEGIS) stan faktyczny przez prawo nieregulowany zostaje podciągnięty pod normę prawną regulującą stan faktyczny podobny
• ANALOGIA Z PRAWA – (A. IURIS) sytuację nie przewidzianą przez ustawę rozstrzyga się na podstawie ogólnych ocen wyprowadzonych z większej liczby obowiązujących kwalifikacji stanu faktycznego. Jest to podjęcie decyzji

ELEMENTY STOSUNKU PRAWNEGO:
STOSUNEK PRAWNY – stosunek czasowy, ponieważ możemy wskazać moment jego powstania, czas trwania i moment wygaśnięcia. Tak powstał stosunek prawny muszą zaistnieć czynności zmierzające do wywołania skutków prawnych (zgodnie z dyspozycją normy prawnej o charakterze nakazu lub dozwolenia)
• Czynności prawne
• Orzeczenia sądowe
• Decyzje administracyjne

PODMIOTY STOSUNKU PRAWNEGO – osoba, która jest lub może być uczestnikiem stosunku prawnego. Mogą być nimi tylko podmioty prawa, gdyż prawo może funkcjonować tylko przez podmioty

OSOBY FIZYCZNE – człowiek od momentu urodzenia aż do śmierci posiadający określone kwalifikacje: zdolność prawną, zdolność do czynności prawnej i zdolność do działań prawnych

OSOBY PRAWNE – nie są osobami fizycznymi ani organami państwowymi. Jest to pewien rodzaj organizacji bądź instytucji, które zostały wyposażone w przedmiot osobowości i w ten sposób mają możność występowania jako samodzielne podmioty praw i obowiązków

ORGANY PAŃSTWOWE – mogą być podmiotami stosunku prawnego, a zwłaszcza stosunków prawa publicznego. Państwo jako całość w tym charakterze występuje w dwojakiej roli

PRZEDMIOT STOSUNKU PRAWNEGO – zachowanie podmiotów do którego w myśl dyspozycji normy prawnej poszczególne podmioty są uprawnione bądź zobowiązane

UPRAWNIENIE – element stosunku prawnego; gdy przepisy prawa lub postanowienia umowne nie nakładają na dany podmiot obowiązku zachowania się w określony sposób lecz pozostawiają wybór określonego zachowania

PROBLEMATYKA PAŃSTWA:
ORGAN PAŃSTWOWY – osoba lub zespół osób wyposażonych w uprawnienia władcze, co pozwala ich działalność uważać za działalność państwa. Jednoosobowym organem państwowym jest Prezydent, Premier i Minister. Wieloosobowymi są wszystkie organy kolegialne: Zgromadzenie Narodowe, Sejm, Senat, Rada Ministrów i Rada Gminy

CECHY ORGANU PAŃSTWOWEGO:
• Wydzielenie go jako odrębnej części aparatu państwowego
• Wyodrębnienie przez prawo obowiązujące, które ustanawia kompetencje takiego organu
• Dysponuje on i posługuje się środkami przymusu państwowego

KWALIFIKACJA ORGANÓW:
• Budowa, czas trwania, funkcjonowanie i powoływanie
• Kompetencje organów
• Wzajemny ich stosunek do siebie

APARAT PAŃSTWOWY – całokształt organów państwowych, dzięki którym państwo realizuje swe funkcje. Mechanizm państwowy = aparat państwowy i siły polityczne wprowadzające go w ruch

ŹRÓDŁO PRAWA – prawotwórcza działalność państwa, w wyniku której powstają akty normatywne. Ich treść uwarunkowana jest kulturą, ekonomią i bezpośrednimi interesami społeczeństwa zorganizowanego w państwo

STOSOWANIE PRAWA – polega na podciągnięciu ocenionego stanu faktycznego pod odpowiednią normę prawną i na ustaleniu skutków prawnych wynikających z normy dla tego przypadku
• Organ państwowy stosujący prawo musi przede wszystkim ustalić stan faktyczny (zebrać materiał dowodowy) mający być przedmiotem prawnej kwalifikacji
• Czy i jakie przepisy prawne i ewentualnie zawarte w nich normy odnoszą się do ustalonego stanu faktycznego, czy obowiązują one w danym miejscu i czasie, czy intencje prawodawcy zostały jasno określone w przepisach prawnych
• Ustala się sens, znaczenie, granice treściowe pojedynczej normy prawnej, znaczenie normy (wykładnia prawa) interpretacja obowiązujących przepisów prawnych w celu ustalenia znaczenia normy prawnej (wykładnia)
• Subsumcja – podciągnięcie ustalonego stanu faktycznego pod sformułowaną w wyniku wykładni prawa normę prawną. Stosujący prawo musi zdecydować czy uregulowane fakty i okoliczności odpowiadają warunkom, które wyznacza ustalona hipoteza normy prawnej
• Stosowanie prawa – jest wiążące ustalenie konsekwencji prawnych wynikających z takiej prawnej

KLAUZULE DEROGUJĄCE:
• ABROGATIO – uchylenie „czyste”; uchylenie całkowite aktu i niezastąpienie go innym
• DEROGATIO – uchylenie częściowe aktu i zastąpienie tej części nową
• OBROGATIO – uchylenie dotychczasowych przepisów i wprowadzenie w ich miejsce innych

PODPIS OSOBY UPRAWNIONEJ – bez takiego podpisu akt nie może zostać ogłoszony. W przypadku ustaw podpisuje Prezydent.

WŁADZA USTWODAWCZA – Sejm, Senat, Zgromadzenie Narodowe
AKTY NORMATYWNE POCHODZĄCE OD ORGANÓW WŁADZY USTWODAWCZEJ:
• KONSTYTUCJA - uchwala ją Zgromadzenie Narodowe. Posiada ona najwyższą moc prawną. Jest aktem prawnym zajmującym najwyższe miejsce w hierarchii aktów normatywnych
• USTWA KONSTYTUCYJNA – uchwala ją Sejm RP, dokonuje ona zmian w Konstytucji

NORMA PRAWNA – najmniejszy element stanowiący strukturalną całość prawa. Daje odpowiedź na pytanie: kto, w jakich warunkach, jak powinien się zachować i co dzieje się w przypadku nie wykonania zakazu czy nakazu podanego w sposobie żądanego zachowania

BUDOWA NORMY PRAWNEJ:
• HIPOTEZA – Podaje okoliczności, w których adresatowi jest coś czynnie nakazane, zakazane czy dozwolone
• DYSPOZYCJA – określa rodzaj zachowania zakazanego, nakazanego lub dozwolonego. Jest najważniejszą częścią normy prawnej, gdyż przedstawia wzór pożądanego zachowania, ale wymagalny tylko , gdy spełnia warunki i okoliczności określone w hipotezie normy prawnej
• SANKCJA – reakcja za naruszenie dyspozycji normy prawnej

RODZAJE SANKCJI:
• REPRESYJNA – stosowana za dokonanie czynów zabronionych. Polega na pozbawieniu podmiotu naruszającego dyspozycję zakazu, ważnych dla niego dóbr
• EGZEKUCYJNA – polega na przymusowym wykonaniu zachowania przez prawa przewidzianego, sprowadza się także do działań na rzecz przywrócenia stanu faktycznego sprzed momentu naruszenia nakazu
• NIEWAŻNOŚCI – zapobiega przed skutkami pewnych czynności nie zgodnych z prawem

CECHY NORMY PRAWNEJ:
• REGUŁA ABSTRAKCYJNA – niezliczona liczba przypadków
• REGUŁA GENERALNA – kierowana do pewnej kategorii adresatów

RODZAJE UZASADNIEŃ NORMY PRAWNEJ:
• AKSJOLOGICZNE – wartościami np. etycznymi, estetycznymi
• TETYCZNE – powołaniem się na prawo podmiotu uprawnionej do stanowienia norm
• TELEOLOGICZNE – skutecznością osiągnięcia zamierzonego celu
• BEHAWIORALNE – rzeczywiste realizowanie przez adresatów

WŁAŚCIWOŚCI CHARAKTERYZUJĄCE NORMĘ PRAWNĄ:
• Ma charakter ogólny, bo reguluje typowe stosunki społeczne
• Zachowania, które reguluje muszą być uchwytne, zewnętrzne
• Państwo stanowiąc normę i sankcjonując ją jest czynnikiem zewnętrznym gwarantującym jej skuteczność

AKT NORMATYWNY – oficjalny dokument organu państwowego zawierający zakodowane w przepisach prawnych normy prawne regulujące stosunki społeczne. Powinien on być należycie ogłoszony np. DZIENNIK USTAW, MONITOR POLSKI

BUDOWA AKTU NORMATYWNEGO:
• Określenie rodzaju (Ustawa, Uchwała)
• Data ustanowienia danego prawa – służy do identyfikacji prawa
• Tytuł aktu – określający rodzaj regulowań stosunków społecznych np. „O oświacie”

 PREAMBUŁĄ – rodzaj deklaracji prawodawcy co do motywów ustanowienia prawa. Podaje w niej zamierzone cele, podstawowe wartości danego aktu
 POSTANOWIENIA OGÓLNE – stanowią ważną rolę dla wykładni prawa. Zawierają definicję wyjaśniające znaczenie pojęć
 POSTANOWIENIA SZCZEGÓŁOWE – zasadnicza materia aktu normatywnego. Zawiera przepisy w oparciu o które formułujemy przepisy ogólne i szczegółowe
 PRZEPISY KOŃCOWE – dotyczą uchylenia dotychczas obowiązujących aktów normatywnych w części objętej regulacją nowego aktu a także wejścia ustawy w życie. Mogą w nich być zawarte również postanowienia przejściowe

KONFEDERACJA I FEDERACJA:
• KONFEDERACJA - Czasowy związek autonomicznych państw
Głównie zakładana do realizacji jakiegoś konkretnego celu np. politycznego, gospodarczego lub ekonomicznego, po jego osiągnięciu konfederacja zostaje rozwiązana (Szwajcaria to państwo federacyjne, ale w nazwie posiada słowo konfederacja – „Konfederacja Świata”)

• FEDERACJA (Związek Radziecki, Czechosłowacja, Jugosławia)Bez stałego podziału administracyjnego. Powstaje w wyniku połączenia suwerennych państw. Przystąpienie do związku musi być na równych warunkach