Zastosowanie związków nieorganicznych w życiu człowieka
Do najważniejszych grup związków nieorganicznych należą: tlenki, kwasy, wodorotlenki, sole i wodorki, ale w tej grupie znajdują się również: azotany, borany, bromki, chlorany, chlorki, chromiany, cyjanki, fosforany, krzemiany, manganiany, siarczany, tiosiarczany, węglany, wodorowęglany, sole złożone. Znajdują one szeroki zakres zastosowania w życiu człowieka. Związki nieorganiczne są b. rozpowszechnione w przyrodzie (skorupa ziemska jest zbud. gł. z glinokrzemianów i krzemianów); zarówno wiele naturalnych, jak i otrzymywanych syntetycznie związków nieorganicznych znajduje szerokie zastosowanie, m.in. w przemyśle, technice, rolnictwie, medycynie.
Zastosowanie niektórych tlenków
Większość tlenków występuje w postaci gazowej. Występują na Ziemi w atmosferze otaczającej naszą planetę. Tlenki tworzą niemalże wszystkie znane nam pierwiastki. Niektóre z tlenków są substancjami pospolitymi, stykamy się z nimi na co dzień, czego najlepszym przykładem może być woda- tlenek wodoru.
dwutlenek azotu ( IV ) NO2 - stosowany jako środek nitrujący, utleniający, katalizator, utleniacz paliw rakietowych, jest półproduktem do wytwarzania kwasu azotowego.
tlenek chromowy Cr2O3 – jako zielona farba mineralna o dużej trwałości, używany do barwienia na zielono szkła i glazury na porcelanie
tlenek krzemu SiO2 - drobnoziarnisty kwarc jest głównym składnikiem wielu minerałów, m.in. opalu, chalcedonu i agatu. Dwutlenek krzemu (piasek) jest stosowany do produkcji szkła, szkła wodnego, zaprawy murarskiej, cementu, wyrobów ceramicznych, emalii, form odlewniczych i innych. Jest również surowcem do otrzymywania krzemu i jego stopów. Kwarc jest
stosowany do wyrobu pryzmatów i soczewek w przyrządach optycznych. Piezoelektryczne własności kwarcu wykorzystuje się m.in. w radiotechnice.
tlenek siarki (VI ) SO2 - największe ilości SO2 są zużywane do produkcji kwasu siarkowego, poza tym znajduje zastosowanie do wybielania włókien, papieru, wełny i słomy, jako środek owadobójczy oraz jako konserwant win i soków owocowych (symbol E 220).
Tlenek wapnia CaO - stosowany do wyrobu zaprawy murarskiej, cementu, w leśnictwie jako środek owadobójczy, do wyrobu karbidu, w metalurgii jako dodatek szlakujący, w rolnictwie jako środek zmniejszający zakwaszenie gleby, w cukrownictwie (defekacja), w garbarstwie do odwłosienia skór, a także do oczyszczania gazów do zmydlania tłuszczów podczas produkcji stearyny i do wyrobu farb wapiennych.
tlenek węgla CO – służy do ogrzewania urządzeń przemysłowych
dwutlenek węgla CO2 - do produkcji suchego lodu
Zastosowanie niektórych kwasów
Kwas azotowy(V) HNO3-jest mocnym utleniaczem, palne substancje (np. drewno, słoma, bibuła) zapalają się po zwilżeniu stęż. kwasem azotowym. Rozpuszcza większość metali (z wyjątkiem metali szlachetnych) z wydzieleniem tlenków azotu. Stosowany do wyrobu nawozów sztucznych, jedwabiu sztucznego, barwników, środków leczniczych, do nitrowania związków organicznych (m.in. przy produkcji materiałów wybuchowych), jako utleniacz w paliwach rakietowych.
Kwas borowy H3BO3- znajduje zastosowanie w lecznictwie (posiada własności dezynfekujące), do wyrobu emalii, w kosmetyce, przemyśle tekstylnym, mydlarskim, garbarskim, do lutowania, (kwasy poliborowe)
Kwas fosforowy(V) H3PO4- stosowany głównie do wyrobu nawozów sztucznych (np. superfosfatu podwójnego), do wyrobu fosforanów, w przemyśle spożywczym (jako dodatek do napojów gazowanych [antyutleniacz] - symbol E 338), do wytwarzania fosforanowych powłok ochronnych na metalach, do wytwarzania wielu środków farmaceutycznych. Kwas fosforowy jest również używany do oczyszczania soków w cukrownictwie, jako płyn do lutowania, w stomatologii, do wyrobu kitów porcelanowych, w lecznictwie i laboratoriach analitycznych.
Kwas siarkowy(VI) H2SO4- jest stosowany jako środek suszący i odciągający wodę. Stosowany w zależności od stężenia do: wyrobu rozpuszczalnych nawozów fosforowych, siarczanu amonu i innych nawozów sztucznych, do oczyszczania (trawienia) powierzchni metali (np. żelaza w celu usunięcia rdzy przed cynkowaniem, cynowaniem lub emaliowaniem), do suszenia gazów, produkcji papieru, rafinacji tłuszczów i olejów, do oczyszczania nafty i wosku ziemnego, do wyrobu włókien sztucznych i materiałów wybuchowych, otrzymywania innych chemikaliów, jako elektrolit w akumulatorach do suflowania i nitrowania związków organicznych, w garbarstwie, drożdżownictwie, gorzelnictwie, farbiarstwie. Stosuje się go do produkcji środków piorących, leków oraz jako elektrolit w akumulatorach ołowiowych, odczynnik w laboratoriach.
kwas siarkowy(IV) H2SO3-stosowany m.in. w produkcji papieru, olejów, parafiny, tkanin, w syntezie org. oraz jako środek konserwujący i dezynfekujący. Ma właściwości owadobójcze, bakteriobójcze, niszczy rośliny, ma również właściwości bielące-znajduje zastosowanie w przemyśle włókienniczym do bielenia np. wełny i w przemyśle papierniczym, używany jest również jako czynnik chłodzący.
kwas chlorowodorowy HCl (kwas solny)-stosowany w przemyśle metalurgicznym, włókienniczym, chemicznym, spożywczym, tworzyw sztucznych, cukrowniczym, oraz do produkcji mas plastycznych, barwników organicznych i innych. Znajduje również zastosowanie w lecznictwie i jako jeden z podstawowych odczynników laboratoryjnych. Jest składnikiem różnych środków czyszczących np. Cilitu (około 10% kwasu solnego), jako rozpuszczalnik (również w postaci wody król.); znajduje się w soku żołądkowym (bierze udział w procesie trawienia).
Zastosowanie niektórych soli
Sole są bardzo rozpowszechnione w przyrodzie . Skorupa ziemska składa się z soli i tlenków . W wodzie morskiej występują różne jony soli ( Na , K , Mg , Cl , SO4 i inne ) . Wiele soli stanowi kopaliny czyli surowce wydobywane z ziemi metodami górniczymi . Przede wszystkim jest to chlorek sodu - sól kamienna - wydobywana w Polsce w okolicach Wieliczki , Bochni i Inowrocławia . Sole znalazły liczne zastosowanie , przede wszystkim jako nawozy sztuczne , a ponadto w budownictwie , do zabezpieczania dróg przed zamarzaniem , w przemyśle spożywczym.
Azotan sodowy NaNO3- stosowany jest jako nawóz sztuczny, w przemyśle szklarskim - jako utleniacz w reakcjach w fazie stałej, w przemyśle spożywczym jest dodawany do konserw mięsnych, stosowany do produkcji materiałów wybuchowych i pirotechnicznych, barwników, jako utleniacz stałych paliw rakietowych.
Chlorek sodu NaCl -jest najbardziej znaną solą, w życiu codziennym zwaną solą kuchenną. Stosowana jest w gospodarstwie domowym do przyprawiania potraw i konserwowania produktów żywnościowych .W zimie sól jest używana do posypywania dróg w celu usunięcia oblodzenia, ponieważ dodatek soli do wody powoduje obniżenie temperatury jej tonięcia. Używany jest również w przemyśle grabarskim i szklarskim oraz jako substrat do otrzymywania innych związków sodu.
Chlorek srebra (I) AgCl- wykorzystywany jest w procesie fotograficznym.
Węglan sodu Na2CO3(soda kalcynowana)- stosuje się do wyrobu szkła, mydeł, środków piorących, papieru oraz do zmiękczania wody.
Wodorowęglan sodu NaHCO3(soda oczyszczona)- ma zastosowanie jako składnik proszku do pieczenia, napojów gazowanych ora leków nadkwasotę.
Manganian (VII) potasu KMnO4(nadmanganian potasu)- znalazł zastosowanie w lecznictwie jako środek odkażający
Azotan (V) potasu KNO3(saletra indyjska)- stosuje się do wyrobu prochu, szkła, nawozów sztucznych oraz w przemyśle spożywczym jako środek konserwujący produkty żywnościowe.
Azotan (V) sodu NaNO3 (saletra chilijska)-ma zastosowanie jako nawóz sztuczny , środek utleniający oraz w pirotechnice, służy do wyrobów leków, farb i emalii.
Zastosowanie niektórych wodorotlenków
Wodorotlenek sodu NaOH- produkcja gumy, przemysł petrochemiczny, środki piorące, produkcja sztucznego jedwabiu, przemysł papierniczy, produkcja barwników, produkcja gumy.
Wodorotlenek potasu KOH- służy do produkcji mydła, wykorzystuje się jako środek piorący i bielący, w litografii w procesie grawerowania oraz pochłaniania gazów np. CO2 z powietrza, jako odczynnik laboratoryjny.
Wodorotlenek wapnia Ca(OH)2- po wymieszaniu z piaskiem tworzy zaprawę wapienną, stosowana w budownictwie. Wapno gaszone po wymieszaniu z woda tworzy mleko wapienne, które służy jako środek dezynfekcyjny do bielenia wnętrz mieszkalnych, budynków gospodarczych, zwalczania szkodników w sadownictwie. W cukrownictwie służy do oczyszczania soku buraczkowego.
Zastosowanie niektórych wodorków
Siarkowodór H2S - stosowany jest do produkcji kwasy siarkowego, w laboratorium jako odczynnik chemiczny. Występuje w niektórych wodach mineralnych, wyziewach wulkanicznych oraz wśród produktów gnicia białek.
Amoniak NH3 - litowce i berylowce rozpuszczają się w amoniaku bez wydzielenia wodoru, tworząc roztwory dobrze przewodzące prąd elektryczny, jest stosowany do produkcji kwasu azotowego, sody metodą Solvaya, do wyrobu soli amonowych (stosowanych często jako nawozy sztuczne), mocznika, cyjanowodoru, włókien sztucznych oraz jako czynnik chłodzący w urządzeniach chłodniczych, roztwór wodny amoniaku (woda amoniakalna) znajduje zastosowanie w laboratoriach i przemyśle.
Hydrazyna N2H4 - stosowana w laboratoriach jako środek redukujący, w mieszaninie ze stężonym nadtlenkiem wodoru jako paliwo rakietowe, do produkcji chemikaliów dla rolnictwa, materiałów wybuchowych, jako składnik wywoływaczy fotograficznych i inhibitor korozji.