Rynek kapitałowy ze szczególnym uwzględnieniem rynku papierów wartościowych. Opisz wybrany papier wartościowy.

Spis treści:

1. Co to jest rynek i jak go dzielimy?
2. Co to są papiery wartościowe, ich podział i funkcja?
3. Rynek papierów wartościowych.
4. Giełda papierów wartościowych.
5. Krajowy depozyt papierów wartościowych.
6. Remitenci papierów wartościowych.
7. Wprowadzenie do publicznego obrotu.
8. Instytucje rynku kapitałowego i ich rola.
9. Obligacja.
• W jaki sposób można nabyć obligacje
• Podstawowe rodzaje obligacji
• Oprocentowanie obligacji
• Cena obligacji
• Ryzyko inwestowania w obligacje
• Zalety obligacji
• Obligacje w Polsce
• Opodatkowanie dochodów z obligacji
• Wartość obligacji
• Dochody z obligacji














Co to jest rynek i jak go dzielimy?

Rynek to kategoria ekonomiczna związana z produkcją towarową, jest to także ogół sprzedawców i nabywców, których decyzje kupna i sprzedaży kształtują popyt i podaż oraz wpływają na poziom cen.

Rynek dzieli się na dwie części: rynek realny oraz rynek finansowy, na którym kupowane i sprzedawane są wyłącznie prawa, czyli wartości o charakterze niematerialnym, na przykład prawa do udziału w zyskach, do odsetek z tytułu depozytu lub obligacji, prawa poboru akcji nowej emisji, itp.
Na rynku finansowym wyróżniamy dwa etapy operacji finansowych: pieniężne i kapitałowe (rynek pieniężny i kapitałowy). W praktyce gospodarczej wyróżnić można również trzeci typ operacji: operacje walutowe. Wszystkie te rynki mają charakter międzynarodowy i są ze sobą powiązane, występują między nimi współzależności i mają wiele cech wspólnych.

Kapitał są to czynniki wytwórcze jak budynki, narzędzia, wyposażenie i inne produkty znajdujące się w posiadaniu gospodarstw domowych. Inwestycje jest to wielkość nowo nabytego kapitału w danym czasie, a jednocześnie jest to instrument zwiększający zasób dotychczasowego kapitału. Amortyzacja jest to strata na wartość kapitału w danym okresie, a jednocześnie strumień zmniejszający zasób dotychczasowego kapitału, Inwestycje brutto jest to wielkość wydatku poniesionych na zastąpienie zużytego kapitału i zakupu całkiem nowego. Inwestycje netto jest to wielkość, o którą zwiększył się zasób kapitału.

Rynek kapitałowy obejmuje:
- Rynek bankowy (przedmiotem obrotu są na nim kredyty lokaty)
- Rynek papierów wartościowych (dłużnych- w tym pożyczki publiczne, obligacje komunalne zamienne; udziałowych- akcje, udziały).
- Rynek hipoteczny, który obejmuje zobowiązania zabezpieczone zapisem na hipotece
- Rynek skryptów dłużnych, długoterminowych pożyczek międzybankowych.
- Giełda jest to rodzaj rynku wysoce sformalizowanego, którego funkcjonowanie oparte jest na normach prawnych i zarządzania jej organów.

Na rynku pieniężnym realizowane są operacje krótkoterminowe, na kapitałowym długoterminowe. Krótko terminowe to takie, które dotyczą instrumentów finansowych o okresie realizacji krótszym od jednego roku. Należy zaznaczyć, że w gospodarkach rozwiniętych operacje finansowe o perspektywie do czterech lat również zaliczane są do krótkoterminowych i to ten właśnie horyzont rozgranicza oba rynki.

Uczestnikami rynku pieniężnego, podobnie jak kapitałowego a szerzej finansowego są:
- Banki centralne, które realizują politykę gospodarczą szczególnie pieniężną państwa.
- Banki komercyjne, które z racji pełnionych przez siebie funkcji poszukują na rynku środków, organizując, kreując jednocześnie ich rynek zbytu.
- Inne instytucje finansowe, do których zaliczmy między innymi fundusze inwestycyjne, w tym powiernicze, specjalistyczne spółki inwestycyjne, fundusze emerytalne, fundusze venture capital, tzw. Fundusze wysokiego ryzyka oraz firmy ubezpieczeniowe.
- Instytucje niefinansowe tj. przedsiębiorstwa i instytucje prowadzące działalność wymagającą kontaktu z rynkiem finansowym, realizowane przez stosunki kredytowe, obsługę bankową, doradztwo finansowe, itp.
- Osoby fizyczne.


Co to są papiery wartościowe, ich podział i funkcja?
Papiery wartościowe są dokumentami stwierdzającymi określone prawa majątkowe, których realizacja jest możliwa jedynie na podstawie okazania lub zwrotu tych dokumentów. Wobec tego tylko posiadacz papierów wartościowych może wynikające z nich prawa realizować.
Prawa majątkowe mogą mieć charakter rzeczowy lub finansowy. Dlatego papiery wartościowe można podzielić na towarowe i finansowe.
Towarowe papiery wartościowe stanowią podstawę dysponowania przez posiadacza określonymi rzeczowymi składnikami majątkowymi.. Są to na przykład listy przewozowe, konosamenty, warranty, dowody składowe, stwierdzające prawo dysponowania wykazanymi w tych dokumentach towarami. Mogą one być przedmiotem obrotu m.in. na giełdach towarowych.
Finansowe papiery wartościowe zawierają uprawnienia do roszczeń pieniężnych. Są nimi na przykład obligacje, akcje, bony pieniężne, weksle i czeki. Ich wartość jest określona bezpośrednio w pieniądzu i dlatego nazywane są także walorami (od łacińskiego valor- wartość).
Istotną cechą papierów wartościowych jest to, że od ich posiadania zależy nie tylko realizacja określonego prawa majątkowego, ale również jego przenoszenie na inna osobę. Dlatego zniszczenie lub utrata dokumentu może utrudnić, a niekiedy uniemożliwić udowodnienie istnienia prawa majątkowego. W wielu zaś wypadkach zniszczenie lub uszkodzenie dokumentu jest równoznaczne z wygaśnięciem prawa majątkowego.
W praktyce występują różnorodne rodzaje papierów wartościowych służące określonym celom ekonomicznym, a także uwzględniające specyficzny tryb i techniki posługiwania się oraz obrotu7 walorami.
W zależności od podstawowych funkcji, jakie spełniają papiery wartościowe, można wyodrębnić walory stanowiące potwierdzenie:
- Wierzytelności pieniężnych
- Uprawnień do współwłasności majątkowych
Natomiast ze względu na tryb stosowany przy obrocie papierami wartościowymi wyróżnia się dokumenty:
- Na okaziciela (bezimienne), przy których przenoszenie prawa własności jest bardzo uproszczone, gdyż ogranicza się do przekazania dokumentów między kontrahentami; jednak w razie utraty takich dokumentów odzyskanie uprawnień przez prawowitego właściciela jest bardzo skomplikowane, a w wielu przypadkach niemożliwe;
- Imienne, których własność można przenieść tylko na podstawie cesji, tj. pisemnego zrzeczenia się uprawnień wynikających z dokumentu na rzecz innej osoby; niekiedy jednak swoboda właściciela w zakresie cesji imiennego papieru wartościowego na inną osobę może być przez wystawcę dokumentu ograniczona, np. ograniczenie subskrypcji ( od łac. Subskriptio- podpisanie) niektórych pożyczek państwowych jedynie do osób fizycznych, ograniczenie przenoszenia niektórych akcji wyłącznie na ludzi wykonujących określony zawód;
- Na zlecenie, które zawierają wskazanie właściciela, ale możliwe jest przenoszenie praw z nich wynikających na inne osoby w formie zapisu na dokumencie, a niekiedy operacja taka może ograniczyć się jedynie do przekazania innej osobie dokumentu zaopatrzonego podpisem dotychczasowego właściciela.
W zależności od korzyści, jakie przynosi posługiwanie się papierami wartościowymi, można wyodrębnić walory:
- Służące głównie celom rozliczeniowym, ułatwiające obieg pieniężny, a często spełniające także funkcje kredytowe;
- Przenoszące dochód od kapitału reprezentowanego przez dokument; są to tzw. Lokacyjne papiery wartościowe.
Papiery wartościowe mogą być wystawiane w walucie krajowej lub zagranicznej. W tym drugim przypadku są w Polsce traktowane jako wartość dewizowa, tj. obrót nimi jest podporządkowany przepisom ustawodawstwa dewizowego. Jako wartość dewizową traktuje się także papiery, opiewające wprawdzie na walutę krajową, w przypadku, gdy są przywożone z zagranicy lub wywożone do innych krajów.
Papiery wartościowe mają już wielowiekową tradycję. Jednak rozwinęły się na szeroką skalę i upowszechniły wśród różnych warstw społeczeństwa w gospodarce kapitalistycznej. Papiery lokacyjne stały się, bowiem trzecim zasadniczym, alternatywnym kanałem przemieszczania kapitałów oraz kredytowania przedsięwzięć w sferze zarówno gospodarczej jak i pozagospodarczej.
Rynek papierów wartościowych
Rynek papierów wartościowych, część rynku kapitałowego obejmująca wyłącznie transakcje długoterminowymi papierami wartościowymi, takimi jak: akcje, obligacje, opcje, jednostki uczestnictwa w funduszach powierniczych, a także innymi, specyficznymi dla danego kraju, dopuszczonymi przez właściwy organ (w Polsce - Komisję Papierów Wartościowych) do obrotu na tym rynku.
Rynek papierów wartościowych składa się z dwóch powiązanych wzajemnie segmentów: rynku pierwotnego, na którym dokonuje się emisji papierów wartościowych, i rynku wtórnego, na którym dokonuje się transakcji kupna-sprzedaży papierów wcześniej wyemitowanych.
Wtórny rynek kapitałowy może mieć charakter zinstytucjonalizowany (zorganizowany) lub niezinstytucjonalizowany (niezorganizowany, wolny). W pierwszym przypadku obrót papierami wartościowymi odbywa się wyłącznie na giełdzie papierów wartościowych, w drugim możliwe są transakcje pozagiełdowe - bezpośrednie lub przy udziale biur maklerskich (wymaga to jednak emisji papierów wartościowych w formie materialnej).
Najważniejszym aktem prawnym polskiego rynku kapitałowego regulującym publiczny obrót papierami wartościowymi oraz normującym zasady tworzenia, organizacji i nadzoru nad wszystkimi podmiotami działającymi w ramach publicznego obrotu jest Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. "Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi" (z póź. zmianami).
Aktami wykonawczymi do Ustawy tzn. przepisami szczegółowo normującymi zagadnienia opisane w Ustawie są Rozporządzenia Rady Ministrów i Zarządzenia Przewodniczącego Komisji Papierów Wartościowych i Giełd.

Rynek papierów wartościowych

Publiczny wtórny publiczny wtórny

Giełdowy pozagiełdowy
Ustawa reguluje publiczny obrót papierami wartościowymi, którym jest propozycja nabycia lub nabywanie emitowanych w seriach papierów wartościowych, przy wykorzystaniu środków masowego przekazu (TV, radio, prasa itp.), skierowana do więcej niż 300 osób lub nie oznaczonego adresata.
Obok obrotu publicznego funkcjonuje obrót niepubliczny mający miejsce m.in. wtedy, gdy:
- emisja skierowana jest do mniej niż 300 osób,
- nabycie akcji proponowane jest w ramach postępowania likwidacyjnego, egzekucyjnego lub upadłościowego,
- akcje udostępnia Skarb Państwa pracownikom w procesie prywatyzacji,
- Skarb Państwa proponuje nabycie w procesie prywatyzacji, co najmniej 10 % akcji spółki przez jednego nabywcę,
- proponuje się pracownikom spółki, narodowym funduszom inwestycyjnym nabycie akcji spółki powstałej z przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa.
Oprócz Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. „Prawo o publicznym obrocie”, zasady funkcjonowania rynku papierów wartościowych w Polsce normuje również:
- Ustawa o obligacjach z dnia 29 czerwca 1995 r. (ze zmianami),
- Ustawa o funduszach inwestycyjnych z dnia 28 sierpnia 1997 r. (z późniejszymi zmianami),
- Kodeks Handlowy,
- Kodeks Cywilny,
- oraz Regulaminy Giełdy, CeTO, KDPW.

Zgodnie z cytowaną ustawa, publiczny obrót papierami wartościowymi może być dokonywany wyłącznie po dopuszczeniu papierów wartościowych do publicznego obrotu. Jednocześnie papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu mogą być wyłącznie przedmiotem obrotu dokonywanego na rynku regulowanym za pośrednictwem spółek lub banków prowadzących działalność maklerską. Poza rynkiem regulowanym oraz bez pośrednictwa ww. instytucji może być dokonywany publiczny obrót papierami wartościowymi emitowanymi przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski, papierami opiewającymi na zbywalne prawa majątkowe wynikające z papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub NBP oraz papierami wartościowymi, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny papierów wartościowych emitowanych przez obu wskazanych powyżej emitentów. Ustawa rozróżnia publiczny obrót wtórny i publiczny obrót pierwotny. Publicznym obrotem pierwotnym jest proponowanie przez emitenta bądź subitenta usługowego nabycia emitowanych w serii papierów wartościowych nowej emisji lub ich nabywanie. W celu uzyskania zgody na wprowadzenie papierów wartościowych do publicznego obrotu, ich emitent lub wprowadzający papiery wartościowe, tzn. właściciel papierów wartościowych składa do KPWiG, za pośrednictwem podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie, odpowiedni wniosek. Zgody Komisji nie wymaga wprowadzenie do publicznego obrotu papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub NBP, które z mocy prawa dopuszczone są do publicznego obrotu. Zgodnie z ustawą, wtórny obrót papierami wartościowymi dopuszczonymi do publicznego obrotu dokonywany jest na rynku regulowanym.
Wyjątkami definiowanymi przez ustawę są m. In.:
- Przenoszenie papierów wartościowych między osobami fizycznymi, między podmiotem dominującym a podmiotem zależnym,
- Przenoszenie papierów wartościowych wchodzących w skład zbywalnego przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego,
- Przenoszenie papierów wartościowych w trybie określonym przepisami prawa upadłościowego i w postępowaniu egzekucyjnym,
- Przenoszenie papierów wartościowych w drodze dziedziczenia,
- Przenoszenie papierów wartościowych obciążonych zastawem w celu zaspokojenia zastawnika uprawnionego na podstawie innych ustaw do korzystania z takiego trybu zaspokajania, ale za zgodą i na warunkach określonych przez KPWiG.
Zgodnie z ustawa, regulowany rynek papierów wartościowych obejmuje zarówno rynek giełdowy, tworzony przez giełdy jak i rynek pozagiełdowy.
Spółka prowadząca giełdę oraz rynek pozagiełdowy powinny zapewniać;
- Koncentrację podaży i popytu na papiery wartościowe, będące podmiotem obrotu na danym rynku, w celu kształtowania ich powszechnego kursu,
- Bezpieczny i sprawny przebieg transakcji,
- Upowszechnianie jednolitych informacji o kursach i obrotach papierami wartościowymi, które są przedmiotem obrotu na danym rynku.
Zgodnie z ustawą, giełda papierów wartościowych może być prowadzona wyłącznie przez spółkę akcyjna. Przedmiotem przedsiębiorstwa spółki może być wyłącznie prowadzenie giełdy. Akcje spółki prowadzącej giełdę mogą być wyłącznie akcjami imiennymi. Akcje spółki prowadzącej giełdę nie dają prawa do dywidendy.
Niepubliczny rynek papierów wartościowych nie podlega rygorom ustawy, a większość kwestii z nim związanych regulowanych jest przez kodeks handlowy i kodeks cywilny.

Prowadzenie rynku giełdowego - Giełda Papierów Wartościowych

Prowadzenie giełdy papierów wartościowych jest przedmiotem działalności spółki akcyjnej - Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie SA, której założycielem jest Skarb Państwa.

Celem spółki jest:
1. Organizowanie publicznego obrotu papierami wartościowymi.
2. Promowanie obrotu papierami wartościowymi.
3. Upowszechnianie informacji związanych z tym obrotem.
Zasady działania Giełdy określają obok ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, Statut Giełdy oraz jej regulamin.
Akcjonariuszami giełdy mogą być: domy maklerskie, Skarb Państwa, banki, towarzystwa funduszy powierniczych, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, towarzystwa emerytalne, zakłady ubezpieczeń oraz remitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu i notowanych na giełdzie.
Organami Giełdy są: Walne Zgromadzenie, Rada Nadzorcza zwana Radą Giełdy oraz Zarząd Giełdy.
Zarząd składa się z 5 osób: Prezesa wybranego na okres trzech lat przez Walne Zgromadzenie oraz 4 członków. Zarząd Giełdy kieruje bieżącą działalnością Giełdy oraz wprowadza papiery wartościowe do obrotu.
Rada Giełdy składa się z 12 przedstawicieli: banków, domów maklerskich, instytucji finansowych, izb gospodarczych i emitentów. Nadzoruje działalność Giełdy, dopuszcza do obrotu giełdowego papiery wartościowe oraz decyduje o nadaniu lub cofnięciu statusu członka giełdy.

Prowadzenie depozytu i ewidencji transakcji - Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych SA jest podmiotem, bez którego niematerialny obrót papierami wartościowymi jest praktycznie niemożliwy. W jego rejestrach znajdują odzwierciedlanie wszystkie transakcje zawierane na rynku, a także zmiany cech papierów wartościowych i emisji. Przechowywanie papierów wartościowych i dokonywanie rozliczeń zawartych transakcji odbywa się w formie zapisów komputerowych, co wynika z dematerializacji papierów wartościowych.

Remitenci papierów wartościowych - Spółki publiczne

Przedmiotem obrotu na rynku publicznym mogą być jedynie papiery wartościowe Spółek publicznych tzn. takich spółek akcyjnych, których choćby część akcji została przez KPWiG dopuszczona do publicznego obrotu.

Tabela 3 Podmioty dopuszczone do publicznego obrotu przez KPWiG (stan na 19.03.2001)
Liczba podmiotów w publicznym obrocie, w tym: 268
Narodowe Fundusze Inwestycyjne 14
Spółki parterowe 37
źródło: KPWiG

Wprowadzenie do publicznego obrotu

Zarówno na rynku giełdowym jak i pozagiełdowym w obrocie uczestniczyć mogą papiery wartościowe Spółek dopuszczonych do obrotu publicznego. Dopuszczenie do publicznego obrotu lub inaczej zgoda na wprowadzenie do publicznego obrotu jest decyzją Komisji Papierów Wartościowych i Giełd. Zgoda ta umożliwia publiczną emisję, publiczną sprzedaż lub publiczny handel danym papierem wartościowym.

Spółka może starać się o wprowadzenie papierów wartościowych do publicznego obrotu tylko za pośrednictwem domu maklerskiego.

Decyzja KPWiG wydawana jest po przeprowadzeniu postępowania przed Komisją, w trakcie, którego Spółka, jej właściciele, działalność poddawane są szczegółowemu sprawdzeniu. Najistotniejszym elementem postępowania jest sprawdzenie czy emitent (np. spółka akcyjna) lub wprowadzający akcje (np. akcjonariusz spółki zamierzający publicznie sprzedać swoje akcje) przygotowali prospekt emisyjny lub memorandum informacyjne (w przypadku wprowadzania akcji na CeTO) zgodny z wymogami prawa.
Prospekt emisyjny/memorandum informacyjne jest dokumentem zawierającym zestaw kompletnych i rzetelnych, wymaganych prawem informacji o emitencie i innych wskazanych osobach, ich sytuacji majątkowej, finansowej i prawnej oraz o objętych dokumentem papierach wartościowych i zasadach ich wprowadzenia do publicznego obrotu.
Za kompletność, prawdziwość i rzetelność przedstawienia informacji odpowiada emitent papieru wartościowego oraz podmioty, które wraz z nim sporządziły prospekt.
Status Spółki publicznej wiąże się z szeregiem obowiązków względem innych podmiotów na rynku oraz inwestorów. Najważniejsze z nich to obowiązki informacyjne. Od dnia udostępnienia prospektu emitent zobowiązany jest do przekazywania podmiotom wymienionym w Ustawie "Prawo o publicznym obrocie" wszelkich informacji powodujących zmiany w prospekcie, a także takich, które mogłyby wpłynąć na cenę papieru wartościowego. Emitent zobowiązany jest również do przekazywania informacji bieżących i okresowych.
Zgodnie z rozporządzeniem o raportach bieżących i okresowych, wskazującym szczegółowo wszystkie informacje, jakie powinny znaleźć się w raportach bieżących, należą do nich m.in. informacje o:
• zawarciu przez emitenta znaczącej umowy,
• nabyciu lub zbyciu aktywów o znacznej wartości,
• podjęciu decyzji o zamiarze emisji obligacji, umorzenia papierów wartościowych emitenta połączenia emitenta z innym podmiotem,
• powołaniu lub odwołaniu osoby zarządzającej lub nadzorującej emitenta,
• złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości, ogłoszeniu upadłości, złożeniu podania o otwarcie postępowania układowego, otwarciu postępowania likwidacyjnego itp.,
• sporządzeniu prognozy wyników finansowych emitenta lub jego grupy kapitałowe,
• przeprowadzonej subskrypcji (jej wartości, kosztach, cenie nabycia, stopie redukcji), itd.
Raporty okresowe przekazywane są w formie raportów kwartalnych, półrocznych oraz rocznych i zawierają m.in. dane finansowe za określony okres (bilans, rachunek zysków i strat, rachunek przepływu środków pieniężnych wraz z komentarzem dotyczącym ich sporządzenia) oraz wraz z danymi dla analogicznego okresu roku poprzedniego (dla celów porównawczych).

Bycie spółką publiczną wiąże się z pewnymi niedogodnościami. Jednak szerokie możliwości pozyskiwania kapitałów, jakie daje rynek publiczny rekompensuje wysiłek włożony w uzyskanie i utrzymanie statusu spółki publicznej.
Polski rynek kapitałowy jest rynkiem bardzo młodym w stosunku do innych światowych rynków. Po wieloletniej przerwie, dopiero w 1991 roku uruchomiono w Polsce giełdę, pierwsze biura maklerskie oraz stworzono pierwsze regulacje dotyczące rynku papierów wartościowych.
Po dziesięciu latach funkcjonowania rynku, dzięki ogromnemu zaangażowaniu wszystkich jego uczestników: domów maklerskich, spółek prowadzących rynek giełdowy i pozagiełdowy, instytucji nadzorującej rynek stworzono rozwinięty, sprawnie działający mechanizm o ogromnym znaczeniu i roli w procesach gospodarczych. Jego rozwój nie jest jednak jeszcze zakończony i w przyszłości z pewnością przyniesie wszystkim jego uczestnikom nowe możliwości.




Instytucje rynku kapitałowego i ich rola
Nadzór nad obrotem - Komisja Papierów Wartościowych i Giełd
Komisja Papierów Wartościowych i Giełd jest centralnym organem administracji rządowej w sprawach:
• publicznego obrotu papierami wartościowymi,
• działalności giełd towarowych, giełdowych izb rozrachunkowych, maklerów giełd towarowych oraz podmiotów prowadzących przedsiębiorstwa maklerskie na rynku towarów giełdowych.
KPWiG składa się z dziewięciu członków. Trzech z nich (przewodniczący i jego dwóch zastępców) stanowi "stałą" część składu Komisji i jest powoływanych i odwoływanych przez premiera. Pozostałych sześciu członków to delegaci: Ministra Gospodarki, Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Ministra Skarbu Państwa, Ministra Finansów, Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta, Prezesa Narodowego Banku Polskiego. Nadzór nad Komisją sprawuje Prezes Rady Ministrów.

Zadania Komisji.
1. Do podstawowych zadań Komisji należy nadzór nad publicznym obrotem papierami wartościowymi. Nadzór ten dotyczy instytucji rynku kapitałowego: giełdy, rynku pozagiełdowego domów maklerskich, banków prowadzących rachunki papierów wartościowych, towarzystw funduszy inwestycyjnych, depozytu papierów wartościowych.
W stosunku do tych wszystkich instytucji Komisja ma prawo prowadzenia postępowań administracyjnych. Przedstawiciele Komisji mają prawo wstępu do ich siedziby, wglądu do dokumentów i innych nośników informacji, zbierania wyjaśnień.
W stosunku do domów maklerskich i towarzystw funduszy inwestycyjnych Komisja ma uprawnienia do nakładania kar pieniężnych oraz cofnięcia zezwolenia lub ograniczenia zakresu dozwolonych czynności.
Komisja sprawuje również nadzór nad osobami posiadającymi licencję maklera bądź doradcy inwestycyjnego. Komisja może skreślić z listy maklera lub doradcę lub też zawiesić ich uprawnienia na pewien okres, jeżeli zostanie stwierdzone, że wykonują oni swoje zawody nienależycie lub z naruszeniem prawa.
2. Komisja sprawuje nadzór w zakresie ujawniania i wykorzystywania informacji poufnej, manipulowania cenami papierów wartościowych, a także wchodzenia w porozumienia mające na celu sztuczne podwyższanie lub obniżanie cen notowanych papierów wartościowych.
3. KPWiG współpracuje z organami władzy i administracji państwowej oraz uczestnikami rynku kapitałowego w celu kształtowania i dalszego rozwoju rynku kapitałowego w Polsce. Komisja jest członkiem Międzynarodowej Organizacji Komisji Papierów Wartościowych, skupiającej instytucje nadzorujące rynki kapitałowe całego świata.
4. Komisja sprawuje nadzór nad zapewnieniem wszystkim inwestorom na rynku publicznym otrzymywania od emitentów niezbędnych i rzetelnych informacji. W przypadku, gdy emitent nie wykonuje obowiązków informacyjnych lub wykonuje je nienależycie Komisja może uchylić zgodę na wprowadzenie papierów do publicznego obrotu lub nałożyć karę pieniężną.
Podstawowym środkiem przekazywania informacji do Komisji, Giełdy, CeTO oraz Polskiej Agencji Prasowej jest System EMITENT. Za pośrednictwem systemu remitenci papierów dopuszczonych do obrotu publicznego przekazują do KPWiG oraz pozostałych wymienionych wyżej podmiotów informacje wymagane Ustawą "Prawo o publicznym obrocie".
5. Rolą Komisji jest również przygotowywanie projektów aktów prawnych związanych z funkcjonowaniem rynku papierów wartościowych oraz upowszechnianie wiedzy o zasadach funkcjonowania tego rynku.
Ponadto KPWiG:
1. Decyduje o dopuszczeniu papierów wartościowych do publicznego obrotu.
2. Udziela zezwoleń na prowadzenie działalności maklerskiej, na prowadzenie rynku giełdowego, pozagiełdowego.
3. Udziela zezwoleń, aby papiery wartościowe jednego rodzaju danego emitenta, będące przedmiotem obrotu na giełdzie w Warszawie lub CeTO, mogły być jednocześnie przedmiotem obrotu na innej giełdzie lub innym rynku pozagiełdowym.
4. Komisja zatwierdza zmiany w statucie i regulaminie Giełdy Papierów Wartościowych, Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych, a także zatwierdza statut i regulamin spółki prowadzącej rynek pozagiełdowy.
Działalność KDPW SA na rynku publicznym, to:
1. Prowadzenie depozytu papierów wartościowych, w tym:
• rejestrowanie papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu,
• nadzorowanie zgodności wielkości emisji z liczbą papierów wartościowych znajdujących się w obrocie,
• obsługa realizacji zobowiązań emitentów wobec uprawnionych z papierów wartościowych (wypłata dywidendy z akcji, wypłata odsetek z obligacji),
• rozliczanie transakcji zawieranych na rynku papierów wartościowych i innych instrumentów finansowych,
• organizacji i zarządzaniu systemem zabezpieczającym rozliczenia transakcji.
1. Pośrednictwo w obsłudze płatnego i niepłatnego prawa poboru, subskrypcji akcji nowej emisji, wykupu papierów dłużnych, wystawiania świadectw depozytowych.
2. Dokonywanie operacji na papierach wartościowych, których skutkiem jest zmiana treści praw i innych cech papierów wartościowych lub emisji: podział akcji (split) w sytuacji obniżenia wartości nominalnej akcji, asymilacji emisji w przypadku kolejnych emisji akcji, wymiana papierów wartościowych, konwersja papierów wartościowych, zamiana papierów wartościowych, wycofanie papierów wartościowych z depozytu, zasilenie rachunku, transfer portfela i transfer papierów wartościowych.
3. Organizacja Funduszu Gwarancyjnego z wpłat pochodzących z powszechnych towarzystw emerytalnych. Fundusz służy gwarantowaniu osiągania przez otwarte fundusze emerytalne minimalnego stopnia rentowności, a także pokryciu szkód powstałych w związku z zarządzaniem tymi funduszami ich przez powszechne towarzystwa emerytalne
Akcjonariuszami KDPW mogą być wyłącznie podmioty prowadzące giełdę, rynek pozagiełdowy, domy maklerskie, Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski i banki.



Obligacja.
Obligacja, podobnie jak akcja, jest papierem wartościowym. W przeciwieństwie jednak do akcji dającej prawo do udziału w majątku firmy, obligacja jest papierem dłużnym, narzędziem kredytu dla jej emitenta.
Emisja obligacji jest jedną z form pozyskania środków finansowych przez przedsiębiorstwa, czy też związki samorządowe na planowane zamierzenia inwestycyjne. Również państwo, gdy ma deficyt w budżecie, i musi zdobyć środki finansowe na realizację wydatków przewyższających dochody, może skorzystać z tej formy finansowania.
W Polsce emisję i obrót obligacjami regulują różne akty prawne. Najważniejsze z nich to:
1. Ustawa z dnia 29 czerwca 1995r. o obligacjach (wraz z późniejszymi zmianami).
2. Ustawa Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi z dnia 21 sierpnia 1997r. (wraz z późniejszymi zmianami i nowelizacją).
3. Zarządzenia Ministra Finansów o emisji obligacji skarbowych.
Ustawa o obligacjach wyjaśnia, że obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w której emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, które może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny. Emitent obligacji odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania wynikające z obligacji, z wyjątkiem emisji obligacji przychodowych.
Zgodnie z powyższą definicją nabywca obligacji w zamian za udzieloną emitentowi obligacji pożyczkę, ma prawo do:
a. w przypadku świadczenia pieniężnego - zwrotu, w ściśle określonym terminie, pożyczonej kwoty wraz z należnymi odsetkami,
b. w przypadku świadczenia niepieniężnego - przyznania mu pewnych praw np. do udziału w przyszłych zyskach emitenta, zamiany obligacji na akcje spółki będącej emitentem tych obligacji, czy też prawa pierwszeństwa do objęcia emitowanych w przyszłości akcji spółki.
Każda obligacja powinna zawierać, określone ustawą, podstawowe informacje, do których należą:
• podstawa prawnej emisji (uchwała właściwych władz o emisji obligacji),
• nazwa (firma) emitenta,
• nazwa obligacji i cel jej wyemitowania,
• wartość nominalna,
• data, od której nalicza się oprocentowanie oraz jego wysokości,
• zakres i forma zabezpieczenia albo informacja o jego braku,
• data i miejsce wystawienia obligacji.
Od momentu emisji obligacji do czasu jej wykupu może ona wielokrotnie zmieniać właściciela. Wierzycielem emitenta nie jest ten, kto pożyczył mu pieniądze jako pierwszy, ale każdy kolejny jej posiadacz (obligatariusz).

W jaki sposób można nabyć obligacje
Obligacje, podobnie jak akcje, można kupować na rynku pierwotnym lub wtórnym. Przypomnijmy, że:
a. rynek pierwotny to bezpośredni zakup od emitentów,
b. rynek wtórny to giełda lub obrót pozagiełdowy.
Za pośrednictwem giełdy możesz nabyć obligacje Skarbu Państwa i obligacje korporacyjne. Wszystkie obligacje skarbowe notowane są w systemie notowań ciągłych. W systemie tym na podstawie przyjmowanych na bieżąco zleceń, transakcje zawierane są w sposób ciągły od godz. 10.00 do godz. 16.00 każdego dnia giełdowego. Jednostką transakcyjną jest jedna obligacja.
Na rynku wtórnym transakcje zawierane są po cenie rynkowej, która zależy przede wszystkim od wartości nominalnej obligacji i wysokości gwarantowanych odsetek. Cena rynkowa może być jednak wyższa lub niższa niż wskazują te dwa czynniki i zależy także od sytuacji gospodarczej, czy nastrojów na giełdzie. Zmiany cen w przypadku obligacji są znacznie mniejsze niż wahania cen akcji.
Obligacje mogą być przedmiotem publicznego obrotu także poza rynkiem regulowanym oraz bez pośrednictwa przedsiębiorstw prowadzących działalność maklerską. Transakcje kupna-sprzedaży obligacji można zawierać w drodze umów cywilno-prawnych. W tym celu należy przyjść wraz z kupującym do POK domu maklerskiego i przedstawić umowę sprzedaży wraz z potwierdzeniem zakupu. Dokumenty te są niezbędne dla dokonania zmian w rejestrze nabywców obligacji oraz wydania kupującemu nowego potwierdzenia zakupu. Jeżeli umowa sprzedaży jest potwierdzona przez notariusza, wówczas do POK może przyjść tylko kupujący.
Podstawowe rodzaje obligacji
Obligacje, podobnie jak i inne instrumenty finansowe możemy w różny sposób klasyfikować.
Podział obligacji przeprowadza się ze względu na różne kryteria:
Kryterium: emitent obligacji
skarbowe Emitowane i gwarantowane przez Skarb Państwa. Zazwyczaj są długoterminowe (15-30 letnie), ale np. w Polsce emitowane są na okresy krótsze: roczne, dwuletnie, trzyletnie, itp.
korporacyjne (przedsiębiorstw) Emitowane przez firmy. Nie maja gwarancji Skarbu Państwa.
komunalne
gminne
municypalne Emitowane przez związki samorządowe - miasta, gminy, powiaty.

Kryterium: oprocentowanie
o stałym oprocentowaniu Oprocentowanie nie zmienia się przez cały czas, aż do terminu wykupu; przynoszą stały dochód,
o zmiennym oprocentowaniu Ich oprocentowanie zależy od ustalonego wskaźnika (inflacji, stopy rentowności bonów skarbowych) w okresie poprzedzającym wypłatę odsetek. Oprocentowanie zmienia się w okresach odpowiadających płatnościom odsetek. Emitowane są w warunkach wzrostu stopy inflacji lub nieregularnych jej wahań,
indeksowane Celem ich jest zagwarantowanie posiadaczowi, realnej siły nabywczej wypłaconych odsetek oraz kwoty wydatkowanej na zakup obligacji. Wysokość odsetek oraz kwoty wykupu może być uzależniona od np. cen złota, wskaźnika wzrostu cen.
zerokuponowe Obligacje, od których nie są płacone odsetki, emitowane po cenie niższej niż nominalna, a wykupywane po cenie nominalnej.

Kryterium: termin wykupu
krótkoterminowe Okres ich wykupu jest krótszy niż 5 lat,
średnioterminowe Obligacje o okresie wykupu od 5 do 10 lat,
długoterminowe Wykup obligacji następuje w okresie powyżej 10 lat.

Inne rodzaje obligacji
zamienne Z prawem do zamiany obligacji na inny instrument finansowy, np. zamiana obligacji spółki na jej akcje.
opcyjne (z prawem poboru) Dają prawo (opcję) do zakupu w określonym terminie akcji spółki, która emituje obligacje.
z opcją wykupu na żądanie emitenta (call) Emitent ma prawo zażądać wykupu przed ustalonym terminem.
z opcją sprzedaży na żądanie właściciela (put) Właściciel ma prawo zażądać wykupu przed ustalonym terminem.
imienne Wskazują imiennie ich właściciela.
na okaziciela Właścicielem jest osoba, która je aktualnie posiada.
euroobligacje Gwarantowane przez międzynarodowe konsorcjum banków i sprzedawane w innym kraju niż ten, w którego walucie emisja jest przeprowadzana.
zagraniczne Gwarantowane przez konsorcjum złożone z banków danego kraju, sprzedawane w tym kraju, w jego walucie, ale przez podmiot zagraniczny.
Oprocentowanie obligacji
Oprocentowanie jest dochodem od kapitału pożyczkowego, uzyskiwanego przez właściciela kapitału w postaci pieniężnej z tytułu jego pożyczenia innym użytkownikom. Wysokość tego dochodu uzależniona jest od wartości pożyczki oraz od poziomu stopy procentowej.
Oprocentowanie może być wypłacane posiadaczowi obligacji jednorazowo w momencie ich wykupu lub sukcesywnie, np., co kwartał lub, co pół roku (w przypadku obligacji wieloletnich lub bezterminowych).
PRZYKŁAD 1 (obligacje o stałym oprocentowaniu)
Obligacja o stałym oprocentowaniu, z terminem wykupu za 3 lata, wartość nominalna 100 PLN, cena emisyjna, po jakiej emitent oferuje obligacje wynosi 96 PLN, oprocentowanie 10% w skali roku, odsetki płacone, co pół roku.

Oprocentowanie 10% w skali roku od 100 PLN = 10 PLN. Odsetki płacone są, co pół roku, czyli nabywca obligacji, co 6 miesięcy dostaje 5 PLN odsetek.W dniu wykupu obligacji inwestor otrzymał, 100 PLN (wartość nominalna obligacji) oraz 5 PLN (ostatnie odsetki). Po 3 latach inwestor od zainwestowanej kwoty, 96 PLN otrzymał: 100 PLN + 30 PLN odsetek(6 miesięcy*5 PLN), czyli 130 PLN.
PRZYKŁAD 2 (obligacje o zmiennym oprocentowaniu)
Obligacja o zmiennym oprocentowaniu, z terminem wykupu za 3 lata, o wartości nominalnej 100 PLN, cenie emisyjnej, 97 PLN. Odsetki płacone są, co pół roku.Oprocentowanie w skali roku jest równe stopie rentowności 26-tygodniowych bonów skarbowych. W kolejnych sześciu okresach poprzedzających płatność odsetek, roczna stopa rentowności tych bonów wynosiła: 20%, 18%, 21%, 20%, 17% i 19%. Odsetki, liczone dla okresów sześciomiesięcznych, wyniosą, zatem kolejno:10, 9, 10,5, 10, 8,5 oraz 9,5 PLN.

W dniu wykupu obligacji inwestor otrzymał, 100 PLN (wartość nominalna obligacji) oraz 9,5 PLN (odsetki za ostatnie 6 miesięcy).
Po 3 latach inwestor otrzymał, od zainwestowanej kwoty 97 zł: 100 PLN + 57,5 PLN odsetek, czyli 157,5 PLN.
Cena obligacji
Mówiąc o cenie obligacji należy bardzo precyzyjnie określać, co mamy na myśli. W przypadku tego instrumentu występują, bowiem aż cztery różne znaczenia "ceny obligacji" i są to: cena emisyjna, rynkowa, rozliczeniowa oraz wartości nominalna.
Wartość nominalna to wartość, od której naliczane są odsetki. Po tej cenie, powiększonej o narosłe odsetki, emitent wykupuje obligacje po upływie terminu zapadalności.
Cena emisyjna, to cena, po jakiej kupujemy obligacje od emitenta. Może ona być niższa lub wyższa od ceny nominalnej i najczęściej zależy od przewidywanego przez Emitenta zainteresowania zakupem obligacji oraz od ich oprocentowania.
Przy założeniu, że wartość nominalna obligacji = 100, gdy
1/ cena emisyjna (100, obligacja z tzw. premią,
2/ cena emisyjna (100, obligacja z tzw. dyskontem,
3/ cena emisyjna = 100, cena równa wartości nominalnej.
Cena rynkowa (kurs giełdowy) ustalana jest na codziennych sesjach giełdowych i zależy od popytu i podaży. Określana jest w procentach wartości nominalnej. Nie jest to jednak ta cena, jaką faktycznie płaci kupujący i otrzymuje sprzedający obligacje, gdyż nie uwzględnia narosłych odsetek przypadających w danym dniu.
Cena rozliczeniowa, czyli cena rynkowa powiększona o odsetki, to rzeczywista kwota, jaką płaci kupujący i otrzymuje sprzedający obligacje. Aby ją obliczyć, należy dodać do ceny rynkowej należne w tym dniu odsetki. Wysokość odsetek publikowana jest z wyprzedzeniem (np. w Cedule Giełdy Warszawskiej).
Ryzyko inwestowania w obligacje
Obligacje są instrumentami finansowymi o mniejszym ryzyku niż akcje. Różne rodzaje obligacji charakteryzują się jednak różnym poziomem ryzyka.
Emitenci obligacji wg ryzyka (od najniższego)
1. Organizacje ponad narodowe np. EBOR - ich obligacje są bezpieczniejsze nawet od obligacji rządu amerykańskiego, ponieważ gwarantowane są przez kilka rządów.
2. Rządy poszczególnych krajów.
3. Agendy rządów, instytucje rządowe.
4. Jednostki samorządowe.
5. Przedsiębiorstwa. - charakteryzują się największym ryzykiem niedotrzymania warunków umowy (a także potencjalnym ryzykiem bankructwa).
Ryzyko dla nabywców obligacji:
1. Ryzyko kredytowe
Ryzyko nie dotrzymania przez emitenta warunków umowy, a w tym:
• nie zapłacenia odsetek,
• nie spłacenia kapitału w terminie wykupu,
oraz ryzyko związane z otoczeniem rynkowym emitenta.
2. Ryzyko stopy procentowej
Stopień wrażliwości ceny obligacji na przyszłe zmiany stóp procentowych. Zmiany stóp procentowych w kraju, mogą spowodować spadek wartości obligacji; im bardziej wartość obligacji reaguje na zmiany stóp procentowych, tym ryzyko stopy procentowej jest większe.
3. Ryzyko związane z płynnością
Płynność obligacji (łatwość ich zbycia bez utraty wartości w stosunku do bieżącej ceny rynkowej) zależy od rodzaju obligacji. Największą mają obligacje Skarbu Państwa, niższą komunalne niewielkich miast, gmin oraz obligacje mało znanych przedsiębiorstw.
Każdy z nas, zanim zdecyduje się zainwestować swoje pieniądze w obligacje, chciałby znać stopień ryzyka, jaki wiąże się z taką inwestycją. Ponieważ jednak trudno jest samemu ocenić jakość obligacji, czy też wiarygodność emitenta, jego zdolność do obsługi długu, dlatego do takiej oceny służą ratingi (emitentów, obligacji). Wyrażane są one odpowiednim symbolem według przyjętej skali jakości (od najwyższej: AAA, AA, A, BBB, BB, B, CCC, CC, C). Rating jest nadawany po przeprowadzeniu wszechstronnej analizy sytuacji danego podmiotu (jego stopnia całkowitego zadłużenia, szybkości wzrostu przychodów i zysków) oraz otoczenia, w jakim działa.
W Polsce nadawaniem ratingów zajmuje się Środkowoeuropejskie Centrum Ratingu i Analiz SA - CERA SA.
Niewątpliwie jednak warto inwestować w obligacje, jeśli zależy Ci na ograniczeniu ryzyka
Zalety obligacji
Obligacje przynoszą sporo korzyści nabywcy (obligotariuszowi):
• są bezpieczną formą lokaty kapitału,
• zazwyczaj mają wyższe oprocentowanie niż lokaty bankowe,
• są bezpieczniejsze od akcji - emitent odpowiada całym majątkiem za zobowiązania z tytuły obligacji,
• realizowane są w pierwszej kolejności,
• mogą być gwarantowane przez Skarb Państwa.
Nabywca obligacji posiada szerokie uprawnienia, w tym do:
• wypłaty odsetek,
• zwrotu nominalnej kwoty,
• świadczeń dodatkowych,
• zbycia obligacji innej osobie.


Obligacje w Polsce
A. Obligacje Skarbu Państwa
W Polsce największa popularnością wśród inwestorów cieszą się obligacje Skarbu Państwa. Emitowane są od czerwca 1992 roku. Łączną wartość nominalną obligacji skarbowych wyemitowanych w każdym roku (tzn., na jaką kwotę państwo zaciągnie dług publiczny) ściśle określa ustawa budżetowa.
Obligacje skarbowe to papiery wartościowe na okaziciela. Sprzedawane są na przetargach prowadzonych przez Narodowy Bank Polski (obligacje hurtowe) lub w sieci sprzedaży detalicznej (obligacje detaliczne). Bezpośrednio na przetargu obligacje mogą nabywać tzw. uczestnicy przetargu (np. banki), pozostali korzystają z ich pośrednictwa.
Do obligacji hurtowych należą:
• pięcioletnie obligacje o stałym oprocentowaniu (OS),
• dwuletnie obligacje zerokuponowe (OK),
• dziesięcioletnie obligacje o oprocentowaniu stałym (DS),
• dziesięcioletnie obligacje skarbowe o zmiennym oprocentowaniu (DZ).
Obligacje detaliczne to:
• dwuletnie oszczędnościowe obligacje skarbowe o stałym oprocentowaniu (DOS),
• obligacje trzyletnie o zmiennej stopie procentowej (TZ),
• czteroletnie indeksowane oszczędnościowe obligacje skarbowe (COI).
Nominał obligacji skarbowych wynosi 100 PLN lub też wielokrotność tej kwoty.
Do tej pory Skarb Państwa wyemitował obligacje: jednoroczne, dwuletnie, trzyletnie, pięcioletnie, dziesięcioletnie.
Obligacje skarbowe są przedmiotem obrotu na giełdzie. Aktualne notowania, odsetki i rentowność.
Obecnie (stan na 26 lipca 2001) na GPW w Warszawie SA notowane są obligacje:
• dwuletnie zerokuponowe,
• trzyletnie o zmiennym oprocentowaniu,
• pięcioletnie o stałym oprocentowaniu,
• dziesięcioletnie o stałym oprocentowaniu,
• dziesięcioletnie o zmiennym oprocentowaniu.
Obligacje, które nie są notowane na rynku regulowanym (np. dwuletnie o stałym oprocentowaniu, czteroletnie) można przedstawić do przedterminowego wykupu. Warunki tego wykupu określają listy emisyjne Ministra Finansów w sprawie emisji i wykupu właściwej serii obligacji. Każdą obligację można także odsprzedać na podstawie umowy cywilnoprawnej.
Bardzo istotna zaletą obligacji skarbowych jest to, że rząd gwarantuje ich spłatę wraz z odsetkami, są, więc papierami wartościowymi nie obciążonymi ryzykiem. Jednocześnie przynoszą one mniejszą stopę zwrotu z poczynionych w nie inwestycji w stosunku do innych możliwości rynku finansowego. Mimo wszystko są chętnie nabywane przez inwestorów, zwłaszcza instytucjonalnych, np. firmy prowadzące ubezpieczenia na życie czy fundusze powiernicze liczące na wysoki dochód bieżący przy najmniejszym ryzyku.
B. Obligacje komunalne
Emisji obligacji komunalnych mogą dokonywać jednostki samorządu terytorialnego, związki tych jednostek oraz miasto stołeczne Warszawa, a także dzięki nowelizacji ustawy o obligacjach spółki komunalne i inne podmioty posiadające osobowość prawną, które wykonują lub będą wykonywać zadania z zakresu użyteczności publicznej.
Oprocentowanie tych obligacji najczęściej jest zmienne i oparte o rentowność 52 tygodniowych bonów skarbowych (instrument bazowy) powiększoną o marżę, z tytułu ryzyka kredytowego emitenta.
Na rynku polskim przeważają emisje obligacji komunalnych, które są skierowane do inwestorów instytucjonalnych, głównie do banków. Wynika to z tego, że procedura prawna dotycząca publicznej emisji obligacji jest skomplikowana i kosztowna.
Pierwsze emisje obligacji komunalnych miały miejsce w roku 1993 (Międzyrzecz, Czarnków, Płock, Warszawa-Mokotów). Najbardziej dynamicznie rozwijał się jednak ten segment rynku w 1999 roku. Wartość wyemitowanych przez gminy obligacji wzrosła wówczas o 24,2% do 653,6 mln PLN w stosunku do roku 1998. Największą transzę obligacji komunalnych uplasowało miasto Gdynia za pośrednictwem Banku Pekao SA (50,4 mln PLN w ramach programu rozpoczętego w grudniu 1998r.)
Jak dotąd wszystkie emisje obligacji komunalnych miały charakter niepubliczny. Tylko jeden z emitentów gmina Ostrów Wielkopolski od początku planowała skierowanie swoich obligacji do wtórnego obrotu na regulowanym rynku pozagiełdowym CeTO. Dzisiaj obligacje gminy notowane są na tym rynku i dostępne dla wszystkich inwestorów.
C. Obligacje korporacyjne
W Polsce emisja obligacji korporacyjnych nie cieszy się popularnością. W roku 2000 emisje obligacji przeprowadziło jedynie 16 firm. Największe emisje to emisje spółek zależnych od banków. Mimo, że polskie prawo dopuszcza możliwość wprowadzenie wyemitowanych obligacji do obrotu publicznego (a później na GPW lub CeTO), firmy jak do tej pory nie decydowały się na takie przedsięwzięcie. Jedynym przedsiębiorstwem, którego obligacje znalazły się na giełdzie jest CliF SA Jego obligacje są nie zabezpieczone, co oznacza, że wierzytelności nie zostały zabezpieczone jednym z ustawowych zabezpieczeń m.in. zastawem lub hipoteką, gwarancją NBP lub Skarbu Państwa.
Największe emisje obligacji korporacyjnych (stan na 31.12.2000)
EMITENT INSTRUMENT AGENT EMISJI DATA EMISJI ZAPADALNOŚĆ
(w latach) ZADŁUŻENIE
(w mln PLN)
THOMSON POLKOLOR obligacja Societe Generale XII 1999 2 700,0
PEKAO LEASING obligacja Pekao SA VIII 2000 10 250,0
DPFR BRE obligacja BRE Bank serie, od II 2000 2-2,5 170,0
PPFR BRE obligacja BRE Bank IX 2000 2,5 150,0
MOSTOSTAL EXPORT obligacja Pekao SA serie, od IV 1999 5 100,0
STOCZNIA GDYNIA obligacja Kredyt Bank serie, od
I 2000 3 100,0
UNIVERSAL obligacja zamienna Pekao SA III 1997 5 100,0
Źródło: CERA SA.
D. Obligacje zamienne
Obligacja zamienna jest papierem wartościowym dającym posiadaczowi prawo wymiany na określoną liczbę akcji tzn. nabywca ma możliwość wyboru: albo potraktuje on obligacje, jak zwykłe papiery tego typu, albo zamieni je na akcje przedsiębiorstwa, które je wyemitowało. Wybór wariantu jest związany ściśle z korzyściami, jakie może odnieść obligatariusz.
PRZYKŁAD 1
Mamy obligację zamienną o wartości 100 PLN. Jeśli dokonamy zamiany otrzymamy za nią 10 akcji spółki X. Jeśli akcja spółki X kosztuje np. 12 PLN (powyżej 10 PLN), to opłaca Ci się zamienić obligację.
10 akcji *12 PLN =120 PLN
Jeżeli, kosztuje np. 9 PLN (mniej niż 10 PLN), to lepiej obligację zatrzymać i przedstawić do wykupu.
10 akcji * 9 PLN = 90 PLN
Jest to kalkulacja bardzo uproszczona, realnie pod uwagę należałoby wziąć również oprocentowanie obligacji, perspektywy finansowe spółki X, oraz przypuszczalne zachowania kursu jej akcji.
Obligacje zamienne mają zazwyczaj dodatkowo opcję przedterminowego wykupu. Opcja ta umożliwia emitentowi wezwanie inwestorów do zamiany obligacji na akcje po określonym kursie.
Obligacje zamienne charakteryzują się niższym oprocentowaniem niż zwykłe obligacje, ponieważ zawierają korzystną dla nabywców opcję konwersji na akcje.
Jak do tej pory w Polsce emisje tych obligacji nie były kierowane do inwestorów indywidualnych. Adresatami większości z emisji były podmioty zagraniczne.
Obligacje zamienne wyemitowały m.in. spółki Optimus, Universal, BOŚ, Apexim.
Opodatkowanie dochodów z obligacji
Dochody pochodzące z obligacji, w przypadku osób prawnych, opodatkowane są na zasadach ogólnych. Dla osób fizycznych odsetki opodatkowane są w wysokości 20%.
Do końca 2003 roku wolne od podatku dochodowego są dochody ze sprzedaży obligacji skarbowych wyemitowanych po 01.01.1989 r. Nie stosuje się jednak tego zwolnienia, jeśli sprzedaż obligacji jest przedmiotem działalności gospodarczej.
Wartość obligacji
Wartość obligacji (cena), podobnie jak każdego instrumentu finansowego, zależy od popytu i podaży na obligacje. Najważniejszym czynnikiem kształtującym wartość obligacji jest poziom stóp procentowych.
• stopa procentowa rośnie -> wartość obligacji maleje
• stopa procentowa maleje -> wartość obligacji rośnie
Inwestorzy często dokonują wyceny obligacji.Wycena obligacji polega na określeniu tzw. sprawiedliwej ceny obligacji, która powinna odzwierciedlać wartość obligacji. Najczęściej stosowaną metodą przy wycenie obligacji jest metoda dochodowa, inaczej metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych. Według tej metody:
Wartość obligacji jest sumą dochodów, które inwestor otrzyma w okresie posiadania obligacji, przy czym dochody te są zdyskontowane, czyli "przeliczone na moment dokonywania wyceny".
Stosuje się tu wzór:

gdzie:
P - wartość obligacji, otrzymana w wyniku wyceny,
n - liczba okresów posiadania obligacji,
Ct - dochód z tytułu posiadania obligacji, uzyskany w tym okresie posiadania obligacji,
r - tzw. wymagana stopa dochodu, określona w skali okresu płatności odsetek, jeśli np. odsetki płacone są, co pół roku, to jest to stopa półroczna.
Wymagana stopa dochodu określana jest przez inwestora na podstawie stóp dochodu obligacji podobnego typu jak wyceniana obligacja. Informacje na ten temat podawane są w dziennikach finansowych.
Dochody z obligacji
Dochód z obligacji określony jest przez stopę dochodu obligacji, nazywaną również stopą dochodu w okresie do wykupu obligacji. Najczęściej oznacza się ją przez YTM (ang. Yield To Maturity). Oblicza się ją na podstawie wzoru:

P - wartość rynkowa obligacji
n - liczba okresów posiadania obligacji,
Ct - dochód z tytułu posiadania obligacji, uzyskany w tym okresie posiadania obligacji,
Stopa YTM określa, jaką stopę dochodu (w skali roku) uzyska inwestor, który kupi obligację po cenie P, przetrzyma ją do terminu wykupu, a także będzie reinwestował odsetki (na okres do terminu wykupu).
Do obliczeń stopy dochodu najlepiej jest używać kalkulatora finansowego.



Bibliografia:
1. „Podstawy ekonomii” E. Nojszewska
2. „Ekonomia – dla lic. ekonomicznych” – A. Stanisz - Internet
3. „Rynek papierów wartościowych” Witold Bień
4. „Polski rynek kapitałowy” K. Nowak