Biologia - Tkanki Zwierzęce

Histologia - nauka o tkankach

Tkanka – zespół komórek o podobnej budowie, funkcji i pochodzeniu

TKANKA NABŁONKOWA
– ilość warstw :
a) jednowarstwowy- tam gdzie intensywnie zachodzi przemieszczanie się substancji, na przykład dyfuzja, wchłanianie
b) wielowarstwowy – tam gdzie wymagana jest ochrona fizyczna lub chemiczna;;

--kształt komórek:

a) jednowarstwowy płaski = zbudowany że spłaszczonych, wielobocznych komórek, których jądra umieszczone są centralnie, komórki ściśle do siebie przylegają i pomiędzy tymi komórkami jest bardzo mała ilość substancji międzykomórkowej, występuje tam gdzie zachodzi wymiana gazowa (np. w pęcherzykach płucnych, wyściela naczynia krwionośne, a w sercu współtworzy torebki ciałek nerkowych), w naczyniach włosowatych.

b) jednowarstwowy sześcienny = budują go komórki równościenne, w których jądra umieszczone są centralnie. U człowieka występuje w kanalikach nerkowych i końcowych odcinkach gruczołów, czyli tam gdzie intensywnie zachodzi wchłanianie lub wydzielanie.

c) jednowarstwowy walcowaty = tworzą wysokie komórki o kształcie nieregularnych graniastosłupów. Ich jądra znajdują się w dolnej warstwie cytoplazmy, niewiele ponad błoną podstawową . Występuje przede wszystkim w przewodzie pokarmowym (od żołądka do odbytnicy) oraz w jajowodach. W jelicie cienkim komórki mają dużą liczbę cieniutkich wypustek cytoplazmatycznych nazywanych mikrokosmkami które zwiększają powierzchnię wchłaniania. A komórki nabłonka jajowodu posiadają liczne rzęski wykonują one ruchy w kierunku macicy przesuwając komórkę jajową.

d) jednowarstwowy wielorzędowy = współtworzy wysokie komórki przypominający powyginane graniastosłupy oraz komórki niższe o klinowatym kształcie. Jądra umieszczone są na różnej wysokości. Występuje w drogach oddechowych (jamie nosowej, krtani, tchawicy i oskrzelach). Zatrzymuje ciała obce, usuwa zanieczyszczenia np. pyłowe.

e) wielowarstwowy płaski = zbudowany jest z kilku warstw komórek, z których zewnętrzne są wyraźnie spłaszczone. Intensywne podziały w głębszych warstwach tego nabłonka umożliwiają złuszczanie się warstw wierzchnich i stałe odnawianie całego nabłonka. Występuje w jamie ustnej, w pochwie i na przedniej stronie rogówki oka. Także naskórek współtworzący naszą skórę. Jego wierzchnie warstwy rogowacieją i obumierają, tworząc elastyczną, odnawialną powłokę ochronną.

FUNKCJE TKANKI NABŁONKOWEJ :
Pokrywająca(nabłonek wielowarstwowy złuszczający się naskórek czy nabłonek jednowarstwowy płaski wyścielający serce oraz naczynia krwionośne), wyścielająca(zawierają bardzo często komórki gruczołowe), gruczołowa(ślinianki, trzustka, wątroba, gruczoły łojowe w skórze), zmysłowa (narządy zmysłów: kubki smakowe w błonie śluzowej języka, błona węchowa nosa, ślimak w uchu wewnętrznym, siatkówka oka).

TKANKA ŁĄCZNA funkcja: wypełniająca, odżywcza, transportowa, mechaniczna, obronna. Składa się z istoty międzykomórkowej oraz komórek . Istota komórkowa może przybierać różną postać w zależności od rodzaju tkanki.

Włókna kolagenowe – zbudowane z nierozpuszczalnego w wodzie, złożonego białka o nazwie kolagen, są bardzo odporne na rozrywanie dlatego licznie występują w ścięgnach, chrząstkach i kościach.

Włókna sprężyste – są znacznie cieńsze niż włókna kolagenowe i zbudowane z innego białka- elastyny, tworzą nieregularną, sprężystą sieć, którą można znacznie rozciągać, ma małą odporność na zrywanie, ale wystarczającą w ścianach naczyń krwionośnych i w chrząstce sprężystej. Włókna retikulinowe- najdelikatniejsze, tworzą pojedyncze, delikatne włókienka, stanowi rusztowanie w niektórych narządach np. w zrębie węzłów chłonnych.

Tkanka chrzęstna – końcówki kości, małżowina uszna, spojenie łonowe, dyski, nie jest unaczyniona ani nerwowa, w dojrzałej postaci składa się z istoty międzykomórkowej w której zanurzone są włókna białkowe oraz elementy komórkowe(komórki chrzęstne zawierające chondrocyty)

Tkanka chrzęstna szklista – tworzy szkielet w okresie zarodkowym i płodowym, w szkielecie dorosłego człowieka chrząstka szklista buduje powierzchnie stawowe i przymostkowe części żeber, występuje w części chrzęstnej nosa, nagłośni i oskrzelach, w półprzezroczystej mleczno-lśniącej istocie podstawowej znajdują się liczne grupy chondrocytów a między nimi włókna kolagenowe.

Tkanka chrzęstna sprężysta – występuje w małżowinie ustnej, współtworzy cześć chrząstek krtani i nagłośni , w istocie podstawowej zanurzona jest bardzo delikatna siateczka włókien elastycznych, nadających właściwości sprężyste wykorzystywane w subtelnych układach związanych z rezonansem akustycznym, chrząstki sprężyste nie ulegają mineralizacji.

Tkanka chrzęstna włóknista – w substancji podstawowej występują liczne grube pęczki włókien kolagenowych, nadaje to tkance dużą wytrzymałość na zrywanie, w związku z tym występuje ona w miejscach przyczepu ścięgien do kości współtworzy krążki międzykręgowe w kręgosłupie.

Tkanka kostna – powstaje w drodze kostnienia tkanki chrzęstnej szklistej lub w mniejszym stopniu tkanki łącznej właściwej, kości są bardzo unaczynione i ukrwione, jest aktywna pod względem metabolicznym i ulega nieustannym procesom przebudowy, stanowi czynny zbiornik zapasowy jonów, głównie wapniowych. W istocie międzykomórkowej kości zanurzone są liczne włókna kolagenowe, tutaj zwane osseinowymi. Substancja podstawowa ulega silnemu wysyceniu solami mineralnymi, głównie wapnia, w mniejszym stopniu magnezu i innymi, związki mineralne powodują że jest ona twarda i wytrzymała na duże obciążenia mechaniczne., w istocie międzykomórkowej znajdują się też jamki kostne z komórkami – osteocytami (kostnymi).

Tkanka kostna zbita – pojedyncza blaszka kostna przypomina nieco rynnę, zwarty układ licznych blaszek otacza koncentrycznie kanał Haversa, taka pojedyncza jednostka budulcowa nazwana została osteonem, pomiędzy osteonami znajduje się istota międzykomórkowa, kanały tworzą system Haversa, w którym przebiegają naczynia krwionośne, limfatyczne i nerwy, buduje trzony kości długich a w czaszce współtworzy także kości osłaniajace mózgowie.

Tkanka kostna gąbczasta – podstawę konstrukcyjną także tworzą blaszki kostne ciasno owinięte wokół siebie tzw. beleczki kostne, liczne beleczki tworzą przestrzenna sieć, nieco przypominającą strukturą gąbki kąpielowej

Tkanka łączna płynna – KREW składa się z substancji międzykomórkowej, czyli nieupostaciowanego osocza oraz elementów morfotycznych – krwinek (czerwonych, białych oraz płytek krwi). Osocze (55%obj.) jest lekko żółtawą cieczą zawierającą około 90% wody, w o. Rozpuszczone są związki organiczne z czego większość to białka w tym odpornościowe oraz fibrynogen odpowiedzialny za tworzenie skrzepów. W osoczu także glukoza oraz wolne kwasy tłuszczowe, hormony i mocznik, związki nieorganiczne (1%), chlorek sodu, jony wapnia, potasu, magnezu oraz żelaza pochodzącego z przemian hemoglobiny.
Powstawanie komórek krwi – elementy morfotyczne powstają w czerwonym szpiki kostnym, który wypełnia jamy szpikowe kości długich i płaskich oraz przestrzenie między beleczkami kostnymi części nasadowych kości.
Funkcje krwi : rola oddechowa- dostarcza tlen z płuc do wszystkich komórek ciała –rola odżywcza- zaopatruje komórki w materiały budulcowe i energetyczne – rola wydalnicza – transport zbędnych i szkodliwych produktów metabolizmu (dwutlenku węgla i związków azotu) – rola immunologiczna – procesy odpornościowe – rola termoregulacyjna – rozprowadza ciepło, pomaga w utrzymaniu stałej temp.

Erytrocyty ; krwinki czerwone – 5,4mln/mm3 4,5mln/mm3 7mln/mm3 okrągłe i dwuwklęsłe, nie mają możliwości wykonywania aktywnego ruchu, przenoszone są z prądem krwi, nie mają jądra, organella to tylko cytoplazma, nie wykazują zdolności do podziałów, powstają wyłącznie w czerwonym szpiku kostnym. Funkcje: transport tlenu i dwutlenku węgla.

Leukocyty : krwinki białe, - są bezbarwne, występują w krwi ale także w limfie, różny kształt, posiadają komplet organelli wewnątrzkomórkowych, 6-9tys/mm3, głównie powstają w czerwonym szpiku kostnym, ale także w układzie limfatycznym. : *granulocyty- posiadają swoiste ziarnistości w cytoplazmie oraz płatowate jądro:: neutrofile- granulocyty obojętochłonne to 60% wszystkich leukocytów, f: obrona przed infekcjami, intensywnie produkowane w czasie stanów zapalnych, eozynofile granulocyty kwasochłonne to 3%, f: niszczenie obcych białek np. alergennych , intensywnie produkowane przy zarażeniu pasożytami oraz w czasie zakaźnych chorób bakteryjnych i wirusowych, bazofile granulocyty zasadochłonne – 0,5-1%, *agranulocyty brak ziarnistości w cytoplazmie, pojedyncze, kuliste albo nerkowate jądro oraz lekko zasadochłonna cytoplazma, w tej grupie białych krwinek wyróżniamy limfocyty oraz monocyty,

Limfocyty są liczne 25-35% wszystkich leukocytów, posiadają kuliste jądro, okrągławe, są mało aktywne, dopiero kontakt z ciałem obcym pobudza je do działania: limfocyty T (grasiczozależne, bo nabywają właściwości immunologiczne w grasicy), limfocyty B (4-10dni) (szpikozależne niedojrzewające w grasicy). Część limfoytów żyje nawet kilka lat, są głównie odpowiedzialne za pobudzanie innych leukocytów do działania (limfocytów B do produkcji przeciwciał). Monocyty- 5-8% - tzw strażnicy czystości biochemicznej organizmu, mają zdolność wydostawania się poza światło naczyń układu krążenia, szybkiego ruchu pełzakowatego i są komórkami żernymi, dlatego dojrzałe nazywa się makrofagami, (3-5dni) pożerają ogromne ilości bakterii i skrawków obumarłych tkanek.

Trombocyty: płytki krwi, to oderwane, bezbarwne, różnokształtne fragmenty cytoplazmy dużych komórek szpikowych, 200-400tys./mm3 (8-10dni) są niszczone w śledzionie, zapoczątkowują złożony proces krzepnięcia krwi, biorą udział w homeostazie, zachowują ciągłości naczyń krwionośnych.

LIMFA – chłonka, pośredniczy w dwustronnej wymianie subst. między krwią i innymi tkankami ; skład nieupostaciowane osocze, zbliżone składem do osocza krwi, jedynie większy procent tłuszczu. Powstaje jako przesącz z naczyń włosowatych do przestrzeni międzykomórkowych, spośród elementów morfotycznych większość stanowią limfocyty, rola odpornościowa.

Tkanki łączne – f: podporowa, transportowa i obronna.

Tkanka mięśniowa szkieletowa i budowa włókien – kształt wydłużone walce, włókna w mięśniu ułożone są równolegle do siebie, co zwiększa siłę skurczu, ich wnętrze wypełnione jest głównie pęczkami miofibryli.