Podstawowe żródła i skutki zanieczyszczeń atmosfery

Atmosferę tworzy powłoka gazowa otaczająca Ziemię, składająca się z mieszaniny gazów zwanych powietrzem. W jej skład wchodzą głównie dwa uzupełniające się gazy ? azot i tlen.
Zanieczyszczenia atmosfery należą obecnie do największych zagrożeń środowiska. Rozprzestrzeniają się szybko i na duże odległości, mogą więc wpływać nawet na obszary bardzo oddalone od źródła emisji.

Zanieczyszczenia atmosfery dzielimy na dwie grupy:
- zanieczyszczenia pochodzenia naturalnego, powstałe na skutek wybuchów wulkanów, pożarów lasów, burz piaskowych, huraganów, procesów rozkładu materii organicznej
(np. na bagnach)
- zanieczyszczenia powstające w wyniku działalności człowieka (antropogeniczne)

Głównymi antropogenicznymi źródłami emisji zanieczyszczeń są:
-zanieczyszczenia powstajace w wyniku spalania paliw kopalnianych
-opad pyłu, którego źródłem jest przemysł głównie hutniiczy, elektrownie, cementownie i gospodarstwa domowe
-spaliny wydobywające się głównie z samochodów i innych pojazdów
-zanieczyszczenia spowodowane chemizacją rolnictwa
-zanieczyszczenia radioaktywne pochodzące z np. wybuchów jądrowych

Na obszarach wszystkich dużych miast rejestruje się stężenie dwutlenku węgla, siarki
i azotu oraz pyłów, przekraczające dopuszczalne normy, co oznacza, że zanieczyszczone powietrze wpływa niekorzystnie na zdrowie człowieka.
W wyniku badadań i obserwacji stwierdzono, że niektóre choroby lub dolegliwości ludzi mogą być związane z oddziaływaniem zanieczyszczeń powietrze atmosferycznego.
Do takich schorzeń należą:
a) choroby układu oddechowego: zapalenie błony śluzowej, jamy nosowej, gardła, oskrzeli, nowotwory płuc;
b) zaburzenia centralnego układu narwowego: bezsenność, bule głowy, złe samopoczucie;
c) choroby oczu, zapalenie spojówek oka;
d) reakcje alergiczne ustroju;
e) zaburzenia w układzie krążenia, choroby serca.

Zanieczyszczenia atmosfery po opadnięciu na ziemię odziałują degradująco na glebę i wody powierzchniowe, powodując skażenie całego łańcucha pokarmowego. Zwierzęta spożywające skażone rośliny oraz wdychające zanieczyszczone powietrze, chorują. Odbija się to niekorzystnie na hodowli i chowie zwierząt gospodarskich, a także na losie zwierzyny leśnej i dzikeigo ptactwa.
Zanieczyszczenia powietrza, oprócz schorzeń ludzi, zwierząt i szkodliwego wpływu na uprawy i drzewostan, powodują:
- niszczenie budowli (niejednokrotnie o walorach zabytkowych);
- korozję metali oraz zwiększone zużycie maszyn i urządzeń;
- niszczenie skóry, papieru, odzieży;
- wydłużanie czasu wysychania farb i lakierów;
- redukcję promieniowanie słonecznego, na skutek absorbowania go i rozpraszania
W związku z zanieczyszczyszczeniem atmosfery pojawiają się niekorzystne zjawiska takie jak smog, kwaśne deszcze, dziura ozonowa, efekt cieplarniany.

Smog (mgła inwersyjna) to szczególnie niebezpieczny rodzaj zanieczyszczeń powietrza, polegający na mieszaniu się pary wodnej i zanieczyszczen emitowanych przez samochody oraz zakłady przemysłowe. Może ono powstać, gdy panuje duża wilgotność powietrza, a wiatr nie wieje lub jest bardzo słaby. W skrajnych przypadkach smog powoduje spadek widoczności nawet do 30 metrów. Smog jest zjawiskiem niezwykle szkodliwym. Pyły obecne w powietrzu utrudniaja organizmom wymianę gazową. Zalegając w płucach, przyczyniają się do róznych chorób, takich jak alergie i astma. Klasycznymi przykładami smogówsą: smog utleniający typu ?Los Angeles (smog fotochemiczny) i smog kwaśny typu londyńskiego ( smog siarkowy)

Kwaśne deszcze to opady atmosferyczne, np. śniegu, deszczu, zawierajace m.in. produkty przemian tlenków azotu, dwutlenku siarki, tlenków węgla. O powstawanie kwaśnych opadów w 70% decydują tlenki siarki, a w 30% tlenku azotu. Kwaśne opady przyczyniają się do zakwaszania gleby i wód powierzchniowych; wywierają szkodliwy wpływ na szate roslinna, w tym również na lasy, będące jej ważnym składnikiem. Oddziaływanie to ma charakter bezpośredni, gdy uszkadzane są nadziemne części roślin (igły, liście), lub pośredni, gdy szkody w lasach powstają w wyniku zanieczyszczenia gleby. U człowieka kwaśne deszcze mogą wywołać poparzenia (zwłaszcza oczu, powiek) i podrażnienia dróg oddechowych. Ponadto bezpowrotnie niszcza budowle, a w szczególności zabytkowe, wykonane najczęściej z wapienia i piaskowca.

Dziura ozonowa to zjawisko ubytku ozonu w ozonosferze, związane z zanieczyszczeniami atmosfery związkami reagującymi z ozonem. Przyczyną dziury ozonowej są głównie freony. Związki te zawierają fluor i chlor, którew powodują trwały rozpad ozonu. Warstwa ozonu ulega rozrzedzeniu i powstaje tak zwana dziura ozonowa. Przenikaja przez nią promienie ultrafioletowe, które powodują u ludzi groźne schorzenia, na przykład nowotwory skóry czy choroby oczu. Przyspieszają również proces starzenia się organizmu.
Nadmiar promieniowania ultrafioletowego uszkadza strukture kwasów nukleinowych, powodującliczne mutacje genetyczne, upośledza fotosyntezę. Może to niekorzystnie odbić się na całych systemach ekologicznych, gdzie wyłączenie jednego ogniwa w łańcuchu troficznym spowoduje zachwianie równowagi biologicznej.

Efekt cieplarniany, zwany też szklarniowym, to zjawisko ocieplania się klimatu Ziemi, polegające na zatrzymywaniu pewnej ilości ciepła emitowanego do atmosfery. Jest to spowodowane wzrostem zawartości gazów cieplarnianych, głównie dwutlenku węgla, freonów, metanu, podtlenku azotu. Gazy szklarniowe mają różną zdolność pochłaniania ciepła, stąd wynika ich niejednakowy wpływ na ocieplenie się klimatu. Gazy szklarniowe, głównie CO2 zjednej strony przepuszczają widoczne dla oka ludzkiego pasmo fal słonecznych, z drubiej zaś wchłaniają promieniowanie podczerwone (cieplne), zapobiegając w ten sposób ucieczce ciepła atmosferycznego w kosmos. Proces ten jest podobny do tego, jaki wystepuje w szklarni lub pozostawionym w słońcu zamkniętym samochodzie.
Wzrost zawartości CO2 i innych gazów szklarniowych może zatem podnieść temperaturę Ziemi do niebezpiecznego poziomu, a w końcowym efekcie może przyczynic się do zmian klimatu. Skutkiem tego będą ogromne temperatury w globalnej strukturze i inensywności opadów. Wzrost średniej temperatury może doprowadzić so topnienia lodowców na biegunach. Źródłem gazów cieplarnianych są przede wszystkim procesy spalania paliw (węgla i ropy naftowej). Nie bez znaczenia jest wycinanie lasów ( wszczególności tropikalnych) i pożary sawanny. Rolnictwo ma tu duży ?wkład?, gdyż jest żródłem metanu pochodzącego z uprawy ryżu i hodowli bydła. Źródłem metanu są również wysypiska odpadów, górnictwo, gazownictwo, a także naturalne procesy beztlenowego rozkładu materii zachądzące w środowisku.

Dlatego pamiętajmy żeby dbać o atmosferę, ponieważ zaniedbywanie tego obowiązku może dobrowadzić do nieodwracalnych skutków na Ziemi a także w naszym organiźmie.