Sceptycy.
KIM BYLI SCEPTYCY?
- Grupa starożytnych filozofów, zaprzeczająca możliwości poznania prawdy i postulująca powstrzymywanie się od sądów (z greckiego skeptomai oznacza to „być niezdecydowanym”) – prawda bowiem niedostępna jest dla człowieka.
- Sceptycy stawiali trzy podstawowe pytania:
Jakie są własności rzeczy?
Jak mamy się wobec rzeczy zachować?
Jakie są następstwa naszego wobec nich zachowania?.
Odpowiadali na nie następująco:
Nie wiemy, jakie są własności rzeczy.
W związku z tym musimy się powstrzymać od sądów o nich.
Taka postawa przyniesie nam spokój i szczęście.
- Szkoła sceptyków została założona przez greckiego filozofa, Pyrrona z Elidy, ok. 365-275 roku p.n.e.
- Trzy zasady sceptycyzmu to: epoce (wstrzymanie się od sądu), atraksja (spokój duszy) i wstrzymanie się od działania. Należy postępować mniej-więcej tak, jak postępują inni ludzie.
- Skoro nie da się ustalić związków przyczynowo-skutkowych (bo prawda jest niedostępna dla człowieka) nauka i filozofia są niemożliwe.
RODZAJE SCEPTYCYZMU
Sceptycyzm religijny - zwalcza albo wiarygodność religijnej tradycji, albo uzasadnienie religijnego światopoglądu w ogóle i prowadzi bądź do wolnomyślicielstwa, bądź do areligijności.
Sceptycyzm etyczny albo moralny - podważa uznane wartości moralne, aby je przewartościować albo odrzucić (sofiści, Nietzsche)
Sceptycyzm teoretyczny - zwraca się albo przeciw przyjmowaniu założeń bez dalszych badań za pewne, albo wątpi (sceptycyzm absolutny) w możliwość poznania w ogóle. Przedstawicielem sceptycyzmu absolutnego był właśnie Pyrron z Elidy.
Sceptycyzm metodyczny stworzony przez Kartezjusza za przedmiot poznania filozoficznego uważał treści świadomości człowieka (antropocentryzm , subiektywizm), a za kryterium prawdy jasność i wyraźność sądów.
„Zwątpiwszy we wszystko, w co mógł zwątpić, Kartezjusz odnalazł pewność w sądzie: cogito ergo sum (myślę więc jestem; wątpię we wszystko, ale nie mogę zwątpić w to, że wątpię, skoro więc wątpię, to myślę, jak myślę, to jestem) i w odkryciu kryteriów gwarantujących jego prawdziwość, a mianowicie w "jasności i wyraźności"" – filozofia Descartesa
SŁYNNI SCEPTYCY
Kartezjusz (właściwie Ren Descartes, inaczej Renatus Cartesius), (1596 - 1650), francuski matematyk i filozof, jeden z najwybitniejszych uczonych XVII w., uważany za prekursora nowożytnej kultury umysłowej.
Kartezjusz zajmował się też optyką, chemią, mechaniką, anatomią, embriologią, medycyną, astronomią i meteorologią. Wywarł wielki wpływ na filozofię i naukę następnych stuleci.
Cyceron ( 106-43 p.n.e. ), podobnie jak Pyrron, nie wierzył on władzom poznawczym człowieka oraz odrzucał możliwość ustalenia kryterium prawdy. W sferze działania głosił zasadę prawdopodobieństwa – nigdy nie ma pewności co do słuszności czynów.
SZKOŁA
Szkołą sceptycyzmu stała się, za następców Platona, sławna Akademia Platońska, szkoła założona przez Platona ok. 386 p.n.e. ( nazwa jej pochodzi od gaju Akademosa na skraju Aten, w którym się mieściła); A.P. miała charakter związku religijnego gromadzącego uczonych i ich uczniów, pracujących pod kierunkiem wybranego scholarchy (pierwszym był Platon). Jej dzieje dzielą się na trzy okresy. Pierwszy związany był z myślą Platona, kolejne dwa to okresy sceptyckie. Akademia została zlikwidowana w związku z triumfem chrześcijaństwa przez cesarza Justyniana I w roku 529.
Druga Akademia (bądź Średnia Akademia) była zdominowana przez umiarkowany sceptycyzm Arkesilaosa z Pitane (ok. 315-240 r. p.n.e.). Mówili oni, że wprawdzie nie możemy nigdy mieć ostatecznej pewności poznania rzeczywistości, jednak pewne sądy możemy przyjmować za tyle prawdopodobne i wiarygodne, że możemy na nich opierać swoje dalsze rozumowanie.
Trzecia Akademia (lub Nowa Akademia) zdominowana była przez radykalny sceptycyzm pyrroński - od czasów Karneadesa z Cyreny (213-129 r. p.n.e.)