Machiavelli, More i Grotius

NICOLLO MACHIAVELLI (1469-1527) Machiawelizm- synonim polit. bezwzględności, okrucieństwa. „Dążenie do celu bez względu na środki”. Rozgłos przez traktat „Książę”. Potrzebny jest czynnik dyscyplinujący (władza) i regulujący (prawo). Dostrzegał kontekst społeczny wykonania władzy czyli siły między 2 stronnictwami społ. (władza powinna kojarzyć rozbieżne dążenia 2 skrajnych grup). Dużo miejsca poświęcił wyradzaniu się władzy i szukał sposobów zapobiegania temu. Wskazał m.in. na rolę dobrego prawa i różnych instytucji społ. Nacisk kładł na uprawnienia ludu, senatu i sposób powoływania urzędników, tryb uchwalania prawa. Zwraca uwagę na właściwe wychowanie i upowszechnianie cnót obywatelskich. Rozważał problem utrzymania stabilnego ładu państwowego (równowaga w rywalizacji, religia w duchu obywatelskim). Silne znaczenie – edukacja publiczna, szerzenie cnót obywatelskich, pobudzających państwowość. Konwencja władzy państwowej była nasycona socjologizmem, historyzmem i spostrzeżeniami socjo-technicznymi (np. wymuszonych obietnic nie należy dotrzymywać, istnieje złe i dobre posługiwanie się okrucieństwem). To spowodowało tezę, że polityka została odseparowana od moralności. Zasady Machiavellego dyktowane były nadzwyczajną syt. i potrzebą chwili historycznej. Dyktatura miała mieć charakter przejściowy a porządek utrwalić miała republika. Machiavelli dał początek nurtowi nowożytnej filozofii polityki (zagadnienia zdobywania i utrzymywania władzy państwowej). Był prekursorem polit. socjotechniki i doradztwa polit. TOMASZ MORE (1478-1535) „Złota książeczka o najlepszym ustroju państwa i o nowej wyspie utopi”- 1516. Utopia miała charakter chłopsko- rzemieślniczej komuny, ludzie nie mieli własności. Był obowiązek pracy i formy egalitaryzacji życia społ. (wspólnota posiłków, jednolite ubiory). Państwo zaspakajało potrzeby ludzi, wymiana była naturalna bez pieniędzy, złoto było pogardą. Funkcje państwa zredukowane, lecz był aparat represji dla zachowania porządku publ. Urzędnicy byli wybierani z prawami zwykłych obywateli. Zakonnicy uwolnieni od celibatu. Była surowa moralność oparta na sile związków rodzinnych. Człowiek zachowywał tylko własność osobistą. „Utopia” była krytyczną reakcją na konflikt społ. ich źródło tkwiło w różnicach społ., wzroście konkurencyjności, zubożeniu gr społ, rozwoju włóczęgostwa. Była próbą zarysowania innego modelu społ: rozumnego, sprawiedliwego, egalitarnego. HUGON GAROTIUS (1583- 1645) Teoretyk prawa. Dokonał racjonalizacji i sekularyzacji średniowiecznego prawa natury, oddzielił je od religii (bo istnieją przez się a nie dzięki bożemu objawieniu). Prawa są poznawalne rozumowo (badanie społ natury człowieka) Istnieje możliwość wtórnego poznania prawa natury (obserwacja norm i regół akceptowanych społecznie i badanie opinii autorytetów różnych epok). Był twórcą nowożytnej doktryny o uprawnieniach przysługujących jednostce. Doktryna prawa natury odegrała dużą rolę w emancypacji badań społecznych.