Prawo konstytucyjne WSZiB worcław dr MJ

79% szans, że 1 z pytań pojawi się na egzaminie =P

Cechy szczególne konstytucji
Szczególna moc – ustawa zasadnicza, akt nadrzędny w stosunku do innych ustaw, a w konsekwencji w stosunku do wszystkich aktów prawnych w państwie
Najwyższa moc prawna – zakaz wydawania ustaw sprzecznych z konstytucją, obowiązek wydawania aktów zapewniających realizację postanowień konstytucji
Szczególna treść – reguluje podstawowe zasady i instytucje ustroju politycznego i społecznego
Szczególna forma – odrębny, szczególnie rozbudowany i utrudniony tryb uchwały i dokonywania zmian

Funkcje Prezydenta RP
- p jako reprezentant państwa w stosunkach wew i zew
- p jest przedstawicielem państwa nie jest przedstawicielem suwerena
- ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe
- mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli RP w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych
- nadaje ordery i odznaczenia
- nadaje i zwalnia z obywatelstwa
- stosuje prawo łaski
- strażnik konstytucji
- zwierzchnik Sił Zbrojnych, prezydent jako gwarant bezpieczeństwa zew i wew kraju
- prezydent jako nominalny zwierzchnik armii
- prezydent ma kompetencje do wprowadzania stanu wojennego i wyjątkowego

Obowiązki obywateli RP
Obowiązki spoczywające na każdym podlegającym władzy RP
- obowiązek przestrzegania prawa
- obowiązek szanowania wolności i praw innych oraz zakaz zmuszania innych do czynienia tego, czego prawo im nie nakazuje
- obowiązek ujawniania informacji dotyczącej własnej osoby, jeżeli nakaże to ustawa
- obowiązek nauki do 18 roku życia
- obowiązek ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych
- obowiązek o dbałość o stan środowiska
- obowiązek osób odpowiedzialnych za dziecko do wysłuchania i w miarę możliwości uwzględnienia zdania dziecka
Obowiązki spoczywające na obywatelach
- obowiązek wierności RP
- obowiązek troski o dobro wspólne
- obowiązek obrony ojczyzny i służby wojskowej lub służby zastępczej

Obywatelstwo
Więź prawna łącząca jednostkę z państwem oraz związane z tym uprawnienia i obowiązki określone przez prawo i konstytucję. Przez urodzenie: prawo ziemi (Ius soli) i prawo krwi (Ius sanguinis) oraz nabycie obywatelstwa: przez nadanie po spełnieniu określonych warunków i przez tzw. opcje wybór obywatelstwa któregoś z rodziców.
W Polsce kwestię obywatelstwa określa ustawa z 1962. Obywatelstwo RP nabywa się przez:
- urodzenie z obojga lub jednego rodzica posiadających obywatelstwo RP
- urodzenie lub znalezienie się w RP zarówno w przypadku gdy rodzice są nieznani, jak i wtedy gdy nie posiadają żadnego obywatelstwa
- prawo wyboru jednego z dwóch posiadanych obywatelstw i zrzeczenia się jednego z nich
- nadanie cudzoziemcowi obywatelstwa RP jeżeli mieszka co najmniej 5 lat w Polsce
- powrót do RP z zamiarem osiedlenia się na stałe
- przysposobienie za zgodą opiekuna (tj. adopcje)
są kraje gdzie można posiadać 2 obywatelstwa lub nie posiadać żadnego (bezpaństwowiec)


Prawa wyborcze
Zasada ta określa krąg podmiotów, którym przysługują prawa wyborcze i wymaga, by wszystkim w zasadzie dorosłym obywatelom państwa przysługiwało co najmniej czynne prawo wyborcze.
Przesłanki posiadania czynnego prawa są w Polsce jednolite w odniesieniu do wszystkich procedur wyborczych referendalnych.
Art. 62 ust. 1 –obywatel polski ma prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania prezydenta RP, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego, jeżeli najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat.
Ust. 2 - Natomiast prawo to nie przysługuje osobom prawomocnie ubezwłasnowolnionym lub pozbawionym praw publicznych albo wyborczych.
W obecnym stanie prawnym praw wyborczych nie mają obywatele państw obcych oraz tzw. bezpaństwowcy.
Natomiast posiadają je obywatele polscy, którzy ukończyli 18 rok życia.
Konstytucja pozbawia praw wyborczych osoby, które prawomocnym orzeczeniem sądu ( z powodu np. choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego).
Zasada powszechności w prawie wyborczym
Zasada równości w prawie wyborczym
Zasada tajnego głosowania w prawie wyborczym
Zasada proporcjonalności w prawie wyborczym
W wyborach do Sejmu dla partii politycznych próg wynosi 5% a dla koalicji 8%.

Procedura zmiany Konstytucji RP.
Art. 235.
1). Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent RP.
2). Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60dni, przez Senat.
3). Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż 30 dnia od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy.
4). Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.
5). Uchwalenie przez Sejm ustawy zmieniającej przepisy rozdziałów I, II lub XII Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż 60 dnia po pierwszym czytaniu projektu tej ustawy.
6). Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziałów I, II lub XII, podmioty określone w ust 1 mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat - - przeprowadzenia referendum zatwierdzającego.
Z wnioskiem w tej sprawie podmioty te zwracają się do Marszałka Sejmu, który zarządza niezwłocznie przeprowadzenie referendum w ciągu 60 dni od dnia złożenia wniosku.
Zmiana zostaje przyjęta, jeżeli za tą zmianą opowiadała się większość głosujących.
7). Po zakończeniu postępowania określonego w ust 4 i 6 Marszałek Sejmu przedstawia Prezydentowi RP uchwaloną ustawę do podpisu.
Prezydent podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw RP.

Rzecznika Praw Obywatelskich.
Jest to organ 1 – osobowy (monokratyczny), a swoje zadania wykonuje przy pomocy Biura RPO.
Rzecznik jest powoływany przez sejm, za zgodą Senatu na 5 letnią kadencję.
Ponowne powoływanie jest dopuszczalne tylko 1 raz.
Rzecznik nie może być posłem, ani senatorem, nie może zajmować żadnego innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej; nie może należeć do partii politycznych, związku zawodowego, ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością tego urzędu.
Przedmiotem jego zainteresowań jest sfera funkcjonowania władzy wykonawczej.
RPO wypełnia 2 podstawowe zadania:
1) Chroni prawa i wolności zarówno obywateli jak i bezpaństwowców oraz cudzoziemców, które zostały naruszone w wyniku nieprawidłowych decyzji organów administracyjnych,
2) Informuje Parlament o stanie praworządności w państwie, w czym ułatwia kontrolę wadzy ustawodawczej nad aparatem administracyjnym.
Realizacja zadań następuje w 2 formach:
- poprzez wystąpienie i interwencję w sprawach indywidualnych,
- poprzez wystąpienia, inicjatywy i wnioski dotyczące ogólnych problemów ochrony praw i wolność obywateli.
Rzecznikowi przysługuje immunitet i nietykalność – ich uchylenie należy do Sejmu. Przed Sejmem odpowiada za swą działalność, na zasadach określonych w ustawie.

Skład i struktura Rady Ministrów
Rada Ministrów jest organem kolegialnym , gdyż jej skład ma charakter wieloosobowy, a podstawową formą działania są posiedzenia.
Art. 147 stanowi :
1. RM składa się z prezesa RM i ministrów
2. W skład RM mogą być powoływani wiceprezesi RM
3. Prezes i wiceprezes RM mogą pełnić także funkcje ministra
4. W skład RM mogą być też powoływani przewodniczący określonych w ustawach komitetów.
Konstytucja nie określa liczbowo składu RM. Z art. 147 nie dowiadujemy się więc ile osób wchodzi w skład tego organu. Prezes RM reprezentuje Radę Ministrów, kieruje pracami RM, wydaje rozporządzenia, zwołuje posiedzenia , ustala ich porządek dzienny im przewodniczy. RM składa się z ministrów tzw. resortowych oraz ministrów bez teki. Struktura RM nie ma jednolitego charakteru. Jako organ kolegialny, działa ona na posiedzeniach.

System sądów RP
Sądy są władzą odrębną i niezależna od innych władz. Wydają wyroki w imieniu RP.
1) Sąd najwyższy dzieli się na cztery izby:
- Izbę Administracyjną, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
- Izbę Cywilną
- Izbę Karną
- Izbę Wojskową
2) Sądy Powszechne są
- Sądy Rejonowe
- Sądy Okręgowe
- Sądy Apelacyjne
Przy sądzie apelacyjnym w Wawie utworzony został w drodze rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości: Sąd Antymonopolowy
Ustawa z 11.4.1997 przewiduje utworzenie przy Sądzie Apelacyjnym w Wawie Sądu Lustracyjnego
3) Sądy Administracyjne – Naczelny Sąd Administracyjny nie jest obecnie wyposażony jeszcze w prawo merytorycznego orzekania i jest sądem kasacyjnym
4) Sądy wojskowe: -Sądy Garnizonowe –Sądy Okręgowe

Tryb powoływania i odwoływania RM i jej poszczególnych członków
*Klasyczny: przed pierwszym posiedzeniem prezydent przeprowadza konsultacje polityczne ze wszystkimi klubami parlamentarnymi. Prezydent samodzielnie powołuje prezesa RM wraz z pozostałymi członkami RM w ciągu 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjecia dymisji poprzedniej RM. Prezes RM w ciagu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta przedstawia Sejmowi program działania RM z wnioskiem o udzielenie wotum zaufania. Wotum zaufania Sejm uchwala bezwzględną większością głosów co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
*rezerwowy: kandydaturę nowego Prezesa RM wnosi 46 posłów. Prezydent w nim nie uczestniczy. Prezes RM w drodze rozporządzenia określa zakres rzeczowy działania poszczególnych ministrów może dzielić i łączyć poszczególne sprawy orzekając się w tym zakresie na konstytucji działów administracji rządowej, których cechy oraz zakres jest określony jest w ustawie o działach administracji rządowej
*nadzwyczajny: prezydent samodzielnie powołuje Prezesa RM, a także tych ministrów których prezes sobie dobierze. Sejm w ciągu 14 dni od dnia powołania RM przez Prezydenta RP udziela jej wotum zaufania większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Sieganie do tego trybu oznacza, że w Sejmie jest brak stabilnej większości politycznej, która mogła by samodzielnie podejmować decyzje. W razie nie udzielenia wotum zaufania zwykłą ilością głosów prezydent skraca kadencje Sejmu i Senatu. Sejm może również wyrazić wotum nieufności RM większością ustawowej liczby posłów, na wniosek zgłoszony przez co najmniej 46 posłów i wskazujący imiennie kandydata na Prezesa RM. Jeżeli uchwała została przyjęta przez Sejm, Prezydent przyjmuje dymisję RM i powołuje wybranego przez Sejm nowego Prezesa RM, a na jego wniosek pozostałych członków RM.

Zgromadzenie narodowe
W przypadkach określonych w Konstytucji Sejm i Senat, obradując wspólni pod przewodnictwem MS lub w jego zastępstwie MSe działają jako ZN. Zalicza się je do władzy ustawodawczej. W organie tym posłowie i senatorowie maja identyczne uprawnienia do przemawiania, głosowania, inicjowania wniosków. Głosują łącznie i jednakowo ich głosów nie oblicza się oddzielnie. ZN uchwala swój regulamin który określa organy ZN i tryb jego funkcjonowania. ZN posiada następujące kompetencje: przyjmuje przysięgę od nowo wybranego prezydenta; uznaje nietrwałą zdolność Prezydenta do sprawowania urzędu; decyduje o postawieniu Prezydenta w stan oskarżenia; wysłuchiwanie orędzi Prezydenta RP