Historia Oporowa od powstania do 1945 roku.

Pierwsze wzmianki o Oporowie pochodzą z roku 1363 . Pierwszym właścicielem był Bogusław Oporowski, herbu Sulima, sprawujący urząd scholastyka łęczyckiego w latach 1376 – 1396. Prawdopodobnie zmarł w roku1396 . Miejscowość składała się z dwóch części: wsi Oporów i Oporowskiej Wsi. Pierwsza z nich miała nadane w późniejszym okresie prawa miejskie. Za oddane Zasługi dla Kościoła otrzymał on pozwolenie na budowę ołtarza św. Jana w Oporowskim kościele. Miało to miejsce ok. 1399 roku. Oznacza to, że kościół parafialny powstał wcześniej.
Od 1399 roku, po śmierci Bogusława, właścicielem Oporowa został syn Włodzimierza, Mikołaj Oporowski, wojewoda łęczycki (1419 – 1425) . Bliskie kontakty Mikołaja z królem Władysławem Jagiełłą pozwoliły na zapewnienie Oporowskim dominującej roli w województwie łęczyckim jak i powiększenie rodzinnego majątku. Według zwyczaju, jaki nakazywał członkom najbogatszych rodów, Mikołaj zapoczątkował budowę murowanego kościoła w Oporowie. Te budowlę dokończył jego syn, Władysław, późniejszy arcybiskup gnieźnieński .
Testament Mikołaja Oporowskiego zakładał podział majątku pośród sześciu synów: Stefana, Władysława, Bogusława, Piotra, Mikołaja i Jana oraz córkę Barbarę. Prawo własności do miasta oporowa i fortalicji oporowskiej otrzymała żona Mikołaja, z racji zwyczaju . Testament nie był zadowalający dla wszystkich spadkobierców, co doprowadziło do najechania majątku matki przez najstarszego syna. Stefan po zabraniu całego inwentarza fortalicji zawarł ugodę z matką.
Po śmierci żony Mikołaja bracia: Stefan, Jan, Bogusław, Mikołaj i Piotr zawarli porozumienie między sobą 9 maja 1428 roku . Według tego aktu bracia oddali fortalicjum Władysławowi i miał on obowiązek gościć swoich braci w razie konieczności. Jego zadaniem również było obmurowanie siedziby rodu.
Władysław Oporowski należał do najbardziej liczących się polityków na dworze króla Władysława Jagiełły. Sprawował on urząd podkanclerstwo koronne. Jednocześnie był cenionym doradców władcy Polski . W latach 1449 – 1453 otrzymał stanowisko arcybiskupa gnieźnieńskiego. Arcybiskup razem z wojewodą Piotrem, młodszym bratem, byli fundatorami klasztoru oo. Paulinów w Oporowie. Do zasług Władysława można zaliczyć sprowadzenie tychże braci zakonnych do rodzimej miejscowości. 11 marca 1453 roku zmarł zostawiając posiadłości oporowskie najmłodszemu bratu – Piotrowi.
Piotr Oporowski sprawował w tym czasie urząd podkomorzego. W walkach z Krzyżakami pod Chojnicami został wzięty do niewoli, za co król wynagrodził go w 1433 roku urzędem chorążego większego łęczyckiego. Dzięki temu jego pozycja nabrała większego znaczenia na dworze.
Zmarł 2 maja 1467 roku . Majątek oporowskich, starostwo kruszwickie oraz cło brzeskie przeszły we władanie synów Piotra: Andrzeja (biskupa włocławskiego), Jana (wojewody brzesko – kujawskiego) i Mikołaja (kasztelana brzeskiego) . Andrzej Oporowski, biskup włocławski (1481- 1483), pozostawił po śmierci własna bibliotekę dla kościoła oporowskiego, a także legat w wysokości 200 grzywien na wykończenie budowy kaplicy . Oporów w wyniku zapisu testamentowego ojca przeszedł w ręce Jana, wojewody brzesko - kujawskiego.
Jan miał trzech synów: Jana (wojewodę brzeskiego 1532 – 1540), Andrzeja (kanonika włocławskiego 1494 – 1508), Feliksa Jana ( 1494 – przed 1508) oraz cztery córki: Elżbietę, Petronelę, Zofię i Helenę. Na początku czerwca 1508 roku Jan, wojewoda brzeski dokonał podziału majątku wraz z bratem Andrzejem. W rezultacie Jan otrzymał dobra łęczyckie po ojcu w skład, których wchodził zamek Oporowski, oraz wsie: Świechów, Jastrzębia, Przedmieście ( prawdopodobnie mogła to być Wieś Oporowska), Krzyżanów i część Kurowa .
W kolejnych latach Oporów ulegał coraz większym rozdrobnieniom, spowodowanym przez uposażanie córek lub drogą sprzedaży. Oporowscy stopniowo tracili swoje znaczenie. Świadczy o tym m. in. proces z 1579 roku . Zainicjowany został przez członków rodziny w celu dochodzenia swoich praw do majątku rodowego.
Od 1632 roku Oporów należał już do Piotra Tarnowskiego, herbu Rola, kasztelana gostyńskiego. Majętność rodzinną wniosła w posagu żona Piotra, Barbara Oporowska. W 1642 roku kasztelanowa Tarnowska była związana z głośną sprawą zabójstwa kapłana oporowskiego , Wacława Wesolskiego. Spory z konwentem zakonnym doprowadziły jej do oskarżenia o ten czyn. Syn kasztelana Piotra, Kazimierz (kanonik łowicki) , w roku 1652 został wymieniony jako „heres de Oporow” w akcie fundacji szpitala przy klasztorze oo. Paulinów . Stanisław Tarnowski, drugi syn Piotra, pojął za żonę około 1648 roku Annę Ślesińską. Posiadali oni synów: Zygmunta (kanonika łęczyckiego), Kazimierza i Władysława. Zygmunt, kanonik łęczycki, po śmierci swojego wuja, Kazimierza, otrzymał w posiadanie Oporów z okolicznymi miejscowościami wraz z bratem Kazimierzem.
W czasie trwania „potopu szwedzkiego” został podpalony zamek, klasztor i część miasteczka. Nie jest znany zasięg zniszczeń spowodowanych pożarem. Można założyć, że spaliły się dachy i konstrukcje szczytów mieszkalnych, które były charakterystyczne w tym czasie w budowlach. Zakonnicy Oporowscy byli torturowani. Powodem zaistniałej sytuacji była chęć odnalezienia skarbu .Klasztor przeżywał w tym okresie bardzo ciężkie czasy. Zlikwidowano miejscowa szkołę. W 1675 i 1677 roku konwent klasztorny zwrócił się z prośbą do osoby prywatnej w sprawie datku na odnowienie zniszczonych zabytków i cel klasztornych. Pomoc finansowa prowincjała nie wystarczyła na dłuższy czas. W 1694 roku trzeba było przeprowadzić gruntowne remonty dachu i murów kościoła, które zostały jedynie na krótki czas poprzednio naprawione. W 1697 roku wybuchł pożar, który ostatecznie pogłębił nędzę zakonników. Przed 1718 rokiem, kiedy to nastąpiła wizytacja w klasztorze cały budynek został odrestaurowany. Inicjatorem tej renowacji byli bliżej nieokreśleni dobrodzieje. W 1725 i 1730 przeor Benedykt Szydłowski otrzymał kolejno 200 i 500 złotych na dokonanie budowy, przebudowy lub remontu klasztoru.
Zamek również został odrestaurowany po pożarze, o czym świadczą renesansowe, polichromowane stropy. Datować je można na schyłek XVII wieku. Być może w tym czasie Tarnowscy założyli renesansowy ogród, który zachował swój prostokątny kształt w planie dzisiejszego parku .
Ostatnimi potomkami rodziny Tarnowskich władającymi Oporowem byli Michał Stanisław (kasztelan sieradzki) wraz z żoną Magdaleną. W 1725 roku posiadłości odkupił od nich Jan Sołłohub herbu Prawdzic . Sprawował on urząd m. in. podkomorzego gostyńskiego. Ożenił się z Heleną z Szamowskich, która związana była z rodziną Tarnowskich (jej ojcem był Jan, kasztelan gostyński). Dzięki jej posagowi mąż mógł rozwinąć działalność polityczną.
Najstarszy z synów Jana, Józef (ur. 1709 r.) przebywał w Oporowie wraz z małżonką Antoniną Ogińską około 1740 roku. Młodszy syn, Antoni, ożenił się z Brygidą Radziwiłłówną – wojewodzianką nowogrodzką. Od 1746 roku został generałem artylerii litewskiej. Obaj bracia otrzymali posiadanie dobra oporowskie. Ród Sołłohubów często rezydował w majętności łęczyckiej, o czym dowodzą wzmianki w księgach parafialnych. Utrzymywali oni tutaj wojsko, a także liczny dwór. Prywatny oddział składał się prawdopodobnie z chłopów, służby, a także innych ludzi wolnych .
Po śmierci Jana Sołłohub synowie dokonali podziału majątku. Starszy, Józef, otrzymał m. in. majątek oporowski, w którego skład wchodziło: Oporów – miasto, Oporowska Wieś, Jastrzębia. Prowadził on wiele transakcji handlowych. Poza tym zajął się również sfinansowaniem w 1775 roku budowy kościoła w Dobrzykowie. W Oporowie natomiast w okresie 1741 – 1755 za sumę 10 tysięcy złotych dokonał odnowienia miejscowego kościoła . Podczas prac remontowych nadano mu wystrój barokowy. Przed 1778 rokiem, inni dobroczyńcy zafundowali nową kaplice p. w. Św. Jana Chrzciciela.
Józef Sołłohub nie zostawił spadkobiercy, dlatego też w 1781 roku majętność oporowska przechodzi w ręce jego bratanka Jana Michała (zm. 1792). Pełnił on funkcję generała artylerii litewskiej. Jego małżonką została Maria z Sapiehów. Pozostawił on swoją posiadłość biskupowi smoleńskiemu Gabrielowi Wodzyńskiemu, który następnie przekazał go swojemu bratu Adamowi Wodzyńskiemu, łowczemu orłowskiemu. Ostatecznie w roku 1792 Jan Michał Sołłohub sprzedał dobra oporowskie Kajetanowi Korzeniowskiemu, pisarzowi litewskiemu . Miał on jedna córkę, która wyszła za mąż za Aleksandra Pocieja w 1796 roku.
Rodzina Pociejów zamieszkiwała zamek a także dokonywała prac remontowych, na co wskazuje przesłanka z 1801 roku . W 1815 roku zmarła Anna Pociejowa. Spadkobiercami zostali małoletni Idalia i Teodor, synowie Anny i Aleksandra. Teodor sprzedał Oporów i Dobrzyków w 1825 roku Petroneli Oborskiej, kasztelanowej ciechanowskiej. Jako właścicielka Oporowa w 1826 roku oddała pod zastaw majątek w Towarzystwie Kredytowym Ziemskim otrzymując kredyt w wysokości 100 tysięcy złotych. Po śmierci Petroneli w 1832 roku jej syn Aleksander Oborski oddał w dzierżawę dobra oporowskie .
W roku 1837 Oporów z obciążoną hipoteką został wystawiony na licytację. Majątek przechodzi w posiadanie Aleksandry z Linowskich (1811 – 1854) i Tomasza Orsetti (1798 – 1851) . Dokonali oni gruntownych remontów na zamku. Dobudowano dwa budynki: tzw. garderobę oraz kuchnię. W parku założono od strony wschodniej i południowej ogród angielski . Na zakończenie renowacji zorganizowano krajobrazowy park, na którego terenie wg opracowania W. H. Gawareckiego posadzono różnego rodzaju drzewa i krzewy sprowadzane z zagranicy.
Po lewej stronie placu znajdującego się przed zamkiem, zw. Wielkim, znajdowała się kuchnia. Do tego pomieszczenia po 1844 roku została dobudowana „oficyna” sprawująca funkcję pomieszczenia gospodarczego. Dziś nazywa się tę budowlę Domkiem Neogotyckim.
W latach 1849 – 1855 zostały przeprowadzone prace renowacyjne obu skrzydeł klasztoru jak i kościoła w Oporowie . 17 kwietnia 1817 roku został zamknięty klasztor w Oporowie z uwagi na przynależność tego terytorium do zaboru rosyjskiego. W 1860 roku Paulini wrócili do Oporowa. Jednakże cztery lata później ponownie zamknięto konwent oporowski.
W roku 1865 majętność oporowską zakupił Wilhelm Orsetti wraz z małżonką, Wandą Linowską od spadkobierców swego wuja, Tomasza Orsetti . Kontynuował on prace upiększające na zamku i w ogrodzie. Wybudowano w tym czasie reprezentacyjną bramę wjazdową, która została zwieńczona inicjałami jej fundatora, tj. Wilhelma Orsetti. W pobliżu bocznego wejścia do parku został wzniesiony budynek na podpiwniczeniu, który pełnił rolę spiżarni oraz chłodni. Posiadał on konstrukcję drewnianą. Budynek ten nosi nazwę tzw. Domku szwajcarskiego .

Rodzina Orsettich w swoim posiadaniu miała posiadłość do 1932 roku, kiedy to Helena z Orsettich Lasocka oddała Oporów na licytację. Zakupu miejscowości byli Elżbieta z hrabiów Plater – Zyberg i Szymon Karski , herbu Jastrzębiec.
Na parterze, w zamku, zamieszkał administrator majątku, Gustaw Skotnicki z rodziną. Natomiast pozostałe pomieszczenia mieszkalne zajmowała rodzina Karskich w czasie swoich niezbyt częstych wizyt w majętności.
Na początku 1939 roku zarządca majątku został aresztowany przez armie niemiecką i przewieziony do obozu pracy w Mathausen – Gusen, gdzie w niecały rok później zmarł . Od 1942 roku Oporowem zarządzali Niemcy.
W roku 1945 zamek przeszedł w posiadanie państwa. Dwa lata później zostały dokonane niezbędne prace remontowe na terenie zamku. W wyniku zarządzenia Ministra Kultury i Sztuki 19 października 1957 roku zamek oporowski został przeznaczony na Muzeum z ekspozycją wnętrz dworskich .