Opracowane zagadnienia na egzamin z pedagogiki ogólnej

Cele pedagogiki:
wprowadzenie w problematykę niezbędną do poznania i rozumienia znaczenia dorobku nauki
kształtowanie refleksyjnej postawy wobec aktualnych i przyszłych problemów pedagogicznych
kształtowanie cech wychowawczych studentów
doskonalenie postaw i zachowań innowacyjnych wobec ewoluujących problemów pedagogicznych i edukacyjnych
kształtowanie umiejętności integrowania wiedzy pedagogicznej
Zagadnienia podstawowe
NAUKA- to systematyczne zdobywanie wiarygodnej wiedzy o rzeczywistości. Jest to obszar działalności mającej na celu poznanie i opis otaczającego świata. Nie istnieje jedna , uniwersalna definicja nauki.
NAUKĘ ? ujuje się jako wiedzę zdobywaną przez :
racjonalne prowadzenie obserwacji
dedukowanie praw które żądzą badanymi zjawiskami
eksperymentalne sprawdzenie tych dedukcji (czyli utworzenie czegoś nowego)

DZIEDZINA- obszar wyodrębniony wg. określonego kryterium (ze względu na działalność naukową):
-nauki podstawowe (odp. Na pyt. Dlaczego? TEORETYCZNE)
-nauki stosowane (odp. Na pyt. Jak? PRAKTYCZNA)
INTERDYSCYPLINA- nakładanie się dwóch lub więcej dyscyplin lub subdyscyplina ?rodzaj dyscypliny np. pedagogika społeczna
SPECJALNOŚĆ NAUKOWA- najmniejsza część obszaru nauki. Jest to część dyscypliny nauki wyodrębniona ze względu na metodę badań.
GENEZA PEDAGOGIKI
Pedagogika- zajmuje się przede wszystkim wychowaniem:
-wiedza jako nauka
-przełom VII-VI w. P.n.e
-początki nauki dopatruje się w starożytnym Rzymie i starożytnej Grecji
PEDAGOG- inaczej pomocnik, niewolnik czyli wyznaczony człowiek najemny:
zadaniem jego było prowadzenie chłopca
wychowanie jest sztuką , kunsztem potrzeba szczególnej umiejętności i kwalifikacji
ZADANIA PEDAGOGA
1. wdrożenie w chłopca dobrych manier (odpowiedniego zachowania)
2. regulowanie porządku dnia (regulamin)
3. przyswajanie sobie treści odrobionych przedmiotów
4. pomoc w pracach domowych
5. towarzyszenie młodzieńcowi w ciągu dnia, służenie pomocą w różnych sprawach.

WIEDZA- jako kategoria pedagogiczna należy zwrócić uwagę , że proces uczenia się , studiowania to proces zdobywania wiedzy w różnych dziedzinach. Pojęcie wiedzy to kategoria , która wykracza poza wymiar dydaktyczny, co dowodzi że wiedza jest przedmiotem stałych zainteresowań i badań przedstawicieli różnych dziedzin nauki:
pedagogów
dydaktyków
filozofów
psychologów
studentów
WIEDZA- stanowi określony układ wspólnych informacji , wiadomości możliwych do uzasadnienia w danych warunkach.
KATEGORIE WIEDZY- wiedza jako zespół powiązanych ze sobą wiadomości dotyczących, otaczających nas rzeczywistości dzielimy na:
wiedza praktyczna
wiedza teoretyczna
WIEDZA NAUKOWA- to zespół twierdzeń , to specyficzna forma wiedzy stanowiąca jakoby rezultat osiągnięcia praktyki naukowej, ale systematyczny i doskonalony drogą stałego prowadzenia rozważań , dokonywania odkryć naukowych.
WIEDZA OSOBISTA- zależy od stopnia zaangażowania do aspiracji jakie przejawia jednostka
WARUNKI ROZWOJU WIEDZY:
dążenie do intersubiektywnej- komunikalności (między osobowa komunikacja)
jest to jeden z wymiarów jakie muszą spełniać twierdzenia lub teorie by zostały uznane za naukowe, a polega na tym, że sformułowanie i sposób przekazu zawartości twierdzenia lub teorii powinien umożliwić ich zrozumienie więcej niż jednemu specjaliście z danej dziedziny.
dążenie do intersubiektywnej ?kontrolowalności (poddaje się ocenie)
sposób uzasadniania teorii i twierdzeń powinien być poddawany weryfikacji innym.
WYCHOWANIE (przełomu wieku)
okres fascynacji szans rozwoju człowieka , okres wielkiego cywilizacyjnego przyspieszenia
z drugiej strony jest to okres barbarzyńskiego spustoszenia przyrody
okres kryzysu wartości człowieka i świata
dla przyszłego historyka czas przełomu wieków będzie czystą bazą danych
WIEK XX ? ORUCIEŃSTWO
dwie wojny światowe
setki wojen lokalnych
końcowa faza systemu kolonialnego
masowe rzezie całych społeczności
Oświęcim
USA terroryzm
HEGEL twierdzi
?Wrogość między ludźmi jest instynktem pierwotnym, a wojna zasadniczym warunkiem kultury i przyśpieszonego rozwoju narodu?
ERYK FROMM twierdził
Człowiek czuje się zdezorientowany i dlatego jest przygnębiony?
CZESŁAW MIŁOSZ twierdzi
Już w starożytności przypisywano słowom wartość aksjonormatywną
JEROM BRUNER twierdzi że
Kiedy w myśleniu posuwamy się naprzód , do najdalszych granic możliwości posługujemy się słowami, to słowa posuwają nas naprzód, prowokują do formułowania pojęć. Twórcze i kombinatoryjne właściwości języka zapraszają do rozkładania doświadczeń zna części i składniki z nich nowych całości.
Najbardziej zdumiewające jest to, że słowa potrafią równocześnie rozkazywać, informować i opisywać.
WYCHOWANIE- jest to oddziaływanie na czyjąś osobowość jest to formułowanie, zmienianie i kształtowanie , wyzwalanie w osobie bądź w grupie społecznej pożądanych skutków, tj. rozwój, samorealizacja, wzrost świadomości, ale także efekt powyższych procesów:
I. Pierwotne wychowanie oznaczało żywienie lub utrzymywanie kogoś przez dostarczenie środków do życia
II. W XIX wieku zaczęto nadawaćIII. temat pojęciu znaczenie wywodzące się z EDUKO- wyciągaćIV. , wyprowadzaćV. ku górze
VI. Współcześnie traktowane jest jako całokształt procesów i oddziaływań zachodzących w toku wzajemnych relacji interpersonalnych, pomagających ludziom rozwijaćVII. ich człowieczeństwo

TYPOLOGIA- to zabieg metodologiczny bądź jego rezultat, to procedura porządkowania, systematyzacji, klasyfikacji. Procedura porządkowania otaczającej nas rzeczywistości, porządkowanie według określonych, ważnych, znaczących typów.
CELE TYPÓW:
Porównywanie rzeczy , zjawisk, procesów ze względu na stopień posiadanych cech.
Porządkowanie ich względnie systematyzowanie albo klasyfikowanie
Uszeregowanie ewolucyjne, dzieje się kiedy muszą wyłonić dwa przeciwstawne typy.
Pierwszą typologię przeprowadził HIPOKRATES ? dokonał podziału ludzi. Wyróżnił 4 typy ludzi:
a) Flegmatycy
b) Melancholicy
c) Cholerycy
d) Sangwinicy
Można typować wiedze o nauce i edukacji:
Wiedza filozoficzna
Wiedza naukowa
Wiedza potoczna
WIEDZA POTOCZNA- wiedza technologiczna, w ramach tej wiedzy jest : doświadczenie pedagoga.
WIEDZA NAUKOWA
Wiedza HERMENTEUTYCZNA ? która służy krytycznemu rozumieniu rzeczywistości. Jest jak jest.
Wiedza EMANCYPACYJNA- wiedza eksponująca wartości, idee i cele w człowieku, ma doprowadzić do wytworzenia nowych ujęć
Wiedza EMPIRYCZNA- służy wytworzeniu technologii pedagogiki- chodzi o instrumentalne wykorzystywanie wniosków badań empirycznych.
.TYPOLOGIA WIEDZY W SZKOLE
o Prapoczątki szkoły ? jako instytucji sięgają strasznie odległych czasów 4-tysiąclecia przed naszą erą w Sumerii i dzisiejszym IRAKU.
3 FUNKCJE SZKOŁY: FUNKCJE ZŁOZONE:
1. rekonstrukcyjna ? polega na odtwarzaniu kultury uniwersalnej i narodowej. Jest niezbędna. Polega na przekazywaniu ciągłości procesów historycznych czyli PRZYSTOSOWANIA SIĘ DO RZECZYWISTOŚCI i tu zaczyna się funkcja adaptacyjna
2. adaptacyjna
3. emancypacyjna (wyzwalająca) projektowanie ról, przygotowanie do permanentnego kształcenia.
BŁEDY SZKOŁY
tłumieni ukrytych zdolności
zabija się zainteresowania i motywację poznawczą dzieci, które oczekują motywacji z zewnątrz.
Nie docenia się twórczego potencjału
Zbyt jednostronnie wprowadza w tradycję, kulturę i sztukę
Nie docenia się kultury narodowej
Nie potrafi wychowywać
SZKOŁY ALTERNATYWNE- rodzaj placówki oświatowo- wychowawczej zorganizowanej według odmiennych projektów edukacyjnych, które stanowią alternatywną wobec koncepcji realizowane przez organy państwowe..
SZKOŁA FREINTOWSKA- model szkoły nowoczesnej, która wymaga radykalnej zmiany kształcenia i wychowywania w zakresie nabywania mocy życiowej, po to aby stworzyć uczniowi warunki swobodnego rozwoju, ekspresji twórczej i samorządności, poszanowania siebie.
TECHNIKI STOSOWANE W SZKOLE (NIEPAŃSTWOWEJ)
Swobodnego tekstu jako podstawa do nauki o języku
Korespondencji międzyszkolnej
Swobodnej ekspresji (plastycznej) jako podstawa wychowania artysty
Doświadczeń poszukujących jako podstawa do pracy samodzielnej
Nowe formy oceniania
SZKOŁY INTEGRACYJNE- skupia dzieci zdrowe i niepełnosprawne fizycznie lub umysłowo
SZKOŁA ZYCIA- specjalna dla dzieci upośledzonych umysłowo ? wspomaganie rozwoju umysłowego dziecka specjalnej troski, dzieci te mają szansę osiągać jakiś pewien pułap umiejętności , sprawności.
SZKOŁA WIRTUALNA- odczuwania zmysłowe jako rzeczywista, działająca lub zachowująca się realistycznie, ale w rzeczywistości taka nie jest. Bazuje na całkowitej stymulacji zmysłów przy jednoczesnym odizolowaniu do bodźców realnych w ten sposób przenosi do się do otaczającego świta.
ALIENACJA- proces odizolowania się od rzeczywistości.

PODSTAWOWE KATEGORIE PEDAGOGICZNE:
Odpowiedzialność
Samorealizacja
Twórczość
Tolerancja
Wyobrażenie
WOLNOŚĆ I ODPOWIEDZIALNOŚĆ ? są wyznacznikiem naszego uczestnictwa w świecie wolności bez odpowiedzialności prowadzi do tragizmu:
? Tych pojęć? nie powinno się rozdzielać? , one tworzą wzajemną całość?
? Stanowią jeden z głównych problemów refleksji etyczny
Ks. PIOTR TISZNER
?Człowiek ma tyle wolności ile rozumu?
Mówi się o wolności od zarania dziejów i robi się wszystko aby tą wolność zdobyć
W przeciwieństwie do odpowiedzialności najczęściej umieszczany w sloganach politycznych, na transparentach i flagach,
WOLNOŚĆ NEGATYWNA- (brak nakazów, zakazów), które mogłyby przeciwstawić się woli jednostki, z wyjątkiem tzw. Uwarunkowań materialnych. Ma tym większy wymiar im podmiot jest ograniczony w owych działaniach im mniejszy jest zakres ingerencji ludzi w jego działania .
WOLNOŚĆ POZYTYWNA- dotyczy podmiotu wewnątrz i dotyczy natury ludzkiej człowieka dysponującego racjonalną motywacją w zakresie dokonywania przez niego wyborów, kreowanie drogi życia.
WOLNOŚC
?OD? ?przedmiotowego traktowania i lęku który zniewala ?DO? ?swobodnego wyrażania poglądów, opinii i uczuć, podejmowania świadomych autonomicznych wyborów, nieskrępowanych decyzji, swobodnego rozwoju i wszechstronnego doskonalenia się.
S.WEIL
?Tam gdzie jest wolność, kwitnie szczęście, piękno i poezja i to może jedyny i pewny znak jej rozpoznawczy?
C.K.Norwid
?Wszechóżycie bytu i dialogu to widzicie, że ciągle u szczytu?

PASCAL
?Nie jest dobrze być wonym?
J.BERLIN
?Zasady nie stają się mniej święte, nie można im zagwarantować trwałości?
HEGEL
?Wolność jest słowem nieskończenie wieloznacznym?

ODPOWIEDZILNOŚĆ
Koncepcja pedagoga jako mądrości miłości. Być odpowiedzialnym to być gotowym odpowiadać na jakiś apel.
3 FORMUŁY
1) Chcę abyś chciał tego czego ja chcę abyś chciał
2) Chcę chcieć3) tylko tego czego ty chcesz
4) Chcę abyś był sobą



WOLNOŚĆ ONTOLOGICZNA- dotyczy ludzi młodych, to stan ruch, proces, który jest trwały, dzieje się . W którym my uczestniczymy.
PODMIOTOWOŚĆ
Jest to wielowymiarowe podejście do podmiotowości. W literaturze poglądy następujące:
-jest to nadana ludziom jakaś siła , umiejętność
(przez kogo)?
- przez Boga
TOLERANCJA- jest wartością , jest to problem w rozwoju dziedzicznym życia przestrzennego. Kwestia tolerancji w edukacji jest bardzo rzadko podejmowana.
Gette ?Tolerować to znaczy obrażać?
RODZAJE
Tolerancja intelektualna ? zasada respektowania cudzych poglądów, wytyczania płaszczyzny intelektualnych
Tolerancja Moralna- dotyczy harmonijnego funkcjonowania różnorodnych postaw i stylów życia, obyczajów, zwyczajów, w ramach określanej społ. między różnymi kulturami w obrębie całej ludzkości
Tolerancja religijna ?prawo do wiary lub gwarancja wolnego przyjmowania lub odrzucania wierzeń i praktyk różnych relingi i wyznań.
J.TISCHNER
?Człowiek ma tyle wolności ile rozumu, a zatem ma tyle tolerancji ile ma rozumu?
A. Mickiewicz
? Jestem tolerancyjny nie dziwi mnie zdanie różne od mojego?

PRZECIWIEŃSTWEM TOLERANCJI JEST:
Fanatyzm
Zniewolenie
Przymus
Tyrania
Fatalizm

HUMANIZM- prąd kulturowy, odpowiedzialne zrozumienie innych ludzi ich świata i kultury oraz życia.
Jako zdolność do rozwiązywania trudnych zadań, praktyki życia własnego i innych.

ETOS- pole życia , etos człowieka jest szczególny bo nie tylko woda powinna mu wystarczyć, a konsumuje swój etos wśród innych.

REAKCJE LUDZI PO ZAMACHU TERORYSTYCZNYM
HOMO-RELIGIOSUS w intencji ofiar modlą się ludzie różnych wyznań na całym świecie. Człowiek modlący.
HOMO-LUDEUS- ucieczka w hedonizm czł. Bawi się na odreagowanie tej rzeczywistości, ucieczka w zabawę, czerpanie z życia bo nie wiadomo co czeka na nas jutro
HOMO-FALALIS- poddanie się fatalizmowi człowieka, nieszczęścia, zguby, przeznaczenia losu.
Każda z tych wersji nawiązuje do różnych wersji humanis.
Pierwszy z tych nawiązuje do wersji teocentrycznej- humanizm ewangelicki, zwrócenie się do Boga, uzależnienie wartości człowieka od więzi z bogiem. Przestrzeganie zasad religii.
Druga homo- ludeus dotyczy humanizmu antropocentrycznego w centrum stawia człowieka, ale zdeterminowany przez orientację hedonistyczną (zabawę)
Trzecia homo- fatalizm to humanizm tragiczny (rozpacz, dramat)

ODMIANY HUMANIZMU
- integralny (który miał integrować- )
- policentryczny (wszystkiego jest coraz więcej)
- globalny ( planetarny)