Realizmy w sztuce
REALIZMY W SZTUCE
Jednym z dominujących prądów w malarstwie i rzeźbie 2 połowy 19 wieku był realizm. Jego ojcem duchowym w dziedzinie malarstwa był francuski malarz Gustave Courbet. W 1855 podczas Światowej Wystawy w Paryżu urządzono ekspozycję jego obrazów pod nazwą ?Realizm?. Był to zarazem tytuł programu, w którym deklarowano pragnienie zerwania z idealizującą sztuką akademicką na rzecz realnych wartości świata widzialnego.
Nowy kierunek zakładał wierne i bezpośrednie odtwarzanie wyłącznie rzeczywistości postrzeganej zmysłowo. Program realizmu rewidował i kwestionował wielowiekowe, utrwalone przez akademizm ideały i kanony artystyczne: odrzucał piękno na rzecz prawdy, idealizację na rzecz wiernego odtwarzania rzeczywistości, także przypadkowej i bezładnej; burzył hierarchię tematyczną uzależniającą rangę dzieła od doniosłości przedstawianego tematu; zrywał z tradycyjnymi konwencjami przedstawieniowymi, postulując odzwierciedlanie prawdziwego obrazu otaczającego świata. W praktyce realizm oznaczał przede wszystkim podejmowanie tematyki współczesnej z tendencją do ukazywania niskich i pospolitych stron życia społecznego, niemniej istota artystyczna realizmu tkwi nie w wyrugowaniu przedstawień historycznych, religijnych, mitologicznych itp., lecz w odnowie i odświeżeniu sposobów widzenia i obrazowania rzeczywistości. Realiści pragnęli przedstawiać życie w sposób prosty, obiektywny i dostępny wszystkim. Wprowadzili do sztuki szereg nowych tematów, uważanych dotąd za "plebejskie". Oprócz scen rodzajowych z życia niższych warstw społecznych tworzyli również znakomite pejzaże.
Cechy malarstwa realistycznego:
? artyści wiernie odtwarzali rzeczywistość, starając się dokładnie odwzorować kształt, materię oraz barwę przedmiotu,
? stosowanie perspektywy geometrycznej (zbieżnej) i powietrznej w malarstwie,
? ukazywanie życia prostych ludzi, ich pracy, codziennych obowiązków, bez idealizowania i upiększania,
? zaniechanie przedstawiania tego, co nie może być sprawdzone i poznane (tematy zaczerpnięte z historii, Pisma Świętego lub mitologii antycznych),
? rozszerzenie kręgu zainteresowań artystycznych o motywy dotychczas niegodne sztuki.
W Polsce przedstawicielami realizmu w malarstwie byli m.in.: S. Witkiewicz (główny teoretyk), W. Gerson, A. Kotsis, J. Chełmoński.
Pozostali ważniejsi przedstawiciele realizmu:
Gustave Courbet - ur. 10 czerwca 1819 w Ornans w departamencie Doubs, zm. 31 grudnia 1877 w La Tour-de-Peilz w Szwajcarii, wybitny francuski malarz realista. Gustave Courbet urodził się w zamożnej rodzinie w miasteczku Ornans. W przyszłości namalował kilka obrazów przedstawiających rodzinne miasteczko. Na początku obrazy Courbeta, nie zyskały uznania. Nie były przejmowane na doroczne Salony. W 1855 roku malarz sam zorganizował wystawę o nazwie ?Realizm?. Jego poglądy społeczne nie zyskiwały uznania władz. Courbet w swoich obrazach przedstawiał tematy odbiegające od tych, które akceptowane były przez akademików. Skupiał się przede wszystkim na otaczającej go rzeczywistości i życiu codziennym, odrzucał idealizację. wszystkim na otaczającej go rzeczywistości i życiu codziennym, odrzucał idealizację. Malował obrazy o tematyce rodzajowej, społecznej (np. Kamieniarze), martwe natury, portrety i krajobrazy. Publiczność zaszokował niezwykle odważnym obrazem Początek świata (1866), przedstawiającym kobiece genitalia.
Jean-Franois Millet ? urodzony 4 października 1814 w Grouchy w gminie Grville-Hague zmarł 20 stycznia 1875 w Barbizon ? francuski malarz. W początkach swej twórczości najchętniej malował sceny z mitologii, a także portrety i pejzaże. Pod wpływem realizmu zaczął ożywiać swoje dzieła ludźmi pracującymi na świeżym powietrzu np. "Kobiety zbierające kłosy" (1857 r.) Pochodził z chłopskiej rodziny; malował głównie wiejskie życie chłopów, ukazywał ich prace jako coś wielkiego. Akcentował więź człowieka z naturą oraz sferę pobożności.
Honor Daumier - ur. 26 lutego 1808 w Marsylii, zm. 11 lutego 1879 w Valmondois, francuski malarz, grafik, rysownik i rzeźbiarz. Jeden z wybitniejszych przedstawicieli realizmu XIX wieku. Należał do artystów, wykorzystujących z jak największą swobodą najróżniejsze techniki. Z jednakowym mistrzostwem wypowiadał się w litografii, rzeźbie i rysunku. Za życia artysty najważniejsze miejsce zajmowało jego dzieło litograficzne. W chwili obecnej uwagę przyciąga jednak przede wszystkim jego twórczość malarska. Daumier-litograf dał się poznać jako zjadliwy karykaturzysta polityczny i niezastąpiony badacz obyczajów swojej epoki. Jego dzieło malarskie posiadało zupełnie inny wymiar, gdyż w mniejszym stopniu skupione było na aktualnych wydarzeniach. Dążył przede wszystkim do zachowania przy życiu, odnowienia i przedłużenia tradycji. Daumier był podziwiany przez bardzo wielu malarzy, m.in: Maneta, Picassa, Pissarra, van Gogha, Toulouse-Lautreca, Rodina, Alberto Giacomettiego i wielu innych.
Jean-Baptiste Camille Corot (ur. 26 lipca 1796, zm. 22 lutego 1875), francuski malarz, przedstawiciel kierunku realistycznego. Malował pejzaże, sceny historyczne, portrety. Początkowo malował słoneczne pejzaże z motywami architektury o kontrastowym, światłocieniowym modelunku bryły (Most w Narni i Widok Koloseum - oba 1826, Katedra w Chartres 1830). W okresie dojrzałym powstawały melancholijne, idylliczne i intymne krajobrazy o przymglonym, srebrzystym kolorycie (Ranek 1851, Wspomnienie z Mortefontaine 1863, Most koło Nantes 1869, Wieża w Douai 1871). Wprowadzał do pejzaży postacie młodych, pięknych kobiet, malował też portrety (Przerwana lektura około 1863-1870, Perła 1868-1870). Tworzył także przepełnione retoryką wielkoformatowe, dokładnie wykończone obrazy przeznaczone na Salon, często z religijnym czy mitologicznym sztafażem (Hagar na puszczy 1835, Homer i pasterze 1845, Chrystus w ogrodach oliwnych 1849).
W ostatnich obrazach posługiwał się techniką bliską impresjonizmowi (Katedra w Sens 1874). Wykonywał także akwaforty. Pozostawił ponad 3 tys. obrazów. Wywarł wpływ na impresjonistów. Łączył zalety klasycysty, romantyka i realisty. Zapoczątkował koncepcję pejzażu jako stanu duszy.