Reakcja prawno-karna na czyny sprzeczne z prawem.

Kary zostały usystematyzowane według dolegliwości od najłagodniejszej do najsurowszej.
I. Kara grzywny – system stawek dziennych, kwotowy o określonej wysokości na 1 dzień, z uwzględnieniem możliwości płatniczych skazanego. Są 2 etapy określania i orzekania:
- liczba stawek dziennych od 10 – do 360
- określenie wysokości stawki dziennej od 10 – do 200 tys. zł.

Liczba stawek dziennych określa się obecnie na podstawie kategorii czynu, przestępstwa, jego wagi.
Wysokość ustalana jest po uwzględnieniu sytuacji materialnej, rodzinnej, osobistej.

Kary grzywny występują w KK jako:
- kara grzywny samoistnej – może być orzeczona samoistnie tylko grzywna
- grzywna kumulacyjna orzekana obok kary pozbawienia wolności i tu jest to dodatkowa represja

II. Kara ograniczenia wolności orzekana na okres od 1 – do 12 miesięcy. Na skazanego nakłada się pewne rygory:
zakaz zmiany stałego miejsca pobytu bez zgody sądu
kara pracy (obowiązek pracy)
obowiązek składania wyjaśnień z przebiegu wykonania kary

Najważniejszy jest obowiązek pracy i kształtuje 2 formy ograniczenia wolności:
1) nieodpłatna kontrolowana praca na cele społeczne (często o charakterze charytatywnym) na rzecz służb użyteczności publicznej np. Zarząd zieleni miejskiej, dom Dziecka, szpital itp.
- w miesiącu od 20 do 40 godzin

2) potrącenie z wynagrodzenia za pracę od 10 do 25 % uposażenia miesięcznego

Skazany musi wyrazić zgodę na wykonywanie pracy. Wymóg unijny – tylko na skazanego można nałożyć obowiązek pracy.
Dodatkowo na skazanego można nałożyć:
możliwość dozoru kuratora
obowiązki:
przeproszenie pokrzywdzonego
obowiązek alimentacji
obowiązek powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub innych środków odurzających
obowiązek naprawienia w całości lub części szkody,
świadczenie pieniężne (różne stawki do 20 000 tys. zł. lub w przypadku wypadków drogowych nawet
do 60 000 na rzecz poszkodowanego)

III. Kara pozbawienia wolności – terminowe pozbawienie wolności:
na okres od 1 miesiąca do 15 lat
orzekana jest za cięższe przestępstwa.

Skazany odbywa karę w następujących typach zakładów:
- zakłady karne dla młodocianych
- zakłady karne dla osób odbywających karę po raz pierwszy
- zakłady karne dla recydywistów penitencjarnych
- areszt wojskowy

W tych typach wyróżnia się zakłady karne:
zamknięte,
półotwarte
otwarte.
Różny jest zakres swobód i wolności.
Szczególny nadzór jest wprowadzany automatycznie dla skazanych za terroryzm i udział w zorganizowanej przestępczości.

IV. Kara 25 lat pozbawienia wolności – odrębna kara rodzajowo, sztywny wymiar czasowy, za najcięższe przestępstwa lub przestępstwa kwalifikowane. Skazany może skorzystać z warunkowego zwolnienia po 15 latach odbywania kary.

V. Dożywotnie pozbawienie wolności – ciężkie przestępstwa (np. zamach na prezydenta), zabójstwa kwalifikowane, zabójstwa masowe i ze szczególnym okrucieństwem. Skazany może ubiegać się o warunkowe zwolnienie po 25 latach odbywania kary.

Wg UE zaleca się już po 8 latach zbadać czy skazanemu można zmniejszyć karę.