Wirusy

Wirusy to zakaźne, potencjalnie patogenne nukleoproteiny ( mają kwas nukleinowy w swojej struktrzue), (Proteina ?białko, nukleos ? jądro [kwas nukleinowy].Wirusy nie mają budowy komórkowej. Są tworami organicznymi z dwóch związków organicznych: kwasu nukleinowego i białka (wyjątkowo mogą zawierać cząsteczki tłuszczów). Wielkość wirusów waha się od kilkudziesięciu do kilkuset nanometrów. Nie przeprowadzają samodzielnie żadnych procesów metabolicznych.
1.Po za komórką gospodarza
-brak przemiany materi, nie odrzywiają się, nie oddychają, nie rosną, nie wydalają, nie rozmnażają się poza kamórką gospodarza.
2. w komórkach gospodarza
- namnażają się , mogą przeżyć śmierć komórki gospodarza, ulegają mutacjom ( zmianie ulega ich materiał genetyczny), ewoluują

MG w postaci DNA lub RNA (genom). Każdy wirus zbudowany jest z białka (białko 95%, kwas nukleinowy ? 5%).DNA i RNA? dwuniciowe lub jednoniciowe kuliste, dwuniciowe lub jednoniciowe liniowe.
Wirion ? pojedyńcza kompletna jednostka wirusa, która składa się z materiału genetycznego i otoczki białkowej czyli kapsyd. Kapsyd ? pełni funkcję obronną, uczestniczy we wnikaniu wirusa do komórki żywiciela. Jest to płaszcz białkowy uformowany z określonej liczby podjednostek białkowych ( kapsomerów). Kapsyd nie których wirusów (grypy,HIV) okryty jest dodatkowo białkowo-lipidową osłonką. Osłonke tworzą elementy błony komórkowej komórki gospodarza z dodatkiem glikoprotein (rodzaj białek zwierających wbudowane cząsteczki cukrowe) wirusa. Kapsomer - podstawowy element strukturalny kapsydu. Kapsomery mają charakter białkowy i z reguły wykazują kształt zbliżony do kulistego, jednakże mogą posiadać także inne kształty, co wpływa z kolei na kształt kapsydu.
Ze względu na kształt kapsydu wyróżnia się
-wirusy bryłowe (mają zewnętrzną osłonke z glikoproteinami) ? głownie wirusy chorobotwórcze.Wyrostki ułatwiają wniknięcie wirusa do komórki gospodarza.
-wirusy pałeczkowate ? kapsyd ułożony w spiralę, w środku rurki kwas nukleinowy (atakują głównie rośliny)
-bryłowo spiralne (bakteriofagi )
Zoofagi? atakują zwierzęta, Fitofagi? atakują rośliny
Wirusy RNA posiadają specjalny enzym o nazwie odwrotna transkryptaza (przepisuje informacje genetyczną z RNA na DNA)
Przedostawanie się wirusa do komórki
a) Bakteriofagi ? przybierają kształt złożony pałeczkowaty lub wielościenny. Ich materiałem genetycznym jest DNA (częściej) , RNA (rzadziej).Potrafią same uszkodzić ścianę komórkową bakteri, przy czym do wnęrza komórki(do cytoplazmy) wnika jedynie MG, a kapsyd pozostaje na zewnątrz. Bakteriofagi są najczęściej wyspecjalizowane, co oznacza że dany rodzaj faga atakuje atakuje wyłącznie jeden gatunek bakteri.
b) Wirusy roślinny (Fitofagi) ? kształt pałeczkowaty, MG ? najczęściej RNA. Nie potrafią same przedostać się przez ściane komórek roślinnych. Wnikaja, w całości za pośrednictwem nosicieli (np,mszyce). Objawy ? mozajkowatość liści (przebarwienia, plamy lub smugi), - nekrozja ( zamieranie komórek , czasem całych pędów), - powodują nie prawidłowy wzrost i zwijanie się liści (kędzieżawienie) , - nadmierny nie naturalny rozrost tkanek (narośla rakowe), - smugowatość (nierównomierne wytworzenie barw w liściach, pączkach kwiatów), - narośla (zniekształcenia występujące na łodygach,pędach
c) Wirusy zwierzęce (Zoofagi) ? zróżnicowane pod względem budowy i kształtu, zazwyczaj wielościenne.Mogą zawierać zarówno DNA jak i RNA.Bywaja bardzo wyspecjalizowane (nawet do konkretnych narządów). Wurusy zwierzęce mogą przenosic się bezpośrednio z oranizmu na organizm, drogą powietrzną lub za pomocą tak zwanych wektorów (np. Owady krwiopijne komary, pajęczaki ? kleszcze. Muchy ) Do komórki zwierzęcej wiriony wnikają w całości
Wiroidy ? wirusy pozbawione kapsydu, składają się wyłącznie z krótkiego odcinka jednoniciowego RNA. Mogą wywoływać na przykład choroby ziemniaków i roślin cytrusowych.
Priony ? cząsteczki białka odpornego na wysoką tempraturę, mogące się przenosić z organizmu do organizmu, w jakiś sposub ulegają powieleniu (prawdopodobnie tak zmieniają strukturę pewnych białek komórkowych że stają się one następnymi prionami. Powodują choroby centralnego układu nerwowego bydła, człowieka,owiec.
Drogi wnikania wirusów ? kropelkowa, pokarmowa, płciowa, przez krew, przez przenosiciela.
Nosicielstwo ? materiał genetyczny wirusa wbudowany jest w hromoson komórek gospodarza, trwa w postaci nie czynnej jest dziedziczony ale nie kiedy się uaktywnia.
Surowica ? osocze zawierające przeciw ciałą
Cykl lityczny - cykl życiowy bakteriofaga polegający na zakażeniu bakterii, produkcji nowych cząstek fagowych, rozpadzie bakterii i uwolnieniu nowych bakteriofagów.
I etap Adsorpcji - polega na przyczepieniu się bakteriofaga T4 do ściany komórkowej bakterii. Komórka bakteryjna jest otoczona ściana komórkową uniemożliwiającą bezpośrednie wtargnięcie wirusa. Dlatego każdy wirion T4 ma u nasady ogonka białko kurczliwe, które przebija ścianę kom. tworząc kanalik, przez który do cytoplazmy wstrzykiwany jest tylko wirus DNA, a pusty kapsyd pozostaje na zewnątrz komórki. II etap Penetracji (wnikania) - materiał genetyczny bekterii ulega zniszczeniu, DNA wirusowe przejmuje kontrolę nad bakterią. III etap Replikacji - wirus wykorzystując enzymy, energię itp. powiela materiał gen., syntetyzowane są białka tworzące cząstkę wirusów. Przestawia metabolizm bakterii na wirusowy. IV etap Składania - samorzutne kompletowanie licznych nowych wirusów, identycznych pod względem budowy i inf.genetycznej z wirionem, który zaatakował komórkę. V etap Uwolnienia - potomne wirusa o liczbie od kilku do kilkunastu tysięcy, uwalniają sie z kom. gospodarza po jej lizie (rozpadzie) lub sa uwalniane stoponiowo przez zakażoną komórkę, co także w końcu prowadzi do jej śmierci.

Cykl lizogenny, cykl lizogeniczny (biogenny) inaczej lizogenia - odmiana cyklu życiowego wirusów, polegająca na wnikaniu materiału genetycznego wirusa do komórki gospodarza i jego replikacji wraz z DNA gospodarza, która nie prowadzi do śmierci (lizy) komórki.
Pierwszym etapem cyklu lizogennego jest, podobnie jak w cyklu litycznym, wniknięcie materiału genetycznego wirusa do komórki gospodarza. Następnie wirusowy DNA integruje do genomu gospodarza. W przypadku wirusów, których materiałem genetycznym jest RNA, RNA musi najpierw zostać przepisane na DNA w procesie odwrotnej transkrypcji. Wirus w genomie gospodarza nazywany jest prowirusem, w przypadku bakteriofagów mówi się o profagu. Materiał genetyczny wirusa jest namnażany podczas replikacji genomu komórki i przekazywany do komórek potomnych. W pewnych sytuacjach profag może zostać wycięty z genomu gospodarza i wejść w cykl lityczny.

Transkrypcja ? przepisywanie informacij genetycznej z DNA na RNA. Procen ten zachodzi w komórkach pod wpływem enzymów zwanych polimerami.

MG ? materiał genetyczny