Płeć - trwały element różnicujący zbiorowosć

Płeć to jedna z najbardziej uniwersalnych podstaw stratyfikacji społecznej we wszystkich społeczeństwach. Jest pojęciem biologicznym, na którym opiera się podział gatunku ludzkiego na kobiety i mężczyzn. Kategorii płci używa się, aby lepiej zrozumieć różnice między kobietami i mężczyznami. Jak wiadomo zbiorowości ludzkie składają się z jednostek, które różnią się wzrostem, kolorem oczu, włosów, poziomem inteligencji, karnacją skóry, stopniem podatności na choroby, a także płcią. Mimo, iż społeczeństwo przypisuje mężczyznom i kobietom rozmaite cechy to jednak natura nie zmienia podstawowych cech dzięki którym można odróżnić obie płcie. W społeczeństwach nowoczesnych ujawnił się i nabrał znaczenia podział społeczny, którego podstawą jest różnica płci.1 Płeć jest główną podstawą przypisywania zadań społecznych. Społeczeństwo przypisuje różne role, wzory zachowań oraz prawa i obowiązki określane jako właściwe kobietom, a inne mężczyznom. Od zawsze było tak, iż pewne zadania konsekwentnie są przypisywane tylko jednej płci. Jednak to co w jednym społeczeństwie uznawane jest za odpowiednie zachowanie kobiece, w innym może być charakterystyczne dla mężczyzn. W wielu wymiarach życia społecznego to kobiety zajmują słabszą pozycję niż mężczyźni. Zauważalne obecnie procesy zróżnicowania społecznego płci budzą dość powszechne zainteresowanie wśród współczesnych socjologów, co wynika z samych rozmiarów tego zjawiska.
W początkowym okresie swego istnienia socjologia interesowała się głównie zjawiskami i procesami społecznymi zachodzącymi na poziomie makrospołecznym. W związku z czym przez długi czas problem kobiet w naukach społecznych nie był poruszany, ponieważ były one wówczas związane z gospodarstwem domowym dzięki czemu sytuowano je w sferze prywatnej. Niejednokrotnie kobiety nie były chętne, aby wyjść poza dobrze znany świat mikrospołeczny sfery prywatnej. Czuły się tam dobrze i bały się utracić życiowego poczucia bezpieczeństwa i stabilizacji. Natomiast w tamtych czasach socjologia interesowała się wyłącznie zjawiskami społecznymi w sferze publicznej. W obszarze tak ukierunkowanych zainteresowań nie było miejsca na zajmowanie się problemami kobiet w wielu wymiarach życia społecznego.
Dopiero w końcu lat sześćdziesiątych zaczęły pojawiać się zmiany. Znaczenia nabrała problematyka mikrospołeczna. Pojawiły się ideologie i ruchy feministyczne, które nie tylko pojęły kwestię społecznych nierówności związanych z płcią, ale również zaczęły głosić potrzebę przebudowy socjologii.2 Od tego momentu kobiety i ich sytuacja społeczna zaczęły być ważnym przedmiotem badań nauk społecznych. Coraz częściej można było natrafić na prace, w których podejmowana była kwestia znaczenia kobiet w społeczeństwie. Tak wielka zmiana w historii socjologii nie ominęła również Polski. I u nas pojawiły się liczne prace poświęcone miejscu kobiet w różnych społeczeństwach.
Podział pracy w zależności od płci jest w dziejach ludzkości podziałem najstarszym i zapewne najgłębiej zakorzenionym. Od samego początku istnienia gatunku ludzkiego głównym zadaniem kobiet było gotowanie czy szycie ubrań ze skór zwierzęcych, zaś mężczyźni zajmowali się wyłącznie polowaniem. Działo się tak, ponieważ mężczyźni uznawali się za płeć silniejszą, za osoby, które lepiej poradzą sobie z pracą fizyczną. Kobiety miały prawie uniwersalny monopol na pracę w obrębie gospodarstwa domowego. Domowe usługi kobiet od zawsze były istotne dla życia i powszechnie występujące. Od zawsze uważano, że praca mężczyzn jest ważniejsza, natomiast kobiety wykonują pracę mniej ważną, która jest tylko dopełnieniem tego co wykonują ich partnerzy.
W społeczeństwach przedprzemysłowych również istniał podział ze względu na płeć. Istniał znaczący podział na zadania odpowiednie tylko dla mężczyzn i zadania, które powinny wykonywać wyłącznie kobiety. Do głównych zadań mężczyzn należały prace, które wymagały od nich siły fizycznej i niejednokrotnie oddalone były od domu. Kobiety natomiast pozostawały w pobliżu gospodarstwa domowego i podejmowały pracę, która nie wymagała od nich zbyt dużej siły fizycznej. Głównym zadaniem mężczyzn była praca zawodowa i zapewnienie utrzymania rodzinie. To dzięki temu, iż pracowali poza domem kobiety wiedziały co dzieje się w świecie zewnętrznym. Byli odpowiedzialni za najważniejsze decyzje w rodzinie, ponieważ cieszyli się również dużym autorytetem. Dzięki tak pojmowanym obowiązkom, role przypisywane płciom stały się stereotypami. Powstał obraz mężczyzny, pracującego na utrzymanie rodziny, oraz obraz kobiety, która zajmuje się z zadowoleniem gospodarstwem domowym. Jednak dla kobiet pracujących w gospodarstwie domowym niejednokrotnie dzień roboczy był dłuższy od dnia roboczego mężczyzn. Była to pewnego rodzaju dyskryminacja pracy kobiet. Z wielu audycji telewizyjnych, czasopism oraz podręczników szkolnych można było wywnioskować, iż kobiety przedstawione były w nich jako istoty o wąskich zainteresowaniach, które głównie chcą i zajmują się gospodarstwem domowym. Od kobiet oczekiwało się troskliwości, czułości i wrażliwości. Mimo, iż kobiety nie były z tego zadowolone uważano, iż są zależne od mężczyzn. Jedną z rzeczy, której nie oczekiwano od kobiet była wiedza na tematy związane z mechaniką, polityką czy sportem. Cały swój czas poświęcały sprawą domowym w związku z czym nie musiały zagłębiać się w tajniki świata zewnętrznego. Musiały nauczyć się całkowitego polegania na zdaniu swojego partnera. Kobiety zajmujące się gospodarstwem domowym nie cieszyły się takim szacunkiem jak mężczyźni, którzy zajmowali się sprawami świata zewnętrznego. Jednak w społeczeństwach przedprzemysłowych była to bardziej dyskryminacja w sferze kulturowej niż ekonomicznej.3 O tym w jakiej pozycji finansowej znajdowała się rodzina decydowała praca wszystkich jej członków. W związku z czym pod kontem ekonomicznym praca kobiet była wówczas równie ważna jak praca mężczyzn. Jednak praca kobiet cieszyła się mniejszym prestiżem. Była bardzo gruba granica obowiązków obu płci. Żaden szanujący się mężczyzna nie podjąłby pracy, która akurat była w danym społeczeństwie uznawana za czynność typową dla kobiety. W społeczeństwie o gospodarce przedprzemysłowej nie było wyraźnego uzależnienia ekonomicznego kobiet od mężczyzn. Praca kobiet na równi z pracą mężczyzn decydowała o bycie rodziny.
Jednak wraz z uprzemysłowieniem pojawił się podział na społeczną sferę pracy najemnej i prywatną sferę pracy domowej, który przyniósł znaczącą zmianę relacji. Z chwilą kiedy nastąpił taki podział zaczęto niżej oceniać pracę kobiet. Miało to odzwierciedlenie zarówno w sferze kultury, ale także na rynku pracy. W miarę postępu techniki pewne zadania, które w gospodarstwach samowystarczalnych trzeba było realizować własnymi siłami, przejął rynek. Chleb coraz częściej pochodził z piekarni, odzież kupowano w sklepach, a wodę i opał dostarczały do domów zakłady użyteczności publicznej. W związku z czym coraz więcej kobiet weszło w sferę działalności rynkowej. Jednak kobiety, które włączały się w szeregi formalnej siły roboczej dźwigały na swych barkach ciężar dyskryminacji. W dziewiętnastowiecznej Europie wraz z rewolucją przemysłową kobiety zaczęły być zatrudniane na dużą skalę jako najemna siła robocza.4 Skupiały się przede wszystkim w sektorze usługowym w takich dziedzinach, jak: opieka nad dziećmi, pielęgniarstwo, pralnictwo, fryzjerstwo, zajęcia kelnerek, ekspedientek czy urzędniczek. Pracodawcy chętniej zatrudniali je przy pracach, gdzie proces produkcyjny nie wymagał zbyt wielkiej siły fizycznej. Natomiast mężczyźni nadal wykonywali prace niebezpieczne i wymagające tężyzny człowieka. Pracowali w górnictwie, hutnictwie, transporcie, i produkcji ciężkiego sprzętu. Jak wynika z podziałów wykonywanych zawodów kobiety zajmowały się pracami pomocniczymi o mniejszej złożoności zadań.
Zjawisko segregacji zawodowej dzięki któremu występował na rynkach pracy podział na zatrudnienie „męskie” i „kobiece”, spychało kobiety do zawodów i zajęć stosunkowo mało płatnych, jak służba domowa, nauczycielstwo czy też pielęgniarstwo. Stało się oczywiste, iż kobiety zarabiają mniej. Kobiety na ogół pracowały więcej i zarabiały mniej niż mężczyźni. Zatrudnione poza domem dzieliły swój czas i energię pomiędzy zadania znacznie liczniejsze i bardziej zróżnicowane od tych, z jakimi muszą uporać się mężczyźni. Znaczną część czasu kobiet i ich energii szła na te rodzaje działalności, którym nie towarzyszyła żadne formalne wynagrodzenie. Głównymi ograniczeniami poziomu wynagrodzeń kobiecych było to, iż niejednokrotnie pracowały w niepełnym wymiarze czasu, nie miały przeszkolenia zawodowego i często miały zbyt krótki staż pracy. Długo, bo jeszcze w XX wieku, związki zawodowe zrzeszające robotników o wysokich kwalifikacjach rzemieślniczych zabraniały swoim członkom szkolenia kobiet i pracowania z kobietami, grożąc wydaleniem za złamanie tych zakazów.5 Kobietom trudniej było skończyć techniczne, specjalistyczne kursy zawodowe, otwierające drogę do zawodów wykwalifikowanych. Kobiety na ogół miały krótszy staż pracy zawodowej w porównaniu z mężczyznami. Zazwyczaj porzucały zatrudnienie zarobkowe z chwilą zamążpójścia lub przyjścia na świat dziecka.
Porównując z czasami przedprzemysłowymi i z początkiem czasów uprzemysłowionych rola kobiet ulega obecnie na całym świecie przemianom. W niektórych miejscach zachodzą pozytywne, konkretne przemiany w sposobie życia kobiet. Gdzie indziej zmiany te są trudno uchwytne. Jednak rysują się w poprzek wszystkich głównych dziedzin działalności ludzkiej.
Opisane wyżej życie kobiet do niedawna było ogólnie akceptowane. To, iż współcześnie wzrosła długość życia, zmniejszyła się liczba dzieci i inne zmiany sprawiły, że kobieta nie jest już w całości poddana władzy mężczyzn. Nie musi w całości poświęcać się uczuciowym i wewnętrznym relacjom w rodzinie. Również zmieniający się klimat ekonomiczny i społeczny jest argumentem przeciw nieelastycznemu podziałowi ról.6 Współczesny podział ról nie jest tak rygorystyczny jak w przeszłości. Mimo, iż nadal utrzymuje się wiele tradycyjnych wyobrażeń na temat ról, to jednak coraz częściej można zauważyć różnorodność. Kobiety zaczęły pracę poza domem, mają bardzo dobry dostęp do zdobycia wykształcenia, a sprawy polityczne nie są już im obce.
Wiele badań pokazuje, iż współcześnie kobiety są już niejednokrotnie traktowane na równi z mężczyznami. Współczesna kobieta nie jest już pokrzywdzona w wyniku powszechnych, kulturowo narzuconych założeń. Badania socjologiczne wykazują, że płeć najsilniej wpływa na zróżnicowanie zarobków. Współczesne kobiety zazwyczaj pracują w zawodach o niskim prestiżu, w zawodach, w których zajmują głównie niskie pozycje. Płeć powszechnie stanowi barierę awansu i kobiety zajmują zazwyczaj niższe pozycje zawodowe niż mężczyźni. W sferze pracy władza najczęściej należy do mężczyzny. Są one najczęściej zatrudniane w niepełnym wymiarze godzin i co najważniejsze są niżej opłacane niż mężczyźni. Niższe zarobki kobiet niż mężczyzn są powszechnie regułą. Niskie płace dla kobiet usprawiedliwia się tym, iż formalne zatrudnienie zarobkowe i związane z nim płace często stanowią drugorzędną część życia kobiety. Zarobki kobiet również często stanową ważny czynnik współwyznaczający stopę życiową tych kobiet i ich rodzin mimo, iż rzadko zarabiają tyle co mężczyźni. Współczesna struktura zatrudnienia kobiet jest tak bardzo nie sprzyjająca, iż kobiety rzadko kiedy mają szansę konkurowania z mężczyznami o równą pracę. Problem „równej pracy” okazuje się obecnie bardzo skomplikowany i trudny do rozwiązania. Nawet jeśli wyeliminujemy takie czynniki jak wiek, wykształcenie, kwalifikacje zawodowe, staż pracy to mimo wszystko kobiety mniej zarobią niż mężczyźni. Taki bieg wydarzeń funkcjonuje na całym świecie. Jednak konieczność dostosowania się do reguł, które funkcjonują w dzisiejszych czasach sprawia, że kobiety nawet nie dążą do przejęcia władzy. Jednak nie możemy tu mówić o tym, że nie chcą one jej zdobyć. Czynnikiem, który ogranicza je w zdobyciu władzy jest lęk i panika przed obowiązkami i odpowiedzialnością. Przez wszystkie lata kobiety były spychane na dalszy tor i spowodowało to, iż teraz nie posiadają w sobie aż tyle pewności siebie. Uważają, iż kobiety zawsze ponosiły niepowodzenie i tak już zostanie.
Dla kobiet nadal szczególnym problemem jest ciągłość pracy. Niejednokrotnie przerywają one swą karierę zawodową w okresach, gdy obowiązki domowe stają się szczególnie uciążliwe. Kiedy chcą powrócić do pracy zawodowej po dłuższej przerwie, rzadko się zdarza, by otrzymały płacę w takiej samej lub podobnej wysokości.
W ostatnich latach zaszła zmiana w ekonomicznych podstawach nierówności płci. Patrząc na ostatnie lata ponad połowa zamężnych kobiet jest aktywna zawodowo. Pracuje dwie trzecie zamężnych kobiet z dziećmi w wieku szkolnym i nieco ponad połowa mężatek z dziećmi w wieku przedszkolnym.7 Jednak nie wszystko udało się zróżnicować. Nadal istnieją różnice między płciami, jeśli chodzi o rodzaj wykonywanej pracy. Tradycyjna segregacja ze względu na płeć jest nadal zjawiskiem dość powszechnym, ale ciągle się zmienia. Kobity pracują w handlu, usługach i urzędach. Mężczyźni natomiast częściej pracują na stanowiskach kierowniczych.
Dawniej nauka w szkołach wyższych nie była dostępna dla wszystkich. To mężczyźni mieli pierwszeństwo w zdobywaniu wykształcenia. Kobiety zawsze były słabiej wykształcone. Obecnie sytuacja ta znacząco się zmieniła. Można już zaobserwować większą liczbę kobiet studiujących. Mimo, iż bardziej interesują się naukami humanistycznymi i społecznymi to swoje zainteresowanie przejawiają również w kierunkach przyrodniczych i technicznych. Jednak mimo, iż kobiety najczęściej posiadają wyższy poziom wykształcenia to mimo wszystko częściej są zwalniane z pracy. Wśród ludzi pozbawionych pracy większy jest odsetek kobiet niż mężczyzn. Jednak taka sytuacja jest mniej dotkliwa dla kobiet niż dla mężczyzn. Kobiety przyjmują najczęściej rolę matki i żony, zapominając o tym, iż nie mają stałej pracy i nie zarabiają na rodzinę. Praca w domu i opieka nad dziećmi niejednokrotnie sprawia im przyjemność i chroni przez załamaniem psychicznym. Dla mężczyzny rola zawodowa jest podstawowym składnikiem jego tożsamości. Popularne jest przekonanie, że dla kobiet mimo wszystko najważniejszy jest dom i dzieci. Jest to pewnego rodzaju akceptacja prze kobiety swojej gorszej w porównaniu z mężczyznami pozycji społecznej.
Jeśli spojrzymy na kwestie polityczna to możemy zauważyć, iż władzę polityczna w ogromnej większości sprawiają również mężczyźni. W dziejach ludzkości rzadkością było, aby kobiety sprawowały władzę polityczną. Z biegiem lat kształtował się pogląd, iż udział w życiu politycznym stanowił pewne prawo powszechne, które było zarezerwowane jedynie dla mężczyzn. Można wywnioskować, iż przeznaczeniem mężczyzn było aktywne uczestnictwo w życiu społeczeństwa, a szczególnie w działalności politycznej. W wolnych chwilach kobiety mogły angażować się w działalność charytatywną , ale wyłącznie w ramach działalności lokalnej. To, iż kobietom trudniej dostać się do polityki jest fakt, iż pozostaje głęboko zakorzeniony pogląd, który mówi, iż polityka i sprawy publiczne stanowią domenę męską. Korzenie tego poglądu sięgają bardzo głęboko. W Europie kobiety uzyskiwały czynne i bierne prawa wyborcze stopniowo w kolejnych krajach dopiero w XX wieku. Odsetek kobiet wśród parlamentarzystów danego kraju nie wykazuje żadnych korelacji z datą uzyskania przez nie praw wyborczych.8 Świat polityki jest światem mężczyzn. Jednak należy zwrócić uwagę, że to wyborcy decydują kto zostanie wybrany. W przedstawianych przez partie kandydatów zawsze jest niewiele kobiet. W polskich wyborach 1993 roku w dziewięciu województwach żadna z partii, z której zostali wybrani senatorzy, nie zgłosiła ani jednej kobiety.9 Dzieje się tak, ponieważ zjawiskiem najbardziej sekularnym jest kobieta stojąca na czele rządu. Ugrupowania polityczne z reguły promują mężczyzn, ponieważ uważają, iż mają oni większe szanse na wygraną. Niejednokrotnie wyborcy nie mają zaufania do kobiet i nie chcą na nie głosować. Wynika z tego, iż kobiety zawsze są umieszczane na dalszych pozycjach. To, iż kobiety są podporządkowywane mężczyzną niejednokrotnie powoduje, iż nie rozwijają się i nie wykorzystują praktycznie talentów i kwalifikacji.
Prawie identyczna sytuacja przedstawia się na poziomie wybieralnych organizacji władz samorządowych. Kobiety niejednokrotnie wykazują większą aktywność w sferze polityki lokalnej niż ogólnopaństwowej. Może mieć na to wpływ, fakt, iż w społeczeństwach lokalnych kandydaci są osobiście znani swym potencjalnym wyborcom i dlatego mogą być oceniani na podstawie indywidualnych walorów, a nie określonych stereotypów dotyczących relacji płci. Jednak także i tutaj kobiety są dyskryminowane. Wyborcy niechętnie oddają na nie swoje głosy. Dzieje się tak, ponieważ funkcjonuje przekonanie, iż kobiety nie nadają się do polityki i nie interesują się nią. Jednak nie jest to tak do końca prawda. Kobiety, które mają wyższe wykształcenie częściej interesują się polityką. W rezultacie różnicujący wpływ płci na zainteresowania polityką występuje jedynie wśród osób o wykształceniu podstawowym i zasadniczym zawodowym.10 Mimo tak drastycznych poglądów to kobiety są bardziej wyczulone na potrzeby ludzi, częściej dążą do wyznaczonych sobie celów w związku z czym to one powinny częściej zajmować się polityką.
Dyskryminacja kobiet jako „istot politycznych” utrzymuje się nadal. Jednak ten stan rzeczy od pewnego czasu zaczął być kwestionowany na każdym możliwym forum. W niezbyt odległych czasów kobiety rzadko zajmowały wysokie stanowiska w życiu społecznym. Obecnie sytuacja ta uległa zmianie, ale bardziej na poziomie lokalnym niż państwowym. Wiele kobiet pracuje jako burmistrzowie, wójtowie. Udział kobiet we władzy politycznej ciągle rośnie, ale nadal nie jest to sytuacja w pełni zadowalająca. Kobieta na wysokim stanowisku nawet i dzisiaj stanowi rzadkość i skupia na sobie powszechną uwagę. Społeczeństwo często zastanawia się czy poradzi sobie ona z obowiązkami związanymi z tym stanowiskiem. Kobiety coraz częściej zgłaszają swoją kandydaturę na różne stanowiska urzędnicze, ponieważ widzą coraz większe szanse w rywalizowaniu z mężczyznami o przywództwo partyjne. Jednak kobiety o takie miejsce muszą walczyć energiczniej i ciężej pracować.
Mimo, iż kobiety wkroczyły na rynek pracy w XIX wieku, jak również uzyskały prawa polityczne w XX wieku to jednak nie spowodowało to jednakowego traktowania obu płci. Kobiety nigdy nie były i nie są traktowane na równi z mężczyznami. Nawet w sądach rodzinnych występowały podwójne standardy oceny każdej z płci. Zarówno dziewczęta jak i chłopcy byli stawiani przed sądem z zupełnie innych powodów. Chłopcy zazwyczaj byli oskarżani za drobne kradzieże czy włamania. Natomiast dziewczęta z reguły były sądzone za ucieczki z domu, wagarowanie czy też przebywanie w nocnych lokalach. Sądy często interesowały się życiem seksualnym sądzonej dziewczyny czego nie można było zauważyć w stosunku do oskarżeń chłopców. Odmienne traktowanie mężczyzn i kobiet można było również zauważyć podczas rozpraw rozwodowych. Zarówno od mężczyzn jak i kobiet oczekiwano czegoś zupełnie innego. W przypadku mężczyzn zwracano uwagę czego nie powinni robić: nadużywać alkoholu, robić awantur, stosować przemocy fizycznej. Kobietom natomiast zawsze zarzucano, iż powinny odpowiednio zajmować się gospodarstwem domowym, powinny gotować, prać i sprzątać. Kobiety są również inaczej traktowane pod kontem tego jak się ubierają. Kobiecie przystoi noszenie spodni, koszulowej bluzki czy marynarki. Jeśli kobieta tak się ubierze to nikogo to nie razi. Natomiast inaczej jest z mężczyznami. Żaden z nich nie ubierze się w damską sukienkę. W rodzinie również występowały nierówności. Nierównościami w rodzinie zawsze rządziły pewne głęboko wytyczone prawidłowości. Często narodziny córki przyjmowano z rozczarowaniem. Rodzina zawsze jak najszybciej chciała ja wydać za mąż, aby pozbyć się obowiązku utrzymania jej i sprawowania nad nią opieki. Z kolei jako żona stawała się podporządkowana swojemu mężowi. Dopiero pozycję zasługującą na szacunek osiągała dzięki posiadaniu dzieci, najlepiej synów.
Tak znacząca różnica między oboma płciami spowodowała, iż zaczęły tworzyć się ruch feministyczne. Jednak dążenie do równouprawnienia kobiet nie zawsze mieściło się w jednakowych orientacjach i ruchach społecznych. Podczas pierwszej fali feminizmu walczono o to, aby kobiety miały równy dostęp do szkół wyższych, mogły uzyskać prawa wyborcze jak również walczyły o równą płacę za równą pracę. Jednak po zrealizowaniu tych celów okazało się, że formalna równość płci wcale nie oznacza pełnego ich zrównania. Druga fala feminizmu zwróciła uwagę na kulturę, w której widziała źródło dyskryminacji. Chciano zrównać obie płcie nie tyko w wymiarze formalnoprawnym, ale i obyczajowo-kulturowym. Dzięki tym ruchom można wyróżnić trzy odmiany feminizmu. Feminizm liberalny, który jest najbardziej popularny, mówi, iż oprócz różnic biologicznych nic nie różni obie płcie. To wtórna i pierwotna socjalizacja ma wpływ na to czym się interesujemy, jakie mamy reakcje psychologiczne i jaką mamy sprawność intelektualną. Uważa on, iż obie płcie mając jednakowe możliwości, powinni mieć również jednakowy dostęp do wszystkich pozycji zawodowych i ról społecznych. Nie powinno być sztywnego podziału na role kobiece i męskie. Kobiety powinny bardziej być zaangażowane w życie zawodowe natomiast mężczyźni częściej powinni zajmować się wychowywanie, opieką nad dziećmi. Występuje również feminizm socjalistyczny, który zwraca uwagę na wyzysk nad kobietami. Dzieje się tak zarówno na płaszczyźnie pracy zawodowej jak i w domu rodzinnym, w którym kobieta jako żona pracuje nieodpłatnie. Z tej pracy kobiet najbardziej korzystają mężczyźni. Można wyróżnić również trzecią odmianę feminizmu- feminizm radykalny. Polega on na tym, że ten rodzaj feminizmu przyczynę ucisku kobiet widzi we wrodzonych skłonnościach mężczyzn do dominacji i agresji. Głosi on, że mężczyźni są klasą rządzącą, kobiet zaś klasą podporządkowaną.
Jednak mimo tak przemyślanym krokom ruchy feministyczne nie odniosły takiego sukcesu jak przewidywano. Kobiety nadal były usidlone a winą za ich niepowodzenie, brak sukcesów, niemożność znalezienia się w istniejącej sytuacji społeczno-gospodarczej obarczano ruchy feministyczne. Zaczęto przekonywać kobiety, że postępowanie niezgodne z narzuconym im wzorcem osobowym doprowadza do kryzysu ich tożsamości. Miało to odzwierciedlenie w tym, że kobiety niechętnie zaczęły angażować się w walkę o zmianę swojej pozycji. Uważały, iż najbardziej wygodne jest powielanie wzorców niż ich kwestionowanie. Przewagę mężczyznom daje to, że kobiety nie wypracowały systemu grupowego. Wszystkie funkcjonujące obecnie wzorce osobowe kobiety są tak skonstruowane, iż pomagają w narzuceniu i uzasadniają męska dominację.
Współcześnie zadawalające stało się zjawisko udziału mężczyzn w pracach domowych. Mimo to panuje przekonanie, iż jest to domena kobiet i że to one są za nie odpowiedzialne. Głównymi zadaniami mężczyzn jest przede wszystkim naprawa samochodu, remont w domu, troska o dobry byt rodziny. Coraz częściej zdarza się, iż małżeństwa dzielą się obowiązkami. Jednak nie jest to sprawiedliwy podział. Kobiety nadal same muszą radzić sobie z opieką nad dziećmi, gotowaniem. praniem, a także niejednokrotnie z obowiązkami zawodowymi. Mężczyźni może i chcą pomóc swojej żonie w domowych obowiązkach, ale nie zawsze im to się udaje. Jednak ich domeną jest praca poza domem, gdzie mogą wykazać się na wielu płaszczyznach zawodowych. Najbardziej interesującym zjawiskiem we współczesnym świecie jest fakt, iż coraz więcej instytucji przyznaje ojcom prawo do urlopu na czas porodu i początkowej opieki nad dzieckiem.
Reasumując powyższe rozważania należy stwierdzić, iż przemiana roli kobiet we współczesnym świecie zachodzi powoli, ale systematycznie. Społeczeństwo przypisuje mężczyznom i kobietom rozmaite cechy. Nierówności płci istnieją dzięki stałym wspólnym wysiłkom mężczyzn, którzy za wszelką cenę chcą umocnić swoje panowanie na kobietami. Jednak kobiety nie wykazują żadnej chęci, aby to zmienić. Nie podejmują działań, aby zmienić relację z mężczyznami w domu, w pracy i w innych sferach życia. Czasami wydaje się, iż kobiety zgadzają się z takim podziałem ról, gdzie ich pozycja jest niższa niż mężczyzn. Nie sprzeciwiają się temu, a nawet czasami uważają, iż tak być powinno. Niektóre kobiety zgadzają się z takim podziałem ról, ponieważ jest dla nich ważniejsza opieka nad dziećmi i zajmowanie się domem. Rodzina ma dla nich ważniejsze znaczenie niż sukcesy zawodowe.


Bibliografia
1.Giddens A. (2006), Nowoczesność i tożsamość, Wydawnictwo Naukowe PWN
2.Renzetti C., Curran D. (2005), Kobiety, mężczyźni, społeczeństwo, Wydawnictwo Naukowe PWN
3.Castells M. (2008), Siła tożsamości, Wydawnictwo Naukowe PWN
4.Norman Goldman, Wstęp do socjologii, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 1997
5.Szacka Barbara, Wprowadzenie do socjologii, Wydawnictwo Oficyna Naukowa, Warszawa 2003
6.Kathleen Newland, Kobieta w świecie współczesnym, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1982
7.Gramlewicz Barbara, Gramlewicz Marek, Socjologia. Zarys problematyki, Wydawnictwo „AMR”, Grodziec 2006