Restrukturyzacja sektora cnergetycznego z uwzglednieniemgornictwa kamiennego

Zgodnie z Opinią Komisji Europejskiej dotyczącej członkostwa Polski w Unii Europejskiej, zdolność do przyjęcia acquis została oceniona na podstawie szeregu wskaźników obejmujących:
· zobowiązania ustalone w Układzie Europejskim,
· wdrażanie instrumentów określonych w Białej Księdze Rynku w sprawie rynku wewnętrznego UE,
· stopniowe przenoszenie pozostałych części acquis.
Zgodnie z Opinią Komisji w części dot. polskiego sektora energii, podstawowe elementy dalszych prac powinny obejmować:
· wdrażanie instrumentów określonych w Białej Księdze Polityki Energetycznej UE, której główne cele dotyczą konkurencyjności (wobec globalizacji rynków energii) bezpieczeństwa energetycznego, ochrony środowiska
· elementy acquis sektora energii składające się z regulacji traktatowych oraz decyzji, dyrektyw, zarządzeń, w szczególności dot. konkurencyjności i pomocy państwowej, rynku wewnętrznego UE (w tym w zakresie elektroenergetyki, przejrzystości cenotwórstwa, tranzytu energii elektrycznej i gazu ziemnego, licencjonowania paliw węglowodorowych, zapasów paliw, etc.) energetyki jądrowej a także efektywności energetycznej i ochrony środowiska
· rozwój transeuropejskich sieci energetycznych, wsparcie prac naukowo-badawczych, dalsze prace legislacyjne dot. liberalizacji rynku gazowniczego, efektywności energetycznej, programu paliw silnikowych - stanowią również istotne elementy polityki energetycznej.
W dokumencie Komisji Europejskiej Partnerstwo dla członkostwa znalazły potwierdzenie priorytety Rządu polskiego dotyczące: kontynuowania restrukturyzacji w sektorze górnictwa węgla oraz harmonizacji instrumentów w zakresie wewnętrznego rynku energii.

PRIORYTET 1
SPROSTANIE KRYTERIOM CZŁONKOSTWA W UE

I. OPIS PRIORYTETU
1. ZAKRES PRAC
A. Polityka Energetyczna Polski w Perspektywie Integracji z Unią Europejską
· opracowana na podstawie: Układu Europejskiego, Narodowego Programu Przygotowania Polski do Członkostwa w Unii Europejskiej, ustaleń Traktatowych UE, Białej Księgi Rynku Wewnętrznego i Białej Księgi Polityki Energetycznej UE
· zawierająca (m.in.) wytyczne do opracowania wzajemnie skorelowanych, sektorowych
i regionalnych programów dostosowawczych do rynku wewnętrznego UE: górnictwa węgla kamiennego, elektroenergetyki, gazownictwa, sektora naftowego.
B. Sektorowo-Regionalny Program Dostosowawczy Górnictwa Węgla Kamiennego
· aktualizacja/weryfikacje/integracja dotychczasowych opracowań programowych, obejmująca:
o aktualnie prowadzoną Ocenę najnowszych opracowań dotyczących kluczowych zagadnień restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego
o aktualnie opracowywany programu restrukturyzacji (1998)
o studium sektorowe Radetzkiego (1997)
o studium Montan Consulting (1996)
· opracowanie instrumentów i/lub planu realizacji programu restrukturyzacji
· opracowanie komplementarnych elementów do programu regionalnego województwa katowickiego, wynikających z restrukturyzacji przemysłu w tym regionie:
o górnictwa węgla kamiennego, na podstawie ww. programu restrukturyzacji
o sektora stalowego, na podstawie znowelizowanego planu restrukturyzacji proponowanego do realizacji w ramach priorytetów krótkookresowych
· nowelizacja programu restrukturyzacji i rozwoju województwa katowickiego oraz opracowanie planu jego realizacji, na podstawie:
o nie zakończonego (w 1997 r.) opracowania Zespołu Zadaniowego ds. Polityki Strukturalnej w Polsce
o pakietu socjalnego AWS (1997)
o kontraktu regionalnego (1995)
· zadania komplementarne, w tym:
o identyfikacja wpływu restrukturyzacji górnictwa węglowego na rozwój społeczny i gospodarczy gmin
o identyfikacja źródeł finansowania procesów restrukturyzacyjnych i dostosowawczych
o uruchomienie mechanizmów wspomagających tworzenie nowych miejsc pracy.

C. Program średniookresowych działań wspierających integrację polskiej elektroenergetyki ze strukturami Unii Europejskiej
· analiza i program wdrożenia postanowień dyrektywy dotyczącej wewnętrznego rynku energii elektrycznej
· program wspomagający wdrożenie polskiego modelu elektroenergetyki przy spełnieniu wymogów procesu integracji, obejmujący (m.in.) sprawy dostępu stron trzecich do sieci (TPA) i rolę operatora systemu
· studia wykonalności projektów programu transeuropejskich sieci energetycznych (Trans-European Energy Networks - TENs) wspierającego systemy przesyłu energii elektrycznej
i gazu ziemnego w ramach wspólnego rynku europejskiego, zgodnie z zamierzeniami wzmocnienia rynku wewnętrznego UE, realizacji celów rozwoju regionalnego, wzmocnienia współpracy z krajami ubiegającymi się o członkostwo i przygotowaniami
UE do rozszerzenia
· opracowania studialne wzrostu wydajności produkcji energii elektrycznej i zmniejszenia negatywnego oddziaływania na środowisko, drogą zmian strukturalnych, dywersyfikacji źródeł zasilania i zmniejszenia uzależnienia od węgla - m.in. obejmujące:
o skojarzoną produkcję energii elektrycznej i cieplnej
o indykatywny program rozwoju energetyki jądrowej po 2010r.
o rozwój alternatywnych źródeł energii, w tym energetyki odnawialnej
· analiza perspektywicznych kosztów produkcji energii elektrycznej przy spełnieniu aktualnych i przewidywanych regulacji wspólnotowych, w tym podatku węglowego,
z uwzględnieniem wszystkich kosztów zewnętrznych (internalisation of externalities),
w szczególności kosztów korzystania z zasobów środowiska naturalnego, zarówno typowych dla danego rodzaju elektrowni: węglowych, gazowych i jądrowych (generic costs) jak też specyficznych dla sytuacji w Polsce, dla różnej stopy dyskontowej, w tym społecznej dla inwestycji związanych z ochroną środowiska.

D. Program dostosowawczy gazownictwa do rynku wewnętrznego UE i plan jego implementacji
· Podsektor gazowniczy w perspektywie integracji z Unią Europejską
o demonopolizacja PGNiG S.A. i usprawnienie zarządzania tym podmiotem prawnym będącym pod kontrolą państwa,
o pełne usamodzielnienie jednostek organizacyjnych zaplecza i serwisów, działających całkowicie w ramach wolnego rynku,
o włączenie zdemonopolizowanego polskiego rynku gazowego w bezpośrednie oddziaływanie nowoczesnej techniki i technologii z uwzględnieniem dyrektyw Wspólnoty Europejskiej ustalanych dla danego rynku,
o poprawa efektywności, bezpieczeństwa zasilania i ciągłości dostaw gazu dla odbiorców polskich oraz ochrony środowiska,
o stworzenie solidnych podstaw uczciwej konkurencji na rynku paliw gazowych,
o analiza i prognoza dla Polski praktycznych konsekwencji restrukturyzacji gazownictwa, na podstawie doświadczeń krajów członkowskich UE (RFN, Włochy, Anglia).
· Działania prywatyzacyjne
o dokapitalizowanie Spółki, w drodze podwyższenia kapitału akcyjnego z przeznaczeniem na realizację planów inwestycyjnych
o sprzedaż stabilnym inwestorom części pakietu Skarbu Państwa, zgodnie z Układem Europejskim (załącznik XII do Układu dot. kapitału narodowych firm prowadzących transport rurociągowy i przesył wysokich napięć)
o program dostosowania dotychczasowych oddziałów dystrybucji gazu w spółki prawa handlowego i ich prywatyzacja, z dostosowaniem do nowego podziału administracyjnego kraju.

E. Program dostosowawczy sektora naftowego do rynku wewnętrznego UE
· ustalenie i realizacja programu dostosowania krajowego systemu zapasów obowiązkowych do wymagań UE
· zakończenie liberalizacji rynku produktów naftowych, wdrożenie uzgodnionego z UE harmonogramu redukcji ceł importowych na paliwa ciekłe
· analiza wpływu dostosowania polityki podatkowej do reguł obowiązujących w UE na krajowe ceny produktów naftowych
· udostępnienie akcji Skarbu Państwa inwestorom zewnętrznym w rafineriach polskich

F. Zmniejszenie negatywnego oddziaływania sektora energii na środowisko naturalne
· Sektor węglowy
Wspomaganie procesów dostosowania górnictwa węgla kamiennego i brunatnego do wymagań UE w zakresie ochrony środowiska:
o ziemi: usuwanie szkód górniczych, rekultywacja wyrobisk, składowanie węgla i odpadów stałych,
o powietrza: ograniczenie emisji gazów szklarniowych, w szczególności metanu,
o wody: ograniczenie szkodliwości zrzutu zasolonych wód kopalnianych, skutków naruszenia naturalnego systemu wód powierzchniowych (np. wpływu leja depresyjnego).
· Elektroenergetyka
Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery, w szczególności związków siarki powodujących kwaśne deszcze i gazów szklarniowych powodujących globalne efekty zmian klimatycznych:
o analiza możliwości spełnienia zobowiązań wynikających z konferencji w Kyoto, wiążących Polskę traktatów międzynarodowych oraz zobowiązań i regulacji UE, z oceną nakładów finansowych (inwestycyjnych) niezbędnych do ich realizacji,
o realizacja konkretnych projektów inwestycyjnych zmniejszających negatywne oddziaływanie elektroenergetyki na środowisko,
· Gazownictwo
Ocena zmniejszenia negatywnego oddziaływania na środowisko w wyniku substytucji gazem bezpośredniego użytkowania węgla kamiennego, w szczególności w gospodarstwach domowych i sektorze bytowo-komunalnym (głównie zmniejszenia emisji związków siarki i gazów szklarniowych).
· Sektor naftowy
o ograniczenie zawartości w paliwach substancji zanieczyszczających środowisko (siarki, ołowiu, benzenu),
o zastosowanie związków tlenowych jako komponentów benzyn, poprawiające jakość spalin
o wdrożenie systemu i mechanizmów kontroli jakości paliw,
o osiągnięcie europejskich standardów jakości paliw oraz przygotowanie krajowego przemysłu rafineryjnego do przewidywanego, dalszego zaostrzenia wymagań jakościowych UE,
o analiza możliwości dostosowania baz i stacji paliw ciekłych, rurociągów dalekosiężnych do transportu ropy naftowej i produktów naftowych, ich usytuowania etc., do warunków technicznych ochrony powietrza w procesach magazynowania i dystrybucji produktów naftowych, głównie paliw ciekłych.
· Rozwój rynków biopaliw
o zwiększenie alternatywnego rynku pracy na wsi polskiej przy niezbędnej modernizacji produkcji żywnościowej (zwiększenie efektywności produkcji i ograniczenie zatrudnienia)
o ograniczenie presji uwalnianej w rolnictwie siły roboczej na miejskie rynki pracy, zwłaszcza w regionach wymagających szybkiej restrukturyzacji przemysłu i zagrożonych lokalną nadwyżką podaży na rynku pracy (głównie rejon Górnego i Dolnego Śląska)
stopniowa zmiana struktury bilansu paliw pierwotnych w Polsce w kierunku zwiększenia udziału paliw odnawialnych, zmniejszenia skali emisji gazów szklarniowych i zwiększenie skali ich wychwytu.
PRIORYTET 2
JAKOŚCIOWE PRZYGOTOWANIE STRUKTUR ADMINISTRACYJNYCH I KADR

A. Dostosowanie struktur administracyjnych zarządzania sektorem energii w Polsce do struktur UE
· aktualizacja analizy struktur zarządzania sektorem energii, w tym opracowanie alternatywnych struktur organizacyjnych górnictwa węgla kamiennego
· plan wzmocnienia struktur administracyjnych, w szczególności Departamentu Energii
i Środowiska w Ministerstwie Gospodarki, umożliwiającego opracowywanie analiz i ekspertyz technicznych niezbędnych do efektywnego przestrzeganie prawa, a w szczególności ustaw:
o Prawo energetyczne
o Zasady udzielania pomocy publicznej przedsiębiorcom przez władze publiczne oraz jej monitorowania
· opracowanie systemu skutecznego monitorowania pomocy publicznej dla procesów restrukturyzacyjnych górnictwa węgla kamiennego
· opracowanie systemu monitorowania stanu zapasów paliw (ropy i produktów naftowych, węgla)
· określenie zakresu koniecznych zmian w badaniach i sprawozdawczości statystycznej oraz opracowanie metodyki przygotowania danych statystycznych o cenach energii w Polsce dla EUROSTATu
B. Szkolenie kadry kierowniczej i technicznej sektora energii
· Szkolenie kadry kierowniczej administracji, głównie obejmujące następujące instytucje:
o Ministerstwo Gospodarki, w szczególności Departament Energii i Środowiska
o Państwowa Agencja Restrukturyzacji Górnictwa S.A.
o Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A.
o Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A.
o Nafta Polska S.A.
· Szkolenie kadry kierowniczej i technicznej górnictwa węglowego, w szczególności dotyczące:
o metodyki opracowywania dokumentacji analitycznej wymaganej przez Komisję Europejską w zakresie pomocy publicznej,
o wymagań systemu monitorowania pomocy publicznej,
o problematyki zagadnień wrażliwych w procesie negocjacji, z wykorzystaniem wieloletnich doświadczeń krajów UE,
o doradztwa w zakresie stosowania optymalnych procesów przekwalifikowań zawodowych pracowników odchodzących z górnictwa.
· Szkolenie kadry kierowniczej i technicznej elektroenergetyki, obejmujące:
o seminaria z udziałem przedstawicieli Komisji Europejskiej oraz elektroenergetyki wybranych krajów członkowskich UE,
o wizyty i konsultacje przedstawicieli polskiej elektroenergetyki w wybranych krajach członkowskich oraz organach administracyjnych UE,
wspomaganie procesów negocjacyjnych i integracyjnych.
· Szkolenie kadry kierowniczej i technicznej gazownictwa

Zakres tematyczny Ilość osób do przeszkolenia Ilość szkoleń/udział ekspertów Koszt w ECU Materiały szkoleniowe
1. Ustawodawstwo Unii Europejskiej 60 2/zagraniczni 24.000 x
2. Ustawa Prawo Energetyczne 300 8/polscy 40.000 x
3. Inne Ustawy związane z działalnością gazowniczą 100 3/polscy 25.000 x
4. Organizacja rynku paliw gazowych 50 2/polscy, zagraniczni 25.000 x
5. System i metody regulacji gazownictwa 150 4/ polscy, zagraniczni 40.000 x
6. Rachunkowość i przejrzystość kosztów 300 8/polscy, zagraniczni 56.000 x
7. Efektywność urządzeń, etykietowanie, racjonalizacja użytkowania paliw gazowych 200 6/polscy 30.000 x
8. Zasady i organizacja dostępu do sieci gazowych 100 3/polscy, zagraniczni 32.000 x
9. Taryfy i koncesje 50 2/ polscy, zagraniczni 24.000 x
10. Bezpieczeństwo Użytkowania paliw gazowych 60 2/ polscy , zagraniczni 24.000 x
11. Ochrona środowiska przyrodniczego - a stosowanie paliw gazowych 200 4/ polscy, zagraniczni 36.000 x
RAZEM 356.000 75 000


· Szkolenie kadry kierowniczej i technicznej sektora naftowego w zakresie przygotowania statystyki do monitorowania rynku produktów naftowych (ceny, popyt, podaż, jakość) oraz przeciwdziałania praktykom monopolistycznym.

PRIORYTET 3
HARMONIZACJA PRAWA W SEKTORZE ENERGETYKI

A. Wsparcie techniczne wdrażania nowych aktów prawnych
· analizy i ekspertyzy w zakresie sektora energii, wspierające Ministerstwo Gospodarki i Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w przestrzeganiu zasad udzielania pomocy publicznej i jej monitorowania, w szczególności w pierwszym okresie wdrażania Ustawy
· analizy i ekspertyzy w zakresie sektora energii, wspierające Urząd Zamówień Publicznych w nowelizacji i przestrzeganiu znowelizowanego prawa polskiego, w szczególności w pierwszym okresie jego stosowania
· analizy porównawcze obowiązującego ustawodawstwa polskiego i jego dostosowanie do regulacji prawnych UE, w odniesieniu do Decyzji Nr 3632/93/EWWiS
i 341/94/EWWiS oraz dyrektyw Nowego Podejścia w zakresie harmonizacji norm
i wymagań technicznych dla wyrobów przemysłowych
· propozycje dostosowania polskiego ustawodawstwa w zakresie gazu i przemysłu gazowniczego do dyrektyw Unii Europejskiej
· analiza porównawcza przepisów taryfowych w zakresie sprzedaży gazu w krajach UE
· analizy i ekspertyzy dotyczące tworzenia i utrzymania oraz finansowania i kontroli
90-dniowych zapasów paliw
· analizy rozwiązań prawno-organizacyjnych dostosowania do wymaganych procedur zapobiegania i postępowania w sytuacjach kryzysowych
· analizy rozwiązań prawnych monitorowania i kontroli cen oraz jakości produktów naftowych

B. Rozwój potencjału kadrowego
· rozwinięcie potencjału kadrowego regulacji systemów gospodarczych działających w warunkach monopolu naturalnego
· przejęcie dorobku prawnego i organizacyjnego UE w celu redukcji energochłonności gospodarki polskiej oraz kształtowania alternatywnych do energetyki rynków pracy.
1. OBOWIĄZUJĄCE REGULACJE PRAWA WSPÓLNOTOWEGO
A. Podstawowe dla sektora energii regulacje prawne:

1. Traktat ustanawiający Unię Europejską:
· Art. 85/86: zabrania zachowań antykonkurencyjnych podmiotom mogącym zakłócić efekty rynku wewnętrznego
· Art. 90: zapewnia zastosowanie zasad prokonkurencyjnych do podmiotów publicznych i podmiotów posiadających prawa szczególne lub wyłączne
· Art. 92: określa szczegółowe warunki udzielania pomocy podmiotom przez państwo w celu chronienia integralności rynku wewnętrznego
2. Decyzja Nr 3632/93/EWWiS ustanawiająca przepisy pomocy państwowej dla przemysłu węglowego
3. Decyzja Nr 341/94/EWWiS określająca wymagania warunkujące udzielanie pomocy państwowej dla górnictwa węglowego
4. Dyrektywa Nr 96/92 rynku wewnętrznego energii elektrycznej
5. Dyrektywa nr 90/377/EWG ustalająca procedurę informowania o cenach gazu
i elektryczności płaconych przez odbiorców przemysłowych,
6. Dyrektywa nr 91/296/EWG dotycząca tranzytu gazu ziemnego poprzez sieci,
7. Dyrektywa nr 94/22/WE dotycząca warunków przyznawania i wykorzystywania zezwoleń na wstępne prace poszukiwawcze, poszukiwania i wydobywanie węglowodorów.
B. Kilkadziesiąt aktów prawnych, głównie dyrektywy o charakterze technicznym, o niskim lub zerowym stopniu konfliktowości w procesie negocjacyjnym, nie stanowiące zagrożenia dla procesu integracyjnego.

2. INSTYTUCJE REALIZUJĄCE
· Kierunkowe programowanie zadań:
o Komitet Programowy (Steering Committee) pod nadzorem Ministerstwa Gospodarki i/lub Departamentu Energii i Środowiska.
· Programowanie i nadzór realizacji zadań sektorowych:
o Państwowa Agencja Restrukturyzacji Górnictwa S.A.
o Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A.
o Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A.
o Nafta Polska S.A.
analogicznie jak odpowiedzialność za realizację innych zadań wynikających z Narodowego Programu Przygotowań do Członkostwa w UE.
· Realizacja:
Powołany dla realizacji przedsięwzięcia Zespół Zadaniowy (Task Force). Organizacja Zespołu Zadaniowego, finansowanie i realizacja zadań - analogiczna jak Zespołu Zadaniowego ds. Polityki Strukturalnej.
4. STAN DOCELOWY
Pełne wdrożenie regulacji prawa wspólnotowego w zakresie sektora energetycznego.

II. SPOSÓB REALIZACJI
1. AKTUALNY STAN PRAWA POLSKIEGO
Nie ma wpływu na proponowany zakres prac w realizacji omawianych priorytetów. Ogólnie, w odniesieniu do sektora energii, od Polski oczekuje się prawnych uregulowań dotyczących następujących działań:
· zapewnienia bezpieczeństwa dostaw i zapasów poprzez stworzenie administracyjnych i technicznych struktur wprowadzających ograniczenie popytu, wykorzystanie zapasów i sposób ich podziału
· zapewnienia, aby prowadzenie poszukiwań i wydobycia węglowodorów były prowadzone na zasadzie obiektywnych i przejrzystych kryteriów na drodze systemu rund koncesyjnych lub systemu otwartych drzwi (stała autoryzacja dla określonego terenu)
· zapewnienie stworzenia i utrzymania zapasów strategicznych
· zapewnienie współpracy i harmonizacji działań kryzysowych pomiędzy Polską i UE
· usprawnienia działalności Urzędu Statystycznego rejestrującego ceny nośników energii
· gwarancji poufności działań handlowych w strefie nośników energii
· umożliwienie sprawdzania wiarygodności dostarczanych przez przedsiębiorstwa energetyczne danych
· umożliwienie tranzytu nośników energii przez terytorium Polski stronom trzecim
· zorganizowanie obiektywnych, przejrzystych i nie dyskryminujących procedur udzielania koncesji lub przetargów na nowe nisze produkcyjne
· prowadzenie oddzielnej księgowości dla poszczególnych etapów łańcucha paliwowego dla przedsiębiorstw o organizacji pionowej
· podjęcie przez właścicieli sieci elektroenergetycznych i gazowych pertraktacji z dużymi odbiorcami przemysłowymi i dystrybucyjnymi na temat dostępu do sieci przesyłowych,
· wyznaczenie niezależnego od działalności produkcyjnej i dystrybucyjnej operatora systemu przesyłowego, którego zadaniem będzie eksploatacja systemu przesyłowego energii elektrycznej i gazociągów oraz utrzymanie go we właściwym stanie.

2. KONIECZNE ZMIANY LEGISLACYJNE
Prace nad aktualnie przewidywanymi zmianami legislacyjnymi zostaną zakończone w 1998r. lub na początku 1999r. Dalsze zmiany nie są możliwe do określenia przed wykonaniem proponowanego zakresu prac i zostaną ewentualnie zdefiniowane w wyniku ich realizacji, jeśli wystąpi taka potrzeba.

3. KONIECZNE ZMIANY INSTYTUCJONALNE
Aktualnie nie występuje potrzeba powołania nowych instytucji lub zmiana charakteru dotychczasowych. Ewentualne zmiany zostaną sprecyzowane w wyniku realizacji proponowanych prac.

4. ZAPOTRZEBOWANIE NA NOWE KADRY
Niezbędne jest zasadnicze wzmocnienie kadrowe Departamentu Energii i Środowiska w Ministerstwie Gospodarki, nie tylko do wdrażania nowych regulacji prawnych. Jak wynika z dotychczasowych analiz, przeprowadzonych z udziałem ekspertów UE, aktualna obsada kadrowa Departamentu pod względem ilościowym jest ok. dziesięciokrotnie mniejsza w porównaniu do analogicznych departamentów (jednostek organizacyjnych) krajów członkowskich UE, niezależnie od braku pracowników o właściwym (potrzebnym) profilu zawodowym i doświadczeniu. Niezależnie od ograniczeń etatowych, rozwiązania wymaga problem możliwości zatrudnienia kadry o niezbędnych, wysokich kwalifikacjach, wobec wysoce nie konkurencyjnych warunków płacowych w administracji centralnej. Równocześnie brak jest dostatecznie rozwiniętej infrastruktury wspomagającej (zaplecza naukowo-technicznego, firm konsultingowych, etc.).

5. NIEZBĘDNE INWESTYCJE RZECZOWE
Niemożliwe do określenia przed wykonaniem postulowanych opracowań analitycznych i ekspertyz.

III. TERMINARZ
Większość prac przewidywana do zakończenia w pierwszym roku realizacji od momentu przyznania środków. Terminy przygotowań do procedur przetargowych - w granicach do trzech miesięcy od momentu zatwierdzenia niniejszego projektu. Całość prac przewidywana do zakończenia w terminie nie dłuższym niż 2 lata od momentu uruchomienia projektu (w okresie 1999-2000).

IV. FINANSOWANIE
Przewidywane koszty rzeczowe, osobowe, ekspertyzy, szkolenie itp. dla pierwszego roku realizacji szacowane są na poziomie:
· budżet: 10 mln. PLN,
· inne instytucje: 20 mln. PLN,
· PHARE: 5 MECU,
· inni donorzy (w tym np. Bank Światowy, zgodnie z deklaracją) 2 mln. USD.
Dalszy montaż źródeł finansowania: bilateralne środki pomocowe, budżetowe, samorządowe, kapitał prywatny, kredyty bankowe - będzie dokonywany w trakcie realizacji projektu.