Józefa Joteyko

Uniwersytet Wrocławski
Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych
Kierunek : Pedagogika ogólna, niestacjonarne, magisterskie

JÓZEFA JOTEYKO

ŻYCIORYS
Józefa Joteyko urodziła się 29 stycznia 1866 roku w Poczujkach koło Kijowa. Była wybitnym psychologiem i pedagogiem, fizjologiem po studiach medycznych.. Ukończyła naukę w zakresie szkoły średnie. W 1888 roku uzyskała bakalaureat z zakresu nauk fizycznych i przyrodniczych, następnie powróciła do rodziny w Warszawie. Wspólni z Michaliną Stefanowską prowadziła intensywną pracę naukowo-badawczą. W 1896 roku obroniła pracę doktorską na wydziale medycznym uniwersytetu w Paryżu uzyskując dyplom doktora wszechnauk lekarskich. Utrzymywała się z wynagrodzeń za pisanie artykułów i recenzji do różnych czasopism.
Od 1898 roku prowadziła na uniwersytecie brukselskim ćwiczenia, wykłady z psychologii eksperymentalnej, ogłosiła 88 artykułów, doniesień i sprawozdań z fizjologii. Była także wykładowcą psychologii pedagogicznej w seminariach nauczycielskich w Mons i Charleroi. Zorganizowała seminarium pedologiczne. W 1916 roku prowadziła wykłady z psychologii w College de France. 1916-1917 cykl odczytów na Sorbonie i w Lugdunie z dziedziny fizjologii i psychologii.
W 1919 roku rozpoczęła prace w Państwowym instytucie Pedagogicznym w Warszawie jako wykładowca psychologii ogólnej i wychowawczej. Przy pomocy Ministerstwa Wyznań Religijnych i oświecenia publicznego sprowadziła do Polski dla Instytutu prawie całe wyposażenie pracowni psychologicznej Międzynarodowego Fakultetu Pedologicznego. 1026 roku objęła docenturę na wydziale lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Założyła pierwsze polskie czasopismo psychologiczne „ Polskie Archiwum Psychologii”. Prowadziła wykłady w Instytucie Pedagogiki Specjalnej. Choroba nie pozwoliła jej na prowadzenie dalszej pracy wykładowcy. Józefa Joteyko zmarła w wieku 62 lat ,24 kwietnia 1928 roku w Warszawie.

DZIAŁALNOŚĆ PEDAGOGICZNA
- praca pedagogiczna została zapoczątkowana na Uniwersytecie Brukselskim
- wykładała psychologie pedagogiczną w seminariach nauczycielskich.
- dla potrzeb nauczycieli opracowała tzw. Indywidualną kartĘ dziecka ( ułatwiającą pełniejszy opis rozwoju psychofizycznego dziecka: jego możliwości, potrzeby, odchylenia rozwojowe i możliwość właściwego postępowania wychowawczego)
- podkreślała rolę i znaczenie zastosowania praw fizjologii i psychologii w procesie dydaktycznym.
- z inicjatywy Joteyko w 1912 roku powstał międzynarodowy Fakultet Pedologiczny w Brukseli. Obejmował: obok wykładów z przedmiotów dotyczących nauki o dziecku i z jego pogranicza, ściśle z nimi związane hospitacje różnych placówek i instytucji zajmujących się dzieckiem). Joteyko uczestniczyła w Polsce w konferencjach i zjazdach nauczycielskich cyklami wykładów.
- po odzyskaniu niepodległości i powrocie do Polski Joteyko włączyła się aktywnie w działalność zmierzającą do zreformowania szkolnictwa.
- reprezentowała koncepcję szkoły jednolitej, w której wszystkim dzieciom należy zapewnić równy start i prawo do nauki. Zwracała uwagę na wykorzystywanie w odbudowie szkolnictwa dawnych, dobrych tradycji szkoły polskiej i uwzględnianie jednocześnie doświadczeń krajów reprezentujących tzw „nowe wychowanie”.
- uważała ,że w pracy dydaktycznej należy zrezygnować z jedynie werbalnego nauczania i oprzeć je przede wszystkim na aktywizacji i zainteresowaniach dziecka.
- z nowatorskich propozycji Joteyko na uwage zasługuje problem swoiście przez nią rozumianej selekcji, która jest niezbędna szczególnie w interesie tych dzieci, które ze względu na swoje braki psychofizyczne powinny znaleźć się w szkole specjalnej. Ostrzegała przed automatycznym dokonywaniem selekcji, opartej jednostronnie na wszechwładnie panujących ówcześnie wynikach testów inteligencji, które rozstrzygały definitywnie o pozycji ucznia w szkole.
- Joteyko twierdziła ,że należy uwzględniając badania psychologiczne, obserwację pedagogiczną, ocenę wyników nauczania, ocenę rzeczywistych uzdolnień ucznia( należy zbadać jakim dziecko może się stać ze względu na ukryte możliwości wewnętrzne. Zadaniem selekcji ma być ujawnienie dyspozycji i pomoc w ich rozwijaniu, przekracza to kompetencje i możliwości nauczycieli dlatego domagała się powołania stanowiska psychologa szkolnego ,którego obowiązkiem byłoby poradnictwo zawodowe.
- inną nowatorska propozycją zrealizowaną kilkadziesiąt lat później było utworzenie oddzielnych oddziałów dla uczniów starszych ponad wiek klasy.
- już poza granicami kraju zajmowała się problemem jednostek wymagających specjalnej opieki i pomocy wychowawczej.
- brała udział w przygotowaniu kadry nauczycielskiej do szkół specjalnych
- wpływ założeń organizacyjnych i programowych Międzynarodowego Fakultetu Pedologicznego można obserwować na przykładzie polskich uczelni z którymi współpracowała: Państwowy Instytut Pedagogiczny i Instytut Pedagogiki Specjalnej. (w czasie zajęć w tych instytutach prezentowała najważniejsze osiągnięcia myśli psychologicznej i pedagogicznej zachodu)
- była zwolenniczką metody nauczania DECROLY’ego, która okazała się szczególnie owocna w szkole specjalnej (uwzględniała własne zainteresowania i pracę ucznia)
- ułatwiła wydanie tłumaczonej pracy Hamaid Metoda Decroly’ego, prowadziła wykłady na ten temat
- w ostatnich swoich pracach apoteozowała ona badania dokonywane „w naturalnych okolicznościach życia i za pomocą naturalnych metod pedagogicznych”, podkreślała znaczenie testów oraz „metody globalnej” w nauczaniu zwalczała pogląd, jakoby szkoła zawodowa była hierarchicznie niższa od ogólnokształcącej
- domagała się aby każda zdolna jednostka miała otwarty dostęp do wiedzy na wszelkich poziomach nauczania, podkreślała, że aby osiągnąć dobre wyniki, należy wczuć się w duszę istoty wychowawczej, a jednocześnie wczuć się w te postaci piękna, dobra i wiedzy, dla których chcemy jako nauczyciele wzbudzić uwielbienie”.

Józefa Joteyko Postanowiła zastosować w nauczaniu i wychowaniu wcześniejsze osiągnięcia naukowe z zakresu fizjologii i psychologii. Pracując w uniwersyteckim laboratorium psychofizycznym zainteresowała się aspektem zmęczenia i bólu: zmęczeniem umysłowym i subiektywnym odczuciem bólu jako cierpienia moralnego.

Bibliografia:
1. Tygodnik Społeczno Oświatowy Głos Nauczycielski, art. Dr Maria Kupisiewicz, nr 2/2006 ,s.12
2. Grażyna Kornet, Józefa Joteyko (1866-1928), s. 235-238
3. Ewa Tomasik, WSIP im M.Grzegorzewskiej Warszawa, Dzieło Józefy Joteyko w tradycji WSIP, s. 95-100
4. http://www.glos.pl/subp_dyn.php?id=220&idg=0&action=show&kw=1