Scharakteryzuj jedną z religii świata i zastanów się nad dialogiem między religiami – czy religie powinny ze sobą rywalizować czy raczej tolerować się wzajemnie?

Jedną z wielkich religii światowych, która rozwinęła się z systemu etyczno – soteriologicznego jest buddyzm. Religia ta została stworzona przez Buddę (Siddharta Gautama, ok. 560 – 480 p.n.e.) w V w. p.n.e. Doktryna głoszona przezeń na obszarze północnych Indii rozszerzyła się na cały półwysep, a w ciągu następnych wieków objęła obszary południowo – wschodniej, wschodniej i środkowej Azji, gdzie utrzymuje się do czasów współczesnych. Idee buddyzmu wyrosły z rodzimych pojęć i wierzeń, wspólnych religiom indyjskiego subkontynentu. Buddyzm pierwotny, pochodzący bezpośrednio od Buddy, jest trudny do odtworzenia z powodu braku pism samego twórcy (naukę spisywali uczniowie). Pewne jest jednak, że oryginalne podstawy systemu i sposób rozumowania, przekazany w kazaniach (głoszonych specjalna metodą, ułatwiającą ich zapamiętywanie), pochodzą od samego założyciela. W późniejszym okresie nauka Buddy uległa daleko idącym przeobrażeniom pod wpływem miejscowych wierzeń ludności, która ją przyjmowała. Kilkakrotnie zwoływane synody nie zapobiegły wyodrębnieniu się dwóch podstawowych kierunków: hinajany i mahajany, na początku n.e. oraz trzeciego tzw. mantrajany ok. V w. Główny zrąb nauki pozostał jednak niezmieniony we wszystkich kierunkach buddyzmu do czasów współczesnych.
Kanon religijny buddyzmu, spisany przez członków kierunku hinajany w języku pali w I w. n.e., zachował się w Sri Lance, a jego część w sanskrycie w Indiach. Poza tym istnieje znaczna liczba dzieł religijnych, komentarzy, legend itp., a także wersje tybetańskie i chińskie ksiąg kanonicznych buddyzmu. Buddyzm jest w założeniu systemem ateistycznym. Bogowie nie mają żadnego znaczenia wobec samodzielnej grogi jednostki do doskonalenia się i wyzwolenia. Punktem centralnym jest problem cierpienia, ujęty w tzw. 4 szlachetne prawdy, które Budda objawił w swoim pierwszym kazaniu w Benares (waranami). Celem życia jest wyzwolenie z cierpienia (tj. kręgu wcieleń) wcieleń osiągnięcie spokoju, wygaśnięcie wszelkich pragnień w nirwanie. Kolejne byty łączące tzw. osobowość ludzką zmieniają się pod wpływem dharm, podległych prawu przyczynowości, które konsekwentnie wymierza zapłatę za czyny dobre i złe. Etyczna wartość uczynków, karman, wpływa na rodzaj następnego wcielenia. Samodoskonalenie duchowe sprzyja osiąganiu coraz wyższego bytu. Najłatwiej je osiągnąć w izolacji od świata, w obrębie gminy zakonnej. Klasztory są jedynymi zorganizowanymi instytucjami buddyzmu. Pierwsze gminy zakonne (sangha) męskie, potem także żeńskie, powstawały za życia Buddy. Dyscyplina zakonna obejmuje ćwiczenie się w trzech podstawowych cnotach buddyzmu: majtri – uczuciu przyjaźni do wszystkich stworzeń, ahinsie – nieuszkodzenie nikomu, karunie – miłosierdziu, oraz w technikach medytacyjnych. Poza tym obowiązuje opanowanie zmysłów i abstynencja seksualna. Klasztory odegrały w ciągu dziejów znaczną rolę jako ośrodki życia religijnego, naukowego artystycznego. Na ich terenie tworzono wielkie uczelnie, jak np. indyjska Nalanda czy Wikramaśila, kształcące po kilkanaście tysięcy studentów z całej Azji.
Buddyzm różni się od innych religii tym, że nie ma do niego żadnego formalnego przyjęcia, nie istnieją też żadne ograniczenia kastowe czy rasowe: buddystą jest ten, kto żyje wg zasad buddyzmu. Obecnie buddyzm dominuje w Sri Lance, Birmie, Tajlandii, Laosie, Kambodży, Nepalu, Bhutanie. Wielu buddystów jest w Chinach, Korei Pd., Japonii, Wietnamie, Mongolii, Indonezji, Malezji, Federacji Rosyjskiej, Indiach. Ogólna liczba wyznawców sięga
600 mln (wg danych Kongresu 2500 – lecia śmierci Buddy z 1956r.).
Niewątpliwie wydarzeniem przełomowym w relacjach chrześcijańsko – buddyjskich był Sobór Watykański II. Ogłoszona 28 października 1965 r. w czasie VII sesji soborowej Deklaracja “Nostra aetate” jest pierwszym urzędowym, usankcjonowanym uroczystym aktem Soboru, zwróceniem się Kościoła do religii pozachrześcijańskich. Treść dokumentu wypływa z całego nauczania Soboru stanowiąc wyraz “nowej świadomości Kościoła”. Tworzy on wspólnotę zbawienia “o charakterze sakramentalnym”, oddaną “ze wszystkimi swymi elementami ludzkości i światu, jako znak i narzędzie pokoju na ziemi”. Środkiem regulującym odtąd całość życia Kościoła, jego relacji do świata, którego oblicze rzeźbią różne religie, staje się dialog, zakładający “uznanie godności oraz wolności każdego człowieka i jego prawa do wyrażania własnych poglądów (nawet obiektywnie błędnych) z racji światopoglądowego pluralizmu, wolności sumienia i religii oraz tolerancji”.
Od Soboru poczynając, spotkania chrześcijańsko – buddyjskie stają się coraz bardziej intensywne i przybierają nowe formy. Nie są one czysto przypadkowe, lecz przybierają charakter zaangażowanego z obydwu stron dialogu, przynoszącego “dobre owoce”. Inicjatywy dialogu podejmowane są zarówno przez Kościoły lokalne w krajach o dominacji buddyjskiej, jak również przez cały Kościół na forum ogólnoświatowym. Szczególny impuls dla chrześcijańsko – buddyjskiego dialogu płynie dzisiaj przede wszystkim z nauczania Jana Pawła II oraz jego osobistego świadectwa z jego licznych podróży do krajów Dalekiego Wschodu. Spotyka się on tam z wyznawcami buddyzmu i jego najwybitniejszymi przedstawicielami.
Także strona buddyjska przejawia wiele szczerych inicjatyw w poszukiwaniu wzajemnego zrozumienia i współpracy z Kościołem katolickim (udział w Światowym Dniu Modlitwy o Pokój w Asyżu 27 października 1986 r.). Nie można, oczywiście, mówić już o osiągnięciu celu. Będzie to wymagało wielu wysiłków, odwagi i modlitwy. Najpierw jednak, jak pisze H. Waldenfels, trzeba zadbać o wzajemne zrozumienie się, “nie starając się wpisać siebie nawzajem we własną duchową perspektywę”. Taka postawa jest wyrazem szacunku dla podmiotowości partnera rozmowy. Trzeba najpierw poznać to, “czym i jakim jest ten drugi, jakim chce być i jak sam siebie pojmuje”. Wymaga to nie tylko ogólnej znajomości treści wiary partnera dialogu, ale również spojrzenia na niego z punktu widzenia jego własnej religii.


Źródła: Encyklopedia PWN, Internet