Średniowiecze historia- ściąga do 2 klasy

Średniowiecze w Europie: -V w.n.e.(476r.) 1)upadek cesarstwa zachodnio-rzymskiego (zachodniego cesarstwa rzymskiego);2)podbicie Rzymu przez plemiona germańskie; -XVw.n.e.(1440) 1)wynalezienie druku przez Gutenberga; 2)1453r upadek Bizancjum(Konstantynopol); 3)1492-odkrycie ameryki; Średniowiecze w Polsce: -Xw.n.e. 1)966-chrzest Polski (Mieszko 1); -XVIw.n.e. 1)1543-wydanie drukiem dzieła „o obrotach sfer niebieskich”(Mikołaj Kopernik).UNIWERSALIZM- dążenie do ogarnięcia całości, do objęcia jakąś działalnością wszystkich ludzi; powszechność. UNIWERSALIZM ŚREDNIOWIECZNY-1)jednolitość kultury; jedność europy pod względem kulturalnym; 2)j. łaciński (liqua latina) jako j. uniwersalny; 3)religia chrześcijańska, światopogląd chrześcijański; 4)uniwersalne wzorce i normy postępowania. TEOCENTRYZM- 1)pogląd uznający boga za najwyższa wartość, czyniący go środkiem dążeń człowieka i społeczeństwa, będąc podstawa światopoglądu religijnego; 2)przekonanie ze bóg jest przyczyna, ośrodkiem i celem wszystkiego; 3)człowiek i jego świat podporządkowany jest bogu, „Ad majorem dei gloriam”-„wszystko ku większej chwale boga”. AUGUSTYNIZM-(SW.AUGUSTYN); 1)nawiązał do filozofii platona;2)świat dzieli na dwie sfery: materialna i duchowa; człowiek jest dusza uwieziona w ciele;3)wszystko, co istnieje powstało dzięki miłości bozej;4)poznajemy przez miłość oraz intuicje a także dzięki oświeceniu przez boga (iluminacji);5)wszystko, co stworzył bóg jest dobre stad zło nie istnieje-jest miłością; człowiek jest wolny. może wiec odwrócić Sie od dobra i skierować ku miłości, czyli zło wynika z wolności ludzkiej;6)miłość to uniwersalna siła, która sprawia ze wszystko dąży do boga;7)dzieje ludzkości to walka dwóch państw: państwa bożego, które zaludniają ludzie cnotliwi, przeznaczeni do zbawienia i państwa ziemskie, składające się z grzeszników, na których oczekują piekielne otchlanie;8)najważniejsze dzieła: wyznania państwie bożym. TOMIZM(SW TOMASZ)1)nawiązał do filozofii Arystotelesa;2)wszystko, co jest składa się z materii i formy ciało to część materialna człowieka dusza zaś to jego forma, czyli człowiek to połączenie duszy i ciała a nie sama dusza;3)człowiek poznaje dzięki rozumowi lub przez wiarę; te dwa porządki poznania nie sa sprzeczne, lecz uzupełniają się nawzajem, rozum może pojąć wszystko-nawet boga;4)wszystko, co istnieje jest hierarchicznie uporządkowane;5)najważniejsze dzieło: suma teologiczna gromadząca cala średniowieczną wiedze o bogu, człowieku i świecie. MISTERIA-sceniczne obrazy religijne ze S.T. i N.T., pierwsze wystawienie po łacinie w kościołach (dialogi wielkopostne, wielkanocne, widowiska pasyjne, dialogi o rodzeniu pańskim). MORALITETY- zbliżone do misteriów o charakterze dydaktycznym; przeważnie alegoryczne utwory sceniczne; występuje w nich człowiek jako przedmiot walki cnot i występków (dobro i zło)-materiał brany z biblii podana legend. MIRAKLE- gatunek średniowiecznego dramatu religijnego; obrazy sceniczne z życia Marii panny, świętych i męczenników, wysuwające na plan pierwsze cudowne wydarzenia i boskie interwencje w losy postacie, mające służyć za budujące przykłady. TEATR ŚREDNIOWIECZNY-1)kolorowe, dość bogate kostiumy;2)scena symultaniczna;3)mansjon(budka ustawiona na scenie imituje w sposób umowny, jakieś miejsce np.palac).CELE SZTUKI ŚREDNIOWIECZNEJ- 1)kierowała myśli człowieka ku bogu; 2)wskazywała na prawdy wiary chrześcijańskiej;3)podawała wzory do naśladowywania (parenetyczna);4)przestrzegła przed kara za grzechy (tance śmierci „DABSE MACABRE”). HISTORIOGRAFIA- dziejopisarswto(opis dziejów); CHANSONS DE GESTE- piesni o czynach (l.p.chanson de geste-peisn o czynach),francuskie poematy epickie z XI i XIII wieku opiewające bohaterskie czyny rycerzy historycznych. HAGIOGRAFIA- żywoty siwych chrześcijańskich(opis życia i czynów),dział piśmiennictwa. ASCEZA- doskonalenie się w cnocie po przez surowy tryb życia po przez rezygnacje z uciech świata(wyrzeczenie się rozkoszy i przyjemności z życia),asceze uważano w sredniowiczu za najlepszy sposób osiągnięcia ostatecznego celu człowieka-wiekuistego zbawienia. LITERATURA PARENETYCZNA- propagująca wzorce osobowe godne do naslodowania i porzadane w danej epoce. ŚMIERĆ- łac. MORS- stały motyw w ikonografii i literaturze średniowiecza; WIZERUNK ŚMIERCI-pierwotnie rozkładające się zwłoki kobiece- później szkielet ludzki z kosa, wizerunek naturalistyczny(NATURALIZM-ukazywanie brzydoty, zjawisk antyestetycznych); TANIEC ŚMIERCI – DANSE MACABRE, TOTENTANZT- typowy motyw ikonograficzny obecny także w literaturze; IKONOGRAFIA-DZIEDZINA BADAN HISTORII SZTUKI, kTÓREJ ZADANIEM JEST OPIS I INTERPRETACJA ELMENTOW TREŚCIOWYCH I SYMBOLICZNYCH SYMBOLICZNYCH DZIELACH SZUTKI.XIw.- podobieństwa, związki z hymnem „salve rgina”, doba romanskaXiii- oficjalnie przyjmuje się ten wiek za czas powstania utworu „Bogurodzica” ARCHAIZM-wyraz konstrukcja składniowa lub związek frazeologiczny, który wyszedl z uzycia,to także wyrazy w formie postarzalej które sa jeszcze uzywane lecz postrzegan jako dawne.(wyrazy stare ,ktroe wyszły z użycia). PIESN- genetycznie zwiazana z muzyka przeznaczona do wykonania zbiorczego; śpiewało ja rycerstwo pod Grunwaldem i pod warna. CECHY WSAZUJACE NA PRZYDATNOŚĆ TEKSTU-1)rymy2)budowa stroficzna3)refren4)hymn-podmiot liryczny zbiorowy. patetyczny styl i podniosłe idee.