Wybór zabaw i zabawek w różnym wieku.

Zabawa jest w życiu dziecka jednym z najważniejszych elementów, dającym mu szczęście, możliwość wypróbowania nowo nabytych umiejętności, a także zdobywania nowszych. Wspólne zabawy dzieci są najważniejszym sprawdzianem nauk, że aby brać, trzeba też dawać, uczą współżycia i zabawy. Rozwijają również dziecko fizycznie poprawiają jego zdolność koncentracji, spostrzegawczości i wyobraźnię.
Zabawa jest jednym z ważnych przejawów aktywności dziecka. Ponieważ aktywność ta ma charakter złożony, składa się na nią wiele różnorodnych czynności i działań. Zabawę uważa się za jeden z głównych rodzajów działalności człowieka, odgrywa istotną rolę w różnych okresach jego życia, a przede wszystkim w dzieciństwie. Dla dziecka od momentu rozpoczęcia nauki w szkole zabawa stanowi podstawowy rodzaj działalności.
W niektórych miastach istnieją wypożyczalnie zabawek, a biblioteki publiczne mają odpowiednie działy książeczek dla dzieci umiejących czytać lub do przeczytania ich małemu słuchaczowi.

Zabawy dzieci są bardzo różnorodne. Można je klasyfikować według rozmaitych kryteriów, formalnych lub treściowych:

- zależnie od poziomu własnej aktywności dziecka wyróżniamy zabawy:
· swobodne i dowolne podejmowane z inicjatywy dziecka i całkowicie samodzielne
· zabawy kierowane przez matkę, starsze rodzeństwo lub nauczycielkę

- zależnie od liczby dzieci biorących udział w zabawie:
· indywidualne lub inaczej nazywane samotne
· zabawy grupowe

- zależnie od poziomu uspołeczniania dzieci:
· równoległe - dzieci bawią się obok siebie, lecz nie ze sobą, wymieniają się najwyżej zabawkami
· zbiorowe - dzieci bawią się wspólnie, nie dzielą między siebie ról i funkcji
· zespołowe - z podziałem ról, przywódcą

- zależnie od przebiegu zabawy:
· chaotyczne i otwarte
· planowane i zamknięte

Zabawa w pierwszym roku życia.
Niełatwo powiedzieć, kiedy dziecko rozpoczyna pierwszą zabawę. Nawet 2-miesięczne niemowlę może się bawić na swój bardzo prymitywny sposób, odrywając się przy karmieniu od piersi, patrząc ku górze na twarz mamy i śmiejąc się, by uśmiechając się jeszcze – wtulić się znów w pierś, kontynuując przerwane ssanie.
Niemowlę 3-miesięczne lubi trzymać w rączkach grzechotkę, ale nie potrafi jej podnieść, jeśli wypadnie mu z ręki. Około 4 miesiąca potrząsa nią bardzo energicznie, czerpiąc z tego wiele radości. Trzeba wtedy zwrócić uwagę, czy grzechotka nie jest za ciężka, bo niemowlę w czasie zabawy często uderza się nią w twarz, lub nawet w oczy.
Od momentu, gdy dziecko umie już samo chwytać przedmioty (mniej więcej 5 miesiąc), mnóstwo zabawek jest w stanie sprawić mu radość. Nie muszą być to rzeczy zbyt drogie. Ogólnie można przyjąć, że powinny wydawać hałas przy manipulowaniu i mieć żywe kolory. Może to być, więc zwykła grzechotka, szpulka, drewniane kółko, kolorowe koraliki na sznurku, plastikowe kubeczki i łyżki, a także starannie zamknięta puszka z ziarnami grochu lub kamykami w środku. Dziecko powinno mieć możność zabawy nimi nie tylko w wózku, ale i podczas raczkowania po dywanie i w czasie siedzenia w wysokim foteliku przy stole. W okresie między 6 miesiącem a 1 rokiem życia dziecko może dostawać do zabawy na przykład: koszyk albo pudełko z klockami, piłeczkę i zabawki pływające, przydatne w kąpieli. Około pierwszego roku życia dzieci lubią się bawić książeczkami o sztywnych tekturowych kartkach.
Manipulowanie różnymi zabawkami i przedmiotami codziennego użytku łączy się z eksplorowaniem ich cech za pomocą narządów zmysłowych: wzrokiem, słuchem i dotykiem. Dzięki zabawom manipulacyjno-eksploracyjnym dziecko zdobywa podstawową wiedzę o użyteczności rozmaitych przedmiotów i narzędzi, poznaje ich praktyczne zastosowanie oraz sposoby takiego obchodzenia się z nimi, aby osiągnąć zamierzony cel.

Dziecko od 1 do 2 lat
Klocki plastikowe, łyżeczki, puste puszki, zabawki kąpielowe, lalki, misie i inne zabawki pochodzące z pierwszych miesięcy życia, są równie lubiane w drugim roku.
Dzieci w tym wieku nadal lubią na nowo układać i wyjmować klocki z pojemników, którymi są np. koszyki czy pudełka. W miarę podrastanie jego zabawy będą się stawać coraz bardziej wyrafinowane, z kloców wyrosną domy, warsztaty, lokomotywy, statki – w zależności od aktualnych zainteresowań dziecka. Do ulubionych zabaw dzieci w wieku od 1-2 lat należy, więc nie tylko wsypywanie i wysypywanie drobnych przedmiotów z różnych pojemników: koszyczków, pudełeczek czy wiaderek, ale tez przewożenie ich z miejsca na miejsce w rozmaitych wózkach i samochodach, ciągnięcie na sznurku zabawek wydających różne odgłosy, popychanie przed sobą plastikowych zabawek na kółkach. Dzieci w tym wieku lubią oglądać kolorowe książeczki i czasopisma z obrazkami. Lubią też dziecięce wierszyki i uczą się ich wiele właśnie w drugim roku życia, choć ich wymowa jest jeszcze niedoskonała.
U małych dzieci pojawiają się także zaczątki zabaw tematycznych, które mają przede wszystkim charakter naśladowniczy i odtwórczy. Dziecko zaczyna naśladować prace domowe matki czy ojca. Wozi w wózku lalkę lub misia, kołysze na rękach, daje im jeść itp.

Dziecko od 2 do 3 lat.
Kończąc mnie więcej drugi rok życia dzieci opanowują zdolność obracania dłońmi w nadgarstku na tyle, że umożliwia im to odkręcanie pokrywek, obracanie gałkami urządzeń itp. Można wówczas nabyć zestawy otwierających się w ten sposób słoiczków, klocki z gwintem do wkręcania w podstawę, a także klocki do skręcania ze sobą. Są również inne typy zabawek, które uczą znaczenia wielkości i kształtów przedmiotów, np. deseczki z okrągłymi i kwadratowymi otworami, w które wchodzą odpowiadające im kołeczki itp.
Chłopcy zaczynają się bawić plastikowymi młotkami, co pomaga rozładować nagromadzony instynkt agresji. Dziewczynki natomiast lubią zabawy z domkiem dla lalek.
Dziecko 3 –letnie potrafi już ustawić dość wysoką i względnie stabilną „wieże” lub „komin”, a także szereguje poziomo klocki jako „płotek” czy „pociąg”, a nawet buduje proste „mostki” lub „bramki” będące kombinacją obu tych wymiarów przestrzennych. Dziecko w tym wieku nabiera ochoty do modelowania kształtów, rysowania i malowania. Dlatego wielkim uznaniem cieszyć się będzie tablica z kredą, książeczki do kolorowania i blok rysunkowy. Dziecko umie już wtedy posługiwać się kredkami i temperówką, dlatego warto je nabyć. Dzieci 3 –letnie zaczynają bawić się już w pociąg lub tramwaj, w lekarza, sklep lub fryzjera.
Książki i bajki są lubiane coraz bardziej, w miarę jak dziecko rośnie, ale nie mogą być jeszcze wtedy zbyt skomplikowane w treści.
Do zabaw poza domem dobrze nadają się trójkołowe rowerki, piaskownice, dziecięcej narzędzia ogrodnicze.

Dziecko od 3-6 lat
W dalszym ciągu są wtedy w użyciu klocki, materiały do rysowania i malowania, sprzęty do zabaw rozwijających wyobraźnię, a także do rozrywek w ogrodzie czy na podwórku.
Okres 3-6 lat to wiek przedszkolny, podczas którego rozwijają się twórcze zabawy tematyczne, w których realne doświadczenie dziecka zostaje uzupełnione czynnością jego wyobraźni i fantazji. Nadawanie nazwą, tj. określanie siebie mamą, konduktorem, czy panią nauczycielką ułatwia dziecku uświadomienie roli, jaką odgrywa.
Dzieci w tym wieku zaczynają grać w obrazkowe domino lub w karty z parami identycznych obrazków, które trzeba zebrać.
Dla chłopców szczególnie pożyteczne są zestawy drewniane, plastikowe lub metalowe do samodzielnego konstruowania samochodów, pociągów, ciężarówek, samolotów itp.
Dziewczynki natomiast w tym wieku lubią tańce.
Zabawy w przedszkolu są zabawami zespołowymi. Już 3-letnie dzieci łączą się w małe 2-3 osobowe grupki, bawią się jednaka razem dość krótko. Dzieci 4-5 letnie łączą się w nieco większe zespoły (do 5 osób) w celu wspólnej zabawy i utrzymują taki skład około kwadransa, a nawet dłużej. Zespoły 6-latków są liczniejsze i podtrzymują ciągłą zabawę, znacznie dłużej, często ponad godzinę. Z wiekiem zmienia się także jakość zabawy i kontaktów społecznych między dziećmi.
Warto wspomnieć również o zwierzętach domowych, takich jak: psy, koty, rybki, żółwie. Obcując z nimi dzieci uczą się właściwie obchodzić ze zwierzętami, nabywają łatwiej poczucia odpowiedzialności oraz mają po prostu wspaniałą i niekończąca się zabawę.

Zabawy w okresie późnego dzieciństwa
W okresie późnego dzieciństwa zabawa przestaje być najważniejszym rodzajem działalności dziecka, które nastawione jest na naukę w szkole. Dzieci spędzają jednak wiele czasu na zabawach, zmieniających w tym okresie swój charakter i funkcje.
O ile poprzednio dla dzieci bardziej istotne były czynności zabawowe niż uzyskanie końcowego wyniki, o tyle dla dzieci w wieku 7-12 lat osiągnięcie celu staję się sprawą zasadniczą, której podporządkowują one organizację i przebieg zabawy.
Takie zabawy jak: w dom, szkołę czy sklep utrzymują się nadal jednak poszerza się ich treść i sposób prowadzenia akcji w związku z nowymi doświadczeniami dzieci. Wielu nowych tematów do zabaw dostarcza lektura oraz kino i telewizja. Dzieci odgrywają swoich ulubionych bohaterów z książek i filmów.
Rozpowszechnione są również rozmaite zabawy zespołowe gry i zabawy z regułami (np. w chowanego, berka czy dwa ognie). Coraz częściej dzieci uprawiają gry i zabawy sportowe w zespole, a także indywidualne (jazda na łyżwach, jazda na rowerze itp.).

Zabawa jest swoistą formą uczenia się: zdobywania wiadomości, umiejętności i sprawności, zwłaszcza u dzieci młodszych, które nie zdobywają jeszcze informacji o świecie w sposób systematyczny, lecz poznają rzeczywistość w sposób niezamierzony, mimowolny, w rozmaitych sytuacjach życia codziennego. Dzieci spędzają wiele czasu na zabawie i ona właśnie stwarza okazję ku temu, by poszerzać krąg doświadczeń, żeby nauczyć się celowo i skutecznie działać i oddziaływać na otoczenie. Podczas zabawy dziecko utrwala i doskonali przyswojone sposoby myślenia i działania, a ponadto rozwija swe możliwości umysłowe, wzbogaca zasób wiedzy o otoczeniu. Zabawy mają również ogromne znaczenie dla rozwoju wyobraźni. Zabawy dowolne zawierają wiele wartości wychowawczych z punktu widzenia kształtowania sfery uczuć i emocji. Oprócz przyjemności związanej z zaspokojeniem potrzeby ruchu i działania oraz potrzeb osiągnięć, zabawy zwłaszcza tematyczne dają dzieciom niemal nieograniczoną możliwość ekspresji emocjonalnej, stwarzają im okazje do wyładowania konfliktów uczuciowych i napięć nerwowych.


PRZYKŁADOWE GRY I ZABAWY DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM:

1.”Zgaduj zgadula”- gra ta ma na celu sprawdzenie i utrwalenie wiadomości dzieci o otoczeniu , oraz przypomnienie niektórych prawideł zachowania się.
PRZEBIEG GRY. Dzieci otrzymują po jednym pionku. Ustawiają każdy przed jedną z obranych dróg. Wychowawczyni nakręca bączek na środku stolika. Gdy się przewróci , to dziecko ku któremu zwrócił się jego zaostrzony koniec rozpoczyna grę odpowiadając na pierwsze postawione pytanie. Następne pytania stawia się kolejno każdemu z dzieci po jednym. Jeżeli ktoś nie umie znaleźć odpowiedzi , lub daje odpowiedź niewłaściwą wówczas jego pionek pozostaje na uprzednio zajmowanym miejscu a to samo pytanie może być postawione jednemu z następnych uczestników gry. Kto dał najwięcej trafnych odpowiedzi ten najszybciej wygrywa.








2. „Ciepło – zimno” – zabawa , która pozwala odróżnić czy ktoś jest bliżej czy dalej od przedmiotu.
PRZEBIEG ZABAWY. Jedno z dzieci opuszcza salę. Pozostałe wybierają kryjówkę. Po wezwaniu szukającego , dzieci kierują od początku do końca jego krokami. Jeśli w zabawie bierze udział liczniejsza gromadka, wychowawczyni wyznacza kolejno po kilkoro dzieci do pełnienia kierowniczej funkcji.






BIBLIOGRAFIA :

1. Roland i Cynthia Illingwort (1988) „ Niemowlęta i małe dzieci”, Państwowy Zakład Wydaw. Lekarskich
2. Maria Przetacznik- Gierowska i Grażyna Makiełło- Jarża (1992) „Psychologia
rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego”, Wydawnictwo Szkole i Pedagogiczne
3. Zofia Bogdanowicz ( 1968 ) „Zabawy dydaktyczne dla przedszkoli” , Państwowe Zakłady Wydaw. Szkolnych