Usa – Europa. Nowy wymiar stosunków transatlantyckich po 11 września i wojnie w Iraku.

Po 11 września 2001 roku „Świat wszedł w XXI wiek przez bramę ognia” –– to efektowne zdanie sekretarza generalnego ONZ, Kofi Annana (równocześnie laureata pokojowej Nagrody Nobla w 2001 r.) na opisanie ataku terrorystów na Amerykę 11 IX 2001 roku. Po tych wydarzeniach zmianie musiał ulec dotychczasowy model funkcjonowania międzynarodowych organizacji, z ONZ na czele, który z brutalną wyrazistością okazał się nieskuteczny.

Najbardziej spektakularnym i chyba najważniejszym z punktu widzenia stosunków międzynarodowych efektem zamachów z 11 września była radykalna zmiana w polityce zagranicznej Rosji. Prezydent Putin wykorzystał okazję, by przestawić tory rosyjskiej polityki zagranicznej i pchnąć ją w kierunku Zachodu. Rezultatem tego było nie tylko wspólne działanie w Azji Centralnej i wsparcie udzielane przez Rosjan amerykańskiej kampanii w Afganistanie, ale także zacieśnienie współpracy z NATO oraz doprowadzenie do zawarcia układu o dalszej redukcji strategicznych arsenałów jądrowych. Zbliżenie na linii Waszyngton – Moskwa sprawiło, że nawet wycofanie się Amerykanów z dwustronnego układu o zakazie rozmieszczania rakiet antybalistycznych nie doprowadziło do chaosu w stosunkach międzynarodowych.

Niestety zbliżenie USA z Rosją postępuje niejako równolegle z postępującym się oziębianiem relacji Stanów Zjednoczonych z Europą Zachodnią. Proces ten trwa już od jakiegoś czasu, teraz jednak, możemy obserwować jego dramatyczne przyśpieszenie i pogłębienie. Najnowszym jego przejawem jest spór o zakres i formę kontynuowania wojny z terrorem, a w szczególności zaś kwestia iracka.

Na kontynencie europejskim można zauważyć w polityce międzynarodowej wpływ wydarzeń w USA z przed kilku lat. Przyśpieszeniu uległ proces rozszerzania sojuszu północnoatlantyckiego, a także integracji państw Środkowej i Wschodniej Europy z Unią Europejską. Intensywniejsza jest współpraca w zakresie zwalczania przemytu narkotyków, transferu pieniędzy, nielegalnej imigracji, a także bezpośrednio w kwestii zwalczania terroryzmu.

Jednym z ważniejszych wydarzeń, związanych z zacieśnieniem współpracy w tej kwestii, była Warszawska Konferencja w sprawie Zwalczania Terroryzmu, zorganizowana pod patronatem prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego, która zgromadziła głowy państw i szefów rządów z kilkunastu krajów naszego regionu.