Przedstaw obraz rzeczywistości oraz konflikt pokoleń ukazane w powieści Nad Niemnem. Odwołaj się do znajomości tomu III.

Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej jest powieśią, której akcja toczy się w latach 80-tych XIX wieku na Grodzieńszczyźnie, we dworze Korczyńskich i sąsiednim zaścianku Bohatyrowiczów. Jest powieścią realistyczną, która zawiera informacje na temat historii Polski, a także wiele autentycznych elementów takich jak wieś Bohatyrowicze, czy mogiła Jana i Cecylii. W sposób zamaskowany, za pomocą języka ezopowego w obawie przed panującą cenzurą, opowiada o wydarzeniach powstania styczniowego. Czas akcji usytuowany został w okresie około dwudziestu lat po powstaniu styczniowym. Motyw powstania, choć ukazany jedynie w retrospekcji odgrywa w utworze bardzo istotną rolę. Przypomina bowiem bohaterom o fakcie dawnej współpracy szlachty oraz zaścianka w imię wspólnego dobra. Aczkolwiek na przestrzeni lat, które upłynęły od wydarzeń powstania narósł konflikt ekonomiczny zaostrzony przez poczucie zróżnicowania klasowego. Bohaterem dążącym do pogodzenia dworu z jego zaściankiem jest syn właściciela Korczyna Witold. Autorka nadała mu cechy nowego typu bohatera pozytywistycznego, który w sposób krytyczny ocenia minimalizm ideologiczny wczesnych pozytywistów. Witold jest zatem przedstawicielem nowego pokolenia pozytywistów, posiadających nowoczesne spojrzenie na pojęcie pracy. Jest przedstawicielem powracającej fali. W nim znalazły swe odrodzenie młodzieńcze poglądy ojca oraz tragicznie zmarłego stryja Andrzeja. Ważne dla niego są wszelkiego rodzaju udogodnienia techniczne oraz naukowe spojrzenie na świat. Jest zwolennikiem naukowych teorii oraz idealistą i marzycielem, który wierzy, że pewnego dnia uda mu się wprowadzić swoje zasady w życie. Jest również zwolennikiem pracy organicznej oraz pracy u podstaw. Witold demokrata i idealista zaczyna cierpieć na chorobę modernistów, myśli o samobójstwie. Pragnie, aby doszło do rozejmu pomiędzy Korczynem, a Bahatyrowiczami. Jest rzecznikiem szerzenie oświaty i reform wśród chłopstwa. Wierzy, że wprowadzenie edukacji warstwom najniższym doprowadzi do porozumienia oraz zwiększenia zysków. Jednak jego poglądy na temat oświaty i kultury wśród ludu oraz rozejmu między dworem, a zaściankiem stanowią źródło konfliktu pomiędzy ojcem, a synem. Klasycznego konfliktu pokoleń. W powieści odnajdujemy dwa pokolenia. Pierwsze oznacza powstańców dla których powstanie stanowiło przeżycie pokoleniowe, natomiast drugie pokolenie to, to żyjące już po klęsce powstania. Do pokolenia drugiego zalicza się Witold, natomiast do pierwszego jego ojciec Benedykt Korczyński, właściciel Korczyna. Benedykt jest osamotnionym przedstawicielem pozytywistów. Ciężko pracuje, aby ziemia nie przeszła na własność zaborcy. Jego patriotyzm po powstaniu przejawia się w dążeniu do utrzymania ziemi, opiece krewnymi, pomocy sąsiadom w utrzymaniu ich gospodarstw. Benedykt ukończył wyższą szkołę rolniczą jednak po upadku powstania i carskich represji porzucił wprowadzenia nowych technik wyniesionych ze szkoły agronomicznej na rzecz ratowania majątku. Ciągła walka o utrzymanie ziemi sprawiła, że stał się zgorzkniały i zmęczony. Wielokrotnie myślał o wyjeździe do Rosji do swojego brata Dominika, a konflikt z Witoldem, konieczność spłacenia posagu siostry sprawiły, że doznał silnego załamania systemu wartości. Konflikt pomiędzy Witoldem, a Benedyktem to konflikt pokoleń. Witold będący nowoczesnym pozytywistą, wierzącym w naukę i technikę oraz możliwość pojednania warstw społecznych, nie jest w stanie zrozumieć swojego ojca, który zmęczony ciężką pracą porzucił swoje młodzieńcze ideały. Zarzucił ojcu, bezsensowność procesu prowadzonego z zaściankiem, zły stosunek do chłopów oraz brak zainteresowania podniesieniem oświaty wśród ludu. Po czym wpływem nerwów sięgnął po broń chcąc odpokutować za obrazę ojca, ten go jednak powstrzymał. Witold patrzy przez pryzmat młodości i wiary, natomiast Benedykt przez stracone złudzenia i gorzkie przeżycia. Dopiero Witold obudził w Benedykcie dawne ideały i konflikt choć zaciekły znalazł rozwiązanie w szczerej rozmowie. Po poznaniu planów z czasów młodości ojca, Witold dostrzegł, że Benedykt wcale nie jest tak konserwatywny i nieugięty. Okazało się, bowiem, że obaj mają szlachetne cele, a zgoda i porozumienie może być rozwiązaniem problemu. Symbolem w powieści stała się wizyta Benedykta w domu Anzelma, stanowiąca zapowiedź przyszłych dobrych stosunków między dworem, a sąsiadami. Ojciec nauczył się od syna jak rozwiązywać i zwalczać konflikty związane z podziałami warstw społecznych, natomiast syn dzięki ojcu zrozumiał, że należy się szacunek starszemu pokoleniu ponieważ ono też niegdyś walczyło o swoje poglądy, ideały i lepszy świat: „Słuchaj-zaczął- jeżeli wam się zdaje, że wy to pierwsi wymyśliliście, wszystkie szlachetne uniesienia i wyniosłe idee, że wy pierwsi poczęliście kochać ziemię i lud, i sprawiedliwość, popełniacie błąd gruby i grzech przeciw sprawiedliwości… (…) I w naszych ustach-mówił dalej- brzmiało niegdyś hasło poety: Młodości! Ty nad poziomy ulatuj”. Po wysłuchaniu wzruszających słów ojca, syn rzucił mu się na szyję i nastąpiło trwałe porozumienie między starszym, a młodszym pokoleniem. Reasumując można stwierdzić, że patriotyzm może przybrać różne oblicza, ponieważ zarówno walka zbrojna romantyków jak i praca organiczna pozytywistów służy jednemu celowi. Świadectwo tego stanowi Witold Korczyński, który łączy demokratyzm powstańców z ze staraniami ojca o utrzymanie ziemi.