Louis Pasteur i choroby zakaźne

Louis Pasteur

żył w latach 1822-1895. Był on biochemikiem francuskim, profesorem fizyki uniwersytetu w Dijon i profesorem chemii uniwersytetów w Strasburgu (1849) Lille (1854) i Paryżu (1867). Był członkiem francuskiej Akademii Medycznej, francuskiej AN, od 1890 AU. Badał zjawiska fermentacji (oddychanie beztlenowe, podczas którego ostatecznym biorcą elektronów jest związek organiczny, a nie tlen) i gnicia.
Odkrył metodę rozdzielania racematów opartą na użyciu optycznie czynnych reagentów, wyjaśnił własności optyczne kwasu winowego i kwasu gronowego, udowodnił istnienie drobnoustrojów.
Badania Pasteura nad drobnoustrojami występującymi w powietrzu ostatecznie obaliły teorię samorództwa. W 1865 przeprowadził badania nad pebryną (choroba jedwabników), w wyniku których udowodnił jej bakteryjną etiologię oraz opracował sposoby jej zapobiegania.
Pracując nad zakaźnością cholery drobiu, wąglika i różycy świń odkrył ich czynniki eitiologiczne, a także stwierdził, iż jedynym skutecznym postępowaniem profilaktycznym mogłoby być szczepienie ochronne. Szczepionki uzyskał z odpowiednio osłabionych zarazków.
W 1880 uzyskał szczepionkę przeciw cholerze drobiu, 1881 przeciw wąglikowi, a w 2 dwa lata potem przeciw różycy świń. Szczepionka jest to preparat biologiczny, który po wprowadzeniu do organizmu stymuluje układ immunologiczny do wytworzenia odporności swoiście skierowanej przeciw składnikom zawartym w szczepionce. Badania nad następna chorobą- wścieklizną, prowadzone w 1881-1885, zostały uwieńczone sukcesem- uzyskaniem szczepionki przeciw wściekliźnie (1885), która uratowała życie człowiekowi pokąsanemu przez chorego psa.
Pasteur opracował metodę konserwowania żywności za pomocą podwyższonej temperatury (proces nazwany potem pasteryzacją). Pasteryzacja jest to metoda przerywania lub zahamowania działalności drobnoustrojów lub enzymów wywołujących niepożądanie i szkodliwe zmiany w wielu produktach spożywczych. Polega ona na krótkotrwałym ogrzewaniu produktu do temperatury nieco poniżej 100ºC lub na kilkudziesięciominutowym ogrzewaniu w temperaturze około 65ºC, przy którym ginie większość drobnoustrojów. Pasteryzację można również przeprowadzać metodą radiacyjną przez poddanie produktów promieniowaniu jonizującemu, w wyniku, którego dezaktywuje się część drobnoustrojów. Produkty po pasteryzacji mogą być przechowywane przez dłuższy czas. W 1888 założono Instytut Pasteura (Pasteur był jego dyrektorem do śmierci). Jego prace miły olbrzymie znaczenie praktyczne dla medycyny, rolnictwa i przemysłu.



Choroby zakaźne


Wąglik

Wąglik jest to ostra choroba zakaźna zwierząt i ludzi, wywołana przez laseczkę wąglika, występująca głównie u bydła, koni i owiec, rzadziej u kóz, świń i zwierząt futerkowych. Przypadki wąglika u ludzi spowodowane są zawsze kontaktem z chorym bądź padłym zwierzęciem.
Laseczka wąglika wytwarza w warunkach tlenowych odporne formy przetrwalnikowe, zdolne przeżyć w glebie kilkadziesiąt lat, w warunkach beztlenowych laseczki giną w ciągu kilku dni. Zakażenie następuje zazwyczaj drogą pokarmową. Okres wylęgania wąglika wynosi od kilku godzin do kilkunastu dni.
W postaci tzw. piorunującej dochodzi do śmierci zwierzęcia bez widocznych objawów choroby. Postać nadostra objawia się krwawymi wypływami z nozdrzy, pyska i odbytu, zwierzę pada po kilkunastu godzinach. Postać podostra cechuje się obrzękami szyi, boków i brzucha, śmierć następuje po 2-3 dniach.
Wąglik u ludzi, zależnie od drogi wniknięcia zarazka, może mieć postać jelitową rzadko spotykaną, postać płucną, podobną do zapalenia płuc, kończącą się przeważnie śmiercią chorego, oraz postać skórną, zwaną czarną krostą, objawiającą się wystąpieniem guzkowatego, swędzącego tworu w miejscu zakażenia, który po kilku dniach przekształca się w czarny strup okolony naciekiem.
Wąglika leczy się preparatami penicylinowymi i sulfonamidami, zapobieganie przez podawanie surowicy. Szczepienia ochronne opracowane zostały w 1881 przez L.Pasteura. w Polsce wąglik występuje rzadko, jest chorobą zwalczaną z urzędu




Różyca świń

Różyca świń jest to choroba zakaźna świń wywołana przez włoskowiec różycy, przenoszona drogą doustną lub poprzez uszkodzenia skóry, przez nosicieli, zwierzęta chore, a także zakażoną glebę i nawóz.
Postać ostra objawia się podwyższeniem temperatury ciała do 42ºC, stanem zapalnym spojówek, polegiwaniem, brakiem apetytu oraz plamami powstającymi w wyniku przekrwień podskórnych. Zwierzęta padają po upływie 3-4 dni.
Postać pokrzywkowa objawia się wystąpieniem na skórze w 2 lub 3 dniu choroby plamistych przekrwień w kształcie kwadratów lub rombów, siniejących w miarę upływu czasu. Efektem plam jest martwica miejscowa lub złuszczanie się naskórka.
Postać przewlekła może być wynikiem postaci ostrej lub pokrzywkowej, w tej formie choroby dochodzi do chronicznego stanu zapalnego stawów i wsierdzia, co objawia się kulawizną i niewydolnością serca. W formie przewlekłej występują również zmiany martwiczne skóry. Różycę świń leczy się poprzez antybiotyki i surowicę.
Różyca świń w postaci ostrej doprowadza do padnięcia 50-80% pogłowia zwierząt. Może również przenosić się na ludzi.


Wścieklizna

Wścieklizna, wodowstręt jest to choroba zwierząt i odzwierzęca wywołana przez wirus należący do grupy RNA. Źródłem zakażenia są zwierzęta mięsożerne, głównie psy, koty oraz zwierzęta dzikie, np. lisy.
Po ukąszeniu przez zwierzę wirus dostaje się do mózgu, gdzie wywołuje śmiertelne zmiany w ważnych ośrodkach życiowych. W zakażonych komórkach nerwowych pojawiają się wtręty cytoplazmatyczne, których mikroskopowe wykazanie stanowi podstawę rozpoznania wścieklizny.
Z chwilą pojawienia się objawów (gorączka, bóle głowy, skurcze mięśni, ślinotok, niemożność przyjmowania płynów) choroba nieuchronnie prowadzi do śmierci. Jedynym sposobem zapobiegania wściekliźnie jest jak najwcześniej przeprowadzenie profilaktycznego uodpornienia szczepionką odkrytą przez L. Pasteura





Źródła:
Multimedialna Encyklopedia Powszechna
Encyklopedia PWN
„Świat wiedzy”