Układ odpornościowy - reakcje nadwrażliwości, alergie- czynniki, rodzaje, źródła alergenów,

NADWRAŻLIWOŚĆ-
-przypadkowe uszkodzenie tkanek spowodowane rozpoznaniem antygenu przez przeciwciała
-wystąpienie swoistej odpowiedzi immunologicznej w formie nadmiernie nasilonej lub zaburzonej
-pojawia się w następstwie kolejnego kontaktu z antygenem
IV podstawowe typy reakcji nadwrażliwości wg Coombsa:
Typ I-reakcje antygenu z przeciwciałami klasy IgE
-czas wystąpienia 20-30 minut
II-reakcje cytotoksyczne
-czas wystąpienia 5-8 godzin
III-reakcje z udziałem kompleksów immunologicznych (antygen/przeciwciało)
-czas wystąpienia 2-8 godzin
IV-późny
-z przewagą reakcji komórkowych
-czas wystąpienia 24-72 h
Nadwrażliwość typu I(alergia)
-reakcje antygenu (alergenu) z przeciwciałami IgE związanymi z receptorami dla fragmentu Fc IgE (FcεRI) na powierzchni komórek efektorowych
-dziedziczna skłonność do nadmiernej produkcji IgE-atopia
-mała dawka anrtyenu może wywołać gwałtowne objawy
-stany chorobowe-atopowe, u podłoża których leżą reakcje typu I
*katar sienny
*astma atopowa
*atopowe zapalenie skory
*wstrząs anafilaktyczny
Czynniki warunkujące występowanie alergii:
*genetyczne-40-80% chorych-obciążonych dziedzicznie (szczególnie matka):
*płeć-chłopcy 1,5 razy cześciej niż dziewczynki (astma)
*środowiskowe-infekcyjne
-hipoteza higieny (niedojrzały układ immunologiczny w dzieciństwie) głownie alergie pokarmowe-karmienie piersią zapobiega alergii
-szczepoionka Di-Te-Per (pałeczki krztuśca mogą modyfikować odpowiedź immunologiczną i powodować przejściowych wzrost rysyka alergii, WZW A, odra, gruźlica-zmniejszają ryzyko alergii
*toksyczne (pyły, spaliny, dym papierosowy)
Rodzaje alergenów
A) Alergeny biologiczne
-pyłki roślin
-naskórek, sierść, pierze, pot, włosy zwierząt
-jad owadów
-niektóre bakterie i grzyby lub ich produkty
B) Alergeny chemiczne
-zewnętrzne
*barwniki, lakiery, pyłki metali, inne tzw. Chemikalia zawodowe
*proszki do prania, płyny do czyszczenia
*kosmetyki (tusz do rzes, pomadka do ust, farby do włosów)
*lekarstwa stosowane zewnętrznie (maść, żel)
-wewnętrzne
*leki stosowane wewnętrznie, np. chinina, aspiryna, jod, antybiotyki
Źródła alergenów:
Alergeny wziewne:
-białka roztoczy kurzu domowego
-pyłki roślin-szczególnie wiatropylnych drzew, traw i chwastów
-zarodniki pleśni, sierść zwierząt domowych
Alergeny pokarmowe
-mleko, jaja, czekolada ryby
-orzechy
-owoce cytrusowe
Alergeny zawodowe
-lateks u pracowników medycznych
-mąka w piekarnictwie i wiele innych
Alergeny kontaktowe
-biżuteria
-zapięcie zegarka, sprzączka paska
-metalowe guziki z zawartością chromu lub niklu
Komórki uczestniczące w reakcji alergicznej
-limfocyty B: przeciwciała klasy IgE
-komórki tuczne: mediatory zapalenia
-bazofile: mediatory zapalenia
-eozynofile: mediatory zapalenia
-limfocyty Th2: IL-4, IL-5, IL-10, IL-13
-neutrofile: metabolity kwasu arachidonowego
Etapy reakcji nadwrażliwości typu I
Pierwsza ekspozycja
-zwykła prezentacja antygenu przez kom prezentujące antygen, komórka np. makrofag pochłania antygen i powoduje jego degradacje i odpowiednie fragmenty przedstawia limfocytom
-bezpośrednia aktywacja limfocytów B-przekształcenie w komórki plazmatyczne-i przeciwciała –alergeny ulegają przypłaszczeniu do komórek efektorowych
Przy drugiej ekspozycji
-antygen bezpośrednio łączy się z przeciwciałami znajdującymi się na komórkach efektorowych -nastepuje wytworzenie ziarnistości-uwolnienie mediatorów zapalnych (histamina, serotonina, leukotrieny)
Wiązanie alergenu z BCR na limfocytach B-produkcja IgE
Nadwrażliwość typu II-reakcje cytotoksyczne
Dominująca rola przeciwciał klasy IgG i IgM
-cytotoksyczność komórkowa zależna od przeciwciał (ADCC)
-cytotoksyczność przeciwciał z udziałem dopełniacza
-cytotoksyczność limfocytów Tc i komórek NK
-cytotoksyczność granulocytów, makrofagów i eozynofilów
Nadwrażliwość typu III
-reakcje z udziałem kompleksów immunologicznych (KI)
Fizjologiczna rola KI-eliminacja antygenów na drodze:
*fagocytozy (usuwanie przez makrofagi śledziony i wątroby)
*aktywacji układu dopełniacza-liza
-przewlekłe tworzenie KI
*następstwo przetrwałej infekcji niskiego stopnia
*powikłanie autoimmunizacji
Nadwrażliwość typu IV –późnego
Mechanizm
-stała stymulacja antygenowa-aktywacja Th1-uwalnianie cytokin-rekrutacja i aktywacja makrofagów Tc, neutrofilów , bazofilów-zmiany zapalne
Rola w zakażeniach:
-bakteryjnych-gruźlica, bruceloza
-grzybiczych-kandydoza
-wirusowych-odra, świnka
Reakcje nadwrażliwości występują w formie
-naturalnej
-wywołanej sztucznie
Przykłady form nadwrażliwości typu IV
>tuberkulinowa-u osób które zetknęły się wczesniej prątkami gruźlicy i doszło do uczulenia. Efekt próby tuberkulinowej: zaczerwienienie i naciek (głównie limfocyty CD4+)-w ciągu 72 godzin po wywołującej dawce antygenu
-forma wywołana sztucznie
>kontaktowa-reakcja w miejscu kontaktu z antygenem-w ciagu 72 godzin od kontaktu z alergenem: nikiel, chromiany
-forma naturalna
>ziarniniakowi-w przewlekłym zakażeniu prątkami gruźlicy lub trądu (np. gruzełki gruźlicze) obecne komórki olbrzymie i nabłonkowate (z makrofagów) 21-28 dni
- forma naturalna