Organizmy transgeniczne

Organizmy zmodyfikowane genetycznie (inaczej GMO, lub organizmy transgeniczne) to rośliny, zwierzęta i drobnoustroje, które zawierają w swoim genomie (czyli całej informacji genetycznej organizmu) obce geny, pochodzące z obcego organizmu. Dziedziną nauki zajmującą się modyfikacjami organizmów jest inżynieria genetyczna - technika umożliwiająca wyizolowanie i namnożenie dowolnego genu z dowolnego organizmu.
Ogólnie mówiąc modyfikacja polega na wszczepieniu do genomu modyfikowanego organizmu fragmentu DNA z innego organizmu, który odpowiedzialny jest za daną cechę, lub też na modyfikacji genu, lub usunięciu go całkowicie z organizmu.Przenoszony gen to tzn. transgen - stąd organizmy transgeniczne. Po przeniesieniu transgenu jest on na stałe włączony do genomu gospodarza i od tej pory już będzie obecny u wszystkich organizmach potomnych - nie utraci transgenu.
Modyfikowane genetycznie są głównie rośliny mające duże znaczenie gospodarcze, zmiana genomu ma na celu nadanie im pożądanych przez człowieka cech, tj. większa trwałość, odporność na szkodniki, wirusy i grzyby, herbicydy (środki ochrony roślin), podniesienie ich cech jakościowych, np. lepszego smaku. Modyfikuje się także rośliny ozdobne, które dzięki temu są trwalsze, mają intensywniejszy kolor.
Oto niektóre przykłady warzyw oraz zmian, które niesie za sobą ich modyfikacja genetyczna:

Kukurydza
- odporność na owady - wszczepiony został gen odpowiedzialny za wytwarzanie białka w swoich komórkach, które gdy zostanie zjadane przez owada niszczy jego przewód pokarmowy co doprowadza do śmierci. Białko to "działa" tylko w organizmach niektórych, ściśle określonych gatunków owadów-szkodników, nie jest aktywne np. u człowieka.
- wytwarzanie substancji używanych do wyrobu leków lub szczepionek

Ziemniaki
- wzrost zawartości skrobi, ponadto odmiany składające się wyłącznie z amylopektyny - u odmian tradycyjnych 20% skrobi to amyloza, którą usuwa się z ziemniaków przemysłowych co podnosi koszty,
- odporność na herbicydy, stonkę ziemniaczaną, wirusy,
- "słodkie ziemniaki" - wprowadzenie genu odpowiedzialnego za wytwarzanie słodkiego białka - taumatyny,
- odporność na ciemnienie pouderzeniowe - większa trwałość,
- mała zawartość glikoalkaloidów - substancji szkodliwych na człowieka, występujących w surowych ziemniakach.

Pomidory
- spowolnienie dojrzewania, większa trwałość
- większa zawartość suchej masy,
- poprawa smaku
- intensywniejsza barwa, cieńsza skórka.
Jednak GMO dotyczy roślin, jak i zwierząt. Modyfikacje zwierząt mają na celu głównie uzyskanie zwierząt o pożądanych cechach w hodowli - szybciej rosnące świnie, ryby, zastosowaniu ich w produkcji białek, enzymów, innych substancji wykorzystanych w przemyśle farmaceutycznym, uodpornieniu na choroby.
Modyfikacje zwierząt nie są tak popularne jak roślin, głównie ze względu na trudności w samym procesie modyfikacji, proces jest bardzo skomplikowany i trwa długo, oraz niesie za sobą bardzo wysokie koszty. Zwierzęta modyfikowane genetycznie często chorują, czy są bezpłodne.
Przykładami zwierząt oraz korzyści płynących z modyfikowania genetycznego mogą być:

Krowy, kozy, owce- gdyż w gruczołach mlecznych posiadają pożądane białka, dzięki którym produkowana jest:
-antytrombina - ludzki enzym - czynnik krzepliwości krwi, pozwala na kontrolę powstawania zakrzepów,
-antytrypsyny - stosowanej w leczeniu rozedmy płuc,
-erytropoetyny - leczenie anemii
Buhaj- zawierający gen odpowiedzialny za produkcję białka lakoferytyny - białka o znaczeniu farmaceutycznym, którego preparaty polecane są dla osób zagrożonych niedoborami żelaza, dla kobiet, po przewlekłych chorobach wirusowych i bakteryjnych, dla osób starszych.
Wprowadzenie do sprzedaży i upowszechnienie modyfikowanej genetycznie żywności jest tematem budzącym ogromne kontrowersje.
Zwolennicy modyfikacji genetycznych uważają, że można w ten sposób np. poprawić właściwości hodowlanych roślin i zwierząt i wytwarzanej z nich żywności. Można też produkować leki i niszczyć szkodliwe odpady przy użyciu zmienionych genetycznie organizmów.
Przeciwnicy uważają, że nie znając skutków manipulacji genetycznych stwarza się zagrożenie dla przyszłych pokoleń. Ludzie mogą stracić kontrolę nad GMO wprowadzonymi do środowiska. Istnieje obawa, że zmieniona genetycznie żywność może wywoływać alergie i inne, nieznane jeszcze skutki dla ludzkiego zdrowia.
I choć przeciwnicy organizmów transgenicznych stanowią dużą część społeczeństwa, to rośliny genetycznie zmodyfikowane są już dostępne w sprzedaży a UE otwiera przed nimi szeroki rynek. Jednak istnieją tzw. Strefy wolne od GMO, czyli obszar w obrębie którego nie są uprawiane rośliny modyfikowane genetycznie, nie są przetwarzane, ani sprzedawane.
Pierwszą Strefą wolną od GMO została gmina Chmielnik, dnia 23 lipca 2004 uchwałą Rady Gminy Chmielnik. Aktualnie Strefami są też: województwa podkarpackie, małopolskie, oraz dziesiątki gospodarstw w Polsce