Film jako zjawisko wielokulturowe. Operator filmowy.
1.Operator filmowy.
Operator kamery należy do pionu operatorskiego, czyli zespołu pracowników realizujących zdjęcia (grupa zdjęciowa), na który składają się oprócz niego m.in.: główny operator, asystenci operatora, wózkarze, oświetlacze. Jest on szefem tego zespołu na planie filmowym (w studiu telewizyjnym). Z reżyserem i scenografem ustala kompozycję kadru, rodzaje stosowanych planów, kąty ujęć kamery i sposób oświetlenia. Może być także drugim operatorem, współpracownikiem pierwszego, własnoręcznie obsługującym kamerę, lub operatorem drugiej kamery, filmującym akcję drugiego planu (potocznie nazywanym szwenkrem). Drugi operator proponuje reżyserowi ujęcia zgodne ze scenopisem lub dyspozycjami realizatora programu, a do jego obowiązków należy również obsługiwanie kamery, sprawdzanie jej sprawności przed próbami lub nagraniami (emisją), udział w próbach sytuacyjnych, a także uwzględnianie sposobu montażu materiału zdjęciowego w trakcie samodzielnej pracy z kamerą. Może być także samodzielnym operatorem.
Najbardziej prestiżową funkcję operatorską pełni jednak operator obrazu, który pojawia się przy bardziej złożonych formach telewizyjnych i filmowych, nadzorując pracę operatorów kamer. Niezależnie od pracy w filmie i telewizji, operator kamery może też zostać operatorem filmu animowanego lub operatorem filmowych efektów specjalnych.
2. Światło i barwa – rola operatora w budowaniu dzieła filmowego.
W filmie podobnie jak w malarstwie przestrzeń tworzą światło i barwa. Zarówno w pojedynczym kadrze, jak w sekwencji i w całym filmie. Tworzą przestrzeń w całości filmowego utworu. Praca operatora obrazu wymaga znajomości zasad kompozycji. W przypadku pracy z kamerą na kompozycję składają się następujące, podstawowe elementy: plany filmowe, złoty podział, mocne punkty kadru, kierunki i perspektywy (elementów tych jest w sumie dużo więcej, skupmy się jednak na tych podstawowych). Wybór poszczególnych planów należy przede wszystkim do reżysera. To on, bowiem decyduje, jaka część akcji musi być filmowana bardzo szeroko - a co zasługuje na zbliżenie lub czy np. detal w konkretnej sytuacji jest potrzebny - czy też można go sobie darować. Czasem jednak bardzo pomocne są wszelkie sugestie operatora obrazu - zwłaszcza, gdy reżyser jest mało doświadczony.
3. Przykladowe filmy.
Helikopter w ogniu (org. Black Hawk Down) – film wojenny produkcji amerykańskiej w reżyserii Ridleya Scotta oparty na faktach opisanych w książce Marka Bowdena Black Hawk Down o Operacji w Mogadiszu. Film otrzymał dwa Oscary - za dźwięk i montaż, a także nominację za zdjęcia. Autorem zdjęć do filmu jest polski operator Sławomir Idziak.
Filmy Andrzeja Wajdy - Andrzej Wajda otrzymał wiele prestiżowych nagród na najważniejszych światowych imprezach filmowych. Jego filmy wielokrotnie trafiały już na berliński festiwal. Za Wielki tydzień Wajda otrzymał Srebrnego Niedźwiedzia za wkład artystyczny. Dwa z jego filmów, Ziemię obiecaną i Panny z Wilka, nominowano do Oscara w kategorii Najlepszy Film Nieanglojęzyczny. Wiele nagród zdobył również na festiwalu w Cannes.
4. Na czym polega praca operatora.
Operator obrazu jest szefem zespołu operatorskiego obsługującego kamerę, pozostały sprzęt zdjęciowy i oświetleniowy. Ustala z reżyserem i scenografem kompozycję plastyczną kadru, rodzaje stosowanych planów filmowych, kąty ujęć kamery i jej ruchy. Główne zadanie operatora obrazu to oświetlenie planu zdjęciowego zgodnie z ogólną koncepcją plastyczną filmu i wymaganiami taśmy filmowej i używanych w kamerze obiektywów. Operator kamery nazywany też w żargonie filmowym "szwenkierem" jest odpowiedzialny za kadrowanie obrazu, obsługuje kamerę podczas zdjęć. Jest pierwszym asystentem operatora obrazu.