Julian H. Steward, neoewolucjonizm i ekologia kulturowa, notatka

Julian H. Steward

Kiedy w 1952 nazwał się ewolucjonistą mówił, że ma ona charakter wielolinowy, nowoczesny antropolog zaś „... po prostu szuka miedzy kulturowych regularności i wyjaśnień, nie zakładając żadnych uniwersalnych schematów. Zgodnie z tym poglądem może być wiele rodzajów ewolucji i działać może wiele nie podobnych do siebie czynników”
Badania jego opierały się na porównaniu linii rozwojowych w kolebkach cywilizacji tj Chiny, Peru, Meksyk, Syria, Asyria, Egipt.

Neoewolucjonizm – opozycyjny pogląd do teorii stworzenia, skupiający się na wyjaśnieniach materialistycznych, dla tego nazywany też materializmem kulturowym. Wynikało to z tego że ważniejszy dla tej propozycji jest nawoływanie do techniczno-środowiskowych wyjaśnień kultury niż do powrotu do idei ewolucjonistycznych. W propozycji tej prymat ma materialna baza życia społecznego. Wg. Stewarda Pewne zjawiska społeczno-kulturowe można uznać za wynik przystosowania się do środowiska. Są to zjawiska tj. podział pracy, rozmiary i stabilizacja grup lokalnych, ich rozmieszczenie w przestrzeni reguły rezydencji itp. Sezonowe zmiany klimatyczne, dostęp do wody, żyzność gleby – wszystkie te czynniki w istotny sposób określają zasady struktury społecznej i organizacji ekonomicznej. Środowisko uznać należy więc za bardzo ważną determinantę struktury społecznej, organizacji ekonomicznej, a także religii, sztuki i organizacji politycznej. Również postęp uzależniony jest od środowiska, choć jest to uzależnienie pośrednie.
Neoewolucjonizm dzieli się on na dwie teorie:

1) teorie energetyczną (Leslie A. White)(którą się tu nie zająłem)
2) teorię ekologii kulturowej (ewolucji multikulturalnej)(J.H. Stewarda)

Ekologia kulturowa skupia swą uwagę na związku systemów kulturowych ze środowiskiem przyrodniczym w którym ów system się ulokował. Proces adaptacji kultury do warunków ekologicznych jest procesem twórczym i najbardziej istotnym w toku zmian kulturowych i krystalizacji się konkretnego systemu kulturowego. Przy takim założeniu należy zauważyć, że odmienność warunków ekologicznych powoduje uwarunkowanie się różnych systemów kulturowych, zróżnicowanych pod względem np. warunków klimatycznych panujących nad danym terenem, czy występowania zwierzyny łownej. Wszystkie te elementy pływają na kulturę w różnej rozpiętości od nazw miesiąca, które biorą się od zjawisk występujących w środowisku, poprzez cykl życia i sposoby spędzania wolnego czasu do możliwości rozwoju technicznego i przemysłowego.
Stąd idea Stewarda o wielokierunkowej ewolucji jako przebieg zmian kulturowych. Teoria ta głosi brak uniwersalności w określaniu stadiów ewolucji kultury (ogólna teoria ewolucji), gdyż powtarzalność można odnaleźć jedynie w określonych regionach o podobnym typie środowiska naturalnego.
Steward jako metodę badawczą wybrał behawiorystyczne poznanie. W którym to określił dwie zmienne:

a) niezależne – środowisko i technikę
b) zależne(od w/w) – organizacje społeczne i ideologie

ad.a) Zmienne niezależne (środowisko i technika) wpływają na warstwy kultury zwane „ośrodkowymi” które najściślej wiążą z wykorzystaniem środowiska w uregulowany kulturowo sposób. Są to systemy techniczno-ekonomiczne i społeczno-polityczne. Jako że są one oparte na zmiennych niezależnych, (będących dość "stabilnymi" zmiennymi) mamy dość nieduża różnorodność systemów, chociażby techniczno-ekonomiczne
ad.b) Zmienne zależne (organizacje społeczne i ideologie) wpływają na warstwy „peryferyjne” kultury które są swoistą nadbudową warstwy „ośrodkowej”. Zaliczają się do niej przede wszystkim ideologie. Jest to warstwa mniej zdeterminowana przez środowisko bardziej przez warstwę „ośrodkową” dla tego też występuje mnogość jej form, według zasady im bardziej „peryferyjna” jest jakaś instytucja tym więcej zdarza się jej odmian.