Turystyka, a zadania organów państwowych. Budżet państwa i fundusze parabudżetowe.

Budżet państwa jest to roczny plan dochodów i wydatków oraz gromadzenia i wykorzystywania środków tego budżetu. Pojęciem gospodaka budżetowa określa się wszystkie czynności podejmowane przez naczelne organy władzy państwowej oraz centralne i terenowe organy administracji rządowej, wraz z podporządkowanymi im jednostkami organizacyjnymi zgodnie z wyznaczonymi tym organom ustawowo zadaniami podlegającymi finansowaniu budżetowemu. Podstawowe zasady gospodarki budżetowej takie jak :
• jedność budżetu
• powszechność budżetu
• zrównoważenie dochodów i wydatków budżetoowych
• roczność planowania budżetowego
mogą być traktowane jako zasady wyrażające reguły oganiczające swobodę działania ogółu podmiotów gospodarki budżetowej. Zasady te są potwierdzone przepisami prawnymi, które muszą być prrzestrzegane przez wszystkie podmioty, wraz z podporządkowanymi im jednostkami organizacyjnymi gospodarki budżetowej, dla zapewnienia skutecznej realizacji funkcji budżetu.
System planowania i wkonywania budżetu państwa określa zarówno zasady budowy tego budżetu, jak i sposób postępowania wszystkich podmiotów uczestniczących w procesie jego opracowywania, uchwalania i wykonywania oraz terminy wykonywania określonych czynności związanych z tym procesem. Metody planowania dochodów i wydatków budżetowych są różnorodne zarówno w przekroju poszczególnych państw, jak i w przekroju rodzajów dochodów i wydatków budżetowych, przy czym ulegają one zmianom w czasie. Najbardziej powszechne są metody statystyczne, które opierają się na danych dotycząch przeszłości. Niestety skuteczne są one tylko w działach, gdzie możemy zaobserwować względną stabilizację. Turystyka właśnie jest taką dziedziną w której niestety możemy zaobserwować stagnację.
Wykonywanie budżetu państwa polega na gromadzeniu dochodów oraz dokonywaniu wydatków ustalonych w ustawie budżetowej w ramach zakreślonych klasyfikacją budżetową. Niezbędne jest opracowanie przez rząd tzw. układu wykonawczego budżetu państwa. Na podstawie którego sporządzane są szczegółowe plany finansowe jednostek budżetowych, zakładów budżetowych, środków specjalnych, gospodarst pomocniczych itp., które stanowią podstawę wykonywania budżetu państwa.
Jeśli rozwój gospodarki turystycznej znajduje się wśród priorytetów polityki gspdarczej państwa, należy się spodziewać, że konkurencyjność tego sektora wspierana będzie instrumentami interwencjonalizmu państwowego. Ich skuteczność może być jednak różna.
Zasadnicza gra w zakresie konkurencji międzybranżowej i międzysektoralnej toczy się o zasoby, a w szczególności o zasoby wolnej przestrzeni. Przestrzeń, a w szczególności o dostęp do niej konkuruje tuystyka ze względu na cele inwestycyjne. W stosunku do pzedsiębiostw turystycznych państwo może stosować różne formy wspomagania finansowego i uprzywilejowania w zakresie obciążeń fiskalnych. Praktyki takie znane są w większości krajów UE, gdzie właściciele adoptujący zabytkową substancję budowlaną dla celów turystycznych otrzymują zwrot kosztów remontów, a nawet wyposażenia. Państwo jest również odpowiedzialne za sprawowanie funkcji nadzoru i kontroli w zakresie działalności gospodarczej w turystyce. Najlepiej stosunek państwa do przedsięiorstw sektora turystycznego ilustruje skala obciążeń fiskalnych, w tym podatkowych.
Państwo wykorzystuje instrumenty ryynkowe iinternalizacji ksztów zewnętrznych działalności gospodarczej w turystyce i w ten sposób integruje cele ekologiczne z systemem celów przedsiębiorswa tuystycznego. Oprócz instrumentów rynkowych o pośrednim charakterze oddziaływania na podmioty gospodarcze w turystyce do regulacji procesów ochrony środowiska wykorzstuje się także iinstrumenty bezpośrednie.
Instrumenty finansowe sterowania procesami środowiskowymi można pogrupować według K. Górki następująco:
1. Opłaty za gspodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadzenie w nim zmian:
• opłaty za przejmowanie gruntów na cele nierolnicze i nieleśne
• opłaty za wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza
• opłaty za składowanie odpadów
• opłaty za usuwanie drzew i krzewów
• opłaty a wprowwadzenie do wód lub ziemi ścieków
• inne
2. Subwencje:
• dotacje i pożyczki NFOŚ i GW oraz z wojewódzkich, powiatowych i gminnych funduszy ochrony środowiska na dofinansowanie przedsięwięć proekologicznych
• ulgi w podatku dochodowym z tytułu inwestycji w ochronie środowiska, w podatku od towarów i usług z tytułu wykorzystywania odpadów i regeneracji wyrobów oraz w podatku rolnym
• dotacje budżetowe
3. Bodźce finansowe do egzekucji prawa, głównie kary pieniężne za przekraczanie norm emisji i nieprzestrzeganie przepisów ekologicznych
Pojęciem fundusze parabudżetowe obejmujemy fundusze typu budżetowego o charakterze celowym, tworzone w ramach budżetu lub poza nim i stanowiące alternatywne w stosunku do budżetu źródło finansowania zadań państwa i samrządów terytorialnych. Fundusze te nazywane są bardzo często krótko - funduszami celowymi. Źródłem zasilania fuunduszów parabudżetowych są dochody tyypu budżetowego, takie jak podatki, opłaty publiczne oraz przychody za sprzedaży. Ponadto w przepisach prawnych regulujących sprawy dochodów omawianych funduszów bardzo często przewiduje się możliwość ich zasilania dobrowolnymi wpłatami ludności i jednostek prowadzących działalność zarobkową.
Wymienione dochody funduszów parabudżetowych mogą być uzupełniane dotacjami z budżetu lub z funduszów tego samego typu, będących w dyspozycji organów wyższego stopnia. Dotacyjne zasilanie funduszów stwarza możliwości ingerencji organów państwowych wyższego stopnia w gospodarkę funduszową organów niższego stopnia, co ogranicza samodzielność organów administrujących omawianymi funduszami. Fundusze parabudżetowe są tworzne doo finansowania takich zadań należących do organóww publicznych, które mogłyby być finansowane z budżetu, lecz z pewnych względów uznano, że dla ich realizacji należy stworzyć możliwoości finansowania funduszowego. W przepisach prawnych stanowiących o utworrzeniu daneg funduszu wskazuje się zadanie lub zespół zadań, na realizację których może być on wykorzystany. Gospodarka funduszowa jest uznawana często jako bardziej elastyczna od budżetowej, ponieważ środki funduszu nie wydane w danym roku mogą ulec nagromadzeniu. Jest to szczególnie ważne w prrowadzeniu działalności inwestycyjnej, której proces nie zawsze kończy się w ciągu jednego roku.
Z punktu widzenia organów, które administrują funduszami parabudżetowymi można wyodrębnić fundusze państwowe, samorządu terytorialnego i społeczne. Z punktu widzenia przeznaczenia wyodrębnia się fundusze związane z realizacją zadań bieżących lub inwestycyjnych, są też fundusze finansujące obie grupy zadań. Możliwy jest też podział funduszów w przekroju działów (dziedzin) gospodarki, na przykład fundusze finansujące działalność mieszkaniową, oświatową lub działalność związaną z turystyką.
Tendencje d tworzenia funduszów parabudżetowych zależy głównie od warunków gospodarczych i politycznych kraju, od organizacji organów publicznych oraz d systemu gospodaki budżetowej. Rozwój funduszów nasila się zwykle w okresach trudnej sytuacji gospodarczej kraju. Z warunków gospodarczych sprzyjających rzwojowi funduszow parabudżetowych należy wymienić znaczne zrrożnicowanie rozwoju gospodarczego w przekroju terytorialnym. Tworzeniu tych funduszy sprzyjają również określone warunki polityczne kraju. Na rozwój funduszów parabudżetowych wpływają także rozwiązania systemowe dotyczące gospodarki budżetowej. Tendencje do tworzenia takich funduszów mogą być w pewnym stopniu neutralizowane przez ujemne konsekwencje nadmiernego ich rozwijania dla gospodarki finansowej organów publicznych. Mnożenie omawianych funduszów może bowiem prowadzić z jednej strony do osłabienia roli budżetu w działalnści tych oganów, a z drugiej strony - do zamrożenia środków w jednych fuunduszach, przy braku środków w innych. Ilościowy rozwój tych funduszów usztywnia więc bardzo gospodarkę finansową organów publicznych. Należy tez pamiętać, że fundusze parabudżetowe są odstępstwem od zasady jedności formalnej budżetu, co utrudnia parlamentowi i organom samorządowym kontrolę nad całością gospodarki finansowej odpowiednio państwa i samorządu.
Dla wspierania gospodaki turystycznej mogą być użyte takie finasowe instrumenty polityki regionalnej, jak dotacje z funduszy europejskich oraz pożyczki Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Najpoważniejszym finansowym źródłem wsparcia są fundusze strukturalne.
Udział finansoowania turystyki w ramach EFRE wynosi aż 86% ogólnej pomocy funduszu struktualnego dla obszarów turystycznych. W latach 1989-1993 przeznaczono 326,5 mln ECU dla przedsięwzięć z zakresu planowania przeestrzennego, współpracy transgranicznej i planowania miast. Turystyka korzysta także z dotacji ESF. Porównując jego fiinansowy wkład z innymi funduszami szacuje się jego udziiał na ok. 5%.
Europejski Bank Inwestycyjny powołany został dla wspierania wysiłków inwestycyjnych regionów słabych strukturalnie poprzez udzielanie kredytów i pożyczek. Z tego rodzaju pomocy skrzystał przede wszystkim małe i średnie hotele.
W 1992 roku Rada Europy podjeła decyzję o przyjęciu prgramu akcyjnego na rzecz turystyki. W programie przewidziano kwotę 18 mln na trzyletnią realizację inwestycji turystycznych. Główne kierunki rozdysponowania środków ukazuje poniższa tabelka.



Unia Europejska stanowi - politycznie i gospodarczo - wspólnotę interesów. Przed naszym wstąpieniem na szczeblu państwowym konieczne są prace przygotowawcze, których podjęcie leży w kmpetencji sejmowej Komisji Kultury Fizycznej i Turystyki. Rozpoczęte procesy integracyjne pozwalają wierzyć, że procesy te przyczynią się do rozwoju regionów turystycznych w Polsce. Umocni to konkurencyjność polskich regionów turystycznych w Europie.I