Narządy wzroku

Jeśli oko ma prawidłową budowę, soczewka załamuje promienie świetlne tak, że skupiają się one na siatkówce. U niektórych ludzi siatkówka leży daleko od soczewki lub promienie świetlne są zbyt mocno załamywane i skupiają się przed siatkówką, ich soczewka nie może zmienić kształtu na tyle, by uniemożliwić widzenie przedmiotów leżących daleko. Skutkiem jest krótkowzroczność. Typowym objawem tej wady jest wytężenie wzroku i mrużenie oczu, by przeczytać oddalony napis. Rzadziej spotyka się dalekowzroczność. W tym wypadku siatkówka znajduje się w zbyt małej odległości od soczewki albo promienie świetlne są załamywane za słabo, by skupić się na siatkówce. To powoduje, że słabo i niewyraźnie widzi się przedmioty leżące blisko. Niewyraźny kształt soczewki oka lub nierówna powierzchnia rogówki to przyczyny dolegliwości zwanej astygmatyzmem. Sprawia ona, że światło nie jest skupiane w jednym punkcie, lecz w wielu, ułożonych najczęściej w pionową linię. Widziane obrazy są rozmyte lub zniekształcone. Wadę tę kryguje się odpowiednimi soczewkami. Do częstych wad wzroku należy również zez, czyli nieprawidłowe ustawienie gałek ocznych względem siebie, spowodowane osłabieniem mięśni ocznych. Każde oko jest skierowane w inną stronę, co utrudnia widzenie, szczególnie przestrzenne. Zeza można wyleczyć za pomocą odpowiednich ćwiczeń, specjalnych okularów lub chirurgicznie. Oczy funkcjonują prawidłowo tylko we właściwym oświetleniu. Zbyt jasne światło może zniszczyć ich komórki światłoczułe, dlatego w słoneczny dzień warto nosić okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV. Nie należy też wpatrywać się w słońce lub inne źródło światła, na przykład w żarówkę. Zbyt słabe oświetlenie przyczynia się do powstawania wad wzroku. Komórki światłoczułe przyzwyczajają się do słabego światła, więc zmiana jego intensywności może uszkodzić siatkówkę. Z tego powodu nie należy na przykład czytać książki w ciemnym pokoju. Na oczy źle wpływa również długie wpatrywanie się w przedmioty leżące zbyt blisko. Dlatego podczas długiego czytania, warto co jakiś czas oderwać wzrok od książki i przynajmniej przez chwilę popatrzeć w dal. Spowoduje to rozluźnienie mięśni regulujących kształt soczewki. Nie powinno się też lekceważyć najmniejszych oznak wad wzroku. Warto pamiętać, że okulary lub soczewki kontaktowe nie tylko korygują wadę, ale też zapobiegają jej pogłębieniu. Zanieczyszczenia, które dostały się do oka, powinny zostać usunięte przez łzy. Jeśli jednak bakterie lub obce cała pozostaną w nim, mogą powodować stan zapalny. Tak powstaje najczęściej spotykana choroba oczu, czyli zapalenie spojówek. Jej objawy to swędzenie, pieczenie oraz ból, odczuwamy zwłaszcza w jasnym świetle. Częstą chorobą oczu jest też jęczmień. Powodują go bakterie, które atakują gruczoł łojowy na brzegu jednej z powiek. Objawia się to bólem, zaczerwienieniem i opuchnięciem powieki. Najgroźniejszymi chorobami oczu są schorzenia, które mogą doprowadzić do utraty wzroku. Należą do nich jaskra, której przyczyną jest zbyt wysokie ciśnienie płynu w gałce ocznej. Prowadzi ono do uszkodzenia nerwu wzrokowego i utraty wzroku. Na skutek urazu mechanicznego lub starzenia się organizmu może dojść do zaćmy, czyli zmętnienia soczewki oka. W zależności od tego, w jakim stopniu soczewka utraciła przezroczystość, zaćma prowadzi do pogorszenia lub nawet całkowitej utraty wzroku. Jak oczom najbardziej szkodzi silne światło, tak uszom największą szkodę wyrządza hałas, czyli bardzo głośmy dźwięk. Wprowadza on błonę bębenkową i kosteczki słuchowe w tak silne drgania, że może do doprowadzić do ich uszkodzenia. Zniszczeniu mogą ulec również komórki zmysłowe w ślimakach. Zbyt wysokie dźwięki powodują silny ból ucha. Krótkotrwały hałas może spowodować chwilowe zakłócenie słuchu. Przez pewien czas słyszymy wtedy szum w uszach, ale rzadko prowadzi to do trwałych urazów. Jednak długotrwały hałas może nieodwracalnie uszkodzić komórki zmysłowe. Dochodzi wtedy do upośledzenia lub utraty słuchu czyli głuchoty. Hałas może też zakłócić działanie układu nerwowego i zmysłu równowagi. Dźwięki powyżej 130 cB, takie jak wybuch petardy czy wystrzał z broni palnej, powodują bowiem gwałtowne ruchy płynu wypełniającego błędnik błoniasty. Ten sam płyn wypełnia zarówno ślimaka i kanały półkoliste, więc zmysł równowagi przesyła impulsy o zmianach położenia ciała, które w rzeczywistości nie zachodzą. Niestety, nie jesteśmy w stanie całkowicie wyeliminować hałasu z naszego życia. Można jedynie ograniczyć czas przebywania w miejscach, gdzie jest głośno. Możemy też unikać głośnego słuchania muzyki oraz zbyt długiego używania słuchawek, gdyż dźwięk docierająca z nich do ucha jest intensywniejszy.