Który z poetów XX- lecia międzywojennego jest ci najbliższy? Uzasadnij swój wybór odwołując się do wybranych utworów.”
Poetką XX -lecia międzywojennego, której twórczość wywarła na mnie duże znaczenie była Maria Pawlikowska-Jasnorzewska. Nadawała ona swoim utworą nutę milości obfitą w zauroczenia i magię a jednoczesnie pełnej rzeczywistości i cierpienie. To własnie sprawia,że czytając jej poezję staje się ona mi bliską.
Maria Pawlikowska ?Jasnorzewska urodziła się 24 listopada 1891r w Krakowie.Pochodziła ona z rodziny Kossaków w której istotną rolę odgrywałly tradycje artystyczne.Maria nazywana przez domowników Lilką nie uczęszczała jak pozostałe dzieci do szkoły .Jej edukacja domowa polegała na zapoznawaniu się z literaturą piekną jak rownież z utworami o tematyce przyrodniczej i filozoficznej.Maria Pawlikowska ?Jasnorzewska w okresie młodzieńczym była wolna słuchaczką Akademi Sztuk Pięknych.Jej pierwszym meżem był Władysław Bzowski jednak związek ten nie był udany.Po rozwodzie Maria starała się o unieważnienie ślubu kościelnego co po wielu trudach ze strony całej rodziny zakończyło się pomyślnie.Następnym mężem Marii był Jan Pawlikowski.Początkowa milość poetki do drugiego męża była inspiracją do powstania wierszy tworzacych jej pierwsze dwa tomiki poezji.Mimo,że łaczyła ich namiętna milość małżenstwo Marii i Jana Pawlikowskich zakończyło się rownież rozstaniem.Dopiero wybór trzeciego partnera okazał sie trafny.W latach trzydziestych poetka została żona młodszego od siebie Stefana Jerzego Jasnorzewskiego.We wrześniu 1939 Jasnorzewscy wyjechali do Anglii.Panująca wojna wywołała załamanie poetki,nie mogła ona pogodzić się z sytuacją panujacą na świecie.Chora na raka zmarła 9.07.1945 w szpitalu w Menchesterze.Jej mąż pielęgnował poetkę do ostatnich dni jej życia.
Maria Pawlikowska ?Jasnorzewska zadebiudowała jako poetka tomikiem ?Niebieskie Migdały? wydanym w roku 1922.Po dwóch latach ukazał się kolejny zbiór poezji artystki pt.?Różowa magia?.W okresie tym poetka związana była z towarzystwem Skamandrytów.Podobnie jak oni w swoich utworach pisała o rzeczach ludzkich ,używała prostego języka co przez niektórych zwane było niepoetyckim.W jej utworach główną rolę odgrywała kobieta i można powiedzieć, że były one kierowane do kobiet.Pisała ona o kobiecie poszukującej milości, kobiecie samotnej i stęsknionej.Tematyka jej utworów była często krytykowana i uznawana za zbyt cukierkową.Jednak w pozornie lekkich,czterowersowych wierszach poetki można doszukać się wiele zagadnien filozoficznych przepełnionych rozważaniami na temat życia i świata.Jednym z takich utworów jest wiersz ?Milość?.Jego treścią jest historia kobiety porzuconej przez ukochanego.Pierwsze trzy wersy mają charakter monologu skierowanego do byłego partnera.Na pozór sa one pozbawiane głębokich uczuć.
Nie widziałam cię już od miesiąca.
I nic.
Jestem może bledsza,
trochę śpiąca
trochę bardziej milcząca
Dopiero słowa zawarte w ostatnim wersie? lecz widać można żyć bez powietrza!?ukazują wielka rozpacz kobiety,która zmaga się z cierpieniem po stracie ukochanego. W słowach tych poetka ukazuje milość jako uczucie bez którego życie traci sens stając się wegetacją.
Kolejnym ważnym etapem twórczości Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej było wydanie tomiku ? Pocałunki?.Przez wielu był on uważany za najbardziej dojrzały zbiór utworów poetki.W wierszach tych zauważalna jest zmiana nastawienia autorki do świata.Z kobiety trochę figlarnej ,wciaż poszukującej milości zmienia się ona w kobietę zanurzoną w przemyśleniach na temat przemijania,pełnej lęku przed starością.W swojej twórczości nawiązywała do motywu jesieni .Miało to na celu zobrazowanie jej uczuć i refleksji, które odzwierciedla krajobraz jesieni.Początkowo mieniącej sie barwami, skąpanej w ciepłym wrześniowym słońcu,a następnie pozbawionej radości , szarej i przygnębionej.Jednym z wierszy o tematyce jesiennej jest ?Pazdziernik?
"Październik"
"Brzozy są jak złote wodotryski.
Zimno jest jak w ostatnim liście.
A słońce jest jak ktoś bliski,
który ziębnie i odchodzi. Lecą liście??
Wiersz ten przedstawia krajobraz jesieni ogarniętej chłodem, chłód ten zawarty w liście zapowiada rostanie i nadciągające zmiany,których nikt nie jest w stanie zatrzymać.Słońce porównuje autorka do osoby bliskiej,która pod wpływem zimna
odchodzi.Podobnie w życiu ludzie pod wpływem oziebienia uczuć oddalają sie od siebie pozostawiając smutek i żal.
Marię Pawlikowską-Jasnorzewską spośród innych twórców XX lecia międzywojennego wyróżnia także erotyzm zawarty w jej utworach.Było to jak na tamte czasy bardzo śmiałe.Poetka ukazywała kobiecość jako piękno naturalne, które kobiety powinny okazywać bez wstydu.Przykładem odzwierciedlenia poglądów Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej wobec erotyki jest wiersz ?Zanurzcie mnie w niego?
Zanurzcie mnie w niego
jakby różę w dzbanek
po oczy
po czoło,
po snop włosa jasnego -
niech mnie opłynie wokoło,
niech się przeze mnie toczy
jak woda całująca
Oceanu Wielkiego.
Niech zginie noc, poranek,
blask księżyca czy słońca,
lecz niech on we mnie wnika
jak skrzypcowa muzyka -
gdy mi do serca dotrze,
Będę tym, co najsłodsze,
Nim ?
W wierszu tym poetka przedstawia świat jako tło ?Niech zginie noc, poranek,
blask księżyca czy słońca,? nic nie jest istotne ,najważnieszą rzeczą jest namietność łącząca kobietę i mężczyznę.Zbliżenie erotyczne kobiety i mężczyzny jest nie tylko przyjemnością fizyczną ale również rozkoszą zmysłów,wyrazem fascynacji i uczuc do drugiej osoby.
W swojej poezji Maria Pawlikowskia-Jasnorzewska często czerpała natchnienie z motywów starozytnych.Należy do nich posąg Nike z Samotraki
Ty jesteś jak paryska Nike z Samotraki,
o miłości nieuciszona!
Choć zabita, lecz biegniesz z zapałem jednakim
wyciągając odcięte ramiona...
W wierszu tym poetka porównuje milość do okaleczonej rzezby.Słowa Choć zabita, lecz biegniesz z zapałem jednakim wyciągając odcięte ramiona... ukazuje obraz odrzuconej miłości,która pomimo, że odeszła wciaż trwa cierpieniem i nieszczęściem
Ostatnie lata swojego życia Maria-Pawlikowska-Jasnorzewska spędziła w Anglii tam tez powstały tomiki ?Róża i lasy płonące?i ?Gołąb ofiarny?.Wiersze wchodzące w skład tych tomików pozbawione są dawnej zmyśłowości.Przeważają w nich uczucia zagubienia,żalu a jednocześnie pogodzenia się z faktem,że poetka nie wróci już do swojej ojczyzny i nie zobaczy już swoich bliskich.Jej rozważania na temat przeszlosci można dostrzec w wierszu ?Westchnienie?
Westchnienie
I cóż po sukni przedziwnej piękności.
Gdy ją zhańbiła plama?I cóż z ich bieli, gdy mól się rozgościł
W gronostajowych błamach?-
A jeśli serce jest już tylko mięśniem,
Cóż po urodzie wszechrzeczy?
Gwiazdy jaśnieją promiennie i szczęśnie,
Lecz Ziemia gwiazdom zaprzeczy..
W utworze tym poetka zastanawia się czy wszystko to co przynosiło jej szczęście było tak naprawde wartościowe.Suknia,która kiedyś była piękna pod wpływem czasu zgubiła swoją świetność stając się zwykłym zniszczonym ubraniem.Autorka widzi wszystkie materialne rzeczy jako marne ,a radość z ich posiadania jest uczuciem przemijającym.Maria poprzez ten utwór ujawniła swoje rozterki dotyczące przeszłości,rozmyślając nad nią zadaje sobie wiele pytań, które wciąż pozostają bez odpowiedzi.Poetka nie wie czy to co czyniła miało jakieś znaczenie.W wersie A jeśli serce jest już tylko mięśniem zauważamy,że miłość towarzysząca jej od początku pisania,od zakochanej aż po kobiete zrozpaczoną,walczącej z losem porzuconej,teraz stała się pełna wątpliwości.
Duży wpływ na osobowość Marii miałla wojna panująca na świecie.Przerażał ją ogrom okrucieństwa jakie niosła ze sobą wojna. Wciaż rozmyślała stęskniona nad losem Polski ,pomimo iż wiedziała ,że już nie powróci do swojej ojczyzny.
Westchnienie
Polsko, księżycu mój biały,
Który o byt swój walczysz wśród eteru,
Choć już jesteś, księżycowym zwyczajem,
Wzdłuż i wszerz poorany
Setkami kraterów
Wiersz ten przedstawia jej ukochaną Polskę zniszczoną wojną,niegdyś piękna i urokliwą.W obliczu wojny stała się strasznym obrazem jaki pozostawiły po sobie wybuchy bomb.Poetka jak już sam tytuł mówi wzdycha z żalem nad losem swojej ojczyzny,przejmuje ją bezsilność wobec złla panującego na świecie.
Lubię zaglębiać się w poezjii Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej,gdyż przedstawiała ona milość nie tylko w pięknych barwach,ale również jako uczucie ,które potrafi obdarować człowieka cierpieniem i rozpaczą.W swoich utworach opisuje kobietę w sposob naturalny ,nie uciekając od wątku erotyzmu i kokieterii,jednocześnie nie przekraczając granicy kobiety feem fatale. Moim zdaniem forma wypowiedzi poetki przyczynia się do łatwego zrozumienia myśli zawartych w jej wierszach.Jej utwory składają się z kilku wersów prostych i czytelnych natomiast słowa bogate są w prawdę o codzienności. Dla poetki miłość była życiem ,bez niej wszystko traciło swoją wartość.Wiele osób krytykowało ją za to że większość jej wierszy zawierała tematykę tego uczucia .Jednak ona pozostała wierna swoim przekonanią i nie przestała pisać o problemach kobiet, ich uczuć,zmysłowości,cierpieniach i rozterkach.Sprawiło to,że stała się ona symbolem poezjii kobiecej.Myślę, że każda z nas znadzie w poezjii Marii Pawlikowskiej ?Jasnorzewskiej jakąs cząstke siebie w chwilach smutku ,radości czy też zadumy nad przemijaniem.