Pierwiestki

SÓD

W wodzie znajduje się bardzo wiele rozpuszczonych soli różnych związków. Sole w wodzie dysocjują na jony. Tak więc, np w przypadku NaCl powstaje zdysocjowany kation Na+. Woda, która zawiera nie więcej i nie mniej jak ok. 100 mg Na+/dm3 jest wodą odpowiednio zaopatrzoną w ten pierwiastek. Wynika to z tego, że dzienne zapotrzebowanie człowieka na sód wynosi ok. 650 mg Na+/dzień, lecz trzeba pamiętać, że sód znajduje się również w pożywieniu. Sód w organizmie jest głównym kationem w cieczach pozakomórkowych, wobec dużej jego zdolności do wiązania wody jest czynnikiem podstawowym przy regulacji osmotycznej płynów ustrojowych. Występuje miedzy innymi w soku trzustkowym jak i jelitowym. Wpływa bardzo pozytywnie na aktywność pewnych układów enzymatycznych. Sód występuje również we krwi - jest jej moderatorem, utrzymuje właściwe ciśnienie krwi i jej pH. Jeśli w naszym organizmie pojawi się równocześnie jon kwasu węglowego to będą razem stanowić tak zwaną rezerwę alkaliczną ustroju, wpływając na utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej. Sód jest składnikiem soli kuchennej, więc tak jak i ona zatrzymuje wodę w organizmie, kumuluje ją w tkance. Skoro znajduje się on we krwi, więc musi wpływać na nasz system nerwowy, powodując lepszą prace mięsni i co za tym idzie serca - wpływa pozytywnie na nasz układ nerwowy. Pierwiastek ten nie jest wskazany w nadmiarze dla osób cierpiących na choroby nerek, układu krążenia i serca. Zbyt duża jego ilość może powodować obrzęki, co ujawnia się tzw. spuchnięciem, oraz nadciśnieniem tętniczym. Natomiast, jeśli w naszym organizmie jest niedobór tego pierwiastka to dochodzi do zaniku różnicy potencjałów i utraty pobudliwości komórek, co może prowadzić do obumierania ich. Duży niedobór prowadzi do odwodnienie (poprzez nie zatrzymywanie wody w organizmie), co ujawnia się poprzez suchość skóry i błon śluzowych, obniżenie ciśnienia krwi .
Sód w wodzie nigdy nie występuje sam, przeważnie razem z chlorem, ponieważ chlorek sodu (NaCl), który znajduje się w skałach i glebie zostaje rozpuszczony przez wodę a następnie wlany przez producenta do butelek. Polska norma zaleca, aby łączna suma Na+ i Cl- rozpuszczonego w wodzie wynosiła 1000 mg/dm3. Biorąc pod uwagę, że w pożywieniu przyjmujemy soli również dużo to jest to odpowiednia ilość. Bez chloru nasz organizm nie mógłby odpowiednio funkcjonować (zresztą jak i bez innych pierwiastków). Anion chloru powinien być dostarczany do organizmu w ilościach 650-800 mg/dzień. Chlor jest bardzo ważnym pierwiastkiem, ponieważ znajduje się w osoczu, w ilosci: 340 do 370 mg. Jak wiadomokrew transportuje gazy w organizmie, a więc i tlen. Człowiek, u którego jest zaburzona ilość chloru w osoczu, może mieć problemy z oddychaniem. Pierwiastek ten wraz z Na+ reguluje ciśnienie osmotyczne (ciśnienie wewnątrz organizmu). Zaburzenie tego czynnika może powodować złe samopoczucie. W układzie nerwowym uwarunkowuje prawidłowe funkcjonowanie pobudliwości mięśniowo – nerwowej. Poprzez połączenie z H+ tworząc HCl warunkuje równowagę kwasowo-zasadową organizmu. Wpływa bezpośrednio na układ trawienia, ponieważ wchodzi w skład soku trawiennego w postaci HCl, który odgrywa rolę w rozkładzie skrobi w układzie pokarmowym. Zaburzenie stężenia jonów Cl- w organizmie wpływa negatywnie na układ trawienny oraz proces oddychania.


POTAS
Kolejnym bardzo ważnym pierwiastkiem życia, (bo tak są one nazywane) jest potas. Minimalna dawka dziennego spożycia tego pierwiastka jest 2000-3500 mg/dzień – w zależności od naszego trybu życia. Czym więcej pracujemy fizycznie tym więcej go potrzebujemy. Jon ten w naszym organizmie występuje przede wszystkim w plazmie, która znajduje się w komórkach. Znajdując się w komórkach odgrywa znaczna role w aktywowaniu pewnych enzymów m.in. ATP – kwas pirogronowy. K+ wykazuje dużą aktywność w regulowaniu ciśnienia osmotycznego ustroju wpływając na zwiększenie przepuszczalności ścian komórkowych. Znajdując się we wnętrzu komórek, jest niezbędny przy produkcji tłuszczów i białek w organizmie. Znajduję się głównie w komórkach nerwowych, wiec jest konieczny dla normalnej pracy serca, wpływając na jego czynność oraz na ciśnienie krwi. Odgrywa istotna rolę w skurczu mięsni i przewodzeniu bodźców nerwowych. Gdy w organizmie jest niedobór stężeniowy jonu K+ jest to zauważalne poprzez zaburzenie czynności serca – zmniejszenie kurczliwości. Człowiek potrzebujący potasu staje się bardzo senny, czuje ogólne osłabienie mięśni szkieletowych i gładkich, występujących głównie w nogach oraz korpusie. Lecz chwilowy niedobór tego jonu prowadzi do ich zwiotczenia. Hamując pewne procesy w komórkach nerwowych prowadzi do nadpobudliwości nerwowej. Każdy wie, że niedobór jest równie groźny jak nadmiar. Głównym skutkiem nadmiaru stężenia K+ w ustroju jest zaburzenie czynności serca i układu nerwowego. Zatem musimy dbać o to, aby nasza dzienna dawka była dopasowana do naszego stylu życia.
Lecz aby nasz układ nerwowy działał prawidłowo stosunek Na:K:Ca w płynach ustrojowych powinien wynosić 30:1:1. Każde znaczne przesunięcie się tego stosunku powoduje objawy chorobowe charakterystyczne dla przeważającego jonu.


WAPŃ
Wapń jest również bardzo ważnym pierwiastkiem wchodzącym w skład naszego organizmu, znajduje się tak jak Cl- w osoczu oraz jest składnikiem kości, zębów i błon śluzowych – wpływając na ich przepuszczalność. Jest niezbędnym czynnikiem przy przemianie protrombiny w trombine. Osocze z odpowiednią ilością Ca2+ wchodząc w skład krwi jest jednym z wielu czynników powodujących krzepnięcie krwi. Jon tego pierwiastka jest konieczny dla zachowania prawidłowej aktywności układu mięsniowo-nerwowego, co za tym idzie jest niezbędny dla normalnej czynności serca. Ca2+ ułatwia leczenie niektórych procesów zapalnych, ma wpływ przy aktywowaniu przeciwciał. Wchodząc w skład kości jest czynnikiem wpływającym na prawidłowy rozwój organizmu ludzkiego, również wzrostu. Wapń pomaga również w leczeniu i łagodzeniu skutków alergii. Znajdując się w ustroju wpływa korzystnie na utrzymanie równowagi kwasowo – zasadowej. Ca2+ powoduje wydalanie nadmiaru cholesterolu obniżając jego poziom. Dla niektórych ludzi jest ratunkiem przed sklerozą, choroby spowodowanej nadmiarem tego związku w ustroju. Jest także zabezpieczeniem mięśni przed ich skurczami. Organizm, w którym brakuje Ca2+ cierpi na niedoczynność tarczycy, głównie zauważalne jest tzw. odwapnienie kości i zębów (na zębach oznacza się to tworzeniem białych wyraźnych plamek na szkliwie). Kolejnymi chorobami spowodowanymi niedoborem wapnia w kościach są osteoporoza, krzywica i tendencja do złamań kości. Kolejnym etapem braku Ca2+ jest utrata zębów. Człowiek mający trudności z krzepnięciem krwi powinien zrobić badania, a jednym z czynników tej choroby może być brak wapnia. Zaburzenie neurologiczne może być również spowodowane brakiem wapnia w organizmie, a długotrwały niedobór tego kationu prowadzi do zahamowania wzrostu. Jest bardzo ważnym pierwiastkiem dla małych dzieci, podczas okresu wzrostu. Ale niestety nie możemy podawać naszemu organizmowi bardzo dużych dawek. Nasza norma spożycia powinna być w zakresie 900-1200 mg Ca2+/dzień biorąc pod uwagę, że dzieci powinny przyjmować raczej ok. 1200 mg Ca2+/dzień. Lecz nie powinniśmy przekraczać tej ilości, ponieważ może to doprowadzi do naruszenia równowagi jonowej oraz spowodować wydalanie uwodnionych jonów Na+ działając w ten sposób pośrednio diuretycznie.


MAGNEZ
W naszym organizmie znajduje się wiele pierwiastków, które pośrednio i bezpośrednio działają na nasz organizm. Jednym z nich jest magnez, który spełnia ważne funkcje w naszym układzie nerwowym, wpływa aktywująco na wiele reakcji enzymatycznych, w układzie pokarmowym i trawiennym bierze udział w przepływie wody do jelit.
Wody magnezowe są bardzo często przepisywane jako kuracja dla ludzi z problemami woreczka żółciowego oraz dla ludzi, u których zostały wykryte małe kamyczki nerkowe, gdyż potrafi je wydalić. Działa również zapobiegawczo powstawaniu ich. Odgrywa znaczącą role podczas pracy pęcherza moczowego oraz gruczołu krokowego. We krwi obniża poziom cukru. Jest jednym ze składników kości i zębów oraz tkanek miękkich, występuje w krwinkach czerwonych oraz w tkance mięśniowej. Bierze udział w gospodarce fosforowej organizmu. Fosfor w obecności jonów Mg2+ jest lepiej wchłaniany w organizmie. Bierze udział w bardzo ważnych i skomplikowanych procesach podczas produkcji przeciwciał oraz przy powstawaniu DNA i RNA. Podawany regularnie działa antystresowo odnosząc dobry rezultat przy leczeniu depresji oraz nadpobudliwości nerwowej. Jon ten ma bardzo znaczny wpływ na zarządzanie gospodarka lipidów w ustroju. Dla organizmu kobiet w okresie rozwoju płciowego jest bardzo ważnym czynnikiem przy produkcji estrogenu. Działa dobroczynnie przy takich chorobach jak: miażdżyca, zawał serca, nerwowość alergiczna. Dla zdrowego człowieka nie wymagającego kuracji magnezowej minimalna dawka spożycia wynosi 300-400 mg Mg2+/dzień. Objawami niedoboru magnezu w ustroju jest m.in. ogólne osłabienie organizmu, co za tym idzie zawroty głowy, utrata równowagi, wypadanie włosów, łamliwe paznokcie. Brak magnezu obniża wydolność organizmu. Jednym z wielu objawów braku magnezu w ustroju są drgania powiek, skurcze mięśni, dzieje się tak, dlatego że tkanki nerwowe przestają pracować prawidłowo. Jest bardzo ważnym składnikiem dla osób, które mają predyspozycje genetyczne do zachorowań na raka krwi, podczas jego niedoboru ogranicza się zdolność komórek do obrony przed rakiem. Przy długotrwałym braku Mg2+ u dzieci może spowodować zahamowanie wzrostu. Osoby pracujące fizycznie powinny przyjmować więcej magnezu, gdyż jego niedobór powoduje szybkie męczenie się organizmu. Arytmia, leukemia, tężyczka oraz rzucawka wszystkie te wymienione oraz wiele innych chorób są spowodowane brakiem magnezu w organizmie. Natomiast nadmiar tego pierwiastka w ustroju powoduje przeczyszczenia oraz wypieranie jonów Ca2+ z płynów ustrojowych, co powoduje wszystkie wymienione skutki zaniku wapnia w organizmie.


ŻELAZO
Żelazo to pierwiastek, który w naszym organizmie, choć występuje w małej ilości, jego udział jest niezbędny w prawie każdej przemianie ustrojowej. Zapotrzebowanie żelaza w organizmie to ok. 15 mg dziennie, u dorosłego człowieka jest go ok. 3-5 g z tego ok. 57% jest w hemoglobinie krwi, a ok. 7% w mięśniach (mioglobina). Występując w hemoglobinie wchodzi w skład białek złożonych, łącząc się nietrwale z tlenem i dwutlenkiem węgla. W kuracjach pitnych najczęściej stosowane są wody wodoroweglanowo-żelazowe. Jon żelaza z nich ulega stosunkowo łatwo resorpcji i jest to jedna z bardziej dogodnych metod wprowadzania żelaza do organizmu. Jony żelaza oddziałowują bardzo dodatnio przy niedokrwistości, wpływają na wzmożoną przemianę materii, wykazują też dodatni wpływ przy niektórych katarach jelit. Organizm nie traci dużo Fe3+, dziennie – wydala go ok. 0,02 do 0,08 g na dobę. Natomiast organizm kobiety w czasie menstruacji wydala go nawet do 80 g/dzień, ale przeważnie jest to 25 g na dzień. Matki, które podczas ciąży nie przyjmowały zwiększonej dawki żelaza rodzą przeważnie dzieci upośledzone tzn. opóźnione w rozwoju umysłowym. Jon ten jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania mózgu, ponieważ uruchamia w nim różne procesy życiowe. Wystarczy ok. 5 min., aby mózg został niedotleniony, co spowodowałoby jego śmierć, a przecież tlen jest dostarczany za pomocą czerwonych krwinek, w których znajduje się żelazo. Żelazo bierze udział w produkcji przeciwciał. Gdy dochodzi do jego niedoboru organizm przestaje je produkować, a co za tym idzie nasz organizm staje się mniej odporny na bakterie i wirusy. Lepiej jest, zatem aby nie brakowało tego jonu w naszym ustroju, a wiadomo, że nadmiar tego pierwiastka nie jest dla nas szkodliwy dla naszego organizmu. Nawet duże stężenie w organizmie nie wykazuje działania toksycznego. Niedobór Fe prowadzi także do niedokrwistości poprzez złe funkcjonowanie hemoglobiny w ustroju, zanik błon śluzowych. Ograniczenie wzrostu u małych dzieci może być poza innymi czynnikami spowodowane brakiem odpowiedniej ilości żelaza. Nawet krótki niedobór tego jonu w naszym organizmie jest przez nas odczuwalny, ponieważ czujemy się wtedy osłabieni, miewamy zawroty głowy, nasz proces oddychania zostaje zakłócony, występuje również arytmia serca, anemie. Spowodowane jest brakiem Fe hemoglobinie, a więc i ona nie może spełniać swojej funkcji.


SIARKA
Siarka jest pierwiastkiem, który kojarzy się każdemu człowiekowi z trucizną, ponieważ od razu uzmysławia sobie jej charakterystyczny ostry smak. Lecz jak wiele innych pierwiastków jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. W naszym ustroju występuje przede wszystkim w komórkach, a także w paznokciach, włosach i skórze.
W układzie trawiennym jego rolą jest aktywowanie fermentów jelitowych, tryspyny oraz diastazę, a w małych stężeniach działa żółciopędnie. Działa bardzo korzystnie przy leczeniu cukrzycy, ponieważ wpływa na obniżenie zawartości cukru we krwi i moczu. Pomaga również wydaleniu szkodliwych substancji z organizmu m.in. acetonu. W wodzie występuje przede wszystkim jako H2S (siarkowodór), co powoduje brzydki zapach wody – zgniłych jaj, dlatego taki rodzaj wody jest niechętnie pity przez ludzi. Lekarze jednak bardzo często przepisują kuracje pitną wody z zawartością siarkowodoru, ponieważ wiedzą jak ważny jest ten pierwiastek w naszym organizmie.

FLUOR
Powyższe opisane pierwiastki są zaliczane do tzw. makroelementów. Taka nazwa została im nadana, ponieważ występowanie ich w naszym organizmie jest stosunkowo duże. Jak każdy się domyśla, skoro są makroelementy to musza być i mikroelementy. Wymieniając je nie można nie wspomnieć o fluorze. O pierwiastku tym bardzo dużo słyszeliśmi w ostatnim czasie jako cudowny środek na piękne uzębienie. Fizjologiczna rola fluoru wiąże się głównie z procesami mineralizacji tkanek kostnych. Fluor jest niezbędnym składnikiem fluoroapatytu, występującego w kościach i zębach. Brak fluoru powoduje zaburzenie w wiązaniu wapnia, magnezu i fosforu w kościach oraz nieprawidłowości w formowaniu zębów i osłabienie szkliwa. Bardzo ważny proces zachodzi w tkankach kostnych, zbudowanych głównie z hydroksyapatyty (fosforany wapnia). Fluor jest łatwo przyswajalnym pierwiastkiem. Jest najlepiej wchłaniany w przewodzie pokarmowym, przede wszystkim z wody, która stanowi główne jego źródło. Podawanie wody zawierającej fluor (wody fluorkowej) kobietom począwszy od 3 miesiąca ciąży, a potem dzieciom w wieku 5-7 lat (okres wyrastania zębów) wpływa bardzo korzystnie na ich stan uzębienia. Niedobór tego pierwiastka w organizmie powoduje u dzieci tworzenie się bardzo słabego i kruchego szkliwa oraz wczesne występowanie próchnicy zębów. O zaletach fluoru pewnie już każdy dobrze słyszał, lecz trzeba wiedzieć, że wyróżnia się niedużą rozpiętość między dawką leczniczą a jego dawka trującą. Nieszkodliwa dawka to ok. 1 mg F-/dzień a szkodliwa ilość prowadząca do fluorozy to 5 mg F-/dzień. Fluoroza jest to proces odkładania fluorków przede wszystkim magnezu i wapnia w różnych tkankach, głównie twardych. Jeżeli w naszym ustroju znajdzie się za dużo fluoru to może to spowodować, że zacznie się nam pojawiać szkliwo plamkowe (fluoroza) oraz nasze zęby staną bardziej kruche. Sole fluoru akumulują się w kościach, powodując osteosklerozę, zmiany kierunku wzrostu i kształt zębów oraz ich barwy, a następnie także zgrubienia, zesztywnienie stawów i tworzenie kostnych narośli, mogą nawet utrudniać chodzenie. Dlatego trzeba bardzo uważać podczas stosowania tzw. fluoryzacji, czyli kuracji polegającej na przyjmowaniu zwiększonej dawki fluoru.


JOD
jod. Pierwiastek, o którym słyszeliśmy po wybuchu elektrowni jądrowej w Czarnobylu. Po tym wybuchu było niebezpieczeństwo zachorowań ludzi na powiększenie tarczycy, bo jak wiadomo fizjologia jodu wiąże się ściśle z funkcją hormonów tarczycy. Jod działa rozluźniająco na śluz, a stamtąd zostaje resorbowany przez błonę śluzowa względnie przez skórę skąd dochodzi do tarczycy i przypadki mózgowej. Niedobór tego pierwiastka prowadzi do powiększenia tarczycy (wole) oraz do niedorozwoju psychicznego. Jod jest ruchliwym pierwiastkiem i nie podlega akumulacji w ustroju, dlatego potrzebne jest zabezpieczenie codziennej dawki, która u dorosłego człowieka wynosi ok. 150-300 mcg/dzień, a u chorego na tarczyce ok. 400 mcg/dzień. Wchłanianie jodu przez organizm zależy od wielu czynników dietetycznych oraz fizjologicznych i dlatego może wystąpić wtórny jego niedobór nie wynikający bezpośrednio z jego niskiej dawki. Obecnie wody jodkowe są szeroko wykorzystywane w kuracjach pitnych. Wody jodkowe o zawartości większej niż 1 mg/dm3 stosowane są w profilaktyce oraz w leczeniu choroby tarczycy. Trzeba jednak bardzo uważać podczas takiej kuracji, ponieważ nadmiar tego pierwiastka w ustroju prowadzi do tzw. choroby Basedowa. Ostre zatrucie tym pierwiastkiem działa przede wszystkim żrąco na błony śluzowe i prowadzi do martwicy komórek. Często pojawia się alergia jodowa w wyniku, której nawet małe dawki jodu powodują zmiany skórne i nieżyty błony śluzowej.



ARSEN
Mniej znanym, lecz występującym pierwiastkiem jest arsen. Pierwiastek ten nie został uznany jako niezbędny do funkcjonowania naszego organizmu. Wiadomo natomiast, że działa dodatnio na nasz ustrój. Wchodzi w skład włosów, paznokci, kości i skóry. Udowodniono, że małe ilości arsenu działają na człowieka stymulująco i stosowane są w farmakologii. Ilość arsenu spożywana przez człowieka z żywnością nie może być szkodliwa natomiast woda pitna może szkodzić przy stężeniu 0,5-1 mg/dm3. Szczególnie niebezpieczne jest picie wody arsenowej z osadem żelazistym. Koloidalny wodorotlenek żelaza ma wybitne właściwości adsorpcyjne wobec jonów arsenianowych, co może w ten sposób wprowadzić bardzo dużą ilość arsenu do organizmu. Najbardziej szkodliwe są związki arsenowodoru (AsH3) i arszeniku (As2O3.). Nadmiar arsenu wywołuje schorzenia skóry, płuc i serca, a długotrwałe używanie wody z podwyższoną jego zawartością powoduje wstrzymanie działania leczniczych enzymów i prowadzi do przemian nowotworowych. Ostre zatrucie tym pierwiastkiem powoduje przede wszystkim uszkodzenie przewodu pokarmowego, przewlekłe niedokrwistości, łamliwość włosów i paznokci oraz zmiany skórne (rogowacenie, przebarwienie). Arsen jak widać w większych ilościach ma bardzo wiele skutków ubocznych, lecz znane są również jego właściwości lecznicze. Działanie lecznicze związane są przede wszystkim z ich pobudzającym wpływem na aktywność krwiotwórczą szpiku, wpływają one również hamująco na ogólna przemianę materii, intensyfikują wzrost wagi. Wody arsenowe są stosowane szczególnie przy leczeniu niedokrwistości i ogólnego wyczerpania.


BROM
Osoby starsze bardzo często są kierowane przez lekarzy do sanatoriów gdzie zostają poddane kuracji bromkowej. Kuracja taka polega na kąpielach, które mają działanie uspokajające i pogłębiające sen. Ale pierwiastek ten również zostaje wprowadzony do organizmu za pomocą wody. Jest bardzo łatwo wchłaniany w przewodzie pokarmowym i podobnie jak chlor przedostaje się do płynów ustrojowych na ogół jest szybko wydalany, ale w przypadku braku jodu w ustroju dochodzi do gromadzenia się bromu w gruczole tarczycowym, a wiec, zatem brom i jod muszą utrzymywać się w pewnej równowadze. W nadmiarze brom wypiera chlor z połączeń oraz uszkadza komórki nerwowe. Najczęściej występuje w solankach, czyli wodach chlorkowo-sodowych.


BOR
Kolejnym mikroelementem znajdującym się w wodzie jest bor. Jest on bardzo łatwo wchłaniany przez przewód pokarmowy, nie jest akumulowany w organizmie i szybko zostaje wydalony. Największa jego akumulacja występuje w komórkach mózgowych. Dla zdrowego człowieka dzienna dawka powinna wynosić 0,3-20 mg. Objawy toksyczne wywołane nadmiarem boru w ustroju jest degeneracja nerek, spadek hemoglobiny, zapalne zmiany skórne oraz zaburzenia trawienia. Zatrucie człowieka borem powoduje konwulsje, anemie, wymioty oraz biegunkę. Do organów najszybciej uszkadzanych należy centralny system nerwowy, przewód pokarmowy, skóra i błony śluzowe oraz wątroba i nerki.