Normy prawne

Normy imperatywne, dwukierunkowo bezwzględnie obowiązujące - żadna ze stron nie może uchylać się od takiej normy np. sprzedaż nieruchomości pod rygorem nieważności umowy wymaga formy pisemnej szczególnej czyli aktu notarialnego.
Normy jednokierunkowo bezwzględnie obowiązujące (semidyspozytywne) - tylko sprzedający ma prawo ustalenia końcowej ceny.
Normy względnie obowiązujące (dyspozytywne) - strony mogą kształtować swoje stosunki prawne zgodnie z ich wolą, byleby w granicach prawa.
Struktura normy prawnej:
• hipoteza - opis stanu faktycznego zdarzenia prawnego
• dyspozycja - przewiduje wskazówkę co do sposobu zachowania się w opisanej hipotezie
• sankcja (zawsze w prawie karnym) - określona kara za naruszenie dyspozycji, w prawie cywilnym sankcja może być sankcją bezskuteczności lub nieważności normy prawnej
Stosunek prawny to stosunek społeczny wyznaczony przez dyspozycję normy prawnej, jego elementami są co najmniej dwa podmioty, przedmiot lub przedmioty stosunku prawnego. Zdarzenie prawne pociąga za sobą powstanie (zawarcie umowy), zmianę (np. anektowanie umowy) bądź rozwiązanie stosunku prawnego czyli wywołanie określonych skutków prawnych.
Przepisy mogą mieć charakter przepisów generalnych lub szczegółowych.
Ogólne zasady:
• zasada stosowania prawa - czynią to wyłącznie organy państwa, zwłaszcza wymiaru sprawiedliwości, organy administracyjne i samorządowe
• zasada znajomości prawa - nikt nie może zasłaniać się nieznajomością prawa, które go dotyczy
• prawo nie działa wstecz
• zasady usuwania kolizji ustaw w przestrzeni (prawo międzynarodowe prywatne, czyli normy mówiące o tym którego państwa porządek prawny będzie właściwy do zdarzenia prawnego)
Ustawa wchodzi w życie z dniem w niej oznaczonym, a jeżeli takiego nie ma, po 14 dniach od ukazania się w Dzienniku Ustaw. Ustawa ogólna późniejsza nie wyklucza ustawy szczególnej wcześniejszej.
Wykładnia, czyli interpretacja normy prawnej zawartej w przepisie:
 ze względu na podmiot czyli osobę lub organ dokonujący wykładni
 autentyczna - sam organ, który wydał interpretowany przepis
 legalna - organ państwowy, któremu powierzono to zadanie np. trybunał konstytucyjny, sąd najwyższy prezydent
 praktyczna - organy wymiaru sprawiedliwości oraz organy administracyjne, samorządowe w toku stosowania prawa
 życia codziennego stosowana przez każdego czytającego przepis niezobowiązująca prawnie
 doktrynalna (naukowa) - w literaturze prawniczej nie ma mocy wiążącej
 ze względu na metodę:
 słowna (językowa, gramatyczna) - ustalenie znaczenia normy prawnej poprzez analizę struktur językowych, znaczenia poszczególnych zwrotów, wyrazów, zastosowaną interpunkcję
 celowościowa-teleologiczna - ustalenie znaczenia normy poprzez określenie celu, dla którego normę wydano
 ze względu na wynik:
 rozszerzająca - rozumienie normy szerzej niż wynikałoby to z wykładni słownej
 ścieśniająca - odwrotność rozszerzającej
 stwierdzająca - normę należy rozumieć tak jak w wykładni słownej
źródła prawa w Rzeczypospolitej:
• Konstytucja jako ustawa zasadnicza
• ustawy
• ratyfikowane umowy międzynarodowe
• rozporządzenia
• Uchwały Rady Ministrów
• Zarządzenia premiera i ministrów, np. Ministra finansów wydawane na podstawie ustaw obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe temu organowi, czyli np. Urzędy Skarbowe, Izby Skarbowe. Nie mogą one nakładać obowiązku na obywateli, ponieważ tworzą tzw. prawo wewnętrzne.