Hiszpania w Unii Europeiskiej

INFORMACJE PRAKTYCZNE
Stolica: Madryt
Powierzchnia: 504 750 km2
Podział administracyjny: autonomiczne prowincje
Ludność: 39 470 000
Język urzędowy: hiszpański (kastylijski)
Skład etniczny: Hiszpanie 72,3%; Katalończycy 16,3%; Galicyjczycy 8,1%; Baskowie 2,3%; inni 1,0%
Wyznanie: katolicy 97,0%; bezwyznaniowcy 2,6%; protestanci 0,4%
Jednostka monetarna: euro; dawniej 1 peseta = 100 centimos
PKB: 14 250 USD na osobę
Średnia długość życia: mężczyźni 73,6 roku; kobiety 79,7 roku
Surowce mineralne: węgiel, uran, rtęć, piryt, cyna, srebro, złoto, ropa naftowa
Wyroby przemysłowe: papier, wyroby tekstylne, cement, nawozy sztuczne, wyroby stoczniowe
Uprawy: jęczmień, pszenica, rośliny strączkowe, ryż, tytoń, bawełna, oliwki, winorośl
Siły zbrojne: armia lądowa 201 200, marynarka wojenna 39 500, lotnictwo 33 800
Ustrój: monarchia konstytucyjna
Władza ustawodawcza: Kortezy ? dwuizbowy parlament, składający się z Kongresu Deputowanych i Senatu
Władza wykonawcza: rząd mianowany przez króla, ponoszący odpowiedzialność polityczną przed parlamentem
Konstytucja: 29 grudnia 1978 r.
Głowa państwa: król Juan Carlos de Borbon y Borbon
Szef rządu: Jose Maria Aznar




Półwysep Iberyjski był zamieszkany już 500 000 lat temu. Malowidła naskalne przedstawiające tury, konie i inne zwierzęta, z których najsłynniejsze są te z jaskini Altamira w Górach Kantabryjskich, pochodzą sprzed 25 000-10 000 lat.
Przodkowie mieszkańców królestwa pochodzili niewątpliwie z Azji Mniejszej i z Egiptu, skąd podejmowali morskie wyprawy w poszukiwaniu nowych rynków. Pierwszą osadę założyli na wybrzeżu Almerii. W Los Milares, obok dzisiejszego miasta Santa F? De Mond?jar (prowincja Almera) zbudowali domy z kamienia i gliny, otoczyli je murem obronnym, zaopatrzyli ponadto w akwedukt i własną nekropolię.
Potem ludy te rozprzestrzeniły się na Andaluzje i Lewant. W Antaquera leżącej w połowie drogi między Almerią i bogatym w kopalnie Tartessos, odnaleziono megalityczny grobowiec.
Kontakty handlowe między Fenickimi miastami Tyr i Sydon, położonymi na wybrzeżu Azji Mniejszej, a Tartessos nawiazały się około 1000r.p.n.e. W pobliżu Tartessos Fenicjanie założyli własna osadę i nazwali ją Gadir. Jest to dzisiejszy Kadyks, najstarsze miasto Europy. Następne osady Fenickie nad Morzem Śródziemnym to Malaca (Mlaga)i Abdera (Adra), a także Kartagina, która miała uzyskać wielkie znaczenie historyczne. Tartessos pozostało pod panowaniem fenickim do 575 roku p.n.e., kiedy to Nabuchodonozor, władca Babilonii zniszczył Tyr. Wykorzystali to Grecy zdobywając fenickie kolonie w Hiszpanii. Oni z kolei, aby umocnić związki gospodarcze założyli kolejne miasta {Mainake, Hemeroscopeion, Akra Leuca, Sagundo, Emporion}. W tym samym czasie Celtowie, indoeuropejski lud wędrowny, osiedlili się w środkowej części Półwyspu Iberyjskiego. Iberowie przybyli z Afryki i założyli swoje siedziby na południu i wschodzie. W części środkowej zmieszali się z Celtami, dając początek ludom celtyberyjskim. Wybrzeża pozostawały pod panowaniem helleńskim. Iberowie byli rolnikami i pasterzami, swoje osady {Kordoba, Mataró} otaczali murami obronnymi.


Gdy Kartagina stała się potęgą równą dawnemu Tyrowi, zaczęła zwiększać swoje wpływy w basenie Morza Śródziemnego, zniszczyła Tartessos, przejęła kontrolę nad cieśniną Gibraltarską, założył miasto Ibizę, zdobyła Sycylię i Korsykę, a w końcu i Sardynię, która służyła za bazę do dalszych działań. Wkrótce potem doszło do starcia między Rzymem i Kartaginą, dwiema potęgami handlowymi. Wojny punickie były największym konfliktem starożytności. W pierwszej z nich Kartagina utraciła kolonie na Sycylii, Korsyce i Sardynii. Wówczas wodzowie puniccy skierowali się ku Andaluzji, gdzie założyli nową Kartaginę, czyli dzisiejszą Cartagenę. Stamtąd ruszyli na północ, niestety Grecy, którzy miel tam swoje osady, sprzymierzyli się z Rzymem. W 219 roku p.n.e. wybuchła druga wojna punicka. Hannibal, syn Hamilkara, rozpoczął legendarny marsz na Rzym.


Podczas gdy Hannibal prowadził działania wojenne w Italii, Rzymianie atakowali jego oddziały pozostawione w Hiszpanii. W 210 roku p.n.e. padł ostatni bastion Kartaginy na Półwyspie Iberyjskim, starożytna osada Gadir. Zdobywcy postanowili wykorzystywać nadal rozwinięte rolnictwo i prowadzić dalszą eksploatację kopalń, które stanowił cenne źródło surowców. W kopalniach pracowało 40 000 niewolników, a uprawą ziemi zajęli się przysłani z Italii rzymscy osadnicy. Wkrótce pojawili się kupcy zakładając osady handlowe głównie w okolicach kopalń. Rzymianie byli założycielami większości współczesnych miast Hiszpanii. Wznosili je dla potrzeb wojskowych i handlowych, odznaczały się jednością kulturową nie spotykaną przedtem w Hiszpanii. Wcześniejsze osady powoli upodabniały się do miast rzymskich, przejmowały rzymski styl życia.


Za panowania cesarza Augusta istniał trzy prowincje: Provincja Beatica ze stolicą w Kordobie, Provincia Tarraconensis (Tarragona), oraz Luzytania ze stolicą w Meridzie. Pierwszym konsulem nie pochodzącym z Italii był Lucjusz Korneliusz Balbo {później cesarze Trajan, Hadrian, Teodezjusz}. Za wybitnych filozofów tego okresu uznaje się Retora, Senekę Starszego oraz jego syna, Senekę Młodszego (pochodzili z Kordoby). Chrześcijaństwo dotarło do Hiszpanii w III wieku. Wydaje się że przybyło wraz z kupcami i żołnierzami. Nowa religia rozprzestrzeniła się tak szybko, że Wizygoci zastali kraj już całkowicie chrześcijański.

KUCHNIA
Hiszpanie są dumni z faktu, że ich kuchnia odziedziczyła wszystko to, co najlepsze po ludach zamieszkujących Półwysep Iberyjski.
Każdy region Hiszpanii wykształcił swoją własną kuchnię, opierającą się na lokalnych wpływach oraz na lokalnie dostępnych i popularnych produktach.
I tak rejony nadmorskie gustują i wykorzystują owoce morza. Katalonia słynie ze swej własnej wersji potrawki z langusty, pomidorowej bouillabaise.

Typowe hiszpańskie śniadanie składa się z cafe solo lub cafe cortado (kawy czarnej lub z mlekiem), choć największą popularnością cieszy się cafe con leche - kawa ze śmietanką, dalej są bollos, czyli: bułeczki i churros - racuszki smażone tak, aby miały dość jasne zabarwienie.
Tradycyjny obiad składa się z: zupy, dania głównego - mięsnego albo rybnego - oraz całkiem ciekawego deseru, składającego się z owoców i sera. Surówkę do dania głównego często trzeba zamawiać osobno.
Kolacja spożywana jest, szczególnie w Katalonii, wiele później niż w Polsce. Przeważnie jest to coś lekkiego, restauracje serwują niemal zawsze kolację lekkostrawną i... złożoną z trzech dań.

WARUNKI NATURALNE


Una piel de toro ? skóra byka ? przychodzi na myśl Hiszpanom, gdy kontemplują kontury Półwyspu Pirenejskiego. Nieregularny pięciokąt wkomponowany w wody Zatoki Biskajskiej, Oceanu Atlantyckiego i Morza Śródziemnego jest zarysowany słabo rozwiniętą linią brzegową. Dość silnie rozwinięte jest wybrzeże północno-zachodnie (Galicja), gdzie liczne lejkowate ujścia rzek tworzą dogodne warunki naturalne do budowy portów. Na południu i wschodzie warunki te są na ogół znacznie mniej korzystne. Długość morskich wybrzeży Hiszpanii wynosi 3286 kilometrów. Na granicę lądową oddzielającą Hiszpanię od Francji i Andory przypadają 663 kilometry, a 1075 kilometrów na granicę z Portugalią i Gibraltarem. Krańcowe punkty to: na północy przylądek Estaca de Bares (43047? szerokości północnej), na południu przylądek Marroqui (360 szerokości północnej), na wschodzie- przylądek Creus (3019? długości wschodniej), na zachodzie przylądek Torinana (9018? długości zachodniej). Rozciągłość z północy na południe wynosi 815 kilometrów, ze wschodu na zachód- 1055 kilometrów. Hiszpania obejmuje 5/6 powierzchni Półwyspu Pirenejskiego i liczy 492 592 km2. Razem z Balearami i Wyspami Kanaryjskimi ma 504 748 km2. Na starym kontynencie większe są tylko Rosja i Francja. Do Hiszpanii należą też zaliczone do metropolii terytoria w Afryce Północnej (Ceuta, Melilla, Wyspy Chafarinas, Alhucemas i Penon de Valez de la Gomera) oraz obszar kolonialny, Sahara Hiszpańska. Bardzo pouczające jest objęcie Hiszpanii jednym spojrzeniem, Odkrywamy, że to kraj górzysty o przeciętnej wysokości- 600 metrów npm. Zbyt często więc monotonną równinę manczańską, która służy za nieodłączne tło dla don Kichota i Sancza Pansy, przyjmujemy za charakterystyczny typowy krajobraz Hiszpanii. Elementem wiążącym rzeźby terenu jest meseta, czyli rozległy płaskowyż kastylijski. Dookoła owego ?stolika?, czyli mesety, rozsiadły się wyniosłe postacie górskich olbrzymów. Na północy ? Góry Kantabryjskie (2642 m), które są zachodnim przedłużeniem Pirenejów, na południowym zachodzie ? Sierra Morena (1323 m), na południowym wschodzie ? potężny masyw Gór Betyckich (3478 m); na północnym wschodzie ? Góry Iberyjskie (2313 m). Na północno-zachodniej części płaskowzgórza wznoszą się góry Leon i krystaliczny masyw galicyjski. Na północ od Madrytu mesetę przecina z północnego wschodu na południowy zachód Kordyliera Centralna złożona z systemu pasm górskich ? Sierra de Guadarrama (2430 m), Sierra de Gredos (2592 m), Sierra de Gata (1367 m). Dolina rzeki Tag oddziela te łańcuchy gór od Gór Toledańskich (1448 m) i Sierra de Guadelupe (1443 m), którą z kolei dzieli od Sierra Morena dolina Gwadiany.
Roczna suma opadów 300?500 mm, na pn.-zach. ponad 1000 mm, w górach do 2000 mm; największa rzeka Ebro uchodzi do Morza Śródziemnego, inne rzeki: Duero, Tag, Gwadiana, Gwadalkiwir ? do Oceanu Atlantyckiego; na większości rzek duże wahania stanów wód; rzeki wykorzystywane do sztucznego nawadniania i do celów energetycznych.
W pd. i środk. części kraju roślinność śródziemnomor. ? zachowane szczątkowo wiecznie zielone lasy z dębem korkowym, oliwką, pinią; zbiorowiska wtórne: zarośla typu makia, na wyżynach suche murawy; w górach wykształcona piętrowość roślinna; lasy (często niszczone przez pożary) zajmują 31% pow. kraju.

GOSPODARKA



Hiszpania, jeszcze od niedawna zacofany kraj rolniczo-przemysłowy, dzięki gwałtownemu rozwojowi gospodarczemu w latach sześćdziesiątych zaczęła powoli przechodzić na tory gospodarki przemysłowo-rolniczej. Jeszcze w latach pięćdziesiątych na gospodarkę hiszpańską składał się stosunkowo słabo rozwinięty przemysł, skoncentrowany wyłącznie w trzech okręgach (Asturia, Baskonia, Katalonia) oraz niesłychanie zacofane rolnictwo, w którym sezonowe bezrobocie trapiło kilka milionów osób. Okres drugiej wojny światowej i późniejsza izolacja zmusiły Hiszpanie do autarkii gospodarczej. Opanowanie sytuacji ekonomicznej wymagało zwiększenia integracji państwa w kluczowych dziedzinach gospodarki. W 1941 roku utworzono Krajowy Instytut Przemysłu, którego celem miało być stymulowanie i ukierunkowywanie rozwoju gospodarczego głównie poprzez tworzenie przedsiębiorstw państwowych. INI podlega bezpośrednio Ministerstwu Przemysłu, posiada rozbudowane zespoły badawcze, a także 10 procent udziału w Banku Zagranicznym Hiszpanii. Do 1969 roku INI zamknęło bilans swojej działalności 57 wielkimi przedsiębiorstwami zatrudniającymi 170 tysięcy pracowników. Są to między innymi elektrownie, stocznie, kombinaty metalurgiczne ? SEAT w Barcelonie, kopalnie węgla i rudy głównie w Asturii i fosfatów na Saharze Hiszpańskiej, zakłady petrochemiczne ? Escombreras pod Kartageną.

KULTURA



Cywilizacja Hiszpanii jest syntezą najróżniejszych kultur przynoszonych przez rozliczne ludy, które napływały na Półwysep Pirenejski i tworzyły jego niezwykłe dzieje. Wszelako u jej postaw leży kultura Rzymu zaszczepiona na podłoże celtycko-iberyjskim, zabarwiona naleciałościami germańsko-wizygockimi i przeniknięta w znacznym stopniu wpływami arabsko-berberyjskimi. Hiszpania nazywa się ?panią czterech kultur?.
W Hiszpanii przed najazdem Rzymu wybrzeże śródziemnomorskie pozostające pod wpływami fenicjan, greków i Kartagińczyków kontrastowało z prymitywnym wnętrzem kraju. Opinia o kulturze interioru jednak powoli się zmienia, bowiem odkrycia archeologiczne przynoszą coraz to nowe niespodzianki. Ważnym wydarzeniem było odkrycie w 1897 roku pod Elche iberyjskiej rzeźby popiersia kobiety. W Tarragonie i w Sagunto Można oglądać fragmenty murów celtycko-iberyjskich.
Spuścizna cywilizacji rzymskiej jest ogromna. Do dziś jeszcze Hiszpanie korzystają z mostów rzymskich (Caceres, Merida, Salamanca, Cangos de Onis) i z latarni morskich (La Coruna). Zachowały się wspaniałe akwedukty (Segovia, Tarragona), amfiteatry (Sagunto, Sewilla), łuki tryumfalne (Tarragona, Merida). W okresie od I do IV wieku Hiszpania wydała wielu wybitnych uczonych (filozof Lucjusz Seneka, agronom Lucjusz Columela, geograf Pomponiusz Mela).
Wizygoci nie dążyli przed inwazją arabską osiągnąć poziomu, który pozwoliłby im stworzyć trwałe wartości kultury, zachowały się jedynie nieliczne zabytki, jak kościół św. Jana w Banos. Na okres Wizygocki przypada działalność św. Izydora z Sewilli, propagatora zasad scholastyki, autora prac teologicznych wypaczających idee filozofów greckich oraz rzymskich i stanowiących sformułowanie feudalnej ideologii.
Ważnym okresem postępów cywilizacji było panowanie Maurów. Hiszpania arabska swój wspaniały rozkwit zawdzięcza późniejszym związkom z krajami muzułmańskimi, które w następstwie podbojów przyswoiły sobie dziedzictwo kulturowe Persji, Azji Środkowej i Bizancjum.
Przez trzy wieki Półwysep oscylował między kulturą chrześcijańską, a mahometańską, dopiero upadek Kalifatu Kordowańskiego zadecydował, że Hiszpania wróciła na orbitę kultury europejskiej. Nie było by jednak wcale niezwykłe, gdyby Hiszpanie mówili po arabsku. Do dziś zostało w języku hiszpańskim około 3 tysięcy słów arabskich. Działalność naukowa Alfonsa X dała impuls do rozwoju nauki w całej Hiszpanii


LUDNOŚĆ



Hiszpania jest państwem wielonarodowościowym: Hiszpanie (73%), Katalończycy (16% ? Katalonia, pn.-wsch. Walencja i Baleary), Galisyjczycy (pn.-zach. H.), Baskowie (region Baskonii i Nawarry); katolicy (98%); przyrost naturalny wykazuje tendencję spadkową (z 12, 5? w 1965 do 0, 3? w 1995); średnia gęstość zaludnienia 77 mieszkańców na 1 km 2 ; ludność rozmieszczona nierównomiernie, skupiona na wybrzeżach (prow. Vizcaya 519 osób na 1 km 2 ), zwłaszcza śródziemnomorski; stopniowo wyludnia się wnętrze kraju (prow. Soria 9 osób na 1 km 2 ); maleje emigracja, rośnie imigracja, głównie z Portugalii, Afryki; w miastach 64% mieszk.; największe miasta: Madryt, Barcelona, Walencja, Sewilla, Saragossa, Mlaga, Bilbao. Struktura zatrudnienia: usługi 61% ludności zawodowo czynnej, przemysł ? 30%, rolnictwo ? 9%.
Gospodarka. Kraj zaliczany do grupy państw wysoko rozwiniętych; znaczny napływ kapitału zagranicznego ? inwestycje w przemyśle i turystyce; duże dysproporcje regionalne w rozwoju gospodarczym, najwyższy poziom osiągnęły regiony: Madryt, Katalonia, Baleary, najniższy ? Estremadura, Kastylia-La Mancha. Bardzo ważną rolę w gospodarce Hiszpanii odgrywa turystyka (57 mln osób, wpływy 19 mld dol. USA, 1993); główne regiony turystyczne: wybrzeże Morza Śródziemnego (Costa Brava, Costa Dorada, Costa del Sol) i Zatoki Biskajskiej, Baleary, Wybrzeże Kanaryjskie, ponadto Sierra Nevada oraz Madryt, Barcelona, Sewilla, Grenada; Hiszpania dysponuje jedną z największych na świecie baz hotelowych. Przemysł środków transportu, maszyn. i metal. dostarcza 31% wartości przemysłu przetwórczego; główne gałęzie przemysłu: samochodowy (Barcelona, Valladolid), stoczniowy (Kadyks, El Ferro, Vigo), chemiczny (w tym petrochemiczny ? Tarragona, Huelva), hutnictwo żelaza (największa huta w Avils) i metali nieżelaznych, włók. (zwł. bawełnianych skoncentrowany w Katalonii); duże znaczenie ma przemysł spożywczy (winiarski, olejarski, rybny, przetwórstwo owocowo-warzywne) rozmieszczony w całym kraju, największe ośrodki: Madryt, Barcelona, Walencja; 34% produkowanej energii elektrycznej pochodzi z elektrowni jądrowych; górnictwo ma coraz mniejsze znaczenie (likwidacja nierentownych kopalń); najważniejsze surowce mineralne: węgiel kamienny (gł. w G. Kantabryjskich), sole potasowe (Katalonia), rudy żelaza (Baskonia), rtęć (Almadn w Sierra Morena), cynk i ołów (Sierra Morena, G. Kantabryjskie). 2/3 użytków rolnych stanowią grunty orne i sady; rozpowszechniony system dzierżawy ziemi; latyfundia zajmują ponad połowę powierzchni ogólnej wszystkich gospodarstw i są rozmieszczone głównie na Mesecie Iberyjskiej i w Andaluzji; drobne gospodarstwa (minifundia) przeważają w południowej części kraju (Galicia, Baskonia); rolnictwo Hiszpanii specjalizuje się w produkcji roślinnej; wśród upraw trwałych dominują oliwki (2. miejsce w świecie, 1995) w pd. części H., winorośl w Katalonii, Walencji i Andaluzji, drzewa cytrusowe w Murcji i Walencji; największą powierzchnię gruntów ornych zajmują zboża: pszenica, głównie na Mesecie Iberyjskiej, żyto i kukurydza na pn., ryż na pd.; ponadto warzywa, ziemniaki, buraki cukrowe; na pd. zbiór kory z dębu korkowego; na Wyspach Kanaryjskich uprawa bananów i trzciny cukrowej; hodowla owiec (Meseta Iberyjska), bydła (pn. część kraju); rozwinięte rybołówstwo mor. (gł. tuńczyki i sardynki); gł. porty rybackie: Vigo, La Coru?a, Huelva. Transport samochodowy, kol. (w tym linia szybkiej kolei Madryt?Sewilla), lotn. (23 międzynarodowe porty lotnicze); gł. porty mor.: Bilbao, Barcelona, Algeciras?La Lnea, Tarragona; eksport maszyn, środków transportu, artykułów spożywczych, owoców cytrusowych; import urządzeń i sprzętu transportowego, paliw; handel gł. z Francją, Niemcami, Włochami, W. Brytanią.
Ustrój polityczny. Dziedziczna monarchia parlamentarna; konstytucja z 1978; głową państwa jest król; władza ustawodawcza należy do Kortezów Generalnych, złożonych z 2 izb: Kongresu Deputowanych i Senatu, o 4-letniej kadencji (mogą być rozwiązane przed jej upływem); Kongres (350 czł.) pochodzi z wyborów powsz.; Senat, będący izbą reprezentacji terytorialnej ? w części (208 czł.) z wyborów powsz. wg zasady równej reprezentacji prowincji, a w części (48 czł.) z wyboru przez parlamenty wspólnot autonom.; władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem na czele, odpowiedzialny politycznie przed Kongresem, mianowany przez króla; premierem zostaje przywódca partii (lub koalicji) mającej większość w Kongresie; każda z 17 wspólnot autonom. (regionów) ma własny statut, parlament i rząd.

FLAMENCO

Flamenco jest najpopularniejszą i najbardziej lubianą muzyką etniczną na świecie. Powstała w Andaluzji - regionie południowej Hiszpanii, w którym przez setki lat przewijały się kultury różnych państw i nacji. Andaluzja była krainą Fenicjan i Kartagińczyków, była kolonią grecką i Imperium Rzymskim, cesarstwem wizygockim i arabskim kalifatem oraz domem dla sefardyjskich Żydów i hinduskich Cyganów. Każda cywilizacja posiadała własne zwyczaje, muzykę i instrumenty. Po wielu latach, w wyniku wzajemnych wpływów i przemieszania się tych wszystkich elementów, na początku XIX wieku powstała tajemnicza, niezwykle ekspresyjna muzyka, którą dziś znamy pod nazwą Flamenco.

CORRIDA



"Corrida okrutny balet, teatr, widowisko kostiumowe, a może ceremonia niezwykłej religii, której rytuał wymaga, by jeden z uczestników stracił życie? Zapytajcie samych Hiszpanów, czym jest corrida, oni wiedzą najlepiej."
Każda walka byków przebiega według ściśle określonych reguł. Zaczyna się punktualnie, co w kulturze hiszpańskiej jest prawdziwym ewenementem. Bierze w niej udział zazwyczaj trzech matadorów z drużynami (cuardrillas), którzy kolejno zabijają sześć byków. Matador lub espada to właśnie ten, który zabija (hiszp. matar - zabijać, espada - szpada), a towarzyszą mu banderilleros z banerillas, haczykowatymi grotami-chorągiewkami, konni picadores z pikami i peones - pomocnicy z kapami.
Przed rozpoczęciem walki wszystkie drużyny w kolorowych strojach obchodzą arenę przy dźwiękach tradycyjnej muzyki w rytmie pasodoble i pozdrawiają władze zasiadające w loży oraz widzów. Każda walka dzieli nie na trzy części, tercios. Gdy byk wpada na arenę, peones absorbują jego uwagę kapami i zmuszają go do wykonywania skrętów w różne strony, co ma umożliwić matadorowi ocenę jego charakteru. Pikadorzy ranią byka pikami, rozjuszając go, a zarazem osłabiając. Banderilleros wbijają mu w kark chorągiewki, aby do rozdrażnić. Wreszcie następuje tercio de muerte, czyli część śmierci. Matador ze szpadą i małą szkarłatną kapą podchodzi do loży władz i prosi o formalna zgodę na zabicie byka. Następnie wykonuje eleganckie manewry kapą tuż przed rogami szarżującego zwierzęcia. Manewry te to określone gesty i kroki, podobne do kroków tanecznych. Jeden z najbardziej znanych kroków to pasodoble, który przeszedł do kultury hiszpańskiej, a następnie iberoamerykańskiej w formie tańca o tej samej nazwie. W tańcu pasodoble mężczyzna jest toreadorem a kobieta rozdrażnionym bykiem. Ruchy matadora na arenie do złudzenia przypominają taniec, a nie walkę na śmierć i życie. Jest to pokaz, dzięki któremu matador zdobywa podziw publiczności. Nie może jednak trwać zbyt długo. Przed upływem 5 minut matador ma stanąć przed rogami byka i zabić go dobrze wymierzonym pchnięciem szpady. Nie jest to wcale łatwe, musi bowiem wiedzieć, w którym momencie może zadać pchnięcie. Byk powinien wtedy stać na absolutnie prostych nogach ułożonych równolegle do siebie. Wtedy szpada przeniknie jego ciało aż do serca i zwierzę padnie od razu. Jeżeli matador chybi, musi szybko dobić byka specjalnym sztyletem. Martwy byk jest wyciągany przez grupę mułów, również przy wesołych dźwiękach pasodoble. Jeśli matador walczył wyjątkowo odważnie, zaszczyca się go uchem, a w szczególnych przypadkach - ogonem byka. Jeśli byk walczył wyjątkowo odważnie, zaszczyca się jego zwłoki ostatnim okrążeniem areny. Publiczność głośno komentuje widowisko, a po chwili na arenę wpada kolejny byk...

BALEARY


Baleary, hiszpańskie Islas Baleares, angielskie Balearic Islands, archipelag wysp w zachodniej części Morza Śródziemnego. Stanowią hiszpański region autonomiczny. Główne wyspy archipelagu: Majorka, Minorka i Pitiuzy, w których skład wchodzą Ibiza i Formentera. Łączna powierzchnia 5014 km2. 779 tys. mieszkańców (1994). Stolica Palma de Mallorca (na wyspie Majorka). Powierzchnia wysp, stanowiących pod względem geologicznym przedłużenie Gór Betyckich, górzysta (wysokość do 1445 m n.p.m. - Puig Major na wyspie Majorka), wybrzeża skaliste i trudno dostępne. Klimat łagodny, śródziemnomorski.
Wyspy są regionem turystycznym o międzynarodowym znaczeniu. Liczne kąpieliska morskie i uzdrowiska klimatyczne. Podstawą utrzymania ludności są usługi turystyczne, rolnictwo (uprawa zbóż, drzew cytrusowych, oliwek, winorośli, migdałowców, figowców), hodowla owiec, bydła i trzody chlewnej oraz rybołówstwo. Przemysł spożywczy i skórzany. Rzemiosło artystyczne. Rozwinięta sieć połączeń lotniczych i promowych między wyspami oraz z kontynentalną częścią Hiszpanii, a także z Algierem.
W starożytności wyspy były zamieszkane przez Iberów, stopniowo kolonizowane przez Fenicjan, Kartagińczyków, Greków i Rzymian, pod których władzę przeszły w 123 p.n.e. i pozostawały do V w. n.e. (w okresie cesarstwa były miejscem zesłania). Następnie (od 425) najeżdżane i rządzone przez Wandalów, Wizygotów i Bizancjum. W końcu VIII w. podbite przez Maurów, stały się bazą dla piratów grasujących po Morzu Śródziemnym. W latach 1229-1235 król Aragonii Jakub I Zdobywca opanował Baleary i wypędził z nich Maurów, których miejsce zajęli osadnicy z Katalonii (na Minorce pozostał jednak do 1287 wasalny emirat arabski). W latach 1262-1344 należały do wyodrębnionego z Aragonii Królestwa Majorki. Następnie ponownie w składzie Aragonii, od XV w. - zjednoczonej Hiszpanii.
W latach 1708-1756, 1763-1782 i 1798-1802 Minorka należała do Wielkiej Brytanii, a od 1756 do 1763 do Francji. Podczas hiszpańskiej wojny domowej (1936-1939) Majorka i Ibiza pozostawały pod panowaniem wojsk nacjonalistycznych gen. F. Franco y Bahamonde, Minorka zaś była ważną bazą morską republikanów.
Od 1983 Baleary mają status regionu autonomicznego Hiszpanii.



UNIA EUROPEJSKA



Myśl o zjednoczeniu Europy ma wiekową tradycję, a jej początek można umieścić w późnym średniowieczu, kiedy to nastąpił upadek znaczenia cesarstwa i rozpoczęło się budowanie państw suwerennych w Europie.
Idea zjednoczenia Europy propagowana była przez wielu myślicieli i uczonych, w tym prawników, a także przez mężów stanu. Gdy chodzi o tych ostatnich, to chyba pierwszym z nich był król czeski Jerzy z Podiebradu, którego projekt z lat 1462 ? 1464 przewidywał utworzenie związku państw europejskich, w ramach którego powołany miał być m. in. Obligatoryjny arbitraż dla rozstrzygania sporów między państwami europejskimi. Projekt Jerzego z Podiebradu przewidywał również utworzenie zgromadzenia, które podejmowały by decyzje większością głosów.
Kilka wieków później, już w okresie Ligi Narodów, francuski minister spraw zagranicznych Aristide Briand, znany bardziej jako współtwórca Traktatu o wyrzeczeniu się wojny (tzw. Pakt Brianda ? Kelloga z 27 sierpnia 1928 r.), wystąpił w 1930 r. z memorandum, w którym proponował utworzenie stowarzyszenia państw europejskich o charakterze federacyjnym, miał to być tzw. System Europejskiej Unii Federalnej. Unia Federalna miała działać w obrębie Ligi Narodów. Projekt ten zakładał respektowanie suwerenności państw członkowskich planowanego stowarzyszenia i nie zawierał żadnych elementów tego, co dzisiaj nazywa się ponadnarodowością. Projekt był rozpatrywany w ramach Ligi Narodów, lecz następnie propozycja ta ?umarła powolną śmiercią, zamordowana przez wzrastające międzynarodowe tarcia i brak zaufania?.
Po drugiej wojnie światowej wielkim promotorem zjednoczenia Europy stał się Winston Churchill, który w Zurychu w 1946 r. Wystąpił z ideą utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy, jednak bez udziału Wielkiej Brytanii, która w jego zamyśle miała być łącznikiem pomiędzy zjednoczoną Europą a Stanami Zjednoczonymi Ameryki.
Zbieg wieku czynników sprzyjających budowaniu zjednoczonej Europy był wyjątkowy. Niefortunnie jednaj czynniki te sprawiły jednocześnie, że budowanie zjednoczonej Europy ograniczyło się tylko do jej zachodniej części. Pierwszym ? może zasadniczym ? czynnikiem był polityczny podział Europy i narastający już wkrótce po zakończeniu wojny konflikt Wschód ? Zachód oraz związane z tym silne poczucie zagrożenia zachodnioeuropejskich społeczeństw ze strony ZSRR. Jednocześnie zachodni Europejczycy uświadomili sobie swoją własną słabość gospodarczą i uzależnienie od USA. Trzeba jednak od razu dodać, że niebagatelne znaczenie miało to, że tendencje zjednoczeniowe w Europie zachodniej były całkowicie zgodne z intencjami Stanów Zjednoczonych. Istotne znaczenie w tym zakresie miały też francuskie dążenia do odbudowy wielkomocarstwowej pozycji, a także, bez wątpienia, wymagający jakiegoś rozwiązania problem odbudowy Niemiec.
W takich to uwarunkowaniach zaczęły, wkrótce po wojnie, powstawać organizacje międzynarodowe państw europejskich.

Unia zachodnia i Unia Zachodnioeuropejska

17 marca 1948 r. Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja i Wielka Brytania podpisały tzw. Pakt Brukselski powołujący do życia unię Zachodnią. Unia Zachodnia była sojuszem woskowym, jednak Pakt Brukselski przewidywał również rozwijanie współpracy politycznej, gospodarczej i kulturalnej między stronami. Pakt Brukselski uwzględniał także możliwość ponownej agresji niemieckiej. 23 października 1954 r. W ramach pakietu tzw. Układów Paryskich podpisany został Protokół w sprawie zmiany i uzupełnienia Paktu Brukselskiego, na podstawie którego do Unii włączone zostały Republika Federalna Niemiec i Włochy. Unia Zachodnia została zastąpiona Unią Zachodnioeuropejską (UZE). Przekształcenie Unii Zachodniej w Unię Zachodnioeuropejską związane było z niedojściem do skutku Układu o Europejskiej Wspólnocie Obronnej z 27 maja 1952 r. Ze względu na negatywne stanowisko parlamentu francuskiego, który w 1953 r. Odmówił wyrażenia zgody na jego ratyfikację. W skład UZE wchodzi obecnie 10 państw Europy Zachodniej. Wymieniony wyżej Protokół z 23 października 1954 r. Wszedł w życie 6 maja 1955 r. Pakt Brukselski miał wygasnąć w 1998 r. Lecz UZE funkcjonuje nadal. Zgodnie z postanowieniami Traktatu z Maastricht i Traktatu Amsterdamskiego, Rada Europejska podjęła na początku czerwca 1999 r. Decyzję, że struktury UZE zostaną włączone do Unii Europejskiej jako element Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (II filar WE). O zagadnieniu tym będzie jeszcze mowa w ramach problematyki instytucjonalnej UE.

Organizacja Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC) i Organizacja Wspólnoty Gospodarczej i Rozwoju (OECD)

Pierwsza z wymienionych organizacji została powołana na podstawie Konwencji z 19 kwietnia 1948 r., podpisanej przez 16 państw zachodnioeuropejskich, obejmując również zachodnie strefy okupacyjne Niemiec (RFN stała się jej członkiem z chwilą swego powstania w 1949 r.). W 1959 r. Hiszpania stała się 18 członkiem. Zadaniem tej organizacji było stworzenie struktury organizacyjnej do realizacji planu Marshalla. Na podstawie Konwencji Paryskiej z 14 grudnia 1960 r. Została ona przekształcona w Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju. Pierwotnymi uczestnikami OECD było 20 państw, w tym Stany Zjednoczone i Kanada. Obecnie liczy ona 28 członków a najmłodsi z nich to Czechy (od 1995 r.) oraz Węgry i Polska (od 1996 r.).
Głównymi celami OECD jest osiąganie możliwie najwyższego wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i stopy życiowej w krajach członkowskich oraz rozwijanie stosunków gospodarczych z innymi krajami. OECD koncentruje swoją działalność na zapewnieniu swobody przepływu kapitału i ochronie inwestycji zagranicznych.

Pakt Atlantycki (Organizacja Traktatu Północnego Atlantyku ? NATO).

Pakt Atlantycki podpisany został w Waszyngtonie 4 kwietnia 1949 r. Przez 12 państw, którymi były: Francja, Wielka Brytania, Belgia, Holandia, Luksemburg, Dania, Islandia, Norwegia, Włochy, Portugalia, Kanada i Stany Zjednoczone. Później do Paktu zostały zaproszone i przystąpiły kolejne państwa: Grecja i Turcja (1952 r.), Republika Federalna Niemiec (1955 r.) oraz Hiszpania (1982 r.).
Pakt Atlantycki jest traktatem sojuszniczym o samoobronie zbiorowej ? zgodnie z artykułem 51 Karty Narodów Zjednoczonych. Stosownie do tego art. 5 Paktu stanowi, iż napaść zbrojna na jedną lub kilka stron w Europie lub Ameryce Północnej będzie uważana za napaść przeciwko wszystkim stronom. Jeżeli taka napaść zbrojna nastąpi, każda ze stron wykonując prawo do samoobrony indywidualnej i zbiorowej udzieli pomocy stronie lub stronom w taki sposób napadniętym, podejmując natychmiast indywidualnie i w porozumieniu z innymi stronami taką akcję, jaką uzna za konieczną ? nie wyłączając użycia siły zbrojnej.
NATO dysponuje rozbudowanymi strukturami wojskowymi i politycznymi. W lipcu 1997 r. Polska, Czechy i Węgry zostały zaproszone do podjęcia rokowań celem przystąpienia do Paktu Atlantyckiego i formalnie stały się jego członkami w dniu 16 marca 1999 r.

Rada Europy

Organizacja ta powstała na podstawie Statutu podpisanego 5 maja 1949 r. W Londynie przez 10 państw (Francja, Wielka Brytania, Belgia, Holandia, Luksemburg, Dania, Islandia, Włochy, Norwegia i Szwecja). Początkowo w piśmiennictwie polskim była ona nazywana niewłaściwie Radą Europejską (właściwa nazwa: Council of Europe, Conseil de l?Europe, Europarat), na co trzeba zwracać szczególną uwagę obecnie wobec istnienia Rady Europejskiej jako organu Unii Europejskiej. Obecnie w skład Rady Europy wchodzi 39 państw i obejmuje ona swoim członkostwem także państwa Europy Środkowej i Wschodniej, łącznie z Rosją. Zgodnie ze Statutem, celem Rady Europy jest osiągnięcie większej jednomyślności między jej członkami dla ochrony i realizacji ideałów i zasad, będącym ich wspólnym dziedzictwem i ułatwiających ich postęp gospodarczy i społeczny. Rada Europy jest najbardziej znana z utworzenia w jej ramach systemu ochrony praw człowieka na podstawie Konwencji z dnia 4 listopada 1950 r. O Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności uzupełnianej kolejnymi protokołami.
Wymienione wyżej organizacje międzynarodowe państw zachodnioeuropejskich, które powstały lub miały swój początek przed powstaniem Wspólnot Europejskich zostały zbudowane według wzorca tradycyjnych organizacji międzynarodowych, z tym jednakże, że NATO jako euro-atlantycka organizacja sojusznicza dysponuje zintegrowanymi strukturami wojskowymi.

POWSTANIE WSPÓLNOT EUROPEJSKICH.

Europejska Wspólnota Węgla i Stali

W dniach od 7 do 10 maja 1948 r. Odbywał się w Hadze Kongres Europejski, w którym udział wzięło ok. 750 uczestników z 26 państw europejskich.. Kongres wystąpił z postulatem utworzenia unii politycznej i gospodarczej, otwartej dla wszystkich narodów europy żyjących w systemach demokratycznych i zobowiązujących się do przestrzegania projektowanej karty praw człowieka. Wielkie oczekiwania dotyczące utworzenia unii nie zostały spełnione, ale bezpośrednim następstwem Kongresu było utworzenie Rady Europy. W tym czasie zaczął się rozwijać już konflikt Wschód ? Zachód prowadząc do paraliżu Organizacji Narodów Zjednoczonych, której głównym zadaniem było utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Z drugiej strony w samej Europie Zachodniej zaczął narastać konflikt francusko ? niemiecki na tle statusu Saary. Status ten traktował, że Francja przyznaje Saary specjalną autonomię. Ostatecznie Saara została przyłączona do RFN z dniem 1 stycznia 1957 roku. W tej sytuacji nową inicjatywę na rzecz integracji zachodnioeuropejskiej podjęła Francja, której przyświecały dwa cele. Przede wszystkim Francja szukała gwarancji, że odbudowane państwo niemieckie (RFN) będzie państwem pokojowym. Tak więc planowane ścisłe powiązanie przemysłów węglowo ? stalowych Francji i Niemiec (a także innych państw Europy Zachodniej) miało na przyszłość wyeliminować możliwość nowej wojny między Francją a Niemcami. Następnie, Francja przystąpiła do odbudowy swojego przemysłu ciężkiego (Plan Monneta), a planowany rozwój sektora węglowo ? stalowego znacznie przewyższał zapotrzebowanie francuskiego rynku wewnętrznego i dlatego Francja szukała nowego rynku dla zbytu produktów tego sektora.
Wobec sprzyjającej takim zamysłom atmosfery w Europie Zachodniej, francuski minister spraw zagranicznych Robert Schuman wystąpił w dniu 9 maja 1950 r. z oświadczeniem, w którym proponował połączenie przemysłów węgla i stali Francji i Niemiec (a także innych państw zachodnioeuropejskich) oraz podporządkowanie ich organowi ponadnarodowemu (Plan Schumana).
18 kwietnia 1951 r. został w Paryżu podpisany Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (European Coal and Steel Community ? ECSC, Communaute europeenne du Carbon et de I?Acier ? C.E.C.A., Europaische Gemeinschaft fur Kohle und Stahl ? EGKS). Traktat został podpisany przez sześć państw: Francję, Belgię, Holandię, Luksemburg, RFN i Włochy, a wszedł w życie dnia 23 lipca 1952 r.; został on zawarty na lat 50 licząc od dnia wejścia w życie, co oznacza, że pozostanie on w mocy do roku 2002. W 1991 r. Komisja Wspólnot wypowiedziała się za jego wygaśnięciem w tym terminie (a więc przeciwko przedłużeniu jego obowiązywania na dalszy okres). Pozostający jeszcze okres do jego wygaśnięcia ma być wykorzystany na przygotowanie przejęcia funkcji EWWiS przez Wspólnotę Europejską.



Europejska Wspólnota Gospodarcza I Europejska Wspólnota Energii Atomowej.

Po powstaniu EWWiS podejmowane były próby odbudowania jej poprzez ustanowienie Europejskiej Wspólnoty Obronnej i Europejskiej Wspólnoty politycznej. Wobec ich niepowodzenia, państwa zachodnioeuropejskie postanowiły skoncentrować się na integracji gospodarczej, a przede wszystkim na liberalizacji handlu między nimi.
5 sierpnia 1955 r. odbyła się w Messynie konferencja ministrów zagranicznych państw członkowskich EWWiS, n której podjęto decyzję o utworzeniu Komitetu pod przewodnictwem belgijskiego ministra spraw zagranicznych Paula Spaaka, którego zadaniem było przygotowanie planów utworzenia wspólnego rynku i wspólnoty energii atomowej. Odpowiednie plany (Raport Spaaka) zostały przedstawione 21 kwietnia 1956 r. Na podstawie Raportu Spaaka uzupełnionego opinią ?Trzech Mędrców? odnośnie do wspólnoty atomowej odbyły się dalsze rokowania, w toku których opracowane zostały teksty odpowiednich traktatów.
25 marca 1957 r. na zwołanej do Rzymu konferencji podpisane zostały: Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą ? EWG (European Economic Community ? EEC, Communaute economique europeenne ? C.E.E., Europaische Wirtschaftgemeinschaft ? EWG) praz Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej ? EWEA 9European Atomic Energy Community ? EAEC, Europaische Atomgemeinschaft ? EAG, Communaute europeenne de l?energie atomique ? C.E.E.A.). EWG potocznie nazywana była wspólnym rynkiem (Common Market, Marche commun, Gemeinsamer Market), a EWEA ? Euratomem (Euratom ? w trzech językach jednakowo). Jak już wspomniano wyżej, oba traktaty założycielskie nazywane są potocznie Traktatami Rzymskimi.
Traktaty ustanawiające EWG i EWEA zostały podpisane przez sześć państw członkowskich i weszły w życie 1 stycznia 1958 r. Oba Traktaty zostały zawarte na czas nieokreślony (art. 208 Traktatu EWEA).
Traktat ustanawiający EWG był obszernym aktem składającym się 248 artykułów, 4 aneksów i 9 protokołów oraz Konwencji dotyczącej stowarzyszenia ze Wspólnotą zamorskich krajów i terytoriów.
Traktat ustanawiający Euratom obejmuje 225 artykułów, 5 aneksów i 1 protokół.


Jednolity Akt Europejski

Pierwszym po wielu latach znaczącym krokiem w kierunku Unii Europejskiej było podpisanie Jednolitego Aktu Europejskiego w dniach 17 i 28 lutego 1986 r. (trzy państwa ówczesnej ?dwunastki? Wspólnot ? Włochy, Grecja i Dania podpisały go w drugim terminie), który wszedł w życie 1 lipca 1987 r. Traktat ten ? JAE jest bowiem umową międzynarodową, a swą nazwę zawdzięcza temu, że zawiera ona zarówno postanowienia wprowadzające zmiany do Traktatów założycielskich Wspólnot, jak i postanowienia kładące podwaliny pod obecny ?drugi filar? Unii Europejskiej.
W preambule Aktu, państwa ? strony wyraziły swa wolę kontynuowania dzieła zapoczątkowanego Traktatami ustanawiającymi Wspólnoty i przekształcenia całokształtu stosunków pomiędzy ich państwami członkowskimi w Unię Europejską (Akt nawiązuje tu do Uroczystej Deklaracji Rady Europejskiej ogłoszonej w Stuttgarcie 19 czerwca 1983 r.). Unia Europejska ma być budowana na fundamencie istniejących Wspólnot z jednej strony i sformalizowanej przez Akt, Europejskiej Wspólnoty Politycznej z drugiej strony. Ta ostatnia była formą współpracy państw członkowskich istniejącą faktycznie od 1970 r. JAE nadał jej formalnie kształt organizacyjny (Tytuł III Aktu). Odtąd Wspólnoty Europejskie i Europejska Współpraca Polityczna miały, zachowując jednak odrębność organizacyjną względem siebie, wspólnie podejmować kroki na drodze do urzeczywistniania Unii Europejskiej (art. 1).
JAE ustanowił Radę Europejską. W skład Rady Europy wchodzą szefowie państw lub rządów państw członkowskich oraz przewodniczący Komisji Wspólnot, którzy są wspomagani przez ministrów spraw zagranicznych i jednego członka Komisji. Rada Europejska spotyka się dwa razy w roku. W ten sposób JAE sformalizował odbywające się od dłuższego czasu konferencje ?na szczycie? szefów państw lub rządów państw członkowskich.
JAE w sposób istotny rozwinął i pogłębił dziedziny prawa instytucjonalnego i materialnego Wspólnot. W sferze prawa instytucjonalnego należy tu wspomnieć przede wszystkim o wzmocnieniu roli Parlamentu Europejskiego (tę nazwę wprowadził formalnie dopiero JAE) poprzez wprowadzenie postępowania współpracy w zakresie stanowienia prawa. JAE przewidział również powołanie Sądu Pierwszej Instancji.
W sferze prawa materialnego wprowadził do zakresu działalności Wspólnot nowe ?polityki? i postanowił o ustanowieniu ?Rynku Wewnętrznego? do dnia 31 grudnia 1992 r.
Postanowienia w sprawie zmiany Traktatów ustanawiających Wspólnoty (Tytuł II, art. 4 ? 27) zostały wprowadzone do odnośnych Traktatów, a więc stały się częścią prawa pierwotnego wspólnotowego. Pozostałe część postanowień JAE reguluje tradycyjne formy współpracy międzynarodowej (Europejska Wspólnota polityczna).
JAE podlegał ratyfikacji przez wszystkie jego strony (a więc państwa członkowskie Wspólnot) zgodnie z ich wymaganiami konstytucyjnymi i wchodził w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po złożeniu ostatniego dokumentu ratyfikacyjnego, co nastąpiło ? już jak wspomniano ? 1 lipca 1987 r.

Traktat o Unii Europejskiej

Traktat z Maastricht

Na posiedzeniu w Hanowerze w czerwcu 1988 r. Rada Europejska podjęła decyzje o możliwie najszybszym uzupełnieniu Rynku Wewnętrznego przez Unię Gospodarczą i Monetarną. Unia ta miała być budowana począwszy od 1 lipca 1990 r. (początek etapu). Na posiedzeniu Rady Europejskiej w czerwcu 1989 r. w Madrydzie postanowiono zwołać konferencję rządów państw członkowskich, stosownie do artykułu 236 Traktatu ustanawiającego EWG, w celu utworzenia unii Gospodarczej i monetarnej. Ponieważ równocześnie na scenie europejskiej pojawiły się nowe problemy polityczne (zwłaszcza kryzys jugosłowiański), na posiedzeniu Rady Europy w Dublinie w czerwcu 1990 r. postanowiono wzmocnić współpracę w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz zwołać w tym celu konferencję rządową (również w trybie art. 236 Traktatu EWG) w sprawie Unii Politycznej.
Obie konferencje rządowe ? w sprawie Unii Gospodarczej i Monetarnej oraz Unii Politycznej ? zostały otwarte zgodnie z decyzją posiedzenia Rady Europejskiej odbywającego się w Rzymie w dniach 14 i15 grudnia 1990 r. Opracowane na obu konferencjach projekty zostały następnie połączone na posiedzeniu Rady Europejskiej w Maastricht (9 i 10 grudnia 1991 r.) w jeden projekt Traktatu o unii Europejskiej, który został podpisany przez dwanaście krajów członkowskich Wspólnot w Maastricht w dniu 7 lutego 1992 r.
Droga do wejścia w życie Traktatu o Unii Europejskiej nie okazała się jednak łatwa. Według art. R podlegał on ratyfikacji przez wszystkie umawiające się strony zgodnie z ich wymogami konstytucyjnymi, a miał wejść w życie z dniem 1 stycznia 1993 r., o ile zostaną złożone wszystkie dokumenty ratyfikacyjne, a jeśli to nie nastąpi, to pierwszego dnia miesiąca następującego po złożeniu dokumentu ratyfikacyjnego (rządowi włoskiemu) przez ostatnie państwo ? sygnatariusza. Konstytucje Danii i Irlandii przewidywały w tej sprawie obowiązkowe referendum.
Referendum w Danii (2 czerwca 1992 r.) dało wynik negatywny i dlatego Rada Europejska przyjęła na posiedzeniu w Edynburgu w grudniu 1992 r. specjalne uregulowanie dla Danii dotyczące obywatelstwa Unii Europejskiej, Unii Gospodarczej i Walutowej oraz polityki bezpieczeństwa. Wreszcie w RFN czekano na wynik orzeczenia Federalnego Trybunału Konstytucyjnego o zgodności Traktatu Unii z Konstytucją. Ostatecznie Traktat wszedł w życie 1 listopada 1993 r.
Traktat z Maastricht jest umową międzynarodową obejmującą preambułę i artykuły od A do S zgrupowane w siedem tytułów.
- Tytuł I ? to postanowienia wspólne
- Tytuł II ? obejmuje art. G, zawierający postanowienia dotyczące zmiany Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą ze względu na ustanowienie Wspólnoty Europejskiej. Postanowienia te zostały włączone do Traktatu o WE
- Tytuł III ? to postanowienia art. H wprowadzające zmiany do Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali. Postanowienia te zostały włączone do EWWiS.
- Tytuł IV ? to postanowienia art. I dotyczące zmian w Traktacie ustanawiającym Europejską Wspólnotę Energii Atomowej. Postanowienia te zostały włączone do odnośnego Traktatu.
- Tytuł V ? obejmuje grupę postanowień art. J ? J.11 w sprawie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa.
- Tytuł VI ? to postanowienia art. K ? K.9 dotyczące Współpracy w zakresie Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych.
- Tytuł VII ? obejmuje art. L ? S stanowiące postanowienia końcowe.

Jak z powyższego wynika, postanowienia Tytułów I, V, VI, VII dotyczą Unii Europejskiej, a więc jej celów, struktury, filaru drugiego i trzeciego.
Gdy chodzi o Wspólnoty Europejskie, to podstawowe znaczenie ma art. G. Artykuł ten wprowadził nazwę ?Wspólnota Europejska? dla dotychczasowej EWG. Przewidziana Unia Gospodarcza i Walutowa została zintegrowana ze Wspólnota Europejską. Do Traktatu WE zostały również wprowadzone postanowienia dotyczące obywatelstwa Unii (odtąd cz. 2 traktatu). Do części 1 traktatu (Zasady) włączono zasadę subsydiarności. Następnie, została wzmocniona pozycja Parlamentu poprzez wprowadzenie postępowania współdecydowania w zakresie stanowienia wtórnego prawa wspólnotowego.
Do zakresu materialnego działalności Wspólnot wprowadzono także nowe polityki (oprócz polityki gospodarczej i monetarnej), jak polityka społeczna, polityki dotyczące oświaty, kształcenia i młodzieży, kultury, zdrowia, ochrony konsumenta, sieci transeuropejskich i przemysłu.

Traktat Amsterdamski.

Już od marca 1996 r. trwała konferencja międzynarodowa państ członkowskich Unii Europejskiej, której celem było przygotowanie reformy instytucjonalnej Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej. Opracowany przez konferencję projekt traktatu został przyjęty na posiedzeniu Rady Europejskiej, które odbywało się w Amsterdamie w dniach od 15 ?18 czerwca 1997 r. Traktat Amsterdamski stanowi nową wersję Traktatu o Unii Europejskiej. Traktat ten ? tak jak wcześniejsze traktaty ? podlegał procedurze ratyfikacyjnej i wszedł w życie 1 maja 1999 r.
Traktat ma strukturę bardzo skomplikowaną, obejmuje liczne protokoły, załączniki i deklaracje. Traktat wprowadza nową numerację artykułów. W części dotyczącej samej Unii Europejskiej literowe oznaczenie artykułów zastąpiono oznaczeniem cyfrowym. Traktat o Wspólnocie Europejskiej obejmuje obecnie 314 artykułów (poprzednio 248, znikły oznaczenia artykułów, np. art. 130a, 130b, 130c....130q).
Założenia planowanej reformy instytucjonalnej nie zostały w pełni zrealizowane. Zwłaszcza, nie osiągnięto porozumienia w dwóch ważnych kwestiach: składu Komisji oraz systemu większości kwalifikowanej w Radzie.
Co przede wszystkim udało się osiągnąć?
Przede wszystkim ustalono wyraźne zasady na których opiera się Unia, a więc zasady wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych swobód i rządów prawa. W związku z tym przewidziano możliwość zawieszenia w pewnych prawach państwa członkowskiego naruszającego te zasady. Zakresem działania filaru trzeciego Unii objęto Umowę z Schengen. Wprowadzone postanowienia dotyczące ?ścisłej współpracy? zarówno na szczeblu Wspólnoty (to zostało już omówione), jak na szczeblu Unii Europejskiej, co ma duże znaczenie zwłaszcza w zakresie filaru trzeciego, któremu dano nową nazwę (Współpraca Policyjna i Sądowa). W ramach filaru trzeciego znacznie zwiększył się zakres Jurysdykcji Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Został poszerzony zakres podejmowania decyzji większością kwalifikowaną w zakresie filaru drugiego Unii ? Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Jakkolwiek w samym Traktacie o Unii Europejskiej nie rozstrzygnięto definitywnie sprawy włączenia Unii Zachodnioeuropejskiej do Unii Europejskiej pozostawiając tę sprawę do decyzji Rady Europejskiej, to jak wiemy, decyzja ta zapadła.
Oprócz wyżej wymienionych, wprowadzono także zmiany o mniejszym znaczeniu.

Cele i zasady Unii Europejskiej

Cele Unii zostały określone w art.2 (d. B) TEU. Są one następujące:
- popieranie postępu ekonomicznego i społecznego, osiągnięcie wysokiego poziomu zatrudnienia, osiągnięcie zrównoważonego i stałego rozwoju, w szczególności poprzez stworzenie obszaru bez granic wewnętrznych, wzmocnienie spójności ekonomicznej i społecznej oraz ustanowienie unii gospodarczej i walutowej, ostatecznie z jedną walutą, zgodnie z postanowieniami Traktatu;
- potwierdzenie swojej tożsamości w płaszczyźnie międzynarodowej, w szczególności poprzez urzeczywistnienie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, łącznie z programowaniem wspólnej polityki obronnej, która mogłaby prowadzić do wspólnej obrony.
- Wzmacnianie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich poprzez wprowadzenie obywatelstwa Unii.
- Utrzymanie i rozwój Unii jako przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w której swobodny przepływ osób zostaje zapewniony w powiązaniu z właściwymi środkami dotyczącymi kontroli na granicach zewnętrznych, azylu, imigracji oraz zapobieganiu i zwalczaniu przestępczości;
- Pełne zachowanie i dalszy rozwój acquis communautaire, przy rozważeniu, w jakim zakresie polityki i formy współpracy wprowadzone przez Traktat wymagają rewizji w celu zapewnienia efektywności funkcjonowania mechanizmów i instytucji Wspólnoty.


Cele Unii mają być osiągane zgodnie z warunkami ustalonymi w Traktacie i przewidzianym w nim harmonogramem, z równoczesnym poszanowaniem subsydiarności, tak jak została ona określona w art. 5 Traktatu o Wspólnocie Europejskiej.
Oprócz zasad powyższych art. 6 TEU formułuje jeszcze dalsze:
- Unia respektuje prawa podstawowe zagwarantowane w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności podpisanej w Rzymie 4 listopada 1950 r.
- Unia respektuje tożsamość narodową państw członkowskich
- Unia zapewnia sobie środki konieczne do osiągnięcia swoich celów i prowadzenia swoich polityk.


Państwa członkowskie Unii

Traktat o unii Europejskiej wprowadził jednolite członkostwo Unii jako całości (art. O, obecnie art. 51). Odrębne postanowienia Traktatów założycielskich Wspólnot, dotyczących przystąpienia do nich, zostały uchylone. Oznacza to, że obecnie państwa trzecie przystąpić mogą jedynie do Unii Europejskiej, a nie do trzech Wspólnot, jak to miało miejsce wcześniej. Ponieważ Unia opiera się na trzech filarach, przeto nie można uczestniczyć tylko w filarze drugim czy trzecim.
Zagadnienie dotyczące szczegółowych warunków i procedury przyjmowania nowych członków omówione są w innym miejscu. Tu chodzi jedynie o informację o tym, jak poszerzał się krąg Wspólnot i Unii. Gdy chodzi o warunki, jakie musi spełnić państwo ubiegające się o członkostwo, wystarczy tu ogólnie stwierdzić, że musi być ono państwem europejskim.
Jak już wspomniano, Traktaty ustanawiające Wspólnoty zostały pierwotnie zawarte przez 6 państw: Belgię, Holandię, Luksemburg, Francję, Włochy i RFN.
22 stycznia 1972 r. został podpisany Traktat w sprawie przystąpienia do Wspólnot Danii, Irlandii, Norwegii i Wielkiej Brytanii. Negatywny wynik referendum w Norwegii sprawił, że państwo to nie ratyfikowało Traktatu. Jego wejście w życie nastąpiło dnia 1 stycznia 1973 r. i z tym dniem ?szóstka? przekształcił się w ?dziewiątkę?.
28 maja 1979 r. został podpisany Traktat w sprawie przystąpienia Grecji. Po wejściu w życie 1 stycznia 1981 r., państwo to stało się 10 członkiem Wspólnoty.
12 czerwca 1985 r. zostały podpisane Traktaty o przystąpieniu Hiszpanii i Portugalii, które weszły w życie 1 stycznia 1986 r. W tym momencie mamy już do czynienia ze wspólnotową ?dwunastką?.
Wreszcie, 24 czerwca 1994 r. został podpisany Traktat o przystąpieniu do Unii Europejskiej (już zgodnie z art. 0 Traktatu o Unii) Austrii, Norwegii, Szwecji i Finlandii. Referendum w Norwegii ponownie wypadło negatywnie i tylko trzy spośród wymienionych państw stały się członkami Unii z dniem 1 stycznia 1995 r. W ten sposób mamy w tej chwili do czynienia ze wspólnotowo ? unijną ?piętnastką?.
Wnioski o przyjęcie do Unii (lub wcześniej do Wspólnot) złożyły następujące państwa: Turcja (1987), Maroko (1987), Malta (1990), Cypr (1990), Szwajcaria (1992), Węgry (1994), Polska (8 kwietnia 1994), Rumunia (1995), Słowacja (1995), Estonia (1995), Czechy (1995), Słowenia (1996) oraz Litwa, Łotwa i Bułgaria.
Osobliwością w tej grupie jest oczywiście wniosek Maroka, które nie jest państwem europejskim i do jego przyjęcia potrzebna była by zmiana art. 51 Traktatu o Unii. Gdy chodzi o Turcję, to tego problemu nie ma, gdyż państwo to uważane jest za państwo europejskie, a Traktat o stowarzyszeniu Turcji ze Wspólnotami z 1963 r. wyraźnie przewiduje późniejsze jej do nich przystąpienie.
W lipcu 1997 r. Komisja wytypowała pięć państw Europy środkowej, z którymi należy w pierwszej kolejności rozpocząć rozmowy w sprawie przystąpienia do Unii. Są nimi: Estonia, Polska, Czechy, Węgry i Słowenia. Rozmowy te podjęte zostaną również z Cyprem, którego wniosek spotkał się z wcześniejszą odmową.Te państwa zostaną przyjęte 1 maja 2004 roku.

Flaga Europy
Każdy zna flagę europejską, jest to okrąg złożony z dwunastu złotych gwiazd na błękitnym tle. Znak ten został przyjęty w 1955 roku przez Komitet Ministrów na wniosek Zgromadzenia Parlamentarnego. W układzie tym gwiazdy symbolizują związek narodów Europy, a ich stała liczba - dwanaście - symbolizuje doskonałość i pełnię. Od maja 1986 roku, flaga europejska jest oficjalnym symbolem Unii Europejskiej.

W sprawie wszelkich informacji dotyczących używania emblematu europejskiego przez osoby indywidualne lub organizacje, należy zwracać się do Dyrekcji Prawnej Rady Europy, w Strasburgu, lub do Komisji Europejskiej w Brukseli.

Hymn europejski
W 1972 roku, Komitet Ministrów przyjął hymn europejski: Preludium Odę do Radości z IX Symfonii Beethovena, w aranżacji Herberta von Karajana. Hymn jest grany w czasie uroczystości europejskich.

Dzień Europy
W 1964 roku, Komitet Ministrów zdecydował, że dzień 5 maja będzie obchodzony jako "Dzień Europy", upamiętniając rocznicę utworzenia Rady Europy. Jego celem jest szersze włączenie społeczeństw do procesu jednoczenia Europy.

Euro
Euro stało się walutą Unii Europeiskiej 1 stycznia 1999, jednak Dania zdecydowała się nie wprowadzać EURO we własnym kraju. Zagraniczni goście mogą płacić w EURO w Danii za pomocą karty kredytowej ponieważ monety i banknoty nie znajdą się w obiegu do 1 stycznia 2002 roku.


Wykonał:Leon Żukowski Nick Name Lyon.