Istota i rola sądów konsumenckich

Stały Polubowny Sąd Konsumencki rozpatruje spory o prawa majątkowe wynikłe z umów sprzedaży produktów lub świadczenia usług pomiędzy konsumentami, a przedsiębiorcami (sklepy, zakłady usługowe). Należy pamiętać, że w świetle przepisów prawa konsumentem jest osoba, która zawarła umowę z przedsiębiorcą w celu bezpośrednio niezwiązanym z działalnością gospodarczą.
Sąd Polubowny rozstrzyga sprawy do wartości przedmiotu sporu nie przekraczającej 10.000 zł, dotyczące między innymi złej jakości towarów lub usług. Zgodnie art. 4 Ustawy o Inspekcji Handlowej nie rozpatrzy wniosku dotyczącego usług medycznych, telekomunikacyjnych, edukacyjnych, pocztowych, ubezpieczeniowych oraz usług pośrednictwa finansowego i bankowego. Zaletą postępowania Przed Stałym Polubownym Sądem Konsumenckim jest jego szybkość w porównaniu z sądem powszechnym, ponadto uproszczona i niesformalizowana procedura oraz minimalizacja kosztów.

Warunkiem rozpoznania sprawy przed Stałym Polubownym Sądem Konsumenckim jest zgoda obu stron na rozstrzygnięcie sporu. Oznacza to, że obie strony zarówno przedsiębiorca jak i konsument podpisują umowę tzw. Zapis na Stały Polubowny Sąd Konsumencki, godząc się tym samym na poddanie sporu pod rozstrzygniecie sądu polubownego. Jeżeli jedna strona (np. właściciel firmy lub sklepu) nie podpisze zapisu, jest to jednoznaczne z odmową uczestnictwa w rozprawie i postępowanie jest umarzane.
Zdarza się, że nie wszyscy przedsiębiorcy wyrażają zgodę na rozstrzygniecie sporu, co niewątpliwie jest powodem ograniczonej skuteczności sądownictwa polubownego. Wówczas konsumentowi nie pozostaje nic innego jak skierowanie sprawy z powództwa cywilnego do sądu powszechnego.

Skierowanie wniosku do Stałego Polubownego Sądu Konsumenckiego nie wiąże się z żadnymi opłatami. Konsument wnosząc sprawę nie musi uiszczać opłaty wstępnej tzw. wpisu, a w razie kiedy dojdzie do rozprawy kosztów postępowania sądowego. Ewentualne koszty mogą powstać dopiero w toku postępowania, kiedy zachodzi na przykład konieczność powołania rzeczoznawcy. Przy czym podkreślić należy, że powołanie rzeczoznawcy zawsze uzgadniane jest ze stronami. Wówczas sąd wezwie stronę, która wnosiła o podjęcie czynności do złożenia zaliczki na pokrycie wydatków. Ostatecznie wszelkie koszty poniesie strona przegrana.
Po wpłynięciu wniosku przewodniczący sądu wysyła pismo do pozwanego, nakłaniając go do polubownego zakończenia sporu. Jeśli do takiej ugody przesądowej nie dojdzie, a zostanie podpisany zapis na polubowny sąd konsumencki, czyli zgoda obu stron na rozstrzygnięcie sporu dochodzi do rozprawy. Termin rozprawy wyznacza się tak, aby od daty złożenia oświadczenia nie upłynęło więcej niż jeden miesiąc. Podczas postępowania każda ze stron przedstawia swoje racje, stanowisko oraz dowody na ich poparcie. W razie potrzeby sąd przesłuchuje świadków, bada dokumenty i powołuje biegłych. Przewodniczący w toku rozprawy powinien skłaniać strony do pojednania, oznacza to że w przypadku kiedy dochodzi do ugody strony rezygnują z części swoich roszczeń.
Rozprawa odbywa się bez względu na niestawiennictwo jednej lub obu stron, chyba że przed rozpoczęciem rozprawy strona wniosła o jej nieprzeprowadzenie i wykazała, iż z przyczyn od niej niezależnych nie może się stawić.

Gwarancją obiektywności orzeczeń sądu jest trzyosobowy skład orzekający składający się z Przewodniczącego Stałego Polubownego Sądu Konsumenckiego tzw. superarbitra oraz dwóch arbitrów, przy czy jeden z nich reprezentuje organizacje konsumenckie, drugi zaś reprezentuje organizacje przedsiębiorców. Arbitrzy orzekają bezstronnie, zgodnie z prawem i zasadami współżycia społecznego. Arbitrów powołuje przewodniczący, istnieje jednak możliwość, aby każda strona sama dokonała wyboru arbitra z listy stałych arbitrów. Lista jest udostępniana do wglądu na żądanie stron w Inspekcji Handlowej.

Wyrok sądu polubownego ma taką samą moc prawną jak wyrok sądu powszechnego. Oznacza to, że może być przymusowo wykonany przez komornika, po uprzednim stwierdzeniu jego wykonalności przez sąd państwowy. Jedyną różnicą jest fakt, iż od decyzji sądu polubownego nie przysługuje odwołanie. Istnieje natomiast prawo do wniesienia skargi o uchylenie wyroku do sądu powszechnego w terminie jednego miesiąca od doręczenia wyroku. Sąd powszechny może uchylić wyrok sądu polubownego tylko wówczas, kiedy uzna, iż sąd polubowny naruszył przepisy prawa, w tym przepisy proceduralne.

PRZYKŁADOWA SPRAWA TOCZĄCA SIĘ PRZED SĄDEM KONSUMENCKIM

Sprawa SK-34/2004, przedmiot sporu: wanna, wartość przedmiot sporu 789,00 złotych.

W dniu 16 maja 2003r. powódka w sklepie należącym do pozwanej spółki zakupił wannę narożną ?GALA?. Zarówno wanna, jak i panel osłonowy zapakowane były w folię ochronną w celu zabezpieczenia przed uszkodzeniami, mogącymi powstać podczas transportu. ?Skojarzenia? (dopasowania) wanny, jak i panela osłonowego dokonał pracownik pozwanej spółki na podstawie oznaczeń zamieszczonych na opakowaniach zakupionego towaru. Jak wyjaśniła powódka, ów pracownik zapewnił ją o tym, że nie ma potrzeby, a nawet możliwości rozpakowania towaru w sklepie, gdyż wspomniane oznaczenie niezawodnie i jednoznacznie świadczą o przynależności danego panela do konkretnej wanny. Uspokojona takimi zapewnieniami sprzedawcy powódka w mieszkaniu dokonała próby montażu zakupionej wanny i panela. Okazało się jednak, że i panel, i wanna nie pasują do siebie. W związku z takim stanem rzeczy w dniu 19 maja 2003r. powódka u pozwanej spółki złożyła reklamację. W wyniku jej zgłoszenia, do mieszkania powódki przybyli, podający się za przedstawicieli producenta, dwaj mężczyźni, którzy podjęli próbę właściwego montażu wanny i panela. Doprowadzając, w ocenie powódki, do większych uszkodzeń panela, nie scalili poprawnie dwóch elementów. W wyniku wizyty przedstawicieli producenta, w dniu 29 maja 2003r. pozwana spółka wystosowała do powódki pismo, w którym oświadczyła, że zgodnie ze stwierdzeniem producenta (uszkodzenie mechaniczne powstałe na skutek złego wypoziomowania wanny oraz dociskania na siłę panela), reklamację uznaje za niezasadną. Na wniosek powódki, do mieszkania przybył przedstawiciel pozwanej spółki, ale i jego próby dopasowania wanny i panela nie przyniosły oczekiwanego rezultatu. Tym razem dokonano również zapisu w zgłoszeniu reklamacyjnym poprzez wskazanie złego wyprofilowania panela w płaszczyźnie poziomej, jak i pionowej w stosunku do wanny. Z uwagi na brak odpowiedzi od pozwanej spółki, pomimo zapisu dokonanego w zgłoszeniu reklamacyjnym powódka wystosowała do pozwanej spółki pismo, w którym wezwała do wymiany towaru na nowy, bądź zwrotu równowartości towaru, wyznaczając pozwanej spółce 7 dni na wykonanie wezwania. Rezultatu i odpowiedzi jednak nie było. W związku z czym powódka zwróciła się do Inspekcji Handlowej oraz Miejskiego Rzecznika Praw Konsumenta z prośba o pomoc. W wyniku zgłoszonego wniosku w dniu 25 listopada 2003r. w siedzibie WIIH odbyła się mediacja. Na mediację stawiła się powódka, przedstawiciel pozwanej spółki oraz przedstawiciele producenta wanny. Podczas postępowania mediacyjnego zaproponowano powódce dokonanie prezentacji montażu jej egzemplarza wanny i panela w sklepie pozwanej spółki i jeżeli okaże się, że panel i wanna będą do siebie pasowały, to klientce (powódce) zaproponowany zostanie rabat w wysokości 10%. Powódka nie zgodziła się na przedstawioną propozycję i wniosła o wymianę towaru na nowy, bądź odstąpienie od umowy sprzedaży. Z uwagi na brak polubownego rozstrzygnięcia tegoż sporu, strony zgodziły się na rozstrzygnięcie sporu przez Stały Polubowny Sąd Konsumencki. Podczas rozprawy przed Sądem Polubownym w dniu 25 marca 2004r. pełnomocnik pozwanej spółki po złożeniu wyjaśnień przez stronę powodową i ustosunkowaniu się do podniesionych przez nią zarzutów przedstawił ponownie propozycję polubownego rozstrzygnięcia sporu, której treść została przez pełnomocnika powódki zaakceptowana. I na tej rozprawie strony dokonały wstępnego uzgodnienia, zgodnie z którym do dnia 15 kwietnia 2004r. pozwana spółka miała dokonać próby montażu wanny w taki sposób, aby spełnić oczekiwania powódki, m.in. co do estetyki wykonania; natomiast w przypadku braku możliwości dopasowania panela do wanny panel miał być wymieniony na nowy. Podczas tej rozprawy strony uzgodniły, że jest to wstępna ugoda i wniosły o odroczenie rozprawy celem dokonania próby wykonania jej postanowień. Sąd przychylił się do wniosku stron. Na kolejnej rozprawie pełnomocnik pozwanej spółki złożył oświadczenie, że z uwagi na niemożliwość dopasowania zakupionego panela i wanny do siebie, zarówno wanna, jak i panele zostały wymienione. Powyższe oświadczenie potwierdził pełnomocnik powódki. Niniejszym strony uznały, że na skutek zawarcia ugody, sprawę uznają za zakończoną. I tym samym sprawa zakończyła się podpisaniem ugody sądowej.

SIEDZIBY STAŁYCH POLUBOWNYCH SĄDÓW KONSUMENCKICH

Woj. Dolnośląskie
Stały Polubowny Sąd Konsumencki we Wrocławiu
ul. Ofiar Oświęcimskich 15A
50-069 Wrocław
tel. (071) 344-20-30

Woj. Kujawsko-pomorskie
Stały Polubowny Sąd Konsumencki w Bydgoszczy
ul. Jagiellońska 10
85-020 Bydgoszcz
tel. (052) 322-18-15

Woj. Lubelskie
Stały Polubowny Sąd Konsumencki w Lublinie
ul. Tomasza Zana 38 C
20-601 Lublin
tel. (081) 528-07-50

Woj. Lubuskie
Stały Polubowny Sąd Konsumencki w Gorzowie Wielkopolskim
ul. Jagiellończyka 8
66-400 Gorzów Wielkopolski
tel. (095) 722-57-31

Woj. Łódzkie
Stały Polubowny Sąd Konsumencki w Łodzi
ul. Gdańska 38
90-730 Łódź
tel. (042) 633-79-24

Woj. Małopolskie
Stały Polubowny Sąd Konsumencki w Krakowie
ul. Wiślna 3
31-007 Kraków
tel. (012) 422-66-22

Woj. Mazowieckie
Stały Polubowny Sąd Konsumencki w Warszawie
ul. Sienkiewicza 3
00-015 Warszawa
tel. (022) 827- 68-48

Woj. Opolskie
Stały Polubowny Sąd Konsumencki w Opolu
ul.1-Maja 6
45-068 Opole
tel. (077) 454-50-89,

Woj. Podkarpackie
Stały Polubowny Sąd Konsumencki w Rzeszowie
ul. 8-ego Marca 5
35-959 Rzeszów
tel. (017) 856-21-43,


Woj. Podlaskie
Stały Polubowny Sąd Konsumencki w Białymstoku
ul. Młynowa 21
15-404 Białystok
tel. (085) 742-80-59

Woj. Pomorskie
Stały Polubowny Sąd Konsumencki w Gdańsku
ul. Konopnickiej 4
80-240 Gdańsk
tel. (058) 341-08-77

Woj. Śląskie
Stały Polubowny Sąd Konsumencki w Katowicach
ul. Brata Alberta 4
40-951 Katowice
tel. (032) 255-50-17

Woj. Świętokrzyskie
Stały Polubowny Sąd Konsumencki w Kielcach
ul. Sienkiewicza 76
25-950 Kielce
tel. (041) 366-19-41

Woj. Warmińsko- Mazurskie
Stały Polubowny Sąd Konsumencki w Olsztynie
ul. Dąbrowszczaków 10
10-540 Olsztyn
tel. (089) 527-74-75

Woj. Wielkopolskie
Stały Polubowny Sąd Konsumencki w Poznaniu
Al. Marcinkowskiego 3
60-967 Poznań
tel. (061) 852- 29-34

Woj. Zachodniopomorskie
Stały Polubowny Sąd Konsumencki w Szczecinie
ul. Wały Chrobrego 4
70-502 Szczecin
tel. (091) 422-52-39