Grottger Artur

Grottger Artur (1837-1867), jeden z czołowych przedstawicieli romantyzmu w malarstwie polskim.
Pierwsze szlify artystyczne zdobywał u ojca, który był wykształconym w wiedeńskiej akademii malarzem. Następnie był uczniem Juliusza Kossaka. Kształcił się w uczelniach artystycznych Lwowa, Krakowa i Wiednia.
Grottger był znany jako piewca wydarzeń historycznych, w jego twórczości przeważały motywy martyrologii, mesjanizmu i patriotyczna wymowa.

Siłą jego twórczości są uczuciowe i poetyckie nastroje przy jednoczesnej aktualności tematyki, m.in. cykle poświęcone przedpowstańczej Warszawie, Warszawa I i II, tragizmowi powstania styczniowego, cykl Polonia
z 1863 roku, Lithuania z lat 1864-66 i cykl Wojna z lat 1866-67.

Stosował prostą formę i stosunkowo drobny format swoich prac posługując się głównie rysunkiem czarno-białym. Był głównie rysownikiem i ilustratorem. Był prekursorem multiplikacji dzieł sztuki poprzez reprodukcje fotograficzne swoich dzieł. Początek takiemu upowszechnianiu dał pierwszy patriotyczny cykl „Warszawa”, wystawiony na wystawie w Wiedniu, a następnie zreprodukowany i wydany jako album. Sugestywny obraz wydarzeń 1863 roku został rozpowszechniony i mocno utrwalił się w świadomości kilku pokoleń Polaków. Tematykę powstańczą reprezentują: Przejście przez granicę (1865), Pochód na Sybir (1866), Pożar dworu pod Miechowem, Pożegnanie powstańca, Powitanie powstańca. Z kompozycji historycznych popularność zdobyła Ucieczka Henryka Walezego (1860). Dzieła Grottgera cechowała dynamika kompozycji oraz silna ekspresja.

Jego obrazy olejne, zwłaszcza portrety, w większości utrzymane były w nastroju żałoby narodowej. Przykładem twórczości portretowej są m.in.:
Portret dziewczynki (1960), Chłop z Barszczowic (1860), Portret Ignacego Jakubowicza w konfederatce (1869).
W scenach rodzajowych także nawiązywał do tematyki patriotycznej. Płótna malarskie artysty cechują: mistrzowskie oddanie szczegółów, uroda pejzażu, psychologizm portretowanych osób oraz świetlistość koloru.

Obdarzony talentem malarz, niestety nie zdążył go w pełni rozwinąć, gdyż zmarł w trzydziestym roku życia.
Artur Grottger, podobnie jak Jan Matejko pojmował sztukę jako narodową służbę. Ogromny patriotyzm artysta zapewne wyniósł z domu, gdyż wychowywany był w duchu walk narodowo-wyzwoleńczych, bowiem ojciec porucznik ułanów, był uczestnikiem powstania listopadowego.
Twórczość Grottgera dzięki głęboko patriotycznej wymowie zyskała dużą popularność, uznano go za „barda patriotycznych nastrojów związanych ze styczniowym powstaniem, poprzedzających je manifestacji i narodowej żałoby po jego upadku” (Andrzej Ryszkiewicz: Malarstwo Polskie. Romantyzm, historycyzm, realizm. Warszawa 1989).