Wykorzystywanie seksualne jako ukryty wymiar przemocy we współczesnej rodzinie.

Rodzina w czasach współczesnych ma wiele definicji. Jedną z nich podaje A. Kamiński uznając rodzinę za podstawowy zespół wspólnoty życia. Definicja ta mówi głównie o wspólnocie emocjonalnej w której przez wiele lat wspólnego życia nastąpiło ?wyrównanie poglądów i ocen, tak wielkie jak to możliwe?. Ludzie tworzący rodzinę kontaktują się ze sobą całą swoją osobowością. Znają dobrze swoje wady i zalety oraz są do nich przyzwyczajeni. Członkowie rodziny w swoim towarzystwie mogą być w pełni naturalni i nie muszą wcielać się w określone role czy kryć się za różnego rodzaju maskami.1
Inna definicja rodziny mówi o rodzinie jako o grupie społecznej w której występują takie cechy jak: wspólne zamieszkanie członków, wspólne nazwisko, wspólna własność, ciągłość biologiczna oraz wspólna kultura duchowa. Jest to grupa podstawowa, która naturalnie nie liczy wielu członków. Między członkami istnieją bezpośrednie interakcje i są oni powiązani trwałymi stosunkami emocjonalnymi które często mają charakter spontaniczny. Rodzina udziela sobie wzajemnej pomocy i wsparcia. Rodzina jest też środowiskiem kulturowym które wywiera wpływ na dzieci poprzez określona dobra i wartości przekazywane dzieciom prze rodziców lub innych członków rodziny. Rodzina posiada też cechy instytucji wychowawczej. Jest pierwszym środowiskiem opieki, wychowania i kształcenia dla dziecka.2
Rodzina może być też pierwszym środowiskiem przemocy wobec dziecka lub współmałżonków. Przemoc uważana jest za zachowanie, którego intencją jest wyrządzenie krzywdy fizycznej drugiemu człowiekowi, są to nieprzypadkowe akty godzące w wolność osobistą jednostki, akty przyczyniające się także do psychicznej szkody osoby. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Polsce przyjęła następującą definicję przemocy: ?przemoc domowa, zwana też przemocą w rodzinie, to zamierzone i wykorzystujące przewagę sił działanie skierowane przeciw członkowi rodziny, które narusza prawa i dobra osobiste, powodując cierpienie i szkody.?3
Te definicje przemocy w rodzinie pozwalają na wyróżnienie trzech obszarów:
przemoc rodziców wobec dziecka,
przemoc wobec partnera w związku,
wzajemna przemoc w parze,
przemoc w związku partnerskim,
przemoc małżeńska,
przemoc osób starszych w rodzinie.4
Do najczęściej wyróżnianych form przemocy można zaliczyć przemoc fizyczną, psychiczną i seksualną oraz zaniedbywanie, natomiast do rzadziej klasyfikowanych form zaliczyć można: niszczenie własności oraz znęcanie się nad zwierzętami domowymi.
Za przemoc fizyczną uważa się wszelkiego rodzaju zachowania agresywne w stosunku do dziecka czy partnera, małżonka zaczynając od klapsów poprzez szturchnięcia do maltretowania i katowanie przy użyciu różnego rodzaju narzędzi i sposobów. Przemoc psychiczna natomiast jest umyślnym niszczenie lub znaczne obniżanie możliwości prawidłowego rozwoju dziecka począwszy od wyzwisk poprzez odrzucenie emocjonalne, po nadmierne wymagania i nieliczeni się z możliwościami rozwojowymi dziecka.5
Jedną z najrzadziej rozpoznawanych form przemocy rodzinnej jest wykorzystywanie seksualne. Jest to zmuszanie drugiej osoby (dziecka czy współmałżonka) do aktywności seksualnej wbrew jej woli, długotrwałe kontynuowanie danej aktywności gdy osoba nie jest w pełni świadoma, bez pytania o jej zgodę lub gdy obawia sie odmówić. Przemoc seksualna może być połączona z przemocą fizyczną oraz psychiczną i ze znęcaniem się. Sprawca przemocy często przymusza ofiarę siłą, groźbą użycia siły lub szantażem emocjonalnym. Kobiety aby uniknąć pobicia często godzą się na wymuszony stosunek seksualny. Do przemocy seksualnej zalicza się: gwałt, stosunek analny, oralny wbrew woli partnera czy partnerki, filmowanie podczas aktywności seksualnej, rozbieranie siłą, pozwolenie aby inni patrzyli na akt seksualny, zmuszanie do oglądania fotografii lub filmów pornograficznych, używanie przedmiotów które są prowadzane do pochwy lub odbytu.6
Przemoc Seksualna wobec dzieci może mieć wymiar pedofilii lub kazirodczy. Przez pedofilię rozumie się każde zachowanie osoby dorosłej wobec dziecka, które służy podnieceniu i zaspokojeniu własnych potrzeb seksualnych. Bardzo istotna jest motywacja w podejmowanych działaniach, a nie tylko samo zachowanie. Głaskanie, całowanie, oglądanie ciała małego dziecka przez rodziców, podyktowane troską, opiekuńczością, miłością rodzicielską nie jest pedofilią. Czyn pedofilny nie jest równoznaczny z pedofilią. Pedofilia w najprostszej definicji to podejmowanie aktywności seksualnej z dziećmi lub fantazjowanie o tej aktywności przez osobę dorosłą jako stale preferowany lub wyłączny sposób osiągnięcia podniecenia seksualnego i orgazmu. Natomiast czyny pedofilne mogą być wykonywane przez osoby, które mają trudność (z różnych powodów) w nawiązaniu kontaktów seksualnych z osobami dorosłymi dlatego podejmują kontakty seksualne z dziećmi. Nie jest to jednak w ich przypadku jedyna możliwość podniecenia i osiągnięcia orgazmu. Z dziećmi jednak mogą łatwiej nawiązać kontakt seksualny. U osób podejmujących zastępcze sytuacyjne czyny pedofilne, rozpoznaje się między innymi: psychozy, zaburzenia osobowości, otępienie starcze, zmiany organiczne.7
Inną formą wykożystywania seksualnego jest kazirodztwo. Jego najprostsza definicja mówi, iż jest to współżycie ze sobą osób spokrewnionych przy czym stopień pokrewieństwa jest określony w przepisach prawnych lub wszelkie zachowania i kontakty o charakterze seksualnym. Jedną z form kazirodztwa a zarazem czynem pedofilnym są stosunki seksualne osób dorosłych w stosunku do dzieci własnych lub przysposobionych.8 Istnieją różne formy przemocy seksualnej wobec dzieci. Najczęściej jest to:
rytualna przemoc seksualna ( np. w sektach satanistycznych );
dewiacyjne zachowania seksualne ( np. pedofilia, ekshibicjonizm );
relacje kazirodcze ( mogą one wiązać się z motywami dewiacyjnymi a także z różnymi formami patologii wewnątrzrodzinnej );
pozaseksualne, motywowane zachowania agresywne ( np. Deflorowanie córki wroga, wyrażanie zemsty wobec klanu, rodu);
obyczajowo akceptowane zachowania seksualne wobec dzieci (np. W niektórych kulturach Nowej Gwinei i wysp Oceanii praktykowane są kontakty oralne z chłopcami przez dorosłych mężczyzn).9
Do nadużyć seksualnych w obec dzieci można zaliczyć brutalne zachowania seksualne (gwałty), angażowanie dzieci w rozmowy o treści seksualnej, ekspozycje anatomii, dotykanie intymnych części ciała, prostytucję dziecięcą oraz zmuszanie dzieci do braniua udziału w filmach pornograficznych. Według klasyfikacji K. Fallera z 1988 r. Można wyróżnić następujące typy zachowań seksualnych w obec dzieci:

1. Bez kontaktu fizycznego:
-rozmowy o treści seksualnej;
-ekspozycje anatomii i czynności seksualnych;
-oglądactwo;

2. Pobudzanie intymnych części ciała dziecka:
-dotykanie ciała;
-całowanie intymnych części ciała dziecka;
-ocieractwo;
-pobudzanie ręczne narządów płciowych dziecka ;
-zmuszanie dziecka do pobudzania narządów płciowych sprawcy;

3. Kontakty oralno-genitalne:
-lizanie;
-całowanie;
-stosunek oralny;
-kontakt z pochwą;
-kontakt z członkiem;
-kontakt z odbytem;

4. Stosunki udowe;

5. Penetracja seksualna:
-palcem;
-narzędziem;
-genitalna;
-analna;

6. Seksualne wyzyskiwanie dzieci:
-dziecięca pornografia;
-dziecięca prostytucja;

7. Przemoc seksualna z różnymi formami przemocy:
-narkotyki;
-alkohol;
-inne.10

Franceas Sink stworzyła klasyfikacje objawów przemocy seksualnej która wygląda następująco:

I poziom
Bezpośrednia komunikacja ? dziecko mówi o swoich przeżyciach, potrafi to pokazać na sobie; może pokazać np. siniaki na ciele, plamę nasienia,

II poziom
Komunikaty pośrednie ? Przeżywa lęk, napięcie, podejmuje zabawy o treści erotycznej itp.,

III poziom
Ostre urazowe objawy ? Cierpi na zaburzenia snu, moczenie nocne, zaburzenie łaknienia, płaczliwość, problemy szkolne,

IV poziom
Objawy stresu chronicznego ? Ma zaburzenia psychosomatyczne, depresję, izoluję się, podejmuje próby samobójcze.11
A. Widera-Wysoczańska wyodrębniła 5 faz przemocy seksualnej wobec dziecka:
Faza I: prowadzi do uzależnienia dziecka poprzez jego uwodzenie, wzbudzanire w nim emoocji i zaangażowania.

Faza II: podejmowanie przez sprawce czynności seksualnych poelagających na dotykaniu dziecka przez ubranie, pieszczenie jego nagiego ciała oraz różnych form współżycia seksualnego.
Faza III: tzw faza sekretu, polega ona na tym aby utrzymać w tajemnicy zachowania i czyny seksualne przejawiane w obec dziecka, dziecko ma stać sie "milczącym wspólnikiem"

Faza VI: jest to przejawianie aktów przemocy,

Faza V: występuje po odkryciu seksualnego krzywdzenia dziecka i wymaga zajęcia stanowiska przez członków rodziny wobec ujawnionych faktów.

Przemoc seksualna jest zjawiskiem trudno wykrywalnym i długofalowym. Przejawia się w różnych formach jednak w każdym aspekcie jest najwiekszym okrócieństwem gdyż wpływa zarówno na fizyczna stronę człowieka jak i na psychiczną. Wykożysywanie seksualne dzieci często skutkuje potem skrtością w ich dorosłym życiu i nie umiejętnością stworzenia zdrowego i trwałego związku. Powoduje to często poszerzanie się środowisk patologicznych.

Bibliografia:
1.red) Mąsik ? Gruca U., Dziecko i rodzina. Społeczne powinności opieki i wychowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2007,
2.http://www.pismo.niebieskalinia.pl/index.php?id=31
3.Górska Agnieszka, Przemoc seksualna wobec dziecka w rodzinie, Szczecin 2001
4.Badura ? Madej W., Dobrzyńska ? Mesterhazy A., Przemoc w rodzinie. Interwencja kryzysowa i psychoterapia, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000
5.Kawula S., Brągiel J., Janke A., Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki, wyd. Adam Marszałek Toruń 2007,