Tolkien jako twórca nowego fantastycznego świata. Przedstaw tę rzeczywistość i sposoby jej prezentacji.

Dostałam za tą pracę 20 punktów:) Mam nadzieję, że się przyda.


1. Czym jest literatura fantasy?
Aby lepiej zrozumieć fantastyczny świat przedstawiony w utworach Tolkiena zastanówmy się najpierw czym w ogóle jest literatura fantasy. Samo słowo „fantasy” wywodzi się z języka angielskiego i oznacza „fantazja, wyobraźnia”. Przyjęło się ono jako ogólna nazwa dla nowego gatunku literatury.
Utwory tego gatunku są najczęściej umiejscowione w fikcyjnym świecie, w którym poza zwykłymi prawami fizyki i biologii działa też magia oraz inne nadnaturalne moce i specyficzne prawa. Zazwyczaj psychologia postaci, motywacje i zachowania są realistyczne albo zmierzające w stronę realistycznego opisu, co sprawia, że możemy uwierzyć i poczuć się swojsko wśród postaci, które pochodzą z mitologii lub baśni. Świat w książkach fantasy jest fikcyjny, mitologiczny lub baśniowy, czasem mniej lub bardziej umowny, ale potraktowany przez autora jak świat historyczny, który się kiedyś zdarzył, jak kronika, i stąd wynika niezwykła moc oddziaływania tego gatunku, poprzez uprawdopodobnienie postaci i wielką precyzję opisu ich świata.

2. Zarys fabuły Władcy Pierścieni
Akcja Władcy Pierścieni rozgrywa się w trzeciej erze Śródziemia. Wszystkie trzy części książki opowiadają o przebiegu fikcyjnej Wojny o Pierścień oraz o związanej z nią wędrówce hobbita imieniem Frodo Baggins do Mordoru, krainy Ciemności . Frodo musi zniszczyć tytułowy Pierścień, a dokonać tego można tylko w Szczelinch Zagłady. W tym samym czasie Władca Ciemności, Sauron, rozpętuje wojnę, pragnąc odzyskać klejnot - jedyny przedmiot, którego brakuje mu, by stać się niepokonanym.

3. Krainy Śródziemia.
Tolkien we Władcy Pierścieni ukazał nam cały misternie opracowany przez siebie świat. Jeden ze znawców twórczości Tolkiena powiedział kiedyś: "To zupełnie tak, jakby Homer, zanim przystąpił do napisania Iliady i Odysei, musiał najpierw wymyślić całą grecką mitologię i historię. Jest to z pewnością najbardziej zwarty i drobiazgowo wymyślony świat w historii literatury". Na mapie Śródziemna odkrywamy wiele potężnych państw i krain. Najważniejszymi z nich są m.in.:
Shire -kraj położony w Eriadorze między rzeką Baraduina a Dalekimi Wzgórzami zamieszkiwany przez hobbitów. Shire było podzielone na cztery ćwiartki: północną, południową, zachodnią oraz wschodnią. Głównym miastem i siedzibą władz było Michel Delving.
Lothlorien - było to leśne królestwo Elfów. Władze tam sprawowali Celeborn, Sindar oraz Galadriela. Głównym miastem Lothlorien było Caras Galadhon. W Lothlorien nie było budynków. Mieszkania zastępowały talanty (zawieszone od drzewa do drzewa, podobne do hamaków). Umieszczone były na mallornach (drzewa o szarej lub srebrnej korze i złotych kwiatach).
Moria - była to stolica krasnoludów nazywana również Khazad-Dum. Krasnoludy kuły tam złoto od poczatku Pierwszej Ery. Kopalnia była położona pod góra Caradhras, Celebdil i Fanduihol. Miejsce te charakteryzowało wspaniała architektura. Krsnoludy wykopali w Morii liczne sale o różnych rozmiarach. Niestety swoją działalnością obudzili uśpionego tam demona Balroga, który wypędził ich ze swoich kopalni. Miejsce te nie zostało ponownie osiedlone.
Rohan - Królestwo Rohirrimów, położone między górami Mglistymi a rzeką Anduiną. Jego stolicą było Edoras. Rohan rządzony był przez króla Eorla i jego następców. Rohirrimowie zaczęli uprawiać ziemię i hodować konie, którym poświęcali najwięcej uwagi i z których słynęli potem na całym świecie.
Gondor - Królestwo Dunedainów w Śródziemiu. Rozciągał się miedzy Górami Mglistymi, rzeką Anduiną aż do Morza. Głównymi miastami tego kraju były Osgiliath (pierwsza stolica) oraz Minas Tirith. Państwo to zwane było również Południowym Królestwem.
Fangorn - Wiekowa puszcza znajdująca się na południowych krańcach Gór Mglistych, nad Rzeką Entów i Mętną Wodą. W czasach Wojny o Pierścień żyli tam entowie. Fangorn był lasem dzikim, w widoczny sposób starym. Las ten swoją nazwę zawdzięcza Entowi Fangornowi (Drzewcowi), najstarszemu z entów, strażnikowi tego lasu.
Mordor - Kraina położona na wschód od dolnej Anduiny, otoczona pasmem gór Ered Lithui oraz Ephel Duath . Została zajęta przez Saurona i od tego czasu zawsze kojarzona z siłami zła. Najważniejszymi obiektami Morodoru były m.in. Góra Przeznaczenia - Orodruina oraz twierdza Barad-dur. Po zniszczeniu Pierścienia twierdza Saurona runęła, a cały Mordor został spustoszony przez trzęsienia ziemi.

4. Rasy Śródziemia.
Elfy, krasnoludy, ludzie, smoki... te i wiele innych istot można spotkać w prawie każdej książce fantasy. Jednak dopiero Tolkien umieścił te wszystkie stworzenia w jednym świecie. Stworzył on także nowe istoty, jak np. Hobbici czy Endowie, o których dotąd nie słyszano.
Hobbici byli najsympatyczniejszą i najbardziej zaskakującą rasą zamieszkującą Śródziemie. Ich ojczystą krainą było Shire. Tolkien tak pisał o nich w prologu do Władcy Pierścieni:„ Hobbici są nieszkodliwym, ale bardzo starodawnym plemieniem, bardziej ongiś licznym niż dzisiaj. Ponieważ kochają pokój, harmonię i ład, najchętniej mieszkają w schludnych wsiach, pośród starannie uprawianych pól. […] Mają czuły słuch i ostry wzrok, a chociaż nie lubią bez potrzeby się spieszyć, potrafią poruszać się zwinnie i bezszelestnie.[…] Hobbici są faktycznie niewielkimi istotami, mniejszymi od krasnoludów, to znaczy mniej od nich barczystymi i silnymi, chociaż może niewiele niższymi. Wzrost ich waha się miedzy dwiema a czterema stopami.[…] Ubierali się barwnie, szczególnie gustując w żółciach i zieleniach, z rzadka jednak nakładali buty, albowiem ich stopy miały twarde podeszwy, a pokryte były grubymi, kręconymi włosami, podobnymi do tych, które porastały im głowy i były najczęściej kasztanowate.[…] Twarze mieli z reguły bardziej poczciwe niż piękne: szerokie, z roziskrzonymi oczyma, rumianymi policzkami oraz ustami skorymi do śmiechu, jedzenia i napitku. Śmiali się przeto, jedli i popijali często i ochoczo, żartując do woli i pojadając sześć razy dziennie[…].”Ich niepozorność sprawiła, że przez wiele lat inne rasy lekceważyły je. Stali się bohaterami pieśni i kronik innych ludów po Wojnie o Pierścień, ze względu na zasługi Froda.
Krasnoludy. Był to lud niezwykle waleczny, odważny i pracowity, pomimo że same krasnoludy nie różniły się wiele wzrostem od hobbitów. Zamieszkiwały one wnętrza gór, tunele i jaskinie, w których budowały ogromne siedziby i pałace. Byli silni, krzepcy i mieli niezwykle sprawne ręce. Charakteryzował ich prawdziwy talent do wydobywania, obróbki metali i kamieni. Potrafili wytapiać broń i zbroje, która cieszyła się poważaniem wszystkich ras zamieszkujących Śródziemie. Odkryli mithril - twardy i jednocześnie lekki metal. Niestety mieli skłonność do chciwości, przez którą uwolnili w swoim legendarnym królestwie Morii groźnego Balroga. Krasnoludy były również bardzo dumne i łatwo wpadały w gniew, szczególnie, gdy ktoś obraził ich godność.
Elfowie. Byli najszlachetniejszą i najstarszą rasą. Żyli od niepamiętnych czasów i cieszyli się nieśmiertelnością. Byli wysocy, szczupli i nadludzko piękni. Ich wiecznie młode ciała nie wskazywały na prawdziwy wiek, ale oczy odzwierciedlały tysiące lat, które przeżyli. Elfowie byli także niezwykle tajemniczy i mądrzy. Władali magią i potrafili wykonywać piękne przedmioty. Mieszkali w trzech miejscach: w malowniczej dolinie Rivendell, magicznej Lothlorien oraz wśród gęstych drzew w tajemniczej Mrocznej Puszczy. Elfowie z natury byli istotami szlachetnymi o kryształowych sercach. Czuli się silnie związani z przyrodą. Poza tym ogromne znaczenie w ich życiu odgrywała sztuka, muzyka, poezja. Ponadto sprawnie władali mieczem, po mistrzowsku strzelali z łuku i jeździli konno. Opuścili Śródziemie po ostatecznym unicestwieniu Saurona i zniszczeniu Jedynego Pierścienia.
Ludzie. Pod koniec Trzeciej Ery większość prowadziła osiadły tryb życia, bardzo rzadko opuszczali swoje królestwa Gondor i Rohan. Jedynie Strażnicy odbywali długie wędrówki i podróże. Ludzie byli rasą słabą, pełną wad i podatną na wpływy. Zazwyczaj cechowała ich chciwość, pycha oraz upór. Byli mniej odporni na choroby i skrajności natury, chociaż nie brakowało wśród nich ludzi szlachetnych i odważnych.
Entowie. Byli pasterzami drzew, ich natura wiązała się z gatunkiem, którym się opiekowali. Cechowała ich rozwaga i powolność. Mieli kilkanaście stóp wzrostu, wyglądali jak połączenie człowieka i drzewa. W drugiej erze entowie płci męskiej i żeńskiej rozdzielili się. Entiany opiekowały się krzewami, trawami, kwiatami i warzywami. Cieszyły się one dużym szacunkiem ludzi, których nauczyły sztuki uprawy ziemi. Zniknęły, kiedy ich ogrody zostały zniszczone. W Trzeciej Erze entowie żyli jedynie w lesie Fangorn. Powoli starzeli się tracąc nadzieję na potomstwo, a część z nich "zdrzewiała".
Orkowie. Zamieszkiwali głównie w Mordorze. Byli wrogami elfów i ich zupełnym przeciwieństwem, pomimo że zostali stworzeni w wyniku okrutnych eksperymentów na elfach wziętych do niewoli. Cechowała ich podłość, zawiść, głupota, ale także waleczność i wytrzymałość. Często dochodziło między orkami do bratobójczych walk o błahe sprawy. Orkowie wiernie służyli Władcy Ciemności, pomimo nienawiści jaką go darzyli. Byli zastraszeni i mało inteligentni, nie potrafili przeciwstawić się jego woli. Byli niscy, krępi mieli długie ręce, szpetne twarze i skośne oczy.

5. Języki Śródziemia.
Śródziemie to świat wielu istnień, posługujących się wieloma językami. W książce spotykamy się z pięcioma językami i dwoma dialektami.
Quenya, inaczej język quenejski. Jest to pradawny język wspólny dla wszystkich elfów. Porzucony jako mowa codzienna wszędzie prócz Gondolinu. Był także używany w Numenorze.
Sindarin, inaczej język sindariński, to język Elfów Szarych. Mowa ta była używana wśród elfów jako język wspólny, podobnie jak Wspólna Mowa, jej korzenie sięgają języka quenejskiego. Jest to tak naprawdę jej uproszczona forma.
Najmniej informacji mamy na temat języka krasnoludów i entów. O pierwszym z nich wiemy tylko tyle, że krasnoludy nie używają go w obecności innych osób i trzymają go w tajemnicy. W przypadku drugiego z nich, języka entów, w książce jest on przedstawiony w postaci porównania do Wspólnej Mowy. Pasterze Drzew posługiwali się powolnym, subtelnym, pełnym zlepków słów i powtórzeń językiem, czego przykładem jest choćby słowo "a-lalla-lalla-rumba-kamanda-linda-or-burume", co znaczy "wzgórze". Jeżeli oprzeć się na słowach Drzewca, w których stwierdza, że jest najstarszą istotą na Ardzie, można uznać ten język za najstarszy.
Czarna Mowa występuje w dwóch dialektach: Czarna Mowa Mordoru i Czarna Mowa Bara-Dur. Pierwszy z dialektów był używany głównie przez Orków, drugiego używali Uruk-Hai i Trolle. Przykładem użycia Czarnej Mowy jest napis na Jedynym Pierścieniu:

Ash nazg durbatuluk, ash nazg gimbatul
ash nazg thrakaluk agh burzum-ishi krimpatul!

Jeden, by nimi władać, Jeden, by je znaleźć,
Jeden, by je zgromadzić i wszystkie skrępować

6. Sposoby prezentacji świata Tolkiena
Władca Pierścieni jest bardzo popularnym dziełem wśród twórców i artystów. Śródziemie próbowało przedstawić wielu malarzy, jak chociażby Alan Lee, John Howe czy Ted Nashmit. Swój świat ilustrował nawet sam mistrz Tolkien. Książka doczekała się również swoich ekranizacji.
Film Petera Jacksona jest znany na całym świecie. Tak jak książka, składa się z trzech części. Ekranizacja takiej powieści wymagała nie lada wysiłku. Twórcy musieli przedstawić np.: małego hobbita i zwykłego człowieka tak, aby wyglądali przy sobie w miarę wiarygodnie. Tolkien pisząc książkę i opisując różne baśniowe stwory i krainy nie przewidział, że będzie trzeba je potem jakoś przedstawić, toteż film naszpikowany jest grafiką komputerową, która nie odrywa jednak widzów od samej fabuły. Mimo że film został nakręcony na podstawie dzieła Tolkiena, w wielu momentach można zauważyć znaczne odstępstwa od oryginalnego tekstu książki. Zniknęły całkowicie niektóre postacie, takie jak Tom Bombadil oraz Ghan-buri-Ghan, a niektóre wątki, przede wszystkim historię miłości Aragorna i Arweny, znacznie rozwinięto. Poza tym przesunięto w czasie niektóre ważniejsze wydarzenia, np. przekucie Narsila czy śmierć Sarumana. Wszystkie 3 części zostały w sumie 30 razy nominowane do Oscarów, z czego udało im się zdobyć 17 tych statuetek.
Triumfująca w kinach wersja Władcy Pierścieni jest wprawdzie pierwszym filmem aktorskim, ale nie pierwszą ekranizacją tej książki. Już w latach siedemdziesiątych podjęto próbę przeniesienia znanej powieści Tolkiena na ekran. Dokonał tego w 1978 roku Ralph Bakshi, fan książek Tolkiena i znany twórca filmów animowanych. Film doprowadził akcję do mniej więcej połowy drugiego tomu. Nie była to typowa kreskówka, ale połączenie animacji ze scenami aktorskimi. Wbrew oczekiwaniom swych twórców, film nie odniósł jednak sukcesu kasowego. Spotkał się z potępieniem zarówno ze strony krytyków, jak i publiczności. Wycofano się więc z realizacji drugiej części.

7. Świat Tolkiena a świat Władcy Pierścieni
Tak dużo mówi się o Tolkienie i Władcy Pierścieni, ale kim tak naprawdę był człowiek, który napisał tę „biblię fantasy”? Zapalonym językoznawcą, miłośnikiem legend, baśni i sag różnych narodów, marzycielem i badaczem. Jak sam powiedział, nie wymyślił, ale odkrył zapomniane opowieści o pięknej krainie zwanej Śródziemiem i Wolnych Ludach, które je zamieszkiwały. Był także szczęśliwym mężem i ojcem, człowiekiem obdarzonym poczuciem humoru, miłośnikiem dobrego jedzenia, tytoniu i kufelka piwa w ulubionym pubie w towarzystwie przyjaciół. To, a także koleje życia Johna Rolanda Reuela Tolkiena- ogromnie wpłynęło na Władcę Pierścieni, wyjątkowe dzieło jakie wyszło spod jego pióra.
Opowieści Tolkiena pomimo baśniowego klimatu wydają się zaskakująco współczesne. Czytelnicy znajdują analogie pomiędzy opisywanymi wydarzeniami a prawdziwą historią. Próbowano porównywać np. Krainę Cieni do hitlerowskich Niemiec, a Śródziemie do Europy. Jednak sam Tolkien nigdy nie miał zamiaru ukrywać w książkach obrazu współczesności. „Co do przesłania zawartego w tej opowieści, to stwierdzam, że autor nie miał żadnych intencji tego rodzaju. Moja opowieść nie jest alegorią ani aluzją do aktualnych zdarzeń i sytuacji”- pisał w przedmowie do Władcy Pierścieni. Książki nie tracą na aktualności, ponieważ zawierają wiele prastarych mitów i pytań, na które ludzkość wciąż szuka odpowiedzi.

Dodaj swoją odpowiedź