Filozofia w pigułce wg wykładów Prof.Marii Szyszkowskiej
Co znaczy :
Nacjonalizm: postawa i ideologia uznająca interes własnego narodu za wartość najwyższą ,głosząca ,że suwerenne państwo jest najwłaściwszą forma organizacji danej społeczności złączonej wspólnotą pochodzenia, języka , historii i kultury
Empiryzm :Źródło wiedzy prawdziwej płynie z doświadczenia
Racjonalizm :Uczeni wskazywali ,że rozum jest centrum wiedzy przyrodniczej
Irracjonalizm: przeciwny pogląd filozoficzny do racjonalizmu niewielu filozofów przyjmuje że źródłem wiedzy prawdziwej jest intuicja
Jakie są źródła poznania?
Zmysły-człowiek dowiaduje się czegoś o świecie dzięki swoim zmysłom(EMPIRYZM)
Rozum-człowiek poznaje świat przez pojęcia(RACJONALIZM)
Intuicja –poznanie bezpośrednie-nagle bez rozumowania ,dochodzenia-to nasza siła wewnętrzna
Wiara religijna-dopiero w średniowieczu filozofowie chrześcijańscy Europy przyjmują to źródło poznania i wiążą religie z filozofią
Co to jest :
Monizm: pogląd, w myśl którego świat ma naturę jednorodną Specyficzną postać monizmu stanowi panteizm(Panteizm Utożsamia Boga z naturą współcześnie określają Boga jako energię)
Teizm jest to wiara w Boga który ingeruje w losy człowieka ,teistami są ludzie którzy zaliczają się do jakiegoś wyznania
Ateizm Ateistą jest człowiek który twierdzi że Bóg nie istnieje
Bezwyznaniowość :to nie związanie z żadną religią nie negowanie istnienia Boga mówią nie wiem czy Bóg jest czy Boga nie ma
Dualizm: pogląd który sprowadza różnorodność świata do dwóch elementów w XIX wieku Wolter rozwinął twierdzenie ,że Bóg jest wszech potężną siłą ale ta siła jest poza światem
Pluralizm :pogląd który sprowadza różnorodność świata do kilku elementów
Agnoscytyzm :głosi ,że człowiek ma ograniczone możliwości poznawcze, poznajemy nie w pełni człowiek nie może poznać świata może tylko mniemać o świecie
Relatywizm: pogląd który uważa , że wartości są zmienne zależne od miejsca i czasu
Indywidualizm: to zmienność wartości które zależą od cech indywidualnych człowieka
Wartości niższe to wartości biologiczne: zaspokajanie naszego organizmu jak również wartości materialne . Jeśli będą przeważać w naszym życiu to nie osiągniemy w pełni człowieczeństwa
Wartości wyższe czyli ideały :sprawiedliwość, wolność, braterstwo, miłość , równość , piękno
W naszym życiu powinny zajmować istotną rolę .Ideały funkcjonują w naszej świadomości i są na miarę naszych tęsknot .Filozofowie chrześcijańscy świat ideałów utożsamiają z Bogiem
Poglądy Arystotelesa
Arystoteles zastanawiał się nad celem ludzkiego życia .Szczęście jest celem ludzkiego życia do którego prowadzi instynkt lub intuicja .Szczęście bywa rzadko wskazywane jako cel ludzkiego życia .Poczucie sensu własnego istnienia odnajdujemy w urzeczywistnianiu jakiś wybranych przez siebie ideałów .Poczucie sensu prowadzi do wewnętrznej harmonii ,,W zdrowym duchu zdrowe ciało”
Ustanowił dwa kryteria państwowe:
---kto rządzi
---jak rządzi
Ustroje dobre czyli rozsądne stawiają sobie za cele powszechna pomyślność a zaliczamy do nich monarchię i anarchię
Ustroje złe zapewniają jedynie rządzącym korzyści to tyrania ,oligarchia i demokracja
Arystoteles uważał że niewolnictwo jest zjawiskiem sensownym ażeby uzasadnić przytoczył argumenty
---Grecy z natury swej są przeznaczeni do tego aby być panami niewolników a Barbarzyńcy którzy nie są Grekami z natury swojej przeznaczeni są aby być niewolnikami-argument rasistowski
---Instytucja niewolnictwa jest korzystna dla obydwu stron .Owa korzyść dla właściciela jest taka ,że mają pomoc w niewolników w majątku a niewolnik zyskuje opiekę swoich właścicieli
Stoicy głosili panteizm tz pojmowali Boga jako wszechpotężną siłę która przenika wszystko .Bóg nie istnieje poza światem materialnym .Siła Boska przenika wszystko cokolwiek istnieje – jest siłą rozumną dlatego też stoicy zezwalali temu kto chce żyć moralnie aby żył zgodnie z przyrodą a tym samym będzie żył rozumnie a to oznacza żyć szczęśliwie .Szczęście można uzyskać opanowując swoją naturę mocą własnego rozumu. Wg stoików należy uczucia podporządkować rozumowi a stanem upragnionym jest apatia w którym uczucia , pragnienia i namiętności są pod kontrolą rozumu .Upragniony stan apatii osiągają tylko mędrcy a tym co zakłóca to namiętności i uczucia
Stosunek Stoików do niewolnictwa
Stoicy zwrócili uwagę , że wśród niewolników zdarzają się ludzie wolni wewnętrznie Seneka zauważył że wśród wielu Greków jest wiele osób zniewolonych .Wielu Greków uzależnia swoje życie od własnych namiętności i pragnień .Wolność wewnętrzna jest ważniejsza od wolności zewnętrznej . Ceniąc wolność wewnętrzną wyżej niż zewnętrzną Stoicy wypowiedzieli pogląd
----Nie zajmujemy się instytucją niewolnictwa bo tylko zewnętrznie zabiera wolność . Niewolnikiem bywa człowiek wolny wewnętrznie bardziej niż jego właściciel. Stoicy skłaniają się by budować poczucie wewnętrznej wolności. Wolność zewnętrzna jest sprawą drugorzędną , dlatego należy tak kształtować świat aby coraz więcej ludzi kształtowało w sobie wolność wewnętrzną .
Pozytywne nieprzystosowanie wg K. Dąbrowskiego to nie przystosowanie które ma charakter twórczy wyrabia w sobie krytycyzm i samodzielność rozwojową
Negatywne nie przystosowanie zachodzi w przypadku
---alkoholizm
---narkomania i lekomania
---droga przestępstw
Człowiek jako istota żyjąca w trzech światach
Każdy człowiek żyje na trzech płaszczyznach czyli inaczej mówiąc trzech światach
---świat przyrody :w tym świecie rządzą prawa na które nie mamy wpływu .Człowiek podlega prawom które tym światem rządzą a w tym świecie nie funkcjonują wartości. W brew utartym poglądom człowiek nie jest lepszy od zwierząt .Pod koniec XX wieku określony jako jedyną istotą śmiecącą i niszczącą środowisko w którym żyje
---świat kultury Gdyby nie istniał człowiek nie istniał by również świat kultury .Tylko i wyłącznie człowiek tworzy świat kultury podejmując działalność kulturoznawczą .W świecie kultury funkcjonują wartości. Świat kultury człowiek oddziela od świata przyrody wykorzystując zdobycze techniki
---świat ideałów Wszystkie wartości możemy zaliczyć do niższych bądź wyższych , wartości wyższe to ideały to sprawiedliwość ,braterstwo ,miłość ,równość i piękno
Systemy eklektyczne to znaczy system oryginalny -nowy ale powstały z syntezy przynajmniej dwóch już istniejących np. Św . Augustyn Synteza poglądów Platona i poglądów chrześcijańskich , Tomasz z Akwinu –synteza poglądów Arystotelesa i poglądów chrześcijańskich(Obecnie dominuje w Polsce)
Istnienie człowieka
Każdy człowiek istnieje na trzech płaszczyznach inaczej mówiąc trzech światach
---Świat przyrody w którym rządzą prawa na które człowiek nie ma wpływu Człowiek podlega tym prawom w tym świecie nie funkcjonują wartości. Człowiek nie jest lepszy od zwierząt jest inny
---Świat kultury tylko i wyłącznie tworzy człowiek podejmując działalność kulturotwórczą
---Świat ideałów czyli wartości wyższych takich jak(sprawiedliwość, wolność, braterstwo ,miłość ,równość, piękno)W naszym życiu wartości wyższe powinny odgrywać istotną role .Jeżeli w naszym życiu będą przeważać wartości niższe(wartości biologiczne: zaspokajanie potrzeb naszego organizmu ,wartości materialne)nie osiągniemy człowieczeństwa
Geneza filozofii
Filozofia powstała w starożytnej Grecji a na genezę złożyło się
---Człowiek pierwotny objaśniał świat odwołują c się od różnych bóstw np. boga wiatru ale w pewnym momencie przestało wystarczać objaśnień religijnych i ludzie zapragnęli odpowiedzi na wiele pytań
---Zdziwienie światem oraz chęć racjonalnego poznania .W starożytności nie było innej nauki lekarz był filozofem, poeta był filozofem Filozofia na początku dziejów była zespolona mądrością
Działy filozofii
---metafizyka zaznaczają się stanowiska takie jak materializm i idealizm
---Teoria poznania zastanawia się czym jest prawda
---etyka to dobro i czyny czy istnieje moralność dla wszystkich
---estetyka to piękno ,sztuka dzieła sztuki czy piękno jest w rzeczach czy wnosi je odbiorca
---filozofia polityki Jaki ustrój jest najbardziej sprawiedliwy
---filozofia nauki to prawa rządzące przyrodą które udaje się nam odkryć
Co to znaczy że historia filozofii nie jest historią
Historia filozofii nie jest historia ponieważ poglądy które były głoszone w dalszym ciągu maja swoich zwolenników i kontynuatorów a historia zajmuje się badaniem zjawisk minionych nie
Rodzaje twórczości
Twórczość artystyczna
Twórczość literacka
Twórczość naukowa
Twórczość społeczna
Twórczość gospodarcza
Twórczość techniczna
Twórczość polityczna
Twórczość religijna
Twórczość prawna
Osamotnienie to sytuacja na którą czasem człowiek jest skazany wbrew swoim chęciom .Osamotniony jest człowiek który znacznie odbiega w swoich poglądach od otoczenia –przyjaźń wyzwala od osamotnienia
Samotność jest to stan z wyboru to czas rozmawiania ze sobą , zastanawiania się ku czemu zmierzam ,nad tym co mnie cieszy, co jest wartościowe .Stan samotności potrzebny jest ludziom naszych czasów ponieważ media wywołują w nas pragnienia które nie są naszymi pragnieniami
Poglądy Talesa Tales był ojcem filozofii który twierdził że rodzajem materii która była, która jest i która będzie to WODA w jakimś momencie zaczęły wyłaniać się inne rodzaje materii .Tales podkreśla że, różnorodność świata jest jednością- monizm .Jedność świata wyraża się również w tym, że to co jest żywe zawiera wodę .Zwrócił uwagę , że zarodki istot żywych są wilgotne .Tales głosił również nacjonalizm-pogląd wg którego rozum jest źródłem wiedzy prawdziwej człowiek rodząc się posiada jakąś wiedze w swoim rozumie.
Poglądy Heraklita
Nie można wstąpić do tej samej rzeki ,wszystko co pochodzi z ognia w ogień się zmienia .Bardzo mocno akcentował znaczenie intuicji . Intuicja to poznanie bezpośrednie – głosił irracjonalizm
Poglądy Sokratesa Sokrates głosił racjonalizm .Poznaj samego siebie , prawda tkwi w tobie, nie każdy człowiek może dotrzeć do tej prawdy .Sokrates był przekonany , że człowiek który pozna co to jest sprawiedliwość będzie sprawiedliwy .Pogląd innymi słowy w myśl którego wiedza jest podstawą moralności .Sokrates myślał , że człowiek odpowiedzialny jako istota zdolna ,powinna opanować siebie mocą własnego rozumu co nazywamy intelektualizmem etycznym .Pogląd ten nie ma kontynuatorów, ponieważ nie ma w nas stanów wolnych od obecności uczuć .Sokrates żył tak i tak nauczał ,podobnie inni stworzył przekonanie , że człowiek powinien mieć zdolność myśli słów i czynów .Człowiek ma działać zgodnie ze swoimi słowami .Został skazany na śmierć ponieważ krytykował ustrój demokratyczny
Uważał że
--- ludzie nie są sobie równi (jedni są bardziej rozwinięci duchowo(psychicznie) a inni nie dlatego ustrój oparty na równości jest niesprawiedliwy
---podkreśla ,że żądzą najmądrzejsi w ustroju demokratycznym
---głosy zostają oddane przypadkowo
---ludzie bogaci mogą stosować presję na ludzi biednych
Krytyka demokracji doprowadziła Sokratesa wypowiedział słowa ,,nie mogę uciec z więzienia bo to jest sprzeczne z moimi poglądami”
Sokrates nie napisał żadnego dzieła .Rozmawiał z ludźmi , żeby im pomóc w poznaniu prawy ,narodzeniu się prawdy. Szkoda mu było czasu na pisanie dzieł Uważał ,że dialog jest jedynie drogą do prawdziwego poznania przy czym filozof niczego nie narzuca. Porównuje filozofa do akuszerki: akuszerka pomaga przy narodzeniu człowieka a filozof pomaga człowiekowi narodzeniu się prawdy
Idealizm głoszony przez Platona Platon głosił aprioryzm czyli pogląd, że wiedza prawdziwa jest niezależna od treści doświadczenia .Uzyskuje ją dusza człowieka po śmierci .Rozdzielenie ciała z duszą powoduje , że dusza przenosi się do świata idei .Idee są wieczne, niezmienne , niematerialne , doskonałe. Platon cenił to , co niematerialne ,pojmował ciało jako więzienie duszy, to właśnie ciało ogranicza możliwości poznawcze duszy, które ujawniają się dopiero ,gdy przebywa ona w świecie idei .Idealizm platona określa się mianem idealizmu obiektywnego to znaczy świat idei istnieje, to znaczy w sposób niezależny od woli i świadomości człowieka . Świat idei jest zbudowany hierarchicznie. Najwyższa i najdoskonalsza jest idea dobra.
Kto powinien rządzić w państwie wg Sokratesa i Platona
Platon był prekursorem totalitaryzmu .Twierdził ,że rządzić w państwie mają filozofowie i wojskowi-nie powinni zajmować się sprawami rodziny i dlatego powinni rządzić w państwie .Był zwolennikiem komunizmu koszarowego .Mieszkańcy koszar nie mogli zakładać rodzin ponieważ miłość obniża odwagę , nie wolno było mieszkańcom koszar słuchać muzyki sentymentalnej bo porusz uczucia . Dwa razy do roku wojownicy łączyli się w pary. Gdy urodziły się dzieci oddawano ich do instytucji żłobek .Platon uważał że nie potrzebne są sądy bo przecież córka nie podniesie ręki na matkę. Chciał z konstruować państwo bez przemocy .Rolnicy i rzemieślnicy mogli mieć coś na własność np. pole czy warsztat .Cnotę którą mieli w sobie wyrabiać to wstrzemięźliwość .Platon dochodzi do koncepcji państwa sprawiedliwego .Sprawiedliwość jest cnotą ,to harmonia a nie synteza mądrości , odwagi i wstrzemięźliwości którą można osiągnąć przez tak zbudowane państwo.
Sokrates nauczał , iż najlepszy byłby powrót do tego co już było .Na wzór stawiał dawne obyczaje Aten i Sparty. Uważał, iż władza powinna należeć do tych, którzy przewyższają innych pod względem rozumu i cnoty. Był przekonany, iż rządzenie polega na nieustannym wysiłku odnajdywania właściwej drogi. Wybór drogi wymaga posiadania odpowiedniej wiedzy. Z obowiązkami rządzenia mogą sobie poradzić tylko ci, którzy widzą i wiedzą więcej, którzy mogą pokierować usiłowaniami innych, skierować ich we właściwą stronę. Władza powinna więc należeć do przedstawicieli elity. Rządzić w państwie mogą ludzie mądrzy
Hedonizm głoszony przez Epikura
Epikur rozwinął poglądy etyczne jak człowiek ma żyć uważał że człowiek ma dwojakie przeżycia :przykrość i przyjemność .Największą przyjemnością jest brak przykrości .Doszedł do wniosku , że są dwa rodzaje przykrości dotyczące człowieka i zajął się ich redukcją
---lęk przed śmiercią –kiedy człowiek żyje to śmierci nie ma a kiedy przychodzi śmierć to na s już nie ma
---lęk przed bogami- niema powodu bać się bogów, ponieważ bogów nie interesuje los człowieka , bogowie mają swoje boskie sprawy
Epikur uważał, że filozof nie powinien zajmować się polityką ponieważ życie publiczne prowadzi do przykrości .Rozwinął hedonizm który sprowadza szczęście do sumy przyjemności .Przyjemności podzielił na
---przyjemności zmysłowe które są nietrwałe przemijają i jest nam wtedy przykro nie jesteśmy w stanie się nimi nasycić a stan nasycenia jest dla nas przykry
---przyjemności duchowe są trwałe ciągle możemy słuchać utworu który nam sprawia przyjemność i można się nimi nasycić .Epikur woli przyjemności duchowe
Charakterystyka poszczególnych epok
Starożytność określa się mianem epoki klasycznej- epoki humanizmu w której humanizm dochodzi do głosu a w centrum zainteresowania jest człowiek .Epoka antropocentryczna w której należy szukać korzeni kultury europejskiej .W Starożytnej Grecji powstaje sztuka ,mitologia i filozofia zaś w Starożytnym Rzymie powstaje prawo które rozwinięte obowiązuje do dzisiaj .W Starożytności wszyscy myśliciele twierdzili że materia jest wieczna w tej epoce była jedność, słów ,myśli i czynów okazywany był szacunek dla mądrości i ludzi sędziwych .Ceniono wartość cnoty jako pewnej doskonałości-cnota jako cecha charakteru
Średniowiecze dla tej epoki charakterystyczne były systemy eklektyczne .Nowy system oryginalny który powstaje jako rezultat syntezy już istniejących systemów filozoficznych w których wprowadzono autorytety np. Święci Cechą charakterystyczną był to , że zawsze jednym ze systemów było chrześcijaństwo .W Średniowieczu centralnym punktem odniesienia był Bóg .Pojawiły się nie znane dotychczas rozważania o śmierci .Życie duszy na ziemi stało się mniej ważne niż życie duszy po śmierci .Pojawiło się pojęcie świata zgodnie z tym co napisano w Biblii .Powstaje kult cierpienia .Wżycie człowieka wprowadzono pojęcie Boga tak jak religia Boga ujmuje .Uznawano nadal cnotę a przeciwieństwem cnoty jest grzech .Największą cnotą staje się miłość do Boga oraz posłuszeństwo .W zakonach i kościele hierarchiczna budowa społeczeństwa . Prawdziwe życie powstaje po śmierci kiedy to dusza odłącza się od ciała które jest źródłem grzechu .Średniowiecze stworzyło teorie słusznych wojen .Wojny w obronie wiary i wojny o charakterze patriotycznym .Życie ziemskie było tymczasowe .Wiara w Boga stała źródłem wiedzy o świecie .Dualizm przejawiał się, że ujmował człowieka jako istotę składająca się z duszy i ciała , dobra i zła .Moralność to ja wobec samego siebie.
Renesans to inaczej odrodzenie w XV wieku
---wojny krzyżowe (stykali się z inną kulturą niż europejska)
---wielkie odkrycia geograficzne
---zajęcie przez Turków Konstanytnopola
Odradzają się wartości epoki starożytnej wolnych od odniesień filozofii chrześcijańskiej Powstaje wiele nowych idei , trwa polemika ze średniowieczem .Renesans staje się epoką antropocentryczną , odrzuca kult cierpienia .Głosi radość istnienia i wyzwala człowieka od autorytetów urzędowych .Odrzuca cnotę posłuszeństwa a wprowadza wolność człowieka , który jest kimś kto powinien się wszechstronnie rozwijać .Miejsce wiary zajmuje rozum człowieka i zmysły .Człowiek ma cieszyć się urodą świata przyrody. Rozdzielono moralność oraz politykę ,wskazano ,że moralności nie powinna być rozciągnięta na całe życie .W dziedzinie polityki nie dokonuje się ocen moralnych .Renesans nie głosił ateizmu ale uważał, że sprawy religijne są mniej ważne niż człowiek.
Barok do połowy XVI wieku do końca XVII wieki w Polsce ostatnie ćwierć wiecze XVI wieku i trwał znacznie dłużej niż w innych krajach Europy bo do XVIII wieku .Rozbicie jedności ideowej Europy na skutek reformacji, gwałtowne przemiany w nauce odkrycia takich uczonych jak M.Kopernik czy Gallileusz i rewolucyjne wynalazki które usprawniły ludzkie zmysły(luneta ,mikroskop) wszystko to pod warzyło uporządkowany obraz świata i życia którego centrum jest stanowi Ziemia .Zmiany te miały duże znaczenie dla myśli filozoficznej .Pojawia się niepokojąca myśl a może świat jest nieskończony jak twierdził Giordano Bruno, który za swoje poglądy został oskarżony o herezje i spalony na stosie .Zainteresowanie budził człowiek jako jednostka odczuwająca metafizyczny lęk , skierowana ku Bogu i nieskończoności .Tendencjom tym sprzyjał rozwój nauk przyrodniczych oraz przemiany w świadomości religijnej zachodzącej pod wpływem kontrreformacji.
Oświecenie schyłek XVII wieku i wiek XVIII to wiek świateł . W oświeceniu zasadnicza rolę jako kształtowanie człowieka i społeczeństwa oraz cywilizacyjnego i moralnego postępu .Oparciem dla tych idei była filozoficzna koncepcja ,,porządku naturalnego’’ ujmującego życie człowieka j przyrody w jednolitą zgodna z prawami rozumu ,wynikami nauki i wizją świata . Zerwanie z metafizyką w filozofii i jej ścisły związek z postępem nauk przyrodniczych i techniki . Pojęcie ówczesnych problemów społeczno politycznych doprowadziło do powstania charakterystycznego dla epoki autorytetu dla filozofów i uczonych .Idee filozofów określały także charakter i tematykę dzieł sztuki zwłaszcza literatury i teatru
Idealizm głosi całkowitą niemożność bezpośredniego poznania rzeczywistości ,to co jest nam bezpośrednio dane to myśli i uczucia
Empiryzm uważał że eksperyment i doświadczenie jest podstawą poznania świata , zaś indukcje uważano za metodę a empiryzm przczynił się do rozwoju nauk przyrodniczych.
Wiek XIX
Pojawiły się nowe nurty filozoficzne , które wywarły olbrzymi wpływ na wydarzenia polityczne w wielu państw europejskich .Ich rola była tym wielka iż stały się one podstawa dla rozwoju koncepcji państwa totalitarnego
Nacjonalizm :uznaje interes własnego narodu za wartość najwyższą, suwerenne państwo narodowe które jest najwłaściwszą formą organizacji danej społeczności złączonej wspólnotą pochodzenia ,języka , historii i kultury
Nurty filozoficzne w Polsce w okresie XX- lecia międzywojennego
W okresie międzywojennym dominowały takie filozofie jak filozofia Kanta ,neokantyzm ,fenomenologia jak również filozofia Niczego i i filozofia chrześcijańska(która pełniła marginalną role ).Najpotężniejszym kultem była szkoła Lwowsko –Warszawska z nurtem pozytywizm filozoficzny który koncentruje uwagę na analizie języka co prowadzi do niesłychanej precyzji i ścisłości .Pozytywiści filozoficzni sugerowali , że należy wyrugować z dociekań filozoficznych problematykę wartości. Filozofowie Ci uważają , że filozofia nie ma własnego przedmiotu badań a chodzi o to , że niema żadnego wycinka świata przyrody który byłby przedmiotem dociekań filozofii
materializm dialektyczny - teoria filozoficzna stworzona przez Karola Marksa i Fryderyka Engelsa, a rozwinięta przez Włodzimierza Lenina; twórcy tego kierunku głosili tezę o pierwotności materii i wtórności świadomości; poznanie rzeczywistości traktowali jako ciągły proces gromadzenia prawd względnych i zbliżania się do prawdy absolutnej; poznanie to praktyka; przemiany w czasie i przestrzeni wynikają z nieustannej walki przeciwieństw literatura, wg materialistów była odzwierciedleniem stosunków społecznych
intuicjonizm - teoria filozoficzna głównym narzędziem poznania świata jest intuicja i instynkt życiowy, a nie rozum; prawa rządzące światem są nieuchwytne, ponieważ o jego rozwoju decyduje irracjonalny pęd życiowy, który tylko artyści mogą dzięki własnej intuicji wyczuć i wyrazić
Filozofia Kanta
Kant uważa ,że nie ma powodu aby przeciwstawiać zmysły rozumowi władze te stanowią dwa poznania .Nasze poznanie zaczyna się wraz z doświadczeniem. Kant wyróżnia dwa rodzaje poznania
----poznanie empiryczne
---poznanie rozumowe które dokonuje się niezależnie od doświadczenia
wg Kanta wola związana jest z rozumem który jest władzą wyboru .Obowiązek jest dla niego koniecznością czynu .Wprowadza pojęcie imperatywu który jest nakazem rozumu .Powinieneś być moralny co jest obowiązkiem .Uważał że moralność religijna oparta jest o lęk przed karą.
Ideały mające znaczenie dla wszystkich pokoleń
---Dążenie do poznania rzeczy samej w sobie
---Dążenie do wiecznego pokoju
Kant twórca wiecznego pokoju
Twórca dzieła ,,Wieczny pokój’ ’na które nikt nie zwrócił uwagi. Proponuje w nim zakończenie wojen raz na zawsze .Likwidacja stałych armii bo stałe armie się zbroi wynajdując coraz to nowe rodzaje broni . Gromadzi się broń która się starzeje .Najtańszy sposób na zniszczenie broni jest krótko trwała wojna. Człowiek jest traktowany jako środek który ma doprowadzić wojnę do zwycięstwa.
Kant opracował paragrafy przyszłego traktatu pokojowego który miał zakończyć wszystkie wojny raz na zawsze .Przewidywał że pojawi się państwo o ustroju republikańskim które będzie przeniknięte ideologią wiecznego pokoju, wokół tego państwa będą gromadziły się inne państwa .Powstaje zalążek federacji pokoju , będą zmiany pożądane powstanie jedno państwo .Państwo celów .Każdy człowiek będzie traktowany jako wartość najwyższa, jako cl sam w sobie a państwo będzie wyrazem moralności.
Poglądy na temat prawdy
Klasyczny :Arystoteles rozwinął koncepcje prawdy :pogląd prawdziwy to zgodny z rzeczywistością
Wg .Kartezjusza: prawdziwe jest to co narzuca się rozumowi-co jest oczywiste
Wg Kanta :Poznanie prawdziwe to takie które jest wewnętrznie niesprzeczne
Pragmatyzm amerykański :prawdziwe jest to co jest skuteczne, co skutecznie pozwala osiągnąć jego cel ,dobre jest to co przynosi korzyści
Znaczenie filozofii Nietzchego
Nietzche twierdził , że największe znaczenie w dziejach ludzkości mają jednostki wybitne- nieprzeciętne z tego powodu był przeciwnikiem równości Uważał że równość jest nie sprawiedliwa dlatego , że są jednostki wybitne i ludzie przeciętni. Był przeciwnikiem demokracji która opiera się na zasadach jedności .Twierdził , że demokracja przerodzi się w biurokrację która zniszczy człowieka. Krytykował chrześcijaństwo za to , że głosi kult cierpienia i cenią cnotę posłuszeństwa, krytykował moralność opartą o lęk przed karą .Człowiek moralny powinien być moralny dlatego , że chce być moralny a nie dlatego, że się boi kary . Krytykował chrześcijaństwo ,że ujmuje człowieka w kategoriach dobra i zła. Krytykował moralizatorstwo i racjonalizm .Szczególne znaczenie ma wola i rozum .Cenił człowieka który ma silny charakter .Jest przeciwny emancypacji , kobiety powinny zająć się tym co jest ich pasją : tworzeniem warunków aby mężczyźni mogli oddawać się wielkim ideałom. Płaszczyzny egzystencji
---Płaszczyzna biologiczno- społeczna jest wspólna dla każdego (człowiek żyje w społeczeństwie) nie wystarczającą pełnią
---Płaszczyzna kulturowa- człowiek spotyka się z dziełami kultury w której do głosu dochodzą ideały ,czyni nas w pełni człowiekiem – nie jest potrzebna każdemu .Są w śród ludzi jednostki które ludzie określają nad człowiek- każdy może być nad człowiekiem.
Nad człowiek to istota radosna jak dziecko cieszy się ma poczucie obowiązku wobec ludzkości, musi w sobie wyrabiać odwagę aby żyć po swojemu .To osoba wolna posiadająca poczucie własnej wolności .Celem i sensem życia jest człowieka jest dążenie do ideałów .Nitzche uważał że nie należy tracić sił witalnych dążąc do ideałów i nie przystosowuje się do świata często wbrew otoczeniu a oparcie ma w sobie.
Na czym polega przewrót dokonany przez Spenglera
Spengler dokonał przewrotu Kopernikańskiego .Wyjaśnia , że jest wiele kultur i żadna kultura nie jest ani lepsza ani gorsza ani bardziej doskonalsza a każda ma swoją wartość i żadna kultura nie powinna być uprzywilejowana. Krytykuje europocentryzm .Cywilizacja to kultura która się nie rozwija ,która osiągnęła już swoje możliwości ,dokonują się tylko wynalazki techniczne.
A każda kultura tworzy się na wzór organizmu
Agnoscytyzm głoszony przez Spenglera
Spengler stwierdza , że człowiek nie jest zdolny poznać otaczającego świata .Tworzymy wiedzę naukową którą porównuje z magią .Prawa naukowe są tym samym co zaklęcia czarnoksiężnika .Czarownik ludów pierwotnych zaklina świat i podobnie wiedza naukowa oswaja nas z niemożliwym do poznania światem .Poznajemy świat kultury bo ten świat tworzymy dlatego bo
---czujemy się samotni
--- bo człowiek czuje , że ma możliwości które może rozwijać
---z powodu tego że lękamy się śmierci chcemy przedłużyć swoje istnienie w formie wytworów kulturowych
Jaka grupa społeczeństwa ma największe znaczenia wg Spenglera
Najbardziej ceni tych którzy tworzą historię a najmniejsze znaczenie maja intelektualiści.
Filozofia Pascala
Pascal zwrócił uwagę , że wiedza która płynie z rozumu nie może pomóc człowiekowi , uważał że należy zwrócić się do intuicji tz poznanie bezpośrednie, tylko wiedza płynąca z serca może pomóc człowiekowi jak żyć .Pascal porównuje człowieka do trzciny i nazywa człowieka trzcina myśląca , spogląda na człowieka jako cząstkę kosmosu .Człowiek jako trzcina jest : znikomy, znikomy , kruchy , bezbronny wobec praw przyrody i łatwy do zniszczenia jak trzcina ale odznacza się niesłychana potęgą- myślą jest w stanie przeniknąć kosmos
Filozofia Kirkegarda
Kirkegard żył w XIX wieku interesował się człowiekiem , twierdzi , że to co przenika człowieka to lęk i drżenie . Człowiek ma świadomość istnienia Boga – czuje nie moc. Kirkegard napisał dzieło ,,Albo – albo’’ .Pierwszy filozof który ujmuje człowieka jako ciąg wyborów np. zawrzeć małżeństwo bądź nie .Znaczenie mają wybory w sytuacjach zwykłych .Dochodzi do wniosku , że człowieka można zaliczyć do trzech typów .Typy to fazy człowieka
---Faza estetyczna jest zarazem typem estetycznym, charakterystyczne jest to , że człowiek nie chce się zastanawiać, żyje z dnia na dzień ,poszukując tego co sprawia mu przyjemność .Człowiek nie poszukuje wartości dla których byłby wierny , ucieka przed sobą w świat przyjemności np. alkohol , ucieczki związane z poświęceniem swojego życia dla kogoś ---to czego nie należy czynić!
---Faza rozwoju duchowego Człowieka Kirkegard nazywa typem etycznym ten typ charakteryzuje się tym, że człowiek zastanawia się głęboko nad swoim istnieniem. Jest odpowiedzialny za swoje czyny bierze winę na siebie jeśli popełni błąd. Wyrabia u siebie cechy takie jak wdzięczność, odwaga. Jeśli zmienia swoje poglądy to dzieje się z powodu autentycznej przemiany
---Faza religijna Kirkegord podkreśla , że mało jest typów religijnych wśród księży i zakonników. Typ religijny to typ który żarliwie kocha Boga , gdy podejmuje działanie to zastanawia się czy Bóg by to za aprobował .Chce być zniewolony wola Boga .Był prekursorem egzystencjonalizmu.
Filozofia Petrażyckiego
Petrażycki żył w II połowie XIX wieku umarł popełniając samobójstwo z powodu zawiści która spotkał w Polsce. Jego dzieła były znane w wielu krajach .Sformułował własną teorię .Zwrócił uwagę , że świat zewnętrzny w stosunku do człowieka poznajemy w swojej psychice np. przepisy prawne mają formę kodeksu .Dla Petrażyckiego ma znaczenie prawo jako zjawisko etyczne o ile znajduje wyraz w naszym życiu psychicznym .Poznajemy ślad przez analizę śladów .Dzieli zjawiska psychiczne na trzy grupy
---rozum
--- uczucia
---wole
wspólnie wyodrębniamy
--- zjawiska intelektualne i zjawiska wolitywne
doszedł jednak do wniosku że ten podział jest niewystarczający i wyodrębnił jeszcze
---impulsje to przeżycia które sprawiają że ku czemuś dążymy albo nas od czegoś odciągają wpływają na działania człowieka .Wg Petrażyckiego są dwa rodzaje impulsji
---moralność to przeżycie obowiązku –to ja powinienem impulsje moralne zobowiązują mnie wobec samego siebie
---prawo: Prawo ma podlegać moralności , nie ma moralności uniwersalnej prawo a moralność to całkiem odrębne sfery, prawo jest nadrzędne w stosunku do moralności ,prawo decyduje o tym co jest moralne
Petrażycki był przekonany ,że warunki w których żyje mu współczesny człowiek nie żyje w czasach sprawiedliwych .Kwestionował kapitalizm ponieważ prowadził do wyodrębnienia bogatych i biednych i bogatych .Uważał że właściwym sposobem rozwiązana spraw socjalnych jest socjalizm do którego należy dojść na drodze ewolucyjnej .Socjalizm będzie się charakteryzował wg Petrażyckiego wyrównaniem materialnym i społecznym nie będzie w społeczeństwie konfliktów i zapanuje miłość. Społeczeństwu potrzebny jest ideał ku któremu mamy zmierzać
Teoria prawa natury
Teoria prawa natury wyrażona w dramacie Sokratesa ,,Antygona” .Antygona chowa ciało swojego zmarłego brata wbrew prawu obowiązującemu .Powołując się na prawo boskie. Prawo natury jest to prawo które hierarchicznie wyższe ,doskonalsze od praw stanowionych. Prawo natury oddziałuje na życie społeczeństw. Powoływano się na nie tworząc Rewolucję Francuzką .Prawo nie działa wstecz, nie można zbrodni oceniać po dokonanych zbrodniach
Akceptacja to uznanie czegoś akceptujemy jakiś pogląd to inaczej aprobujemy
Tolerancja to poszanowanie wszystkich możliwych poglądów , mamy tolerować innych wyznawców
Kultura mediów pojawiła się w XX wieku jest rezultatem techniki(środków łączności: radio , telewizja , internet).To kultura obrazkowa posiadająca wielką siłę oddziaływania , to kultura niższa ,pragnie ujednolicenia , sugeruje mody. Jako jedyna kultura która ogranicza nas. I zamiast rozwijać, tak jak pozostałe rodzaje kultury, to nas ogranicza?