Recenzja książki „Edukacja dawniej i dzisiaj”

Recenzja książki „Edukacja dawniej i dzisiaj”. Materiały na konferencję naukową. Jarocin 2000.

„Edukacja dawniej i dzisiaj” to praca zbiorowa siedmiu autorów – pracowników naukowych Bałtyckiej Wyższej Szkoły Humanistycznej w Koszalinie, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie oraz Zakładu Kształcenia Zawodowego w Jarocinie.
Autorzy w przejrzysty sposób ukazali rozwój edukacji od starożytności po czasy współczesne z uwzględnieniem obecnych problemów edukacji na tle społeczno – ekonomicznym.
„Wybrane systemy kształcenia w dawnych wiekach” – część I napisana przez mgr Krzysztofa Gąsiorowskiego ukazuje początki edukacji w czasach prehistorycznych, od rozwoju znaków i symboli wyrytych w kości lub kamieniu. Najczęściej występującymi znakami były rysunki zwierząt i postaci ludzkich za pośrednictwem, których człowiek pierwotny starał się przedstawić swoje otoczenie. Obrazki te z czasem przekształciły się w pismo, które w kolejnych latach przekształciły się w pismo alfabetyczne. Autor ukazuje jak w okresie starożytności narodziły się pierwsze systemy edukacji i drogą przenikania kultur przedostały się do sąsiadujących społeczeństw, aby następnie ulec zmianom oraz udoskonaleniom. W rozdziale tym omówiono funkcjonowanie starożytnych szkół i systemy kształcenia pisarzy w Mezopotamii w okresie istnienia państwa Sumerów, Akkadu, Asyrii oraz Babilonu w okresie od III do I tysiąclecia p.n.e. Znajdujemy również tu sposoby kształcenia skrybów e egipskich Domach Życia, które pełniły wtedy rolę szkół. Czytamy także o kształceniu w krajach Islamu w okresie VII – XVII w. a także kształcenia w starożytnych i średniowiecznych Chinach wraz z systemem obowiązujących trudnych egzaminów państwowych. Należy również zwrócić uwagę na metody kształcenia jakimi posługiwano się dawnych Indiach. Praca ta dostarcza nam wiedzy o uczonych chińskich, hinduskich w takich dziedzinach jak medycyna, filozofia, astronomia, które wywarły wpływ na dalsze losy oraz system szkolnictwa w późniejszej Europie.
Doktor Wiesław Siciński – autor kolejnej pracy zatytułowanej „Kształtowanie się systemów dydaktycznych w Europie” omawia rozwój szkolnictwa, począwszy od Karola Wielkiego, który religię chrześcijańską i język łaciński uważał za czynnik jednoczący państwo, powstanie i rozwój uniwersytetów założonych przez Kościół. Edukacja miała więc ogromny związek z chrześcijaństwem. Szkolnictwo w dobie Renesansu i nowy prąd humanizm był przełomem w nauczaniu i edukacji młodego pokolenia możnych.
Z pracy doktora Sicińskiego czytelnik dowiaduje się również o rozwoju systemów dydaktycznych od Jana Amosa Komeńskiego po poglądy filozoficzne Jakuba Rousseau dot. wychowania, zawarte w dziele „Emil, czyli o wychowaniu”, poprzez Pestalozziego i Herberta pod których wpływem kształtował się w XIX – wiecznej Europie obraz szkoły nazywanej do dziś tradycyjną.
„Wybrane systemy edukacyjne w dawnych wiekach” – cześć II to kolejna praca zawarta w tej książce. Autor dr Michał Pietrowski w bardzo ciekawy i jasny dla czytelnika sposób opisuje systemy wychowania w starożytnej Sparcie i Atenach. Poznajemy tu również kulturę, naukę i rozwój szkolnictwa w czasach hellenistycznych i zapoznajemy się z wychowaniem w starożytnym Rzymie i Bizancjum.
Autorem kolejnego referatu pt.: „System edukacyjny w Polsce – wybrane problemy” jest doktor inżynier Karol Sroka. Autor przedstawił zmiany, które nastąpiły w systemie polskiej oświaty od roku 1918 do zreformowanego systemu ustroju szkolnego. Dokonał analizy porównawczej wykształcenia Polaków i Niemców, które dla obywateli Polski jest w chwil obecnej odbiegające od europejskiego standardu poziomu wykształcenia ludności. Według doktora Sroki, potrzebny jest radykalny wzrost ilości młodzieży uzyskującej świadectwo maturalne, aby niskie wskaźniki solaryzacji nie wpłynęły negatywnie na możliwości zatrudnienia Polaków i nie przyczyniły się do zwiększenia bezrobocia.
Kolejnym tematem poruszonym przez doktora Srokę jest edukacja w dobie rozwoju technologii teleinformatycznych. Autor podkreśla, że teleinformatyka jest ściśle związana ze wszystkimi ludzkimi codziennymi działaniami, a jej rola ekonomiczna objawia się bezpośrednio w zatrudnieniu. Systemy edukacyjne oparte na technologii informacyjnej muszą zatem przygotować ludzi do pracy i życia w tych warunkach. Muszą pozwolić im nadążyć za zmianami, rozwijać umiejętności i wiedzę. Niezwykle ważna jest również rola kształcenia ustawicznego oraz kształcenia na odległość. Autor dochodzi do konkluzji iż wysokiej jakości edukowanie zasobów ludzkich w nowoczesnym świecie trzeba uznać za narodowy priorytet.
Autorzy kolejnej pracy pt.: „Procesy społeczno – ekonomiczne na wsi polskiej” – dr hab. Marian Podstawka i dr Maria Parlińska przedstawiają rys historyczny społeczności rolnej i serię zjawisk warunkujących rozwój polskiej wsi w ostatnim dziesięcioleciu. Podkreślili znaczenie wsi, która jako najmniejsza jednostka podziału terytorialnego odgrywa przecież istotne znaczenie ekonomiczno – administracyjne. Zwracają również uwagę na fakt iż po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej najważniejsze będzie podniesienie poziomu wykształcenia ludzi młodych oraz przeobrażenia w mentalności, które dadzą gwarancję przemian strukturalnych na wsi polskiej.
Ostatni referat zawarty w książce „Edukacja dawniej i dzisiaj” autorstwa mgr inż. Danuty Bodzek i doktora hab. Mariana Podstawki – „Edukacja szansą rozwoju dla wszystkich…” to analiza porównawcza oparta na badaniach statystycznych struktury wykształcenia Polaków na wsi i w mieście, nakładów na oświatę z budżetu państwa i gmin w latach 1988 – 1996. Autorzy zajęli się również strukturą bezrobocia w roku 1999. Jak wynika z badań najliczniejszą grupę bezrobotnych stanowili tu ludzie z wykształceniem zasadniczym zawodowym – 37,8%, a najmniejszą grupę wśród bezrobotnych osoby z wykształceniem wyższym 2,2% ogółem bezrobotnych.
Analizując zawartość książki „Edukacja dawniej i dzisiaj” nie sposób zauważyć, że pozycję tą cechuje oprócz ciekawej treści, łatwość odbioru związana z prostotą języka. Dodatkowym walorem książki jest ciekawa szata graficzna oraz ilustracje, które pomagają czytelnikowi w odbiorze treści zawartych szczególnie w referatach dotyczących edukacji i wychowania w czasach starożytnych.