Uzależnienia typu alkoholizm, narkomania, nikotynizm, lekomania

Uzależnienia typu:
- Alkoholizm
- Nikotynizm
- Narkomania
- Lekomania


ALKOHOLIZM

Alkoholowy Zespół Abstynencyjny
Są to objawy pojawiające się u alkoholika po zaprzestaniu picia. Są to nudności, wymioty, bóle głowy, jadłowstręt, pocenie się, kołatanie serca. Potem z czasem dołączają się trudniości zasypiania, lęk, koszmarne sny, drażliwość, wybuchowość, depresja. Objawy abstynencyjne ustępują po ponownym wprowadzeniu alkoholu do organizmu, jest to tzw. klin przynoszący ulgę, czy picie w nocy. Podobnie jest w narkomanii - dolegliwości występujące po wydaleniu z organizmu narkotyku łagodzi jego ponowne wprowadzenie (oczywiście łagodzi na krótki czas, po czym jest jeszcze gorzej). I to jest właśnie uzależnienie od środka odurzającego.

Ciąg alkoholowy
Upijanie się dzień w dzień przez kilka dni lub tygodni. Zwykle poprzedzone okresem picia mniejszych ilości alkoholu. Ciąg alkoholowy jest pewnym dowodem, że jest się już alkoholikiem co najmniej w fazie krytycznej rozwoju uzależnienia od alkoholu.

Delirium tremens
Inaczej majaczenie drżenne. Rozpoczyna się wieczorem i występuje w nocy. Alkoholicy doznają omamów wzrokowych lub słuchowych, towarzyszy temu bezsenność, lęk, niepokój ruchowy, utrata orientacji co do czasu, miejsca i otoczenia. Może wystąpić drżenie ramion, tułowia, karku. Może wystąpić podwyższona temperatura ciała. Delirium rozpoczyna się w 2-3 dobie po zaprzestaniu picia lub w czasie długiego ciągu alkoholowego. Pierwszymi sygnałami zagrażającego delirium są występujące po zaprzestaniu picia spłycenie snu, koszmarne sny i nadwrażliwość na bodźce słuchowe lub wzrokowe. Delirium lub objawy przeddeliryjne są sygnałem "osiągnięcia" fazy przewlekłej uzależnienia od alkoholu.

Padaczka alkoholowa
Jest następstwem uszkodzenia mózgu przez alkohol. Napady padaczki alkoholowej występują najczęściej w 1-2 dobie po zaprzestaniu picia. Pierwsza pomoc obejmuje przede wszystkim włożenie jakiegoś przedmiotu między zęby (co zapobiega przegryzieniu języka) i ułożenie na miękkim podłożu. Prowokowane przez alkohol napady padaczki stanowią zawsze poważne niebezpieczeństwo utraty życia.

System iluzji i zaprzeczeń
Stanowi objaw psychologiczny alkoholizmu decydujący o samozagładzie. Jest on oparty o mechanizm obronny projekcji, czyli wyrzucania na zewnątrz przyczyn własnego postępowania i odpowiedzialności za własne postępowanie. Formuje się także w oparciu o myślenie magiczne i życzeniowe, tzn. przekonania typu np. "Starczy komuś coś wmawiać, żeby to było naprawdę". Poczynając od końca fazy krytycznej alkoholik przechodzi także przez udowadnianie, że jest silniejszy niż alkohol ("Mogę pić dalej, bo jak chcę, to mogę nie pić"). Tym sposobem nawet przerwa w piciu ulega nieświadomemu "wbudowaniu" w "ideologię dorobioną do picia" - czyli system iluzji i zaprzeczeń.

Znane ze skuteczności
Ośrodki leczenia alkoholizmu na Zachodzie oparły swoje programy pomocy alkoholikom na zasadach ruchu Anonimowych Alkoholików tzw. Dwunastu Krokach AA. Twórcy tego ruchu (lata 1935-1940 w USA) nawiązali do przemian jakie przeszedł św. Paweł - jako człowiek, który doznał doświadczenia klęski swego dotychczasowego życia, swego człowieczeństwa. W celu wyjścia z nałogu niezbędne jest uczęszczanie na spotkania grup Anonimowych Alkoholików. Dobre lecznictwo alkoholizmu działa z dużą skutecznością, rzędu nawet 50-70% pacjentów nie wracających do picia po leczeniu.

Leczenie alkoholizmu
Nie jest leczeniem w znaczeniu słowa "leczenie" powszechnie przyjętym w społeczeństwie. Nie istnieje odnośnie alkoholizmu żadna interwencja z zewnątrz mogąca usunąć przyczyny choroby. Leczenie alkoholizmu oznacza wspieranie własnej decyzji i własnego wysiłku człowieka - by nie pić. O ile taka decyzja i wysiłek nie zostaną podjęte - człowiekowi nie można pomóc. Jest jednak głęboki sens w metodach składających się na leczenie alkoholizmu -tylko wyjątkowo zdarzają się ludzie uzależnieni od alkoholu konsekwentnie utrzymujący abstynencję bez korzystania z tych metod. Warto zaznaczyć, że "rozstanie z alkoholem" zmusza do głębszej przemiany osobowości, stąd szczególnie dobre długotrwałe efekty przynoszą różne formy terapii grupowej - zwłaszcza program AA.
W wypadku poszukiwania przez Państwa dróg wyjścia z problemu alkoholowego, uprzejmie prosimy o zapoznanie się z naszą ofertą terapeutyczną.

NIKOTYNIZM
Palenie tytoniu to nie tylko farmakologiczne uzależnienie od nikotyny, ale przede wszystkim nawyk o charakterze behawioralnym, psychologicznym i społecznym. Palenie tytoniu, niestety nadal, pozostaje olbrzymim problemem społecznym w Polsce. Co 10 sekund na świecie umiera ktoś na chorobę wywołaną paleniem tytoniu. Liczne badania światowe wykazały związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy paleniem tytoniu a rozwojem chorób. Wynik ten nie jest zaskakujący w świetle wiedzy nt. składu dymu tytoniowego.
Ponadto należy pamiętać, że palenie zwiększa zachorowalność i umieralność związaną z wrzodem trawiennym. Palenie, dodatkowo, zwiększa ryzyko poronień, porodów przedwczesnych i zgonów niemowląt. Zaś w świetle ostatnich badań, palenie bierne zwiększa zachorowalność na infekcje układu oddechowego, raka płuc, zawał mięśnia sercowego.
Dzieci zmuszane do wdychania dymu tytoniowego częściej zapadają na choroby infekcyjne układu oddechowego (zapalenia płuc, oskrzeli, górnych dróg oddechowych). Poza tym palenie tytoniu przez rodziców w istotny sposób zwiększa ryzyko wystąpienia astmy oskrzelowej u dziecka, a także przewlekłego zapalenia ucha środkowego, które jest główną przyczyną głuchoty w wieku dziecięcym. Należy przy tym pamiętać, iż negatywne skutki tego nałogu nie są ograniczone jedynie do samych palaczy.
Uzależnienie od papierosów rodzi się niepostrzeżenie. Najpierw wypalasz pierwszego w swoim życiu papierosa, potem drugiego, aż wreszcie spostrzeżesz, że już wypalasz całą paczkę dziennie. W miarę upływu czasu pojawia się postępujące przyzwyczajenie i biologiczne uzależnienie od tytoniu.
Około 10.000.000 Polaków pali regularnie 15- 20 sztuk papierosów dziennie. Prawie 5.000.000 tych osób pali dłużej niż 20 lat. Każdego roku 100.000 zgonów w Polsce ma bezpośredni związek z negatywnymi skutkami palenia tytoniu, przy czym ponad połowa z nich (60%) dotyczy osób w wieku 35- 69 lat. W Polsce codziennie zaczyna palić około 500 nieletnich chłopców i dziewcząt, a rocznie próbuje palenia około 180.000 dzieci. Szacuje się, iż dzieci w Polsce wypalają rocznie od 3 do 4 mld sztuk papierosów. Papierosy są jedynym legalnie sprzedawanym środkiem rakotwórczym w Polsce i na świecie.
Palenie papierosów wywołuje:
*co drugi zgon z powodu chorób nowotworowych u mężczyzn i około 15% zgonów nowotworowych u kobiet,
*około 40% przypadków choroby niedokrwiennej serca,
*80- 90% przewlekłych obturacyjnych chorób płuc


NARKOMANIA

Narkomania (z greckiego narke – odurzenie, mania – szaleństwo), patologiczne zjawisko społeczne, uzależnienie spowodowane krótszym lub dłuższym zażywaniem leków (głównie przeciwbólowych środków narkotycznych) albo innych środków uzależniających (narkotyki, leki uspokajające i psychotropowe).
Charakteryzuje się koniecznością przyjmowania środka odurzającego, tendencją do stałego zwiększania dawki oraz fizycznym i psychicznym uzależnieniem. Zaprzestanie zażywania powoduje bardzo przykre doznania abstynencyjne, prowadzące w krańcowych przypadkach nawet do zejścia śmiertelnego.
Narkomania jest zwykle wynikiem wielokrotnego zażycia środka uzależniającego, jedynie wyjątkowo, np. przy zażyciu kokainy czy heroiny, rozwija się po jednorazowej dawce.
Narkomania w krótkim czasie prowadzi do poważnych zmian psychicznych pod postacią obniżenia uczuciowości wyższej, degradacji społecznej, zaburzeń krytycyzmu, osłabienia woli, kłamliwości. Często staje się przyczyną wejścia na drogę przestępczą.
Produkcja narkotyków, fałszowanie recept, kradzież leków w szpitalach i aptekach, popełnianie przestępstw w celu uzyskania środków na narkotyki są nieodłączną stroną uzależnienia. Zaawansowane stadium narkomanii jest ciężką chorobą wyniszczającą organizm, prowadzącą do śmierci. Śmiertelność u narkomanów jest bardzo wysoka (najczęściej w wyniku przedawkowania), a niezależnie od tego dodatkowym czynnikiem jest obecnie AIDS.
Metody leczenia są zazwyczaj nieskuteczne. Bardzo często zmiany psychiczne i uzależnienie są nieodwracalne. Medyczne metody leczenia nie przynoszą większych skutków. Nieco lepsze wyniki dają niekonwencjonalne metody terapii polegające na długotrwałym odosobnieniu i oddziaływaniach psychoterapeutycznych, połączonych z terapią pracą.
Ograniczenie narkomanii jest trudne, gdyż zyski z handlu, produkcji, przemytu narkotyków są ogromne. Kartele narkotykowe działają sprawnie, posługując się korupcją i przemocą. Poszczególne kraje w różny sposób odpowiadają na problem narkomanii. Od kar długoletniego więzienia, a nawet śmierci dla handlarzy, jak w części państw azjatyckich, po próby legalizacji ograniczonej sprzedaży narkotyków miękkich (Holandia). Karalność dotyczy czasami tylko handlarzy, producentów, a niekiedy również kupujących na własne potrzeby.
Skala zjawiska wzrasta, obejmując coraz młodsze dzieci, sytuację utrudnia fakt, iż wykrywalność uzależnienia we wczesnym stadium jest sporadyczna ze względu na wielość stosowanych środków, brak wiedzy opiekunów.


LEKOMANIA


Nadużywanie środków odurzających przez ludzi ma długą historię, sięgającą okresów prehistorycznych, znane jest, że Aztekowie, jak również Sumerowie stosowali tysiące lat przed naszą erą pewne alkaloidy i środki halucynogenne w celu wywołania stanów podniecenia i halucynacji. Dlatego o narkomanii lub uzależnieniu od substancji podawanych do organizmu z zewnątrz trudno jest mówić jako o zjawisku związanym ze współczesną cywilizacją. Można jednak uznać, że w XX w. Nastąpił gwałtowny wzrost zainteresowania substancjami doprowadzającymi człowieka do stanów upojenia i euforii (błogostanu).

Zależność lekowa jest to stan wywołanym dłuższym stosowaniem leku. Lek powoduje przestrojenie czynności psychicznych oraz (lub) somatycznych do tego stopnia, że nagłe jego przerwanie stosowania wywołuje duże zaburzenia czynności organizmu zwane objawami abstynencji. Najczęściej i najszybciej wytwarza się zależność psychiczna od leku, rzadziej i później zależność somatyczna, charakteryzująca się wybitnymi zmianami narządów obwodnych po odstawieniu leku, np. zaburzeniami ciśnienia krwi, czynności serca, oddychania, układu pokarmowego.

Związek wywołujący zależność lekowa wchodzi w łańcuchy przemian metabolicznych organizmu, dla których staje się w końcu niezbędny. Stosowane w lecznictwie środki są mniej lub bardziej skomplikowane pod względem składu lub budowy chemicznej. Spotykamy wśród nich zarówno pojedyncze pierwiastki, proste związki nieorganiczne, jak i skomplikowane połączenia organiczne, złożone układy fizykochemiczne lub subtelne zespoły biochemiczne. Postęp chemii i nauk biologicznych doprowadził w dobie obecnej do lawinowego wzrostu liczby preparatów farmaceutycznych. Lekomania obejmuje w znacznym stopniu leki nasenne, które początkowo stosowane są w celu wywołania snu. Później stają się narzędziem, przy pomocy, którego leczy się nie tylko brak snu, ale i napięcie nerwów, lęk, niezadowolenie lub uczucie niezrównoważenia. Lekomania najczęściej obejmuje leki przeciwbólowe, nasenne, dopingujące i euforyzujące (wywołujące stan błogiego podniecenia). Leki hormonalne również kryją w sobie szereg, niebezpieczeństw dla zdrowia. Stosowanie hormonów tarczycy na odchudzenie może spowodować nadczynność tarczycy, a hormonów kobiecych na przedłużenie młodości – guzy macicy.

Wiele osób stosuje środki przeczyszczające jako lek na odchudzenie lub przy zaparciach i nie zdaje sobie sprawy z tego, że stałe przyjmowanie ich powoduje zmiany chorobowe jelit oraz zaburzenia w równowadze mineralnej ustroju. Na podstawie badań i ankiet korespondencyjnych w środowisku lekarskim i farmaceutycznym ustalono listę leków, których domagają się pacjenci w gabinetach lekarskich lub w aptekach. Spośród najbardziej znanych leków wymienić należy: tabletki od bólów głowy: Relanium, Signopam, Oxazepan, Reladorm, Veramid, Meprobamat, Antineuralgiae, Bellacorn, Bellergot, Encorton, Elenium, Fenactil, Vegantalgin, Gardan, Pabialgina, NO-SPA, Tolargin, Spasmophen, Nitrazepam.

Skłonność do lekomanii występuje u wielu osób, które w pewnych okresach życia musiały pobierać leki w przebiegu różnych schorzeń związanych z bezsennością, bólami głowy, nerwobólami, stanami niepokoju i lęku. Jednoczesne stosowanie kilku leków może być przyczyną wielu niebezpiecznych interakcji (wzajemnych oddziaływań) środków leczniczych w organizmie, zaciemnienia obrazu choroby oraz opóźnienia właściwego rozpoznania i leczenia. Zażycia silnych środków przeciwbólowych utrudnia chirurgowi rozpoznanie ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego, urologowi kamicy układu moczowego, a interniście – zawału mięśnia sercowego. Może wystąpić np. uszkodzenie powierzchni gałek ocznych u chorego, który z powodu chorób tarczycy, otyłości lub trudno gojących się ran, zastosuje równocześnie leki zawierające związki jodu i maść do chorych oczu ze związkami rtęci (w łzach chorego powstaje toksyczny jodek rtęci).

Wśród zależności lekowych odróżnia się cięższą postać zwaną nałogiem i lżejszą zwaną przyzwyczajeniem. Istotną cechą zależności lekowej jest nieodparta potrzeba zażywania leku, a w konsekwencji wytworzenia się zachowania, którego celem jest poszukiwanie pożądanego leku za wszelką cenę. Znane są też przypadki zażywania od kilku do kilkunastu i więcej tabletek od bólu głowy, Gardanu, Pabialginy, Veramidu itp. lub wypijania kilku butelek kropli żołądkowych, walerianowych, czy nasercowych w ciągu dnia. Przyczyną tego jest naturalna zdolność obrony organizmu przed substancjami szkodliwymi lub trującymi. Jeśli temu długotrwałemu używaniu leków towarzyszyć będą objawy wzrastającego zatrucia lub ogólnego wyczerpania organizmu – to nałogu tego nie można już nazwać lekomanią, lecz toksykomanią. Toksykomanie mogą prowadzić do powstania nałogu lub nawyku. W 1974r. Komitet Ekspertów WHO ustalił 8 podstawowych typów toksykomanii:

1. Typ morfinowy – charakteryzujący się silną zależnością psychiczną i fizyczną oraz zwiększeniem tolerancji jak, jak również wyraźnymi objawami abstynencji (opium, heroina, metadon)

2. Typ barbituranowo-alkoholowy – o wyraźnej zależności psychicznej o różnym nasileniu oraz o mniejszej zależności fizycznej. Niewielkie zwiększenie tolerancji oraz objawów abstynencji, kwalifikują ten zespół do nałogów (meprobomat, benzodiazepiny)

3. Typ kokainowy – charakteryzujący się silną zależnością psychiczną, nieco słabszą fizyczną, znacznym zwiększeniem tolerancji oraz zespołem abstynencji (kokaina, liście e-coca)

4. Typ cannabis (alkaloidy konopi) – występuje umiarkowana lub silna zależność psychiczna, brak zależności fizycznej, brak objawów abstynencji, niewielkie zwiększenie tolerancji (marihuana-suszone ziele, haszysz-żywica)

5. Typ amfetaminowy – wyraża się zależnością psychiczną i brakiem zależności psychicznej. Wyraźne zwiększenie tolerancji (deksamfetamina, metamfetamina)

6. Typ khat (katyna, pochodna efedryny) – przeważa zależność psychiczna, brak lub słaba zależność fizyczna przy braku zwiększenia tolerancji (żucie liści i gałązek krzewu catha edulis)

7. Typ substancji halucynogennych – słabo wyrażona zależność psychiczna, przy braku zależności fizycznej i braku zwiększenia tolerancji (LSD, meskalina)

8. Typ lotnych rozpuszczalników (wziewna) – słabo wyrażona zależność psychiczna, silne objawy toksyczne (butaprem, TRI)

Różnią się one od siebie objawami przewlekłego zatrucia, nasileniem i typem zależności, stopniem tolerancji, szkodliwością społeczną. Wszystkie prowadzą stopniowo do degeneracji psychicznej, głębokich zaburzeń najwyższych czynności umysłowych, charakteru, myślenia, pamięci oraz do wyniszczenia organizmu. W rezultacie używania nadmiernie długo i w zbyt dużych dawkach pewnych leków (np. uspokajających) może nastąpić uszkodzenie wielu narządów wewnętrznych wątroby, nerek) oraz różne zaburzenia ze strony układu nerwowego. Zdarzają się też sytuacje paradoksalne, np. przewlekłe stosowanie środków nasennych może spowodować bezsenność. Nałóg charakteryzuje się niezwykle nasiloną potrzebą zażywania leku, bardzo silnym uzależnieniem psychicznym i fizycznym, ciężkimi objawami abstynencji po nagłym zaprzestaniu zażywania, dużą szkodliwość dla jednostki, a nawet spowodować śmierć. Przyzwyczajenie cechuje się potrzebą ciągłego zażywania leku, słabym uzależnieniem, niezbyt nasilonymi objawami abstynencji tylko psychicznej, przejawiającej się średnio nasilonym złym samopoczuciem, brakiem objawowych abstynencji fizycznej, mierną szkodliwością dla jednostki i społeczeństwa. Zależności lekowej często towarzyszy tolerancja na zażywany lek. Zjawisko to polega na tym, że w miarę upływu czasu przy stałym zażywaniu leku, zmniejsza się siła jego działania pożądanego. Powoduje to stopniowe zwiększanie zażywanej dawki leku dla spowodowania tych samych efektów. Są tacy chorzy, którzy nie mogą zasnąć po przyjęciu kilku tabletek środka nasennego, podczas gdy w początkach nałogu zasypiali po przyjęciu połowy tabletki.

Przyczyny wytworzenia się zależności lekowej są różne. Może ona być powstać w toku leczenia silnych, przewlekłych bólów morfiną lub lekami o podobnym do niej działaniu.

Według ekspertów z WHO używanie leków wzrasta z wiekiem. Badania wykazały, że w grupie osób po 65 roku życia liczba zażywanych samowolnie leków wzrasta 10-krotnie w porównaniu z grupą w wieku 15-35 lat. Odsetek osób przyjmujących różne środki farmakologiczne jest wyższy wśród kobiet niż mężczyzn. Leki stosowane z własnej inicjatywy stanowią 50% leków przyjmowanych doraźnie i 10% używanych przewlekle. Skłonność do samo leczenia w wieku starszym tłumaczy się szeregiem dolegliwości, poczuciem niepewności jutra, stałą obawą o własne zdrowie. U osób młodszych jest spowodowana praktyką leczenia każdego objawu chorobowego odrębnym lekiem oraz stała pogoń za najnowszym, rewelacyjnym medykamentem. Wpływ na tę pogoń ma również błyskotliwa reklama, piękne opakowanie i wysoka cena, które mają na celu wzbudzić u chorych przekonanie o jego niezwykłej skuteczności w działaniu.

Leczenie zależności lekowej jest nadal bardzo trudne i często kończy się niepowodzeniem. Istota zagadnienia lekomanii tkwi w samoleczeniu. Dlatego każdy lek powinien być objęty nadzorem i wskazaniami lekarskimi, a każda skłonność do samoleczenia powinna być zwalczana. Tempo współczesnego życia, przemęczenie fizyczne i psychiczne, stresy, bezsenność lub uczucie lęku i zniechęcenia skłaniają wiele osób do szukania tzw. komfortu psychicznego po linii najmniejszego oporu. Osoby te chętnie sięgają po każdy lek, który w jakimkolwiek stopniu może odmienić wszystko to, co związane jest z napięciem, bólem, niepokojem, zniechęceniem lub osłabieniem dynamizmu życiowego. Najchętniej jednak przyjmowałyby stale taki lek, który mógłby pobudzać radykalnie organizm rano, a wieczorem powodowałby szybkie zasypianie i mocny sen. W celu profilaktyki należy bardziej rygorystycznie przestrzegać ograniczeń i zakazów dotyczących odręcznej sprzedaży leków bez recept lekarskich – środków przeciwbólowych i uspokajających, wypierać leki zabiegami fizykoterapeutycznymi, dietą, wypoczynkiem, kąpielami, masażem, akupresurą, muzykoterapią, chromo terapią (leczenie kolorami) lub autosugestią. W przypadku uzależnienia najlepszą metodą jest podawanie choremu placebo (tabletki neutralnej) jako danego leku. Jednak w pewnych okresach życia związanych z kryzysem psychofizycznym lub pod wpływem stanu silnej depresji nerwowej – lekomania może przybrać tragiczną postać narkomanii.


Poradnie i punkty konsultacyjne:

1. Jelenia Góra:
- Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień: Monar, 58-500 Jelenia Góra, ul. Studencka 111, tel. (0-75) 75-23-004
2. Wrocław:
- Wojewódzka Przychodnia Uzależnień, 50-526 Wrocław, ul. Korzeniowskiego 18, tel. (0-71) 32-81-382
3. Głogów:
- Centrum Kompetencyjne Maraton, 67-200 Głogów, ul. Poczdamska 1, tel. (0-76) 833-258

Oddziały detoksykacyjne:

1. Jelenia Góra:
- Wojewódzki Szpital dla Psychicznie i Nerwowo Chorych w Sieniawce koło Bogatyni – Detoksykacja 58-921 Sieniawka, ul. Rolnicza 25, tel. (0-75) 773-82-41 do 43
2. Wrocław:
- Ośrodek Profilaktyki Leczenia i Rehabilitacji Osób Uzależnionych – Detoksykacja, 50-526 Wrocław, ul. Korzeniowskiego 18, tel. (0-71) 32-91-460 wew. 250
3. Stronie Śląskie:
- Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych – Detoksykacja, 57-550 Stronie Śląskie, ul. Morawska 1, tel. (0-74) 814-14-88