"Boska Komedia" - dzieło przełomu wieków.
„Boska Komedia” to bez wątpienia największe dzieło Dantego Alighieri – trzynastowiecznego pisarza włoskiego. W czasie powstawania utworu właśnie we Włoszech rozpoczynał się już nowy okres w historii literatury – odrodzenie. Wnosił on do kultury zapomniane dotychczas wartości, a uwagę człowieka kierował na sprawy dotąd zaniedbane. Nic więc dziwnego, iż utwór wykazuje cechy charakterystyczne dla średniowiecza, ale też i te, które przypisujemy tekstom renesansowym. Spróbujmy więc je wskazać.
Już po pierwszym zetknięciu z „Komedią” zauważamy elementy typowo średniowieczne. Cały tekst bowiem dotyczy Boga i spraw ostatecznych człowieka.
Autor w swej wędrówce pokazuje czytelnikowi cierpienia i zmagania ludzi w piekle i czyśćcu. Chce w ten sposób przestrzec przed potępieniem po śmierci. Jest to zgodne ze średniowiecznym ukierunkowaniem na Boga i wiarę.
Dante tworząc „Komedię” czerpał z myśli wielkich filozofów średniowiecznych i świętych – doktorów kościoła, jak również z naiwnych i apokryficznych prac średniowiecznych mówiących o podróżach w zaświaty.
Zastosowanie średniowiecznej symboliki liczb jest również cechą charakterystyczną utworu. Najlepiej uwidoczniona jest tu liczba trzy i jej wielokrotności. Utwór składa się z trzech części, każda część z trzydziestu czterech pieśni (trzydzieści trzy + pieśń wstępna).Każde królestwo obejmuje dziewięć sfer (Piekło – dziewięć kręgów, czyściec – dziewięć pięter, raj – dziewięć nieb).
Spróbujmy przyjrzeć się dziełu szukając jego cech renesansowych. Najbardziej widoczną oznaką jest napisanie „Komedii” w języku włoskim, co jest nowością, ale czymś powszechnym dla odrodzenia.
Jednakże głównym elementem decydującym o przynależności utworu do nowej epoki jest czerpanie ze spuścizny kultury antycznej. Już czytając „Piekło” możemy zapoznać się z wizją zaświatów, która podobna jest do tej znanej z mitologii. Stawianie przez Dantego na drodze swej wędrówki Wergiliusza i przytoczenie postaci mitologicznych jest również wyrazem jego fascynacji mądrością i sztuką antyku
Czymś niespotykanym w średniowieczu jest ujawnienie autora. Ale Dante nie tylko publikuje pod swoim nazwiskiem, czyni również swoją osobę głównym bohaterem. Stąd widzimy w utworze wiele wątków biograficznych. Wrogów swoich autor umieszcza w piekle, ludzi godnych szacunku – w niebie zaś swą ukochaną Beatrycze czyni przewodniczką po raju.
Pisałam przy cechach średniowiecznych o zwróceniu się na Boga. Autor jednak równi silnie interesuje się człowiekiem. Ukazując piekielne cierpienia, chce ustrzec go przed potępieniem. Chce, aby godnie przechodził przez życie, jak mieszkańcy raju. Daje ludziom – Wergiliuszowi i Beatrycze – do wypełnienia niezwykle ważne zadanie przewodnictwa po zaświatach, w końcu czyniąc siebie, jak wspomniałam, głównym bohaterem przypomina o antycznej apoteozie twórcy.
„Boska Komedia” jest dziełem wyjątkowym. Doskonale łączy myśli filozoficzne średniowiecza i odrodzenia. Alegoryczny sens wędrówki przez zaświaty ma również dla współczesnego człowieka wymiar optymistyczny, gdyż ukazuje wznoszenie się człowieka z upadku i grzechu przez oczyszczenie do świętości