Wolfgang Amadeusz Mozart - cudowne dziecko epoki baroku

Ten niezwykle dojrzały i płodny artysta w każdym uprawianym przez siebie gatunku muzycznym osiągnął idealną równowagę i perfekcję, przezywając jednocześnie niepokój rodzącej się wrażliwości romantycznej.

Austriacki kompozytor Wolfgang Amadeusz Mozart przyszedł na świat 27 stycznia 1756 roku w Salzburgu. Jego ojciec, Leopold, był dość znanym kompozytorem, pedagogiem i kapelmistrzem arcybiskupa Salzburga. Zwykło się go opisywać jako człowieka gruboskórnego, usiłującego w bezwzględny sposób wykorzystać wyjątkowe uzdolnienia syna. Listy Wolfganga świadczą jednak o tym, że było on delikatnym i troskliwym ojcem, a wczesna sława, jaka stała się udziałem siedmiolatka nie powodowała u chłopca stresów. Mozart był człowiekiem wykształconym, ale i spostrzegawczym, zatem ocena postępowania ojca wydaje się być właściwa.

Mozart bardzo wcześnie objawił swoje nadzwyczajne muzyczne uzdolnienia- w wieku zaledwie czterech lat zaczął pobierać lekcje gry na klawikordzie, a następnie na skrzypcach. Pierwsze swoje kompozycje napisał już w wieku pięciu lat. Zdolną klawikordzistką była również starsza o pięć lat siostra Amadeusza- Anna Maria.


PIERWSZA ZAGRANICZNA PODRÓŻ
Ojciec Amadeusza i Anny postanowił jak najszybciej wykorzystać uzdolnienia swoich dzieci. W styczniu 1762 roku rodzina Mozartów udała się do Monachium, na dwór księcia elektora. Młodzi muzycy swoją grą wzbudzili tam ogromny podziw i zaskoczenie, zyskując tak wielkie uznanie, iż wysłano ich na występy na dwór Marii Teresy w Wiedniu.
W 1763 roku rodzina Mozartów rozpoczęła podróż po Niemczech, Holandii i Belgii. Młody artysta wprawił w osłupienie również muzyków i literatów Paryża.
W 1764 roku Wolfgang przebywał w Londynie, gdzie poznał nadwornego kapelmistrza, Johanna Christiana Bacha i po raz pierwszy zetknął się z włoskim melodramatem, słuchając oper Piccinniego i Galuppiego.
W 1769 roku, mając zaledwie trzynaście lat, Mozart otrzymał funkcję koncertmistrza na dworze księcia arcybiskupa. Pod koniec tego samego roku rozpoczął swoją pierwszą artystyczną podróż po Włoszech, która wywarła ogromny wpływ na rozwój jego osobowości. Najważniejszymi jej etapami były odwiedziny takich miast, jak: Mediolan, Werona, Mantua, Florencja, Rzym, Bolonia i Neapol. W Bolonii artysta studiował kontrapunkt u ojca Padre Martiniego, w Mediolanie poznał Piccinniego i G.B. Sammartiniego, a także skomponował operę Mitriade, re di Ponto, która odniosła wielki sukces w 1770 roku.
Później Mozart jeszcze kilkakrotnie jeździł po Europie. Wyjazdy te nie przyniosły mu jednak spodziewanych efektów. Występy Mozarta młodzieńca nie cieszyły się już tak ogromną sławą; podróż do Paryża w 1776 roku zakończyła się niepowodzeniem. W tym czasie zmarła mu matka, przebywająca wraz z nim w Paryżu.
Po powrocie do Salzburga jego stosunki z arcybiskupem Hieronimem von Colloredo stawały się coraz bardziej napięte. Wolfgang czuł się przytłoczony ciężarem funkcji, która więziła go w prowincjonalnym mieście, uniemożliwiając zdobywanie nowych, cennych doświadczeń.

LATA WIEDEŃSKIE
W odróżnieniu od wielu innych kompozytorów, Mozart nie zrewolucjonizował muzyki. Jego geniusz polegał na umiejętności i połączeniu tego, co było najlepsze w muzyce jego epoki, a uczynił to we wspaniałym, niespotykanym stylu.
Do 1776 roku Mozart skomponował wiele utworów i koncertów kameralnych, ale dopiero nieudana podróż do Paryża przyczyniła się do stworzenia pierwszych dzieł. Rok 1779 przyniósł wspaniałą symfonię na skrzypce, altówkę i orkiestrę. Następnie Mozart otrzymał zamówienie na operę seria (poważną) dla teatru w Monachium. Powstał Idomeneusz, król Krety na podstawie libretta Abbe Veresco.
Zaraz po triumfalnym wystawieniu w 1781 roku w Monachium owej opery Mozarta, doszło do kolejnego starcia artysty z arcybiskupem Colloredo, zachowującym się w stosunku do niego w sposób pogardliwy i obraźliwy. Skłoniło to kompozytora do definitywnego porzucenia pełnionej w Salzburgu funkcji i przeniesienia się do Wiednia, stolicy austriackiego mocarstwa Habsburgów. Tam Mozart utrzymywał się z udzielania prywatnych lekcji i koncertowania, dzięki czemu mógł swobodnie komponować. Taki sposób zarobkowania dawał bardzo skromne dochody, ale z drugiej strony zapewniał idealną niezależność od kasy rządzącej. (Na podobne warunki zdecydował się także Beethoven, a dla artystów epoki romantyzmu taki wybór stał się normą.)
Wkrótce po pierwszym wystawieniu opery Uprowadzenie z seraju, która przyniosła mu ogromną popularność, w 1782 roku, Mozart ożenił się z Konstanze Weber. Ich małżeństwo trwało krótko- tylko dziewięć lat- ale było bardzo szczęśliwe. Konstanze rodziła mu sześcioro dzieci, ale tylko dwoje z nich przeżyło swojego ojca.
Środowisko wiedeńskie miało stymulujący wpływ na rozwój artysty, który w tym okresie poszerzał swoją znajomość kultury, polityki (jej przejawem było przystąpienie do masoneii) i estetyki. Stworzył wówczas arcydzieła wieku dojrzałego artysty- obok największych dzieł symfonicznych, kameralnych i religijnych były to takie kompozycje, jak Wesele Figara (1786) opera buffo (komiczna), Don Giovanni (1787)- najbardziej frapujące ucieleśnienie tej wspaniałej legendy, które określone było przez samego kompozytora jako dramma giocoso, gdzie krzyżują się wątki tragiczne z komicznymi. W 1790 roku powstała jeszcze jedna wielka opera- Cosi fan tutte, oparta na cynicznej i nieco nieprawdopodobnej historii kobiecej niestałości. Wszystkie utwory zostały skomponowane do librett autorstwa Lorenza da Ponte, poety cesarskiego teatru.
W 1787 roku Mozart otrzymał nominację na stanowisko nadwornego kompozytora za skromną, lecz stałą pensję. Jego sytuacja ekonomiczna nadal jednak była niestabilna. Zarobki, honoraria za lekcje i zamawiane u niego kompozycje nie wystarczały na zaspokojenie potrzeb rodziny.
Ciężkim ciosem była dla artysty śmierć ojca 28 maja 1787 roku. Mimo stopniowo pogarszającego się stanu zdrowia, sam Wolfgang Amadeusz Mozart w ostatnim roku swojego życia skomponował największe arcydzieła: Czarodziejski flet, singspiel (opera w języku niemieckim), nazywany niekiedy śpiewogrą, którą Mozart uczynił alegorią walki ze złem, oraz Requiem (katolicka msza żałobna)- nie dokończone dzieło, którego tworzenie dla muzyka przeczuwającego zbliżanie się nieuchronnego końca było formą medytacji nad śmiercią.

ROMATYCZNA HIPOTEZA
Mozart zmarł 5 grudnia 1791 roku w Wiedniu, gdy miał zaledwie 35 lat. Śmierć ta natychmiast wzbudziła wiele podejrzeń. Uroczystości pogrzebowe były bowiem niezwykle skromne, niemal potajemne, a ciało artysty zostało pospiesznie pogrzebane w zbiorowej mogile. Szczególnym powodzeniem cieszyła się historia o rzekomym otruciu Mozarta przez Antonia Salieriego, bardzo zazdrosnego o talent artysty. Ta romantyczna hipoteza została jednak uznana za całkowicie bezpodstawną.
Twórczość Mozarta nie tylko stanowiła zwieńczenie swojej epoki, lecz również była zwiastunem nowego okresu artystycznego: pełna wdzięku forma rokoko przekształca się w harmonijnym klimacie stylu wiedeńskiego klasycyzmu. Niezrównane mistrzostwo, ukryte czasem pod szatami prostoty, pozwalało kompozytorowi w równie wzniosły sposób traktować wszystkie formy i środki wokalne oraz instrumentalne. Muzyka Mozarta, bardzo odległa od dziecięcego nieuświadomienia, przypisywanego przez krytyków epoki romantyzmu, opiera się na konkretnych wyborach estetycznych i ideologicznych, a w wielu przypadkach jest naznaczona głębokimi cieniami i preromantyczną niepewnością.








LITERATURA:
• Świat Wiedzy, Sztuka, Temat 33- „Mozart”
• Wielcy Kompozytorzy, nr 1- „Mozart- życie i twórczość”