Aktualny stan zdrowia społeczeństwa. Znaczenie odpowiednich nawyków higienicznych dzieci i młodzieży.

Higiena osbista jest dziedziną, której zadaniem jest utrzymanie zdrowia człowieka, jest w okresie dzieciństwa określonych nawyków i umiejętności, które decydują nie tylko o zdrowiu, ale również o środowisku społecznym.
W ostatnich dziesięcioleciach jesteśmy świadkami dynamicznego rozwoju nauki i techniki. Ludzie pochłonięci troską o wygodniejsze życie, coraz częściej zapominają o swojej biologicznej egzystencji. Technika ułatwia człowiekowi życie, czyni je bardziej wydajnym, jej stały postęp jest nieodwracalny. Rozwojowi techniki i urbanizacji towarzyszą czasem zjawiska niekorzystne dla ludzkiej egzystencji. Ich agresywność w stosunu do człowieka polega na eliminowaniu z ludzkiego życia ruchu i pracy fizycznej, a także na dewastacji i zanieczyszczeniu środowiska. Udogodnienia cywilizacyjne, środki komunikacyjne, automatyzacja, różnego rodzaju maszyny - zmniejszają do minimum aktywność fizyczą w życiu codziennym ludzi. Również środki masowego przekazu, szczególnie telewizja, z roku na rok zabierają człowiekowi coraz więcej wolnego czasu i zmuszają go do siedzącego trubu życia.
Zmiany warunków społeczno-ekonomicznych, rozwój higieny i medycyny przyczyniły się do spadku umieralności. Znacznie też zmalała liczba zachorowań na choroby zakazne, głównie wśród dzieci. Niektóre choroby mają dziś przebieg łagodniejszy, nie powodują tak częstych, jak dawiniej powikłań i następstw. Czas życia człowieka w Europie wydłużył się średnio w około 30 lat od początków naszego stulecia. Dzisiaj w Polsce kobiety żyją przeciętnie 76,1 a mężczyzni 67,5 lat. Ten przeciętny przyrost długości życia, jaki wykazują statystyki, nie idzie w parze z ogólną poprawą ludzkiego zdrowia. Badania lekarskie wykazują, że liczba osób w wieku produkcyjnym nie wykazujących patologicznych zmian jest niewielka. Badania przeprowadzone przez Lubelską Akademię Medyczną wśród młodzieży wykazały, że już u 17-19-latków występują podstawowe czynniki ryzyka decydujęce o zawałach serca. Siedem procent nastolatków ma nadciśnienie tętnicze, 3% podwyższony poziom cholesterolu, a 1% cierpi na otyłość. W starszych grupach wiekowych wskażniki te wzrastają dwukrotnie. Wynika to ze zlego odżywiania się i osiadłego stylu żucia.
Polacy zajmują pod tym względem jedno z czołowych miejsc w Europie. Wśród młodzieży szkolnej co czwarty uczeń lub uczennica wykazuje odchylenia od prwidłowego stanu zdrowia. Plagą stają się coraz częściej występujące u dzieci i młodzieży wady postawy ciała.
Współczesne tempo życia i zmieniajęce się środowisko w jakim żyjemy staję się częstą przyczyną powstawania niekorzystnych zmian w postawie ciała. Dodatkowo nieprawidłowo wykonuje się czynności dnia codziennego-niewłaściwie wykorzystując możliwości swojego ciała. Pewne jego części pacują za dużo inne za mało. Odzwierciedla się to, po czasie, w zabużeniah układu ruchu (zwłaszcze kręgosłupa).

Ciało ludzkie, aby mogło być w pełni sprawne i zdrowe potrzebuje przez całe swoje życie odpowiedniej dozy wysiłku fizycznego.
Postawy polaków wobec własnego zdrowia są wysoce niepokojące. Około 3/4 dorosłych twierdzi, że nie dba o zdrowie tak długo jak długo nie czyją się chorzy. Takie postawy przyjmują także ich dzieci, świadczy to o niskim poziomie wychowania zdrowotnego naszego społeczeństwa.
Na te sytuacje wpływa postęp cywilizacyjny, warunki bytu, sposób odżywiania, warunki mieszkaniowe i pracy, stresy psychicznie, system wartości, sposób spędzania wolnego czasu. Główne formy spędzania czasu wolnego to: oglądanie telewizji, czytanie gazet, czasopism i książek, rozmowy z rodziną, spotkania towarzyskie, czy słuchanie radia. Dzieci najwięcej czasu spędzają przed telewizorem czy komputerem zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Na 12-15 godzinny dzień przeciętnie przypada 4-7 godzin siedzenia w szkole, 2-4 godzin odrabiania lekcji, 3 godziny wypoczynku, i 1 godzina na posiłki.
W Polsce w wieku od 11-18 lat tylko 25% młodziezy uprawia systematycznie zajęcia sportowe czy rekreacyjne. W grupie 18-24 lat tylko 5% uprawia zajęcia ruchowe codziennie. W pózniejszym wieku 1% - 0,2%. Dla chłopców w wieku przedszkolnym przyjmuje się 6 godzin dziennie i 5 godzin dla dziewcząt. Dla 60% dzeci i młodzieży szkolnej 3 godziny lekcji WF w tygodniu są jedyną formą uczestnictwa w zorganizowanych ćwiczeniach ruchowych. W ostatnich latach szczególnie jaskrawo pojawiać się zaczyna zjawisko tak zwanych "chorób cywilizacyjnych". Coraz częściej medycyna staje też przed problemem chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży. Masowe występowanie chorób i odchyleń związane jest z szybko zmieniajęcymi się warunkami egzystencji współczesnego człowieka, głównie ze zmianą trybu życia i warunków środowiskowych. Jednym z najważniejszych czynników powodujących choroby cywilizacyjne jest zmniejszona aktywność ruchowa człowieka, siedzący tryb życia, a także brak kontaktu z przyrodą i nadmierne przeciążenie układu nerwowego. Choroby te ujawniają się dopiero w wieku dojrzałym w postaci ciężkich i groznych dla życia objawów jak: zawały, wylewy, choroby wieńcowej serca, zarostowych zmian w tętnicach kończyn dolnych, miażdżycy, cukrzycy. Śmiertelność z powodu chorób układu krążenia wysunęła się na pierwsze miejsce w statystykach zgonów we wszystkich krajach o wysokim poziomie rozwoju cywilizacji technicznej.
Tak więc pomimo przedłużenia zycia starzejemy się szybciej niż poprzednie pokolenie, a stan zdrowotny naszego społeczeństwa jest niezadawalający.
Przywrócenie pracy fizycznej, uprawianie sportu i turystyki, rekraacja fizyczna , a także wszelka aktywność ruchowa w formie codziennych dawek profilaktycznych staje się dzisiaj koniecznością . Doskonałą okazję dostarczania dzieciom i młodzieży odpowiedniej dawki ruchu stwarzają zajęcia wychowania fizycznego w szkole. Dzisiejsze wychowanie fizyczne wg. J. Drabika jest jedną z przyczyn złego stanu zdrowia naszej młodzieży. Obecnie ich program i ich realizacja nie mają, lub mają nikłe przełożenie na zdrowy i aktywny styl życia człowieka w dorosłości. Zajęcia lekcyjne mają małą efektywność i niską intensywność, a wielu przypadkach są mało atrakcyjne dla młodzieży.
Ruch, ćwiczenia siłowe oraz sposób odzywiania są najważniejszymi czynnikami modelującymi budowę ciała i czynności mięśni. Dbałość o postawę ciała powinna być ustawiczna. Na postawę ciała ważny wpływ ma spsób siedzenia w szkolnej ławce, a więc wysokość krzesełka i stolika musi być dostosowana do wzrostu dziecka, wżnym elementem jest też oświetlenie. Odżywanie w szkole powinno być pełnowartościowe, gdyż jest podstawowym warunkiem zdrowia i prawidłowego rozwoju. Dzieci zle żywione często chorują i gorzej się rozwijają, ponieważ nie otrzymują w pozywieniu wszystkich składników nieodzownych do ich budowy.
Racjonalne żywienie dziecka przedszkolnego powinno być:
urozmaicone,
złożone z różnych produktów żywieniowych,
rozdzielonych na posiłki, regularnie podane w określonej porze,
zgodne z wymaganiami sanitatno-higienicznymi,

W żywieniu dziecka powinno się uwzglądnić przede wszystkim składniki budulcowe i regulujące. Brak ich lub niedobory powodują poważne zaburzenia w stanie zdrowia i rozwoju a więc niezbędne są: białka, sole mineralne, wapń i żelazo, witaminy, węglowodany i tłuszcze. Dzienne zapotrzebowanie dziecka przedszkolnego wynosi od 1300 kcal do 2100 kcal. Posiłki powinny być przede wszystkim przyżądzone i podane higienicznie.
Dzieci w ciągu dnia wielokrotnie myją ręce, obowiązkowo przed każdym posiłkiem i po załatwieniu potrzeb fizjologicznych.
nauczyciel powinien przeprowadzić z dziećmi lekcje dokładnego mycia rąk, personel powinien być wzorcem postępowania.
Praca w zakresie higieny osobistej nad wyrobieniem nawyków wymaga dokładności i systematyczności oraz cierpliwości i wyrozumiałości za strony nauczycieli.
Sprawne funkcjonowanie skóry zależy od utrzymania jej w czystości. Skóra zdrowa, czysta i nienaruszona stanowi skuteczną zaporę przed drobnoustrojami chorobotwórczymi.

Dziecko powinno przychodzić do przedszkola umyte, z czystą głową, w czystej bieliznie i ubraniu - w wypadku gdy tak nie jest należy zadbać o jego higienę osobistą w przedszkolu. Szczególnie należy sie troszczyć o czystość włosów, myjąc głowę przynajmniej raz w tygodniu odtłuszczonym mydłem i dokładnie rozczesać. Dbałość o czystość włosów jest jednym z podstawowych warunków profilaktyki wszawicy głowowej.
Mimo postępów higieny i oświaty zdarza się niekiedy występowanie wszawicy, częściej u dzieci niż u dorosłych.
Odróżnia się tu wesz odzierzową, głowową, i łonową. Wesz jest szczególnie niebezpieczna za wzglądów epidemiologicznych gdyż przenosi ona zarazki duru plamistego oraz tyfus. W naszym kraju nie notuje się już od wielu lat zachorowań na te choroby, panoszyły się one w latach okupacji hitlerowskiej i trudnych powojennych latach odbudowy kraju.
Z różnych rodzajów wszawicy najczęściej u dzieci i młodzieży występuje wesz głowowa, co świadczy negatywnie o higienicznym poziomie środowiska domowego. Należy jednak pamiętać że dziecko czyste i zadbane z dobrego domu, może zakazić się wszami od drugiego dziecka w np: w przedszkolu, wystarczy że w grupie tej jest jedno dziecko mające wszy głowowe.
Wesz składa jaja zwane gnidami powleczone grubą otoczką chitynową i przyczepia się do włosów u ich nasady. W celu zlikwidowania wszawicy stosuje się zabiegi dezynsekujące. Stosuje się tu więc zwykłe środki fizyczne jak: mycie głowy ciepłą wodą z mydłem. Z innych środków przeciwwszawicznych stosuje się ciepły ocet sabadilowy, ale także preparaty w postaci płynów z roślin czy szamponów. Podstawowe znaczenie w zwalczaniu wszawicy ma utrzymanie czystości skóry, włosów i odzieży, stosowanie na co dzień ciepłej wody i mydła. Wszawica łonowa nie dotyczy już dzieci lecz dorosłych, zakażenie następuje najczęściej przez kontakt pułciowy. Znacznie rzadziej występuje wesz odzieżowa, której objawy mogą przypominać alergiczne zmiany skórne. Wesz ta jest znacznie większa od głowowej, równiez powoduje świąd, drapanie i wtórne zakazenia. Zmiany wystepują w miejscu przylegania ubrania najczęściej bielizna. Leczenie polega na odwszawieniu bielizny i odzieży przez pranie, gotowanie i prasowanie szczególnie szwów.
Często w środowisku dziecięcym spotyka się świerzb. Świerzb wywołuje pasożyt świerzbowiec z rzędu roztoczy.
Drąży on kanaliki w skóże gdzie samica składa jaja. Powoduje przykre i dokuczliwe swędzenie, a nawet wtórne ropne schorzenia skóry. Przed możliwością zakazenia świerzbowcem chroni przestrzeganie zasad higieny ciała i odzieży, wczesne wykrywanie zachowań, izolowanie chorych dzieci, częste przeglądy higieniczne.
Co pewien czas należy przycinać paznokcie u palców rąk kolisto wzdłuż opuszków palców, u stóp równolegle ażeby nie wrastały w skórę. Paznokcie nalezy oczyszczać i nauczyć dziecko tego zabiegu higienicznego.
Skutkiem braku higieny jest także drożdżyca jamy ustnej, występująca u dzieci. Najczęściej spowodowana jest przez grzyby atakujące skórę, błony śluzowe i narządy wewnetrzne. Ich wystąpieniu sprzyja wyniszczenie organizmu, spadek odporności, niedobory witaminowe i leczenie antybiotykami ale w dużym stopniu brak przestrzegania higieny. Pleśniawki najczęściej występują u niemowląt oraz osób starszych w postaci bolesnych kremowo-białawych bolesnych nalotów plamistych w jamie ustnej. Leczenie ma charakter miejscowy i ogólny. Miejscowo stosuje preparaty przeciwgrzybiczne czy pędzlowanie jamy ustnej.
Afty- mają postać drobnych, bolesnych nadżerek występujących u ludzi pomiędzy 10-40 rokiem życia. Występują na śluzówce warg, policzków lub na brzegach języka i trwa około 2 tygodni.
Dbając o higienę jamy ustnej należy pamiętać w szczególności o zęby, już od najmłodszych lat należy wpajać dziecku ten nawyk.
Po ukończeniu 3 lat dziecko powinno mieć swoją szczoteczkę i pastę z fluorem która chroni przed pruchnicą i chorobą dziąseł. Również w szkole nauczyciel powinien dopilnować by dzieci myły zęby po każdym posiłku. Ale należy nie tylko pamiętać o czyszczeniu zębów lecz też o czyszczeniu języka, gdyż większość bakterii znajduje się na języku.

Cele i zadania higieny osobistej to utrzymanie i wzmocnienie zdrowia oraz rozwijanie pełnej sprawności i aktywności fizycznej, psychicznej i umysłowej organizmu człowieka w każdym wieku. Zadaniem higieny jest również tworzenie racjonalnych norm higienicznych, w ważnych dziedzinach życia osobniczego zapewnienie prawidłowego rozwoju organizmu w okresie dojrzewania, uzyskania optymalnej sprawności fizycznej a także ochrona organizmu przed chorobami.
Zatem należy o tym pamiętać i jak najlepiej dbać o higienę osobistą!!



Bibliografia:

Janusz Korczak : "Higiena i zdrowie społeczeństwa"
Zbigniew Bartkowiak : "Higiena dziecka w wieku przedszkolnym"
Irena Rudowska : "Higiena i kosmetyka dziecka"