Polsko pomorskie związki dynastyczne.

Pomorze Zachodnie jako samodzielne księstwo przeszło długą ponad 500 letnią drogę dziejową. Było bowiem odrębnym organizmem państwowym znaj-dującym się w trudnym położeniu geopolitycznym. Książęta pomorscy szukali w Polsce poparcia przeciw swym wrogom, gównie Brandenburgii, Danii i Szwecji. Jednakże państwo polskie zwłaszcza w dobie rozbicia dzielnicowego, nie zawsze chętnie podejmowało te inicjatywy.

Pierwszym historycznym władcą Pomorza był Warcisław I. Całe jego pa-nowanie było pasmem uporczywych walk z Polską Bolesława Krzywoustego, zakończonych przyjęciem przez księcia i jego lud religii chrześcijańskiej. Przy-jąwszy chrześcijaństwo Warcisław I stał się zwolennikiem Krzywoustego i pra-gnął dla dobra swojego państwa utwierdzić nową wiarę nie tylko na Pomorzu, ale także wśród sąsiednich plemion słowiańskich.

Historia ziem Pomorza zachodniego wiąże się silnie z dziejami Kamienia Pomorskiego, a przede wszystkim z przyjęciem przez niego chrześcijaństwa. W tym okresie jak już wcześniej wspomniałem na Pomorzu Zachodnim władzę sprawował książę Warcisław I, który aby silniej związać Pomorze z Polską przychylnie odniósł się do misji chrześcijańskiej zorganizowanej przez Bolesła-wa Krzywoustego. Przeprowadzenie jej powierzone zostało biskupowi bamber-skiemu Ottonowi. Misja ta obejmowała lata 1124-1128 i zakończyła się przyję-ciem przez księcia i jego lud pomorski religii chrześcijańskiej. Otton wyposażo-ny w zbrojną drużynę i potrzebne środki materialne przybył na Pomorze Za-chodnie w towarzystwie Kasztelana santockiego. Książę Warcisław nakazał swym poddanym gościnnie podejmować biskupa oraz jego drużynę złożoną głownie z polskich rycerzy. Do spotkania księcia pomorskiego z biskupem Ot-tonem doszło w pobliżu Ujścia, nad graniczną rzeką Notecią. Po spotkaniu z Warcisławem biskup Otto udał się do Pyrzyc, gdzie z okazji świąt pogańskich zgromadziło się kilka tysięcy Pomorzan. Po 7 dniach nauczania Ottona, Pomo-rzanie tej okolicy przyjęli nową wiarę i pozwolili się ochrzcić. Z Pyrzyc udał się biskup do Stargardu, a stamtąd do Kamienia, gdzie znajdował się dwór księ-cia Warcisława. Tutaj już pod akcję misyjną grunt był już przygotowany, gdyż obok księcia Warcisława do przyjęcia chrześcijaństwa namawiała miejscowych Pomorzan również jego żona, która rzekomo od dzieciństwa była chrześcijanką. W czasie pobytu biskupa w Kamieniu zaczęto budowę kościoła. Mająca po-wstać świątynia została bogato uposażona przez księcia Warcisława. Szczeci-nianie oświadczyli gotowość przyjęcia nowej religii w zamian za zmniejszenie rocznego trybutu jaki płacono Krzywoustemu. Tymczasem z Wolina napłynęły lepsze wieści, gdyż książę Warcisław ukarał głównych sprawców wygnania bi-skupa, a pozostali mieszkańcy zgodzili się na ustępstwo wobec akcji misyjnej. Otto po nawróceniu w ciągu kilku miesięcy ok. 22 tyś. Pomorzan, postanowił założyć w tym mieście stolicę biskupstwa pomorskiego. W roku 1140 papież Innocenty II ustanowił biskupstwo w Wolinie. Pierwszym biskupem został ka-pelan Bolesława Krzywoustego, Wojciech. Otton zakończywszy pierwszą misję chrystianizacyjną niezwłocznie wyprawił się w pięćdziesiąt wozów na Pomorze. Do spotkania księcia Warcisława z Ottonem doszło w Dminie gdzie uzgodniono szczegóły drugiej akcji misyjnej.

Krzywousty oprócz podporządkowania Gnieznu diecezji Pomorskiej w Wolinie pragnął także ścisłej współpracy dynastii pomorskiej z Polską, z tego względu Przybysława córka Krzywoustego poślubiła Racibora brata Warcisła-wa. W tym samym czasie Bolesław Krzywousty wyprawił się na Pomorze by nie dopuścić do powrotu pogaństwa. Pomorzanie wschodniej części królestwa udali się z prośbą do swego władcy aby nakłonił biskupa do zapośredniczenia pokoju z królem Polski. Po wielu trudnościach udało się biskupowi nakłonić władcę Polski do zaprzestania działań wojennych. Warcisław I przybył do pol-skiego obozu, w którym za pośrednictwem biskupa zawarł pokój. Krzywousty powrócił ze swym wojskiem do Polski, a książę Warcisław I udał się z bisku-pem na Pomorze gdzie przywitano ich jako wybawców od wojny.

Po śmierci Warcisława I władzę przejął Racibór I, który został obwołany księciem Pomorskim. W czasie jego rządów nasilają się walki z Danią. Zbrojne wyprawy Pomorzan drogą morską docierają nawet do Norwegii. W odwecie król duński zorganizował wyprawę na Pomorze. Po długich walkach Duńczycy podpisują pokój na wyspie Rugii. Mimo spokoju ze strony Polski i Dani, Pomo-rzanie musieli być w stałym pogotowiu z powodu niebezpieczeństwa grożącego od strony Niemiec. Zaborczy książęta niemieccy pragnęli rozszerzyć swoje pa-nowanie kosztem pogańskich i nowo nawróconych plemion słowiańskich. Woj-ska niemieckie atakowały niejednokrotnie Dymin i Szczecin, które od dawna były chrześcijańskie.

Rządy Bogusława I wypadły w niespokojnych czasach, gdyż musiał on bronić swej niezależności przed dwiema największymi potęgami zachodu i pół-nocy. Król duński wraz z władcą Niemiec wyprawił się zbrojnie na Pomorze, które pomimo mniejszej liczby wojsk dzielnie stawiało opór i wygrywało wiele bitew. Szala zwycięstwa coraz bardziej przechylała się na stronę najeźdźców. Jednak Henryk Lew został zmuszony ze względu na inne sprawy Rzeszy do ustąpienia z Pomorza, a tym samym opuścił swojego duńskiego sojusznika. Do-szło do zawarcia pokoju, w którym Bogusław zgodził się na zależność lenną od Henryka Lwa. Wobec Danii książę zobowiązał się do powstrzymania wszelkich wypadów piratów pomorskich na wybrzeża duńskie. Po tej ugodzie wojska duń-skie opuściły Pomorze, a Bogusław przystąpił do odbudowy kraju. Książę po-morski zdawał sobie sprawę, że walka na kilka frontów nie daje żadnych wido-ków na przyszłość i należy zapewnić sobie sojusznika. Bogusław I aby umocnić swoje kontakty z Polską postanowił ożenić się z Anastazją córką Księcia Wiel-kopolskiego Mieszka III. Aby jeszcze bardziej scementować sojusz z Polską do-prowadził do małżeństwa swojego syna Racibora z Salomeą córką Mieszka Sta-rego.

Wiosną król duński wyprawił się na Pomorze, złupiwszy ziemię Wolina, kolejnym celem miał być Kamień Pomorski. Podczas gdy wojska duńskie przy-gotowywały się do oblężenia z Kamienia wyruszyła uroczysta procesja ducho-wieństwa, by pokornie prosić władcę duńskiego króla Kanuta o zachowanie po-koju. W obecności biskupa Absolona i księcia Jaromira Bogusława król Kanut przystał na zawarcie pokoju. Całe Pomorze stało się do tej pory lennem Danii. Odtąd Bogusław I pozostał wiernym sojusznikiem Danii.

Po śmierci Bogusława I panowanie nad Pomorzem przejął jego syn Bogu-sław II. Nie miał on łatwego zadania gdyż granice Pomorza nadal były niespo-kojne i zewsząd zagrażał wróg. Nadal bowiem trwała rywalizacja Danii z Bran-denburgią o wpływy nad Księstwem Pomorskim. Książę Pomorza nie mógł li-czyć na państwa, które uważał za sojuszników gdyż Polska piastowska była wewnętrznie skłócona. Bogusław II postanowił szukać wsparcia u władcy Po-morza gdańskiego, aby umocnić stosunki polityczne poślubił córkę Mszczuja I księcia Pomorza Gdańskiego. Wykorzystując skłócenie wewnętrzne Danii Bo-gusław II postanowił upomnieć się o bezprawnie zagarnięte ziemie Pomorza, odzyskanie ich nie sprawiło mu wiele trudu.

Kolejnym władcą Pomorza był Bogusław V, który mając osiem lat został osierocony przez swojego ojca i tym samym zmuszony do przejęcia tronu. Oj-ciec na kilka miesięcy przed śmiercią zdołał zaręczyć syna z siostrą Waldemara III, króla Danii, ale do małżeństwa nie doszło. Bogusław V wychowywał się pod czułą opieką matki, która zapewne wpajała synowi rycerskie tradycje, co znalazło wyraz w późniejszym postępowaniu. Sytuacja polityczna osieroconego księcia była niezwykle trudna. Zdobyta przez ojca wyspa Rugia stała się smacz-nym kąskiem dla Meklemburgii. Na pomoc książąt szczecińskich młody władca nie miał co liczyć. Jedyna nadzieja była w miastach zachodniopomorskich: Gry-fią, Nakle i Dyminie, które na obronę Bogusława V przeznaczyły znaczne środ-ki finansowe. Rozpętała się wojna, w której małoletni władca niechybnie stra-ciłby ojcowiznę gdyby nie zdecydowana postawa Strzałkowa i Gryfii. Kiedy wojska Makleburskie coraz bardziej niszczyły Pomorze posiłki przysłali Duń-czycy. Zmusiło to najeźdźców do zawieszenia broni. Po wielu pertraktacjach wdowa po Warcisławie IV uznała Barnima III i Ottona I, książąt pomorskich za opiekunów syna. Długie lata panowania książąt pomorskich doprowadziły Po-morze do ruiny. Dopiero w 1338r Bogusław V uzyskawszy pełnoletność sam przejął władze i zabrał się do odbudowy kraju. Książę pomorski poszedł w ślady swego ojca i podpisał sojusz z królem Polski Kazimierzem Wielkim, sojusz do-datkowo został umocniony układem zaręczynowym Bogusława z córką Elżbie-tą. Ostrze tego sojuszu skierowanie było przeciwko Krzyżakom. Bogusław V był władcą pełnym odwagi i dzielności, pozostawił po sobie wiele sojuszy.

Kolejnym władcą Pomorza, który związał się z Królem Polski był Bogu-sław IX. Za pośrednictwem Króla Duńskiego Eryka, który był kuzynem Bogu-sława doszło do podpisania układu z Zakonem krzyżackim. Postanowienia tego układu obejmowały dwustronne deklaracje na wypadek wojny z Polską, każda ze stron ma dostarczyć 2000 zbrojnych. Jednak krzyżacy wystąpili z tego trak-tatu. Bogusław IX poszukał zabezpieczenia u króla polski, któremu Zakon krzy-żacki również dawał się we znaki. Ścisły sojusz Bogusława IX z Jagiełłą po-party został następnie małżeństwem z siostrzenicą króla, gdyż córka Jadwiga była już zaręczona. Ową siostrzenicą była Maria, córka księcia mazowieckiego Ziemowita IV. Ślub odbył się z królewską wspaniałością w dniu św. Jana Chrzciciela. Jednocześnie Bogusław wypowiedział wojnę Zakonowi i sprzymie-rzył się, podobnie jak Polska z czeskimi husytami. To wszystko potrafił wyko-rzystać biskup Kamienia Pomorskiego dostał zgodę soboru na obłożenie Bogu-sława IX klątwą. Eryk król Duński próbował przekazać Szwecję pod panowanie Bogusława, jednak duchowieństwo się na to nie zgadzało, gdyż ciążyła na nim klątwa. Potajemnie Eryk przedostał się na Pomorze gdzie doszło do porozumie-nia z biskupem kamieńskim, który zdjął klątwę z Bogusława. Pomimo to Ery-kowi nie udało się obsadzić na tronie szwedzkim swego bratanka. W 1442r za-warł sojusz z Zakonem i wmieszał się w wewnętrzne spory biskupa kamieńskie-go i kapituły z miastem Kołobrzegiem. Bogusław IX próbował w tych sporach pośredniczyć, ale bezskutecznie. Te konflikty do reszty osłabiły jego zdrowie, umiera wkrótce w 1447r.

Spośród wszystkich książąt pomorskich największym uznaniem cieszył się Bogusław X. W 1474r widzimy księcia w Stargardzie, gdzie na zjeździe sta-nów pomorskich potwierdza dotychczasowe przywileje. Była tam również księżna Zofia, która zrzekła się swych praw do Pomorza przedodrzańskiego na rzecz Bogusława X. Przyjął wówczas hołd od kilku miast, w późniejszym okre-sie przyjmuje również hołd lenny od Wołogoszczy. W Malborku Kazimierz Ja-gielończyk uroczyście pasuje go na rycerza. Bogusław X prowadził politykę propolską. Nie układały mu się natomiast stosunki z Brandenburgią, które z cza-sem przerodziły się w wojnę. Książę pomorski zgromadziwszy niewielkie od-działy zamknął się w Pyrzycach. Brandenburczycy zgromadziwszy znaczne siły oblegali Pyrzyce, potężne machiny oblężnicze kruszyły mury miasta. Z upad-kiem Pyrzyc w ręce Hohenzollerów dostał się Bogusław. Jednak udało mu się wydostać z oblężonego miasta przy pomocy chłopów. Bogusław X aby zapew-nić swojemu państwu pokój pojął za żonę Małgorzatę Hohenzollern. Ten zwią-zek małżeński spowodował krótkotrwałe polepszenie stosunków z Brandenbur-gią, umocniony małżeństwem, nie miał jednak szans przetrwania. Brandenbur-czycy zgromadzili znaczne siły i zajęli kilka pomorskich miast. Bogusław X zawarł pokój za pośrednictwem króla Polski, który przysłał swojego przedstawi-ciela w osobie Jana Sapienckiego, za jego pośrednictwem zawarto zawieszenie broni. Książę pomorski dążył do pokoju z Marchią, by móc w pełni opanować i uspokoić dziedziczne ziemie. Po wielu latach krwawych wojen Bogusław skie-rował swą uwagę na uporządkowanie państwa, poprawienie bezpieczeństwa i rozwój handlu. Bogusław X zaczął od porządkowania dochodów książęcych i przejmowania w swoje ręce wszystkich rozgrabionych lub zastawionych mająt-ków książęcych. Po śmierci żony Małgorzaty, która była osamotniona w ostat-nich latach swojego życia, gdyż została odtrącona przez męża z powodu , iż nie dała mu potomstwa. Strona polska podniosła aktualną sprawę starań księcia o rękę córki króla Kazimierza Jagielończyka, Anny. Zaślubiny odbyły się na zam-ku w Szczecinie 2 lutego 1491r. Uroczystości weselne zgromadziły wielu osobi-stych gości. Przez małżeństwo z Anną stał się Bogusław szwagrem trzech po sobie panujących królów polskich: Olbrachta, Aleksandra i Zygmunta, jak rów-nież szwagrem króla Czech i Węgier. Niedługo po ślubie doszło do konfliktu z władzami miasta Szczecina, gdyż lekceważył dawne przywileje. Na przykład cofnął Szczecinowi przywileje brzegowe. Bogusław niechętnie patrzył na na prawa mennicze Szczecina, takie prawa posiadało tylko kilka miast na Pomorzu. Zamierzał zlikwidować bądź ograniczyć bicie monet, gdyż liczne mennice na terenie księstwa wprowadzały chaos w stosunkach monetarnych. Bogusław X założył własną mennice książęcą przez co znacznie zwiększył swoją władzę i powiększył dochody. Po uregulowaniu życia gospodarczego w kraju i znacznym wzmocnieniu potencjału militarnego Pomorza. Bogusław zaczął coraz bardziej występować przeciw Brandenburgii, odmawiając przede wszystkim uznania zwierzchnictwa elektorów nad swym księstwem, przez co o mały włos nie do-szło by do wojny. Jednak dzięki doradcy Bogusława doszło do układu, na mocy którego zawarto pokój. Bogusław dążył do spotkania z cesarzem i książętami Rzeszy. Pretekstem do odbycia takiej podróży była pielgrzymka do Ziemi Świętej. Księciu towarzyszył orszak trzystu konnych, droga wiodła przez Mar-chię Brandenburską, Saksonię i Turyngię do Norymbergii. Księcia pomorskiego przyjmowano wszędzie bardzo uroczyście, czas płynął mu na licznych przyję-ciach i turniejach rycerskich. Pielgrzym zawitawszy do Palestyny uczestniczył w nabożeństwie na Górze Syjon i tam nadano mu godność rycerza Świętego Gro-bu. Bogusław zawitał również do Rzymu, tam nie zaniedbywał interesów pań-stwa. Nie szczędził pieniędzy rozdawał prezenty kardynałom i świcie papieskiej, przez co zyskał przychylność Papieża, który udzielił księciu prawa obsadzania wszelkich prelatur i nadawania godności kościelnych. Bogusław X ruszył w drogę powrotną, która przebiegała przez Florencję i Bolonię. Cesarz serdecznie powitał księcia i nadał mu przywilej bicia złotej monety według stopy reńskiej. Po powrocie na pomorze Bolesław zamknął mennice miejskie, przez co jeszcze bardziej naraził się władzom Szczecina. Niestety pod koniec swojego życia książę popadł w bezczynność, sprawy państwa pozostawił samym sobie. Rok 1518 był dla Bogusława nieszczęśliwy, bowiem przeżył on śmierć syna i trzech doradców. Książę na starość nie potrafił umiejętnie zarządzać państwem. Bogu-sław X zmarł w 1523r, w historii Pomorza wyróżniony został przydomkiem „Wielki” gdyż rzeczywiście przerastał umiejętnościami sprawowania władzy swych poprzedników jak i następców.

Biorąc pod uwagę panowanie sześciu władców Pomorza Zachodniego, dowiadujemy się jaki był ich stosunek do Polski i państw sąsiednich. Zawdzię-czamy im chrystianizację Pomorza, które do tej pory miało dość prymitywną kulturę pogańską. Po przyjęciu chrztu Pomorzanie mogli korzystać z dóbr tej kultury, był to ważnym krok gdyż Pomorze przestało borykać się z najazdami państw chrześcijańskich, które był dość częste w tamtym okresie. Wszyscy władcy Pomorza starali się aby mieć jak najlepsze stosunki polityczne z Polską. Aby wzmocnić stosunki dyplomatyczne zawierali związki małżeńskie z córkami królów i książąt polskich. Dzięki takiemu zabezpieczeniu zawsze znajdywali oparcie w Królestwie Polskim.