„O geometrycznym sposobie myślenia” Czy Pascal w przytoczonym fragmencie jest apologetą rozumu, czy jego krytykiem? Porównaj jego stanowisko z poglądami Kartezjusza.

Blaise Pascal w swoim dziele przedstawia wyższość intuicji nad rozumem. Uważa, ze świata nie da się poznać, zgłębić tylko za pomocą umysłu i doświadczenia. Są one jedynie pomocnicze przy poznawaniu intuicyjnym. W związku z tym, proponuje bardziej odnosić się do swojej intuicji, która okazuje się lepsza, gdy rozum nie może, np. podać definicji takich pojęć jak : ruch, liczba, przestrzeń czy czas. Nie można w nim znaleźć odpowiedzi na pytania ?Czym jest wiara??, ?Kiedy postępujemy etycz-nie?? ? to potrafi jedynie serce i intuicja. To nimi częściej kieruje się człowiek w sprawach doniosłych i dokonując ważnych decyzji, racjonalne metody nie znajdują wtedy zastosowania. Jednak nie przekreśla on całkowicie znaczenia umysłu, sugeruje by te dwa sposoby poznania stosować razem, lecz kładzie szczególny nacisk na tą pierwszą metodę ? druga częściej zawodzi. Wątpi w wielkość rozumu, jest nieudolny i bezradny.

Geometria, wg Pascala, nie potrafi określić żadnych z wyżej wymienionych pojęć, ponieważ pochodzi od rozumu. Jest to, swego rodzaju, paradoks, gdyż te wła-śnie rzeczy są przedmiotami jej badań. Z drugiej strony, są one tak oczywiste dla współczesnego człowieka, że nie potrzebuje wyjaśniania ich sensu, tylko kieruje się on, znowu, intuicją.

Pascal ukazuje nieskończoną małość i nieskończoną wielkość ? nic nie jest ograniczone. Wcześniej wymienione pojęcia ruchu, czasu, przestrzeni, a także zdecy-dowana większość innych terminów, nie są wartościami skończonymi, tylko rozciąga-ją się pomiędzy tymi dwiema nieskończonościami. Wszystko można wyobrażać coraz to większe, czy mniejsze, w nieograniczoność. Nie można dowieść rozumem, tego że jakakolwiek wielka liczba jest największą lub najmniejszą, zawsze znajdzie się więk-sza lub mniejsza od niej, a pomimo tego, jest to podstawa geometrii, która jest nauką zasad, definicji, wzorów. Jest to przejaw jej doskonałości (jasności).

Mimo tego, że w swoich poglądach Pascal jest następcą Kartezjusza, to nie jest tak jak Descartes, skrajnym racjonalistą. Szwedzki filozof całkowicie opiera się na doświadczeniu, rozum traktuje jako jedyne, najważniejsze źródło poznania. Nie bierze pod uwagę przeczucia czy uczuć. Są one dla niego bezwartościowe, nie może na nich stawiać fundamentów bytowania, są zbytnio ulotne. Jest także sceptykiem, wątpi w każdą wartość, by później dowieść jej istnienia. Stało się tak z myślą, człowiekiem ( słynne ?Cogito, ergo sum? ), nawet z Bogiem ( co później zrobił także Pascal ? zakład Pascala?a). Jednak Kartezjusz udowadnia istnienie Pana rozumem, co może dziwić, gdyż istnienie Boga jest uzależnione od indywidualnego przekonania człowieka. Jego ?dziedzic? zrobił to inaczej ? sercem i wiarą. Wiedział, że lepiej zrozumieć religię sercem, ponieważ to właśnie do niego odnosi się nauka Kościoła.

Tak więc, Pascal krytykuje umysł, rozum, doświadczenie. Te środki poznawcze są dla niego mało wartościowe. Ważniejsze jest serce i poznanie ?od zmysłów?, o którym mówił Kartezjusz, jednak nie stosował go, ponieważ sądził, że zbyt często zawodziły. Francuski filozof we wszystkich swoich przemyśleniach udowadnia, że to nie rozum jest największą potęgą ludzkiego bytu, lecz jest nią, często ignorowana przez racjonalistów, intuicja. Daje ona możliwość poznania świata każdemu, każdy człowiek ma ?światło przyrodzone?, dzięki któremu może wytłumaczyć sobie jak, dlaczego coś się dzieje. Nie każdy natomiast dysponuje silnym, mądrym umysłem, który pozornie pozwala zrozumieć wszelkie zagadki życia. A nawet gdyby posiadł wielką wiedzę, to i tak nigdy nie pozna wszystkiego, nie pojmie tajemnic ludzkiej egzystencji