Znaczenie wychowawcze obrzędów i obyczajów morskich - klasyfikacja i ich znaczenie.

Ludzie od zawsze kierowali się jakimiś zwyczajami bądź to prawami i obyczajami.
Już w starożytności organizowano różne uroczystości morskie. W Egipcie na przykład w 17 wieku p.n.e. i później obchodzono w marcu każdego roku święto Izydy, które zwano świętem żeglugi ofiarowano wtedy tej bogini wspaniale zdobiony, wypełniony bogatymi darami statek. Obyczaj ten zawierał w sobie prośby i modlitwy o szczęśliwą żeglugę. W imperium Rzymskim obchodzono z kolei w lipcu święto mórz i oceanów neptuna w połowie I wieku p.n.e. Cezar kazał urządzić w Rzymie sztuczne jezioro do odbywania bitew morskich pokazowych.5/

Większość obrzędów i obyczajów nie była spisywana, ale chęć przekazania ich następnym pokolenia sprawiła, ze ludzie uznali za stosowne spisywanie ich. Na morzu było to większa praktyczne potrzeba spisania zwyczajów, bo od tego mogło zależeć bezpieczeństwo statku i załogi jak również miało to znaczenie wychowawcze załogi. My w swojej pracy zastanowimy się głównie nad znaczeniem wychowawczym obrzędów i obyczaj morskich oraz nad ich klasyfikacja.

Słowniczek

Zwyczaj-jest to każde zachowanie człowieka powtarzające się w określonych sytuacjach. Może ono charakteryzować tylko jednego człowieka i wtedy z reguły nie interesuje badacza kultury. Może też dotyczyć grupy społecznej i być normalnym, zwykłym sposobem jej zachowani się. Zwyczaj noś tego postępowania jest oczywiście znana wszystkim wokół i na ogól nie wywołuje zdziwienia. Kto chce, może tak właśnie postępować, kto nie chce-może zachować się inaczej. Budzi to wprawdzie zdziwienie, ale nie powoduje żadnej kary. Może wywołać uśmiech czy kpiny, lecz jest tolerowane. Obyczaj – jest wyselekcjonowanym zwyczajem. Pojęcie to również oznacza zachowanie danej grupy społecznej, powtarzające się w danych sytuacjach, ale zachowanie wymagane. Nieprzestrzeganie tego zachowania powoduje nie zadowolenie grupy społecznej, naganę lub karę. Obyczaj dotyczący w zasadzie ważniejszych niż zwyczaj wartości, której grupa społeczna przedkłada nad inne. Odpowiednie zachowanie się wobec ludzi starszych, pełne szacunku traktowanie miejsc spoczynku zmarłych – wszystko to są przykłady zachowania obyczajowego. Obyczaj często graniczy z normą prawną.

W swojej pracy zaczniemy od klasyfikacji obyczajów i obrzędów. Biorąc za kryterium podział etapy życia człowieka oraz jego działalność zawodową i społeczno-polityczną można wyróżnić następujące grupy obyczajów i obrzędów:
-obrzędowość społeczna-obywatelską
-obrzędowość rodzinną i ludową
-ceremoniał pogrzebowy i zwyczaje dotyczące zmarłych
-obrzędowość zawodową
-zwyczaje i obrzędy morskie
-obrzędowość szkolną i przedszkolną
-obrzędowość studencką
-zwyczaje i ceremoniał wojskowy:
--zespół ogólnych ceremonii wojskowych
--wojskowe obrzędy morskie.1/


Głównym tematem naszej pracy jest znaczenie wychowawcze obrzędów i obyczajów. I właśnie w tej części zajmiemy się funkcja wychowawczą.
Obyczaje i obrzędy są jedna z form intencjonalnej edukacji. Intencjonalność edukacyjna leży w samej istocie obrzędów. W praktyce realizuje się ona albo przez przypatrywanie się , albo w naśladownictwie , albo tez w zastosowaniu w określonym obrzędzie słów o charakterze wychowawczym. Z naśladownictwem mamy do czynienia wówczas , gdy w danym obrzędzie „człowiek występuje w charakterze albo podmiotu , albo pełno prawnego uczestnika”. Występowanie w obu tych rolach nakłada na człowieka powinność przestrzegania reguł danego obrzędu. Funkcji edukacyjnej obrzędu upatruje się zazwyczaj w teatralności, symbolice ,ruchu , efektach akustycznych oraz innych elementach działających na wyobraźnie , uczucia, emocje. Przykładem może tu być apel poległych , w czasie którego w podniosłym i pełnym uwagi nastroju imiennie przywołuje się na miejsce uroczystości wszystkich zaproszonych , którzy przyczynili się do rozwoju bądź ocalenia kultury grupy społecznej , do jakiej przynależeli a przez to i całego narodu. Przypomnienie przy tej okazji czynów których dokonali , zalet ich osobowości , postaw jakie prezentowali ma ogromne znaczenie , zwłaszcza dla ludzi młodych(np. harcerze , żołnierze itp. ). Słowa towarzyszące temu obrzędowi są równie ważne , jak gesty i znaki symbolicznie wówczas stosowane.
Niezmiernie istotnym elementem wychowawczym jest używanie odpowiednich słów czy to zawartych w przemówieniu , albo na przykład umieszczonych na okolicznościowym dyplomie. Może się to wydawać nie prawdopodobne , ale jest faktem , że młodzi ludzie którzy w latach szkolnych lub podczas studiów uczestniczyli w czasie rejsu na statku w okolicznościowym obrzędzie tak mocno przezywali ten moment że nawet po wielu latach wspominają go a otrzymany przy tej okazji dokument (dyplom) przechowywany jest z niezwykła pieczołowitością. Kurtki dyplom zawiera nie tylko treści patriotyczne , ale również pochwale nie nagannej postawy a tym samym zachęca do pielęgnowania w życiu marynarskim odwagi , męstwa i poświecenia.2/
Również dyplom chrztu równikowego , zawiera elementy wychowawcze tekst ich kończy się słowami :
„Stwierdziwszy Ex officjo przez ten obrządek zdolności do żeglugi tegoż , nakładam na niego obowiązek czcić honor marynarza i nieść pomoc bliźniemu w każdej potrzebie i po wszelkie czasy”.3/

Funkcje wychowawczą obrzędów rozumieją tez dobrze Władze Nawigacyjne Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni , której przy okazji wręczenia pierwszych dyplomów zorganizowały (i organizują co roku) również obrzęd uroczystego wręczania „Aktów Promocji” stanowiących swego rodzaju pasowanie na marynarza , „na inżyniera morza”. Treść wręczonego przy tej okazji dyplomu zawiera wiele elementów edukacyjnych. Wśród elementów edukacyjnych dyplomie podkreśla się miedzy innymi :
-Zalety kandydata na nawigatora.
-Apel do przyszłej załogi o godne przyjęcie nowego nawigatora w poczet marynarzy.
-Obowiązek czci dla WSM i dochowanie jej wierności.
-Sankcje , jakie mogą spotkać absolwenta w wypadku niedostosowania się do wymienionych wskazań.
-Akcent patriotyczny „Pływaj tedy długo i Polszcze naszej chwały przysparzaj”.4/


Zakończenie

Na zakończenie chcieliśmy powiedzieć, że w powyższej pracy staraliśmy się dogłębnie przedstawić temat naszego zagadnienia. Mamy nadzieje że chociaż po części to zrealizować.

Wniosek

Podsumowując naszą prace chcielibyśmy zaznaczyć ,że spisywanie obrzędów, obyczajów i zwyczajów jest bardzo potrzebne i przydatne. W szczególności ma to znaczenie na morzu. Bo to właśnie tam była dożo większa praktyczna potrzeba spisania zwyczajów, bo od precyzji zależało bezpieczeństwo statku, życie załogi i skuteczność dopłynięcia do celu.
Spisywanie obrzędów pozwoliło, na kultywowanie tradycji. Tradycje które istniały już od dłuższego czasu powodowały że młodzi marynarze jeszcze zwiększmy szacunkiem i respektem podchodzili do nich miało to przede wszystkim znaczenie wychowawcze. Chociażby takie wspólne mycie pokładu statku uczyło marynarzy czystości i dużej pokory, a wachty uczyły odpowiedzialności. Bez wątpienia każdy zwyczaj czy rytuał miał jakiś podtekst czy znaczenie wychowawcze. W dawnych czasach załogi statków były rekrutowane z mętów i rzezimieszków, a po rejsie zmieniali się diametralnie. Dlatego też możemy wywnioskować że morze jest doskonałą szkolą i treningiem pozwalającym w praktyce poznać jak ważna jest współpraca między ludzka.

Literatura przedmiotu i uzupełnienia.

1. „Zwyczaje i obrzędy morskie” W. Paułbicki str15.
2. „Zwyczaje i obrzędy morskie” W. Paułbicki str16-19.
3. „Świeckie obrzędy i obyczaje” F.W Araszkiewicz str17.
4. „Zwyczaje i obrzędy morskie” W. Paułbicki str108.
5. „Zwyczaje i ceremoniał morski” pod.red. Kaczorowskiego str109.