Jądro- budowa anatomiczna i histologiczna

Jądro jest narządem parzystym. Prawe jądro od lewego jest oddzielone przegrodą worka mosznowego. Jądro ma elipsoidalny kształt, lekko spłaszczony na bokach. Jądro posiada dwie powierzchnie-powierzchnię boczną i powierzchnię przyśrodkową, dwa brzegi- brzeg przedni, w który przechodzą powierzchnie i brzeg tylny oraz dwa końce- koniec górny i koniec dolny.

Jądro budują dwie części. Pierwszą z nich jest łącznotkankowy zrąb, który łączy się z torebką włóknistą (czyli błoną białawą), która obejmuje jądro. Błona biaława jest pokryta cienką błoną surowiczą. Błona surowicza tworzy blaszkę trzewną osłonki pochwowej jądra. Blaszka ta składa się z jednowarstwowego nabłonka płaskiego lub gdzieniegdzie kostkowego. Błona biaława i blaszka trzewna osłonki pochwowej jądra ściśle przylegają do siebie, co sprawia, że nie da się ich od siebie odreparować. Blaszka trzewna przechodzi na najądrze w brzegu tylnym jądra i na tylnym brzegu najądrza przechodzi w blaszkę ścienną osłonki pochwowej jądra. Przestrzeń między tymi blaszkami tworzy jamę surowiczą jądra. Jądro nie posiada blaszki trzewnej wzdłuż tylnego brzegu i końca górnego, ponieważ w te miejsca jądra przylegają do najądrza.

Błona biaława grubieje na tylnym brzegu i uwypukla się do wewnątrz, tworząc śródjądrze. Śródjądrze ma gąbczasto- porowatą budowę. Przegródki jądra powstaje z cienkich łącznotkankowych blaszek, które odchodzą od śródjądrza.

Drugą częścią jest właściwy miąższ jądra, który leży w zrębie łącznotkankowym. Miąższ jądra budują stożkowate zraziki jądra, jest ich około 200. Są skierowane wierzchołkami w stronę śródjądrza, a ich podstawy opierają się o wewnętrzną stronę błony białawej. Zraziki zawierają silnie powyginane cewki nasienne kręte, które to przechodzą w cewki proste. Każdy zrazik ma od jednej do czterech cewek, a w jednym jądrze jest od 400 do 450 cewek. Cewka nasienna ma długość od trzydziestu do pięćdziesięciu centymetrów długości i grubość od 0,1 do 0,3 mm. W cewkach krętych wytwarzają się plemniki i wtedy cewki zespalają się w zraziku. Cewki łączą się i tworzą siatkę jądra, która znajduje się w obrębie śródjądrza.
Przewód zbiorczy powstaje w okolicy śródjądrza z cewek krętych jednego zrazika, które łączą się ze sobą pod kątem ostrym. Przewody zbiorcze są krótkie i proste, to daje nazwę dla cewek nasiennych prostych. Cewki nasienne proste zaczynają się w okolicy wierzchołka zrazika, tam gdzie łączą się dwie albo trzy cewki kręte. Cewki proste mają długość około 0,2- 0,4mm. Cewki proste mają ściany zbudowane z zewnętrznej cienkiej błony podstawowej oraz niskiego nabłonka wałeczkowatego. Cewki proste tworzą siatkę jądra, która z reguły znajduje się w dolnej części śródjądrza. Nabłonek siatki jądra jest zbudowany w niektórych miejscach z komórek kostkowych, a w innych z komórek płaskich.

Zraziki są oddzielone od siebie przegródkami. W przegródkach znajdują się naczynia krwionośne, limfatyczne oraz nerwy. Przegródki są częściowo poprzerywane.

Jądra (prawe i lewe) leżą w mosznie i są oddzielone od siebie przegrodą worka mosznowego. Oś jąder przebiega skośnie z góry, lekko od przodu ku dołowi i delikatnie do tyłu.

Tętnice i żyły biegną przez śródjądrze. W miejscu pierwotnego ułożenia gruczołów płciowych główne położenie tętnic występuje w miejscu, gdzie znajdowały w okresie zarodkowym. Tętnica jądrowa odchodzi od aorty brzusznej. Tętnica jądrowa jest głównym naczyniem jądra. Ta tętnica przebiega na mięśniu lędźwiowo- udowym w dół i przechodzi przez kanał pachwinowy. Tętnica jądrowa zaopatruje w krew głowę najądrza, następnie przechodzi do śródjądrza przez błonę białawą, później przechodzi w przegródki jądra. Z przegródek pod błonę białawą wnikają gałązki na powierzchnie jądra. Na powierzchni jądra tworzą się sieci dużych naczyń, które przebiegają wężowato. Z tych naczyń odchodzą gałązki końcowe, które zaopatrują kanaliki jądra.

Tętnica nasieniowodu i tętnica dźwigacza jądra zespalają się z tętnicą jądrową. Tętnica nasieniowodu odchodzi od tętnicy biodrowej wewnętrznej, tętnicy pępkowej, albo pęcherzowej dolnej. Tętnica dźwigacza jądra (lub też nasiennej zewnętrznej) odchodzi od tętnicy nadbrzusznej dolnej, gałęzi biodrowej zewnętrznej i zaopatruje osłonki jądra.
Warstwa naczyniowa składa się z tętnic, żył i naczyń chłonnych.

Największym składnikiem powrózka nasiennego jest splot wiciowaty, który powstaje z żył jądra i żył najądrza. Żyła jądrowa powstaje na tylnym brzegu jądra z mniejszych naczyń, następnie przechodzi przez kanał pachwinowy i tworzy jedno naczynie. Po prawej stronie żyła jądrowa uchodzi do żyły głównej górnej, a po stronie lewej do żyły nerkowej lewej.

Naczynia chłonne otaczają siecią kanaliki i jednoczą się w małe pnie. Pnie zespalają się ze sobą w okolicy zrazików, następnie przebiegają w przegródkach. Limfa głównie płynie do śródjądrza, później wzdłuż najądrza i nasieniowodu do powrózka nasiennego. Mniejsza ilość limfy odpływa do błony białawej, a dokładniej do sieci, skąd płynie w drobnych gałązkach do sieci podsurowiczej. Z obu sieci zbierają się mniejsze naczynka i biegną do najądrza, następnie do powrózka nasiennego. Wzdłuż naczyń jądrowych biegnie od czterech do sześciu pni chłonnych. Te pnie chłonne mają ujście w węzłach lędźwiowych. Zespolenia limfatyczne prowadzą do powierzchownych węzłów pachwinowych.

Jądro jest zaopatrywane przez nerwy pochodzące ze splotu trzewnego. Następnie biegną przez splot nerkowy, niedaleko tętnicy jądrowej, tworząc splot jądrowy (nasienny). Te nerwy zawierają włókna czuciowe do dla osłonek surowiczych jądra i włókna ruchowo- autonomiczne (współczulne i przywspółczulne unerwienie) do mięśniówki przewodu najądrza i nasieniowodu, oraz do naczyń. Włókna przywspółczulne rozluźniają mięśniówkę naczyń i mają pośredni wpływ na wydzielanie jądra i najądrza. W obrębie zgięcia pachwinowego leży pole czuciowe Heada.

Wielościenne komórki śródmiąższowe mają od sześciu do dwudziestu mikronów. W ich cytoplazmie znajdują się kropelki lipoidów, ziarenka barwnika i krystaloidy ( twory białkowe). Hormon wydzielany przez komórki śródmiąższowe i komórki śródmiąższowe pojawiają się mniej więcej w połowie życia płodowego, później zanikają i pojawiają się w okresie dojrzewania płciowego. Czasem młodzi mężczyźni posiadają dużo mniej komórek śródmiąższowych niż starzy mężczyźni. Tkanka śródmiąższowa to około 34% masy jądra.

Komórki śródmiąższowe wytwarzają męski hormon płciowy, czyli testosteron. Wydzielanie tego hormonu jest regulowane przez hormon luteinizujący (lutropina; LH). Testosteron krąży w ciele mężczyzny w dwóch trzecich zawiązany z białkami osocza, a w jednej trzeciej jako wolny hormon. Testosteron jest u kobiet wydzielany w niewielkich ilościach przez korę nadnerczy. Testosteron, który krąży we krwi wpływa do wątroby i zostaje zmieniony na 17-ketosteroidy i zostaje wydalony z moczem. Jeśli we krwi znajduje się zbyt duża ilość testosteronu, następuje pobudzenie detektorów w podwzgórzu i zmniejszenie ilości wydzielanego do przysadkowych naczyń wrotnych podwzgórzowego hormonu uwalniającego lutropinę (LH) i hormon folikulotropowy (FSH) oraz hamowanie wydzielania hormonów gonadotropowych przez przysadkę. Wydzielanie testosteronu jest i spermatogeneza jest regulowane przez ujemne sprzężenie zwrotne.

Testosteron ma wpływ na rozwój i kształtowanie pierwotnych i wtórnych cech płciowych męskich i kształtowanie się męskich narządów płciowych w życiu płodowym. Testosteron ma wpływ na spermatogenezę i zwiększenie masy mięśniowej. Testosteron jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania gruczołu krokowego i pęcherzyków nasiennych. Jądro jest współzależne z układem innych gruczołów wewnętrznego wydzielania. Ten androgen reguluje wytwarzanie hormonu gonadotropowego przedniego płata przysadki (FSH i LH). U obu płci testosteron ma za zadanie przyspieszenie syntezy białek , zatrzymanie wody i elektrolitów w organizmie wraz z pozostałymi androgenami, które pochodzą od kory nadnerczy. Testosteron odpowiada za pociąg seksualny.

Jądro ma masę około 20-30g i długość od jednego końca do drugiego końca od czterech do pięciu centymetrów, oraz szerokość 2,5-3,5 cm i grubość około dwóch centymetrów.

Tkanka śródmiąższowa jądra składa się z włókien kratkowych, które przekształcają się w włókna klejodajne. Tkanka śródmiąższowa posiada naczynia krwionośne, limfatyczne i nerwy. Poza zwykłymi komórkami łącznotkankowymi tkanka śródmiąższowa zawiera specjalne komórki śródmiąższowe. Te komórki tworzą gruczoł wydzielania wewnętrznego, wytwarzając hormon płciowy. Ta rola jądra; w przeciwieństwie do wytwarzania plemników; zaczyna się już w życiu płodowym. Komórki Sertoliego wspierają rozwój plemników w komórkach rozrodczych i regulują stężenie testosteronu w kanaliku nasiennym, poprzez wydzielanie białek wiążących androgeny, poprzez wydzielanie szeregu substancji ( np. czynnik wzrostu IGF), regulują proces spermatogenezy, wydzielają transferrynę jądrową, inhibinę oraz czynnik pobudzający syntezę testosteronu w komórkach Leydiga, które to komórki są rozsiane w niewielkich grupach w przestrzeni śródmiąższowej w jądrach, produkują i wydzielają testosteron.

Bibliografia:
Prof. Dr hab. Med. Władysław Z. Traczyk „ Fizjologia człowieka w zarysie” wydanie IV uzupełnione,
Prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego Adam Bochenek „Anatomia człowieka podręcznik dla studentów i lekarzy” TOM IV Układ oddechowy, układ moczowo- płciowy.
Michał Nogły „Histologia Atlas Fotograficzny.


*Zdjęcia preparatów musicie sobie znaleźć sami ;) ale to juz małą rzecz ;)